- זיך איינגעשריבן
- אפר. 12, 2024
- מעסעדזשעס
- 766
- רעאקציע ראטע
- 1,856
בעפאר מיר לייגן זיך אריין אין די מחלוקת און געשעפטן וואס סאטמאר האט אלץ אנגעדרייט אין אמעריקא לאמיר אביסעל אויפ-פרישען אביסעל אומבאקאנטע היסטאריע פון די ווידעראויפבוי פונעם סאטמאר רב און זיין קהלה דאהי.
עס איז נישט באקאנט די גאר אינטערסאנטע פאקטן איבער די ערשטע טאן שטעלער פון די יהדות החרדית אין אמעריקא אין די יארן גלייך נאכן קריג ווי 1945 צו 1950 ווי קיינע רעדט נישט פון די פיגורן וואס האבן בעצם נישט געהאט קיין שייכות צו די סאטמארער חסידות אבער פארט האבן זיין אריין געשטעלט סאטמאר אין די רעלסן און אזוי לויפט עס ביזן היינטיגען טאג (מן הסתם זענען זיי געפלויגן פון זייערע פאזיציעס נאך וואס מען האט זיי אויסגעדראשן)
1. ישראל יעקב וואלדמאן
געקומען קיין אמעריקא אין יאר 1941 אן אונגארישער איד (נישט קיין סאטמארער, לכאו' פון קראסנא אינדערהיים) איז געווען דער פארבינדונגס מאן צווישען דעם סאטמאר רב זי''ע און דער דזשוינט American Jewish Joint Distribution Committee צו העלפן די ערשטע הייפעלע אידן זיך באזעצן אין ניו יארק ברוקלין.
2. ברוך הערש שטיינער
געקומען קיין ניו יארק אין יאר 1942 אויך פון אונגארן (קלויזענבורג) וואס איז דער ערשטער מייסד פון ביקור חולים. פאר די אפגעשוואכטע פליטים האט ער צוגעשטעלט אש''ל אראפ קומענדיק פון שיף אין עליס איילענד (ווי אויך געשעפט סאפאנסער-שיפ'ס פאר זייער אסאך פליטים.
3. בערל כהנא
אן עושר געקומען קיין אמעריקא אסאך יארן פארן קריג א פילאנטראפ פון UJA (United Jewish Appeal) און פאקט האט ער צוגעשטעלט דעם ערשטן ביהמ''ד און דירה פארן סאטמאר רב אין וויליאמסבורג 550 בעדפארד ענוועניו.
און ווי אויך האט ער עס אויסגעהאלטן פון זיין אייגענער טאש ביז די סאטמורים זענען אנגעקומען איבער נעמען די פלייצעס
4. משה פריעדמאן (נישט די גבאי)
א שטארקער אגעדיסט געווען הימים ההם (בעפאר ער האט זיך אינגאנצען איבער געגעבן צום רב און איבער געלאזט די אגודה) וואס האט געשאפן ריזיגע סכומים מיט געלט פאר די א''י מוסדות פארן רבין אויסערהאלב די טמא'נע געלטער. וואס איז געשאפן געווארן אינערהאלב די אגודה, יא אזוי ווי די הערסט די ערשטע געלטער איז געהאלפן געשאפן צו ווערן אדורך די אגודת ישראל מיט די פארמיטלונג פון משה פריעדמאן. ער איז געווען דער מיטל פערזאן אין די פארהאנדלונגען צווישען די אגודה און סאטמאר רב.
5. מרדכי דוד אונגאר (סקווירא)
וואס איז שוין געווען אין אמעריקא ווען דער סאטמאר רב איז אנגעקומען מיטן שיף. ער האט געפירט אן ארגאניזאציע וואס האט מסדר געווען די מענטשהייט פון די DP לאגערן. דער ערשטער טרעדשערור פון די סאטמאר רב'ס געלט קאסעס (בעפאר די מוסדות נעטווארק עפאכע)
6. זלמן לעבאוויטש
געקומען נאך פארן קריג פון נייטרא וואס האט געהאנדלט מיט ריעל עסטעיט און האט געהאלפן די ערשטע הייפעלע זיך איינהאנדלען דירות צו פארשפרייטן די אידישע געגענט אין וויליאמסבורג. ער האט גע'חלש'ט צו פארווירקליכען א אידישע ישוב פון די רגע וואס האט אראפ געטרויען אויף די אמעריקאנער באדן 10 יאר בעפאר סאטמאר רב איז אנגעקומען. די ערשטע גאר גוטער געלעגנהייט האט ער געשפירט אז ער וועט דאס קענען צושטאנד ברענגען איז ביים העלפן דעם סאטמאר רב.
7. לייביש אייזענבערג
א חברה'מאן ער האט געהאט אן ארגאניזאציע אנקומענדיג קיין אמעריקע הארט מאכן קריג וואס האט געהאלפן די פליטים האנדלען מיטן געזעץ, פארטיקיורלי אימיגרעישאן. ער האט עס אנגערופן "טוען ומשפט" אזא לויערס אפיס נאר אן א לייסענס צו פראקטיצירן געזעץ. ער האט געהאט דער איד צייטונג בעפאר סאטמאר (פריעדמאן) האט עס אפגעקויפט. און אין די צייטונג האט ער שטארק געפאמפט סאטמאר רב'ס אדשענדעס.
די אויבן דערמאנטע נעמען זענען נאך בעפאר די מאנכע קלויזענבורגער חסידים האבן זיך אריבער געצויגן קיין סאטמאר ווען זיי האבן געזעהן אז עס סאטמאר וועט בעסער לאזן פאר זייער סיקריקישע נאטור וואס וועט זיין בעז''ה די נעקסטע ארטיקעל פון די מחלוקת'ער און די הנהגה ווי דער סאטמאר רב זי''ע האט אנגעפירט אליינס אנטקעגן דאס גאנצע אידישע וועלט.
לעצט רעדאגירט:
