- זיך איינגעשריבן
- אפר. 16, 2024
- מעסעדזשעס
- 162
- רעאקציע ראטע
- 849
דער באקאנטער סייענס-פיקשאן שרייבער דר. יצחק אסימאוו האט פארפאסט א קורצע סיי-פיי מעשה גערופן נאכטפאל. (ער האט עס דערנאך פארוואנדעלט אין צו א לענגערע גאנצע נאַוועל מיט ראַבּערט סילווערבערג.)
ע״כ הסיפור בקיצור.
דאס ברענגט ארויס די געדאנק פונעם פחד פון קומען צום פליצלונג׳דיגע הכרה איבער די void און vastness פון יותר ממה שהרשית להתבונן; עכ״פ וואס מ׳האט געמיינט. אסימאוו הייבט אָן די מעשה מיט אַן עפּיטעף פון רעלף וואָלדאָ עמערסאן וואס האט געזאגט אז ווען מ׳זאל ווען נאר קענען זעהן די מיליאנען שטערענס איינמאל אין טויזענט יאר וואלט מען געהאט א געוואלדיגע התפעלות פאר מעשה ה׳ (וכעין הפסוק בתהלים ח ד-ה); עס איז נאר אז מ׳איז שוין געוואוינט דערצו. אסימאוו דינגט זיך דערויף און ברענגט ארויס אין די סיפור אז דאס קאַנשׁעס מענטש וואלט אין אזא פאל אראפ פון זינען.
מ׳קען דאס ממחיש זיין מיט די געדאנק פון א רוֺיג פּלאנעט. דאס איז א פּלאנעט וואס, מחמת די ווייאלענט און כאאטישע וועג וויאזוי שטערן סיסטעמס מיט זייער בּאַדיס קומען צושטאנד, איז ״ארויסגעשטופט״ געווארן פונעם סיסטעם און וואנדערט אליינס אין ספּעיס. די פּלאנעט איז אויסערגעווענליך קאלט און איז ארומגענומען מיט א גאר דיקן פאפרוירענעם שיכט. אבער אונטער דעם קען עס האבן ווארעמקייט מחמת דזשיִאָטערמאלע פּראסעסן אין די קאָר פונעם פּלאנעט. דאס איז גענוג עכ״כ אז אסטראפיזיקער האלטן אז לעבן קען דארט עוואלווען אין די ימים (אויב עס האט) אונטער די אייזערנע שיכט. און דר. דוד סטיווענסאן קלערט אז עס איז יתכן אז לעבן איז מער מצוי אויף די סארט פּלאנעטן ווי אויף אנדערע ארום א שטערן.
יעצט, אויב עוואַלווד דארט אינטעליגענטע לעבן, זענען זיי ניטאמאל געהעריג משיג אז ס׳איז דא א משונה׳דיגע מער ברייטע יוּניווערס אינדרויסן פון די גאר דיקע שיכט פון אייז וואס נעמט ארום דאס פּלאנעט; דאס איז זייער גאנצע קאנסעפּשאן פון היקום בכלל. איז וואס גייט זיין טאמער קענען זיי דורכברעכן די שיכט פון אייז (ווי מצוייר דא) און (פיזיש נאך קענען לעבן און) די שאק פון מיטאמאל איינזעהן די גדלות היוּניווערס מול דאס וואס זיי האבן פריער געמיינט? (מ׳קען עס אביסל מדמה זיין צו די יסורי הנפש און שאק אויב א מאמין ווערט פאר זיך פלוצלינג און מיטאמאל איבערגעצייגט אין אטעאיזם.)
דא טוהן אסטראפיזיקער דורך די פיזיקס פונעם לאַגאַשׁ/קאַלגאַשׁ סיסטעם. עס דערמאנט פונעם דריי-בּאַדי פראבלעם.
בייגעלייגט איז די קורצע מעשה אין ענגליש (20 בלעטער).
דאס פּלאנעט לאַגאַשׁ [קאַלגאַשׁ אינעם לענגערן נאַוועל] איז ארומגענומען מיט 6 שטערענס, אזוי אז עס איז אלס טאג און ליכטיג אויפ׳ן פּלאנעט. עס אָרבּיט ארום דעם אַלפאַ שטערן, בשעת די אנדערע זענען ווייטער, אבער גענוג נאנט אזוי אז עס איז קיינמאל נישטא קיין ״נאכט״ אויפ׳ן פּלאנעט. עס איז טאקע דא מקומות אויפ׳ן פּלאנעט ווי מערות וואו עס איז טונקל, אבער די קאנצעפּט פון ״נאכט״ (און שלאף) איז נישט פארהאן.
טערעמאן, א דזשורנעליסט, קומט אינטערוויוען אסטראנאמער וואס זאגן אז די פּלאנעט׳ס ציוויליזאצע גייט קומען צו אַן ענדע אין 4 שעה. ער און די באפעלקערונג גלייבט זיי נישט און טענה׳ט אז זייער קלעים איז מיוסד אויף עפעס א דוּמסדעי קאָלט וואס טענה׳ט, ווי זיי, אז גאנץ לאַגאַשׁ גייט דורכגיין א טונקעלע ״מערה״ און מיסטעריעזע ליכטיגקייטן גייען אפירקומען אינעם הימל. די ליכטיגקייטן וועלן אראפרעגענען פייער און צונעמען די נשמות און זינען פון די איינוואוינער פונעם פּלאנעט. די אסטראנאמער זענען דערפאר אויפגעקומען מיט׳ן המצאה פון פאלשע ליכטיגקייט (וועלכע איז נישט געווען פאר דעם זייענדיג אז עס איז נישט דייקא געווען וויכטיג פאר די לאַגאַשׁ ציוויליזאציע מקודם), און האבן געבויט א בונקער פאר זיי און זייערע פאמיליעס, אדורכצומאכן די קומענדיגע טראגעדיע. דארטן האבן זיי אריינגעלייגט עסן וכו׳ דאס אדורכצומאכן, ווי אויך די רעקארדס פון זייער ציוויליזאציע בכלל.
די אסטראנאמער דערציילן אים אז זייערע געאלאגן/ארכעאלאגן קאלעגעס האבן גראבענדיג אנדעקט מערערע שיכטן פון פריערדיגע טעכנאלאגישע ציוויליזאציעס און אַשׁ, אין א שטרעקע פון יעדע 2,050 יאר. זיי זאגן אים אז 400 יאר פריער איז מען אויפגעקומען אז די פּלאנעט אָרבּיט די אַלפאַ שטערן און נישט פארקערט, און 20 יאר פריער איז מען אויפגעקומען מיט די (ניוּטאָניען) טעאריע פון וויאזוי גראוויטי ארבעט. אבער די טעאריע האט געשאפן שוועריקייטן און האט נישט אינגאנצן געשטימט מיט די אבזערוואציעס וואס די אסטראנאמער האבן געזעהן. ביז זיי זענען געקומען אויף די המצאה אז עס איז דא נאך א בּאַדי/לבנה וואס דאס אפעקטירט דעם סיסטעם, וואס מ׳קען דאס אבער נישט זעהן איר שיין וואס עס רעפלעקטירט פון די זון/שטערנס, ווייל עס ווערט בטל אין די לעכטיקייט וואס איז אלס דא אויפ׳ן פּלאנעט. און איינמאל אין 2,049 יאר קומט אויס אז עס באדעקט די בּעטאַ שטערן, וואס פונקט דעמאלטס טוהן די אנדערע 5 שטערנס נישט באלייכטן דאס פּלאנעט. דעמאלטס וועט זיין גענצליך טונקל און ״נאכט״ אויפ׳ן פּלאנעט.
זייענדיג אז אירע איינוואוינער זענען אינגאנצן נישט געוואוינט דערצו, איז זייענדיג אין טונקעלקייט פאר מער ווי 15 מינוט, ברענגט זיי שטארקע פסיכאלאגישע קלאָסטראָפאָבּיע און פחד, ועכ״כ אז אויב זענען זיי אין טונקל פאר מער ווי 15 מינוט קענען זיי גענצליך אראפגיין פון זינען ועד כדי מיתה. ואשר על כן, וויבאלד די ליקוי חמה וועט דויערן א האלבע טאג, וועט דאס גורם זיין אז דאס געזעלשאפט זאל צאמפאלן. זיי ווילן יעצט נעמען רעקארדס דערפון בשעת עס פאסירט, אזוי אז דאס נעקסטע מאל דאס פאסירט זאל מען זיין גרייט דערפאר. דאס, קלערן די אסטראנאמער, האט גורם געווען די שיכטן פון אַשׁ ווי פריערדיגע ציווילזאציעס זענען צאמגעפאלן וואו זיי זענען אראפ פון זינען און האבן אָנגעצינדן ריזיגע פייערן פאר ליכטיגקייט. מ׳האט איבערגעגעבן דערפון בע״פ, דורך קינדער און שיכורים בשעת הליקוי חמה, און פון דעם זענען אויסגעוואקסען די סארט קאָלטס.
בשעת די אינטערוויוּ הייבט זיך טאקע אָן די ליקוי חמה, און ווי זיי האבן פארגעזאגט, הייבט די ציוויליזאציע אָן אריינצופאלן אין א געוואלדיגע כאאס. עס שטעלט זיך אבער ארויס אז די טינקעלקייט אליינס איז נישט די איינציגסטע פראבלעם. עד האידנא, זייענדיג אז עס איז אלס לעולם געווען טאג, זענען קיינע שטערענעס נישט געווען נראה. דערפאר האבן זיי אלס געקלערט אז די יוּניווערס איז נישט גרעסער ווי אפשר נאך א צוויי דריי סאָלער סיסטעם ארום זייערע שטערענס. יעצט אבער אז ס׳איז געווארן נאכט און זיי האבן געזעהן די מיליאנען שטערענעס און די שטאק פינסטער, האבן זיי פלוצלינג מיטאמאל איינגעזעהן ווי געוואלד גרויס דאס יוניווערס איז באמת. דאס האט זיי אזוי פלוצים שאקירט עד שיגעון.
טערעמאן, א דזשורנעליסט, קומט אינטערוויוען אסטראנאמער וואס זאגן אז די פּלאנעט׳ס ציוויליזאצע גייט קומען צו אַן ענדע אין 4 שעה. ער און די באפעלקערונג גלייבט זיי נישט און טענה׳ט אז זייער קלעים איז מיוסד אויף עפעס א דוּמסדעי קאָלט וואס טענה׳ט, ווי זיי, אז גאנץ לאַגאַשׁ גייט דורכגיין א טונקעלע ״מערה״ און מיסטעריעזע ליכטיגקייטן גייען אפירקומען אינעם הימל. די ליכטיגקייטן וועלן אראפרעגענען פייער און צונעמען די נשמות און זינען פון די איינוואוינער פונעם פּלאנעט. די אסטראנאמער זענען דערפאר אויפגעקומען מיט׳ן המצאה פון פאלשע ליכטיגקייט (וועלכע איז נישט געווען פאר דעם זייענדיג אז עס איז נישט דייקא געווען וויכטיג פאר די לאַגאַשׁ ציוויליזאציע מקודם), און האבן געבויט א בונקער פאר זיי און זייערע פאמיליעס, אדורכצומאכן די קומענדיגע טראגעדיע. דארטן האבן זיי אריינגעלייגט עסן וכו׳ דאס אדורכצומאכן, ווי אויך די רעקארדס פון זייער ציוויליזאציע בכלל.
די אסטראנאמער דערציילן אים אז זייערע געאלאגן/ארכעאלאגן קאלעגעס האבן גראבענדיג אנדעקט מערערע שיכטן פון פריערדיגע טעכנאלאגישע ציוויליזאציעס און אַשׁ, אין א שטרעקע פון יעדע 2,050 יאר. זיי זאגן אים אז 400 יאר פריער איז מען אויפגעקומען אז די פּלאנעט אָרבּיט די אַלפאַ שטערן און נישט פארקערט, און 20 יאר פריער איז מען אויפגעקומען מיט די (ניוּטאָניען) טעאריע פון וויאזוי גראוויטי ארבעט. אבער די טעאריע האט געשאפן שוועריקייטן און האט נישט אינגאנצן געשטימט מיט די אבזערוואציעס וואס די אסטראנאמער האבן געזעהן. ביז זיי זענען געקומען אויף די המצאה אז עס איז דא נאך א בּאַדי/לבנה וואס דאס אפעקטירט דעם סיסטעם, וואס מ׳קען דאס אבער נישט זעהן איר שיין וואס עס רעפלעקטירט פון די זון/שטערנס, ווייל עס ווערט בטל אין די לעכטיקייט וואס איז אלס דא אויפ׳ן פּלאנעט. און איינמאל אין 2,049 יאר קומט אויס אז עס באדעקט די בּעטאַ שטערן, וואס פונקט דעמאלטס טוהן די אנדערע 5 שטערנס נישט באלייכטן דאס פּלאנעט. דעמאלטס וועט זיין גענצליך טונקל און ״נאכט״ אויפ׳ן פּלאנעט.
זייענדיג אז אירע איינוואוינער זענען אינגאנצן נישט געוואוינט דערצו, איז זייענדיג אין טונקעלקייט פאר מער ווי 15 מינוט, ברענגט זיי שטארקע פסיכאלאגישע קלאָסטראָפאָבּיע און פחד, ועכ״כ אז אויב זענען זיי אין טונקל פאר מער ווי 15 מינוט קענען זיי גענצליך אראפגיין פון זינען ועד כדי מיתה. ואשר על כן, וויבאלד די ליקוי חמה וועט דויערן א האלבע טאג, וועט דאס גורם זיין אז דאס געזעלשאפט זאל צאמפאלן. זיי ווילן יעצט נעמען רעקארדס דערפון בשעת עס פאסירט, אזוי אז דאס נעקסטע מאל דאס פאסירט זאל מען זיין גרייט דערפאר. דאס, קלערן די אסטראנאמער, האט גורם געווען די שיכטן פון אַשׁ ווי פריערדיגע ציווילזאציעס זענען צאמגעפאלן וואו זיי זענען אראפ פון זינען און האבן אָנגעצינדן ריזיגע פייערן פאר ליכטיגקייט. מ׳האט איבערגעגעבן דערפון בע״פ, דורך קינדער און שיכורים בשעת הליקוי חמה, און פון דעם זענען אויסגעוואקסען די סארט קאָלטס.
בשעת די אינטערוויוּ הייבט זיך טאקע אָן די ליקוי חמה, און ווי זיי האבן פארגעזאגט, הייבט די ציוויליזאציע אָן אריינצופאלן אין א געוואלדיגע כאאס. עס שטעלט זיך אבער ארויס אז די טינקעלקייט אליינס איז נישט די איינציגסטע פראבלעם. עד האידנא, זייענדיג אז עס איז אלס לעולם געווען טאג, זענען קיינע שטערענעס נישט געווען נראה. דערפאר האבן זיי אלס געקלערט אז די יוּניווערס איז נישט גרעסער ווי אפשר נאך א צוויי דריי סאָלער סיסטעם ארום זייערע שטערענס. יעצט אבער אז ס׳איז געווארן נאכט און זיי האבן געזעהן די מיליאנען שטערענעס און די שטאק פינסטער, האבן זיי פלוצלינג מיטאמאל איינגעזעהן ווי געוואלד גרויס דאס יוניווערס איז באמת. דאס האט זיי אזוי פלוצים שאקירט עד שיגעון.
ע״כ הסיפור בקיצור.
דאס ברענגט ארויס די געדאנק פונעם פחד פון קומען צום פליצלונג׳דיגע הכרה איבער די void און vastness פון יותר ממה שהרשית להתבונן; עכ״פ וואס מ׳האט געמיינט. אסימאוו הייבט אָן די מעשה מיט אַן עפּיטעף פון רעלף וואָלדאָ עמערסאן וואס האט געזאגט אז ווען מ׳זאל ווען נאר קענען זעהן די מיליאנען שטערענס איינמאל אין טויזענט יאר וואלט מען געהאט א געוואלדיגע התפעלות פאר מעשה ה׳ (וכעין הפסוק בתהלים ח ד-ה); עס איז נאר אז מ׳איז שוין געוואוינט דערצו. אסימאוו דינגט זיך דערויף און ברענגט ארויס אין די סיפור אז דאס קאַנשׁעס מענטש וואלט אין אזא פאל אראפ פון זינען.
מ׳קען דאס ממחיש זיין מיט די געדאנק פון א רוֺיג פּלאנעט. דאס איז א פּלאנעט וואס, מחמת די ווייאלענט און כאאטישע וועג וויאזוי שטערן סיסטעמס מיט זייער בּאַדיס קומען צושטאנד, איז ״ארויסגעשטופט״ געווארן פונעם סיסטעם און וואנדערט אליינס אין ספּעיס. די פּלאנעט איז אויסערגעווענליך קאלט און איז ארומגענומען מיט א גאר דיקן פאפרוירענעם שיכט. אבער אונטער דעם קען עס האבן ווארעמקייט מחמת דזשיִאָטערמאלע פּראסעסן אין די קאָר פונעם פּלאנעט. דאס איז גענוג עכ״כ אז אסטראפיזיקער האלטן אז לעבן קען דארט עוואלווען אין די ימים (אויב עס האט) אונטער די אייזערנע שיכט. און דר. דוד סטיווענסאן קלערט אז עס איז יתכן אז לעבן איז מער מצוי אויף די סארט פּלאנעטן ווי אויף אנדערע ארום א שטערן.
יעצט, אויב עוואַלווד דארט אינטעליגענטע לעבן, זענען זיי ניטאמאל געהעריג משיג אז ס׳איז דא א משונה׳דיגע מער ברייטע יוּניווערס אינדרויסן פון די גאר דיקע שיכט פון אייז וואס נעמט ארום דאס פּלאנעט; דאס איז זייער גאנצע קאנסעפּשאן פון היקום בכלל. איז וואס גייט זיין טאמער קענען זיי דורכברעכן די שיכט פון אייז (ווי מצוייר דא) און (פיזיש נאך קענען לעבן און) די שאק פון מיטאמאל איינזעהן די גדלות היוּניווערס מול דאס וואס זיי האבן פריער געמיינט? (מ׳קען עס אביסל מדמה זיין צו די יסורי הנפש און שאק אויב א מאמין ווערט פאר זיך פלוצלינג און מיטאמאל איבערגעצייגט אין אטעאיזם.)
דא טוהן אסטראפיזיקער דורך די פיזיקס פונעם לאַגאַשׁ/קאַלגאַשׁ סיסטעם. עס דערמאנט פונעם דריי-בּאַדי פראבלעם.
בייגעלייגט איז די קורצע מעשה אין ענגליש (20 בלעטער).
