די גמרא איז לכאורה די ספר וואס האט די שטערקסטע השפעה אויף די היינטיגע חרדישער אמונה און רעליגיע סיסטעם.
אין אונזער קולטור האבן מיר אויפגעבויעט א גאנצער ריזיגער בנין איבער וואס די גמרא איז, און איבער די מענטשן וועם זי רעדט פון.
ס'איז אבער אינטערסאנט אנצומערקן אז פון א קריטיקל קוק ווינקל זענען זאכן ווייט פון קלאר, און מערערע טעאריעס און ספיקות זענען במשך הזמן געבוירן געווארן אין די נושא.
אז מען קוקט אריין אביסל זעהן מיר אז מיר האבן נישט באמת צופיל גאר קראנטע אינפארמאציע.
מיר האבן טאקע:
א ריזיגע סעט פון ספרים אנגעפילט מיט טויזנטער אותיות.
די ספרים אנטהאלטן נעמען פון מענטשן, און שטעט, און טויזנטער מעשיות, הלכות און טעאריעס.
מיר האבן אבער נישט:
-די גענויע יאר ווען די סעט איז צוזאמען געשטעלט געווארן.
-א פוקנטליכע אדרעס וואו דאס האט פאסירט.
-א פריע מאנוסקריפט דערפון (די עלסטער מאנוסקריפט וואס מיר האבן היינט פון א גאנצע מסכתא (מסכת ברכות) איז ערשט פון איבער 600 יאר נאך די אפעציעלער חתימת התלמוד).
און בכלל האבן מיר גאר גאר ווייניג אינפארמאציע איבער די מענטשן וואס זאלן דאס האבן צוזאמען געשטעלט. מיר האבן גארנישט פון זייערע אימידיעט תלמידים (תלמידים וואס האבן זיי געקענט בחייהם), מיר ווייסן נישט גענוי וואו זיי האבן געוואוינט, מיר האבן נישט דערווייל קיין פיזישע איבערבלייבענישן פון די בתי מדרשים וואו זיי האבן זיך געדרייט, און מיר האבן נישט קיין שום דרויסענדיגע פרוף (מקורות פון יענער צייט אינדרויסן פון אונזער מסורה) אז זיי האבן בכלל עקזיסטירט.
צו מיינט דאס דעריבער אז די אידישע טראדיציאנאלער מסורה כלפיהם איז פאלש? זיכער נישט! לא ראינו איז דאך אינו ראיה, און בכלל האבן מיר דאך גאר ווייניג אינפארמאציע און איבערבלייבענישן פון יענע תקופה.
אזויפיל יא, ס'געט די מעגליכקייט פאר גאר אינטערסאנטע טעאריעס און קאנספיראציעס.
איך עפן דא שנירל איבער דעם ענין, און ס'וועט מיר זיין אינטערסאנט צו הערן וואס דער עולם האט צוזאגן אין דעם ענין.
