- זיך איינגעשריבן
- אפר. 12, 2024
- מעסעדזשעס
- 731
- רעאקציע ראטע
- 1,787
עס איז נאך פסח אין חדר ביי ריסעס, פרילינג שטייט אין די לופט, און אינדרויסן פרישען די וועטערן. די טעמפעראטורן הייבן זיך א יעדן טאג, און עס ווערט אייביג הייסער. אין די פארגאנגענע יארן איז די זומער געווען גאר הייס און די ווינטערן זייער קאלט, נאך איידער די טעמפעראטורן זענען געבענקט געווארן אויפן נושא פון גלאבאלע ווארמינג.
דערנאך רעדט מען שוין אין אלע שטיבער פון די קאנטריס, וואס ווערן שטארקער א יעדן יאר. מיר פארן כסדר אין סאן רענטש באנגעלאו קאלאני, וואס געפינט זיך נאנט צו קראסנע קעמפ. און אין קראסנע מאכט מען א לעבן.
יא, איך בין פאראיאר געווען אין קראסנע ווי א דעי קעמפער. איך בין אהיימגעקומען יעדן טאג מיטן באס, און די מדריכים און קאונסלערס האבן ממש געשפראצט מיט שמחה און פאן. דער קאלערוואר איז געווען ממש אומגעוויינלעך. א אינגעלע האט זיך פארלוירן אינעם וואלד, און מען זוכט אים שוין שעה׳ן לאנג. יענקי פון טיעם צהלה האט געזען ווי מושי פון טיעם שמחה איז אריין אינעם וואלד, ער האט געוואלט מאכן א שטיקל קעגן די אנדערע טיעם כדי זיי זאלן פארלירן דעם פארמעסט. דודי פון טיעם צהלה איז געשטיגן זעהן וואס מושי פלאנט, אבער שניידט שוין אריין שעות און ביידע זענען נישטא.
פלוצלונג קומען 3-4 פאליציי קארס מיט גארע בליצערס און שרייענדע סיירינעס אריין אין קעמפ, זיי שפרינגען אריין אין לאנטש רום און רעדן צו די קינדער אין ענגליש. קיינער פארשטייט נישט קיין ווארט, אבער דער שרעק איז געווען גרויס. צוויי יונגע קינדער פון צען יאר זענען פארשוואונדן אין וואלד, און ווער ווייסט וואס איז געשען? די שמועסן זענען אריבער אין הויכע גייען, און דער קאלערוואר איז געווארן נאך מער דראמאטיש.
“העי, איך בין געווען אין צהלים," זאגט איינער מיט עקסטאז. יעדעס אינגעלע אין וועלכן קעמפ ער איז געווען, האט מיט פייער אראפגעלייגט זיינע אייגענע עקספיריענסן און וויאזוי זיינע קעמפס האבן געהאט בעסערע אויסטריקעניש צו האַלטן קינדער פרייליך.
די קעמפס זענען געווען פיל מיט פלעיס, באל געימס, קארניוועלס, און נאך א סאך טעטיקייטן. מען האט זיך ממש גוט אויסגעשפילט. אזוי פיל אז אפילו יעצט, שוין טיף אינעם זמן, האלט מען זיך ערגעץ אין די מחשבות פון א פרישען קעמפ סעזאן. די געדאנקען אויפן זומער געבן די קינדער א בוסט אויסצוהאלטן די שווערע ווינטער מיט זשוליעס אין חדר.
פלוצלונג קומט אריין דער מלמד, א ווארעמער אינגערמאן, אבער זייער שטרענג. "קינדער, איך הער דא רעדן פון קעמפ!" שרייט ער מיט א שטארקע באסאווע שטימע און שטעלט אפ די עקסייטמענט פון די קינדער.
"מיר, כתה ה׳ קינדער, לערנען דאס יאר מס׳ בבא מציעא פרק אלו מציאות און מיר גייען אי"ה פארענדיגן נאך אפאר בלאט אין מחנה רב טוב. דארט וועט מען ווייטער לערנען און שטייגן לויט דעם סדר הלימוד, נישט אזוי ווי די גויאישע קעמפס וואו לערנען איז נישט א טייל פונעם פלאן. דער מנהל האט געהאט א מיטינג מיט די רביס איבער קעמפ, און עס איז זייער ראטזאם אז אלע קינדער זאלן אי"ה אנקומען אין קעמפ. מען וועט דארט ווייטער שטייגן אין תורה און יראת שמים אין א ריינע לופט, דערווייל וועלן די שמוציגע שטאטישע גאסן נישט זיין א נושא."
דער מנהל גרייט שוין א בריוו וואס וועט געשיקט ווערן אהיים צו אלע עלטערן, און דארט וועט מען קענען זעהן ווי אזוי זיך איינשרייבן אין קעמפ. די סאטמארע קעמפס זענען באקוועם און אידיש, אזוי קענען מיר שטייגן אין רוחניות און אויך אין גשמיות."
מיט דעם האט דער רבי צוריקגענומען די אכטונג צום גמרא. "לאמיר ממשיך זיין," זאגט ער, און מיר ווערן צוריק אריינגעטראטן אין די וועלט פון די הייליגע לימודים.
שמואלי מאכט א קליינעם וואונק צו נחמן, א חבר פון פאראיאר ווען זיי זענען געווען צוזאמען אין קעמפ. "אההם," זאגט שמואלי, "דער רבי האט דאך נישט קיין בלאַסטע אנונג וואס פאן מיינט." מיין עלטערער ברודער פון כיתה ז' איז געווען אין סאטמאר קעמפ, און ער זאגט אז עס איז בכלל נישט קיין פאן דארט.
פלוצלינג א געשריי – די באסאווע שטימע פונעם מלמד רייסט איבער די לופט: "שמואלי, ווי האלט מען?"
שמואלי שטעלט זיך שטיל און בלייבט פארווארפן. "עםםם... עםםםםם..."
"קום אהער, שמואלי!" דער רבי לאזט נישט אויף. שמואלי ציט זיך מיט געמאסטענע קליינע טריט, קוים וואס ער הייבט זיך פון זיין פלאץ. די שרעק וואס גייט יעצט קומען איז אומגעוויינלעך גרויס, און נישט אומזיסט.
"נו, שנעלער!" שרייט דער מלמד ווידער, מיט נאך א שטארקע שטימע. "וואס האסטו דארט געזאגט פאר נחמן אינמיטן לערנען? וואס איז געווען אזוי וויכטיג, אז דו האסט נישט געקענט מיטהאלטן דעם לימוד?"
שמואלי שטייט שטיל, זיין גאנצע פנים פארהארטשט, ער קען נישט ארויסברענגען קיין ווערטער. דער רבי קוקט אויף נחמן: "נחמן, קום אהער! זאג מיר, וואס האט שמואלי דיר געזאגט?"
נחמן קוקט אויף שמואלי און זייגט אריין א טיפן אטעם. "עםם... עםםם... ער האט מיר געזאָגט אז סאטמאר קעמפ איז בכלל נישט קיין פאן."
אין א אומגעריכטטן מאמענט לאזט דער מלמד א שטארקע פראסק אויפן רעכטן באק פון שמואלי, און שמואלי'ס גלעזער פליען אריבער דעם גאנצן צימער. נאך א פראסק פאלט אויף דעם זעלבן זייט. "דו מחוצף!" שרייט דער מלמד. "דו דערוואגסט זיך צו רעדן אזוי אנטקעגן וואס דער רבי זאגט? דו האסט די עזות פנים צו זאגן אז סאטמאר קעמפ איז נישט פאן?"
די גאנצע כתה ווערט שאקד שטיל. קיינער זאגט נישט קיין ווארט. דער רבי ווענדט זיך צום נחמן: "נחמן, האלט דיין הענט אויס! דו האסט אויך א טייל געהאט אין דער עבירה. דו האסט געלאזט שמואלי מיט דיר רעדן אינמיטן שיעור."
מיט א שטארקן קנאק לאזט דער רבי א שטייגער אויפן האנט פלאך פון נחמן. "אוי!" שרייט נחמן, צוקראכט און פארשעמט. "איך האב גארנישט געטאן! איך האב נישט געוויסט אז ער גייט רעדן צו מיר."
"נאך איין ווארט, און דו כאפסט נאך איינס!" זאגט דער מלמד מיט א דרוק. "צוריק צו דיין פלאץ!"
שמואלי ווערט ארויסגעשיקט פון כיתה, פארווארפן און דערשראקן, צום טויט. ער ווארט אויף דעם רבי'ן צו קומען און זען וואס מען וועט טון מיט אים.
די גאנצע כתה הערט די בכיות נוראות פון שמואלי און נחמן, אבער דער מלמד קערט זיך צוריק צום שיעור ווי גארנישט איז געשען. "לאמיר ממשיך זיין מיט די הייליגע גמרא," זאגט ער מיט א ברען. "אביי איז געגאנגען, און רבא איז געקומען... קינדער, א מחלוקת מעג זיין נאר לשם שמים!"
פון קעמפ איז שוין לאַנג פארגעסן געווארן. אבער ווען עס קומט נאכמיטאג, דער הויפן פעט פונעם מנהל קלאפט אין די טיר, און ער קומט אריין מיט א גרויסן שטאפל פרישע צעטלעך. די גאנצע כתה שמעקט דעם גערוך פון פרישע טינט. "וויפיל קינדער זענען דא?" פרעגט ער מיט א שעמעדיגע שטימע.
"25," ענטפערט דער מלמד.
דער מנהל'ס פעט הייבט אן ציילן, און אין מיטן ווערט ער צומישט, ווייל ער פרובירט מיטצוהאלטן דעם שיעור פונעם מלמד.
שמואלי איז קוים אויפמערקזאם ווען עס ווערט שטיל אין חדר. דער מלמד זעט ווי די קינדער קאנצענטרירן זיך מער אויף דעם מנהל'ס פעט ווי אויף די גמרא. דער גרויסער אינגל ציילט די צעטלעך מיט אזא פראפעסיאנאליטעט, עס איז קלאר אז ער האט שוין פריער געטאן די ארבעט.
"ברוך, ווי האלט מען?" פרעגט דער מלמד, און עס קומט צוריק די זעלבע ריספאנס: "עםםםם... עםםםם..."
"זאג, דו ווילסט אויך גיין טיילן צעטלעך?" פרעגט דער מלמד מיט א שמייכל. "די צעטלעך זענען פאר די וואס האלטן נישט ביים לערנען. דו ווילסט זיין א טיילער?"
אזוי בערך קוקט אויס דער טאג-טעגלעכער מצב אין חדר, אן קיין גרויסער אונטערשייד פון זונטאג ביז מאנטאג. אבער די צעטלעך, וואס דער פארשעמטער טיילער האט שנעל איבערגעלאזט נאכ'ן הערן די מלמד'ס קאמענטארן, האבן געגעבן די קינדער א פרישע נושא פון רעדן.
די צעטלעך זענען געווען פאר קעמפ-איינשרייבונגען, אפילו פאר די וואס גייען נישט אין קאנטרי. מען האט דארט געקענט שלאפן גאנצע 8 וואכן! ווי נאר די קינדער האבן באקומען די צעטלעך פאר דער ענגליש טיטשער איז אריין אין קלאס, איז עס געווארן לעבעדיג. די קינדער האבן געלייענט דעם רינדעכיגן שריפט פונעם מנהל, און די צוויי דריי חכמים האבן גענומען דאס פארליינען פאר די גאנצע קלאס. פלוצלינג איז דער חדר אויפן קאפ: "ווער עס גייט נישט אין קאנטרי, קען אויך גיין אין קעמפ!"
מען האט געדארפט זיין איינגעשריבען אין קעמפ ביז ל"ג בעומר, און ווער עס וועט זיין איינגעשריבען ביז דאן וועט האבן א פארזיכערטן פלאץ. נאך ל"ג בעומר וועט מען שוין נישט קענען אריינעמען קיין אפליקאנטן.
ווען דער ענגליש טיטשער איז אריין אין קלאס, האט ער קוים געקענט ברענגען אראנדנונג. אבער אזוי ווי די געשיכטע איז נישט געווידמעט פאר די ענגליש קלאס – וועלן מיר איבערלאזן דעם טייל פאר א אנדער געלעגענהייט.
די ערשטע אינגלעך, די וואס אלץ איז ביי זיי מסודר, וואס האבן קיינמאל נישט פארגעסן צו ברענגען דעם נייעם חומש זונטאג, און האבן אייביג געהאט די בעסטע מארקס – האבן שוין ארויסגעפונען אלע פרטים וועגן די קעמפ-איינשרייבונג. צוויי טיקעטס זענען געווען אויפגעשריבן: א באנק טיקעט און א באס טיקעט. די באס טיקעטס זענען געווען פאר די וואס פארן פון שטאט, און מען דארף זיי צושטעלן טראנספארטאציע. די באנק טיקעטס זענען געווען פאר די וואס קומען אויף אנדערע וועגן.
די טיקעטס, געוואנדן מיט א טייפרייטער, האבן געהאט דעם נאמען פונעם קינד, א פעדערשריפט פונעם מלמד, און אינפארמאציע וועגן דער האלב אדער גאנץ זומער וואס דאס קינד גייט פארברענגען אין קעמפ.
צוזאמען מיט דעם איז געקומען א צעטל, א קעמפ ליסט וואס מען מעג און קען מיטברענגען אין קעמפ. פאר די קלוגע אינגלעך אין חדר, וואס האבן שוין געוואוסט פון זייערע עלטערע ברידער, איז עס געווען א קלארע בילד: "דאס קעמפ וועט נישט זיין קיין זיסקייט!"
די צעטלעך האבן אויך געזאגט וואס איז נישט ערלויבט: זאקען, בעטגעוואנט, טעיפ ריקארדערס, און א שפילצייג וואס מען האט געהייסן "טיים-אוט." א גאנצע סעריע פון ענינים וואס פאר די בעסערע קינדער איז געווען א שרעק.
די צייט איז געשפרינגען ביז שבועות, און מען האט זיך געשטעלט מיט א שלאג, מען דארף זיין איינגעשריבען אין קעמפ אפיס. רוב קינדער האבן שוין גע'פסקנט וועלכע זאכן מען דארף ברענגען. א געוויסע עלעגאנטקייט איז אריבערגעקומען איבער די קעמפ ליסטעס, און די קלוגע קינדער האבן געוואוסט אז עס וועט נישט זיין קיין עיר קאנדישאן אין די באנקס, אבער דאס וועט נישט שטעלן קיין מכשול.
די צייט לויפט פאראויס, מען האלט שוין אט ביי שבועות, און די סטראשע פון ווער עס האט נאך נישט דעם באנק און באס טיקעט וועט בשו"א ווערן אריינגעלאזט אין קעמפ, מען זאל שוין מסדר זיין אלע אנגעלעגענהייטן מיטן קעמפ אפיס.
רורוב רובם פון די קינדער וואס גייען אין קעמפ האבן שוין מער ווייניגער צוגעגרייט וואס זיי דארפן פארן. די קינדער צווישען זיך האבן שוין געמאכט אייגענע קעמפ ליסטעס, וואס ליידער זעען אויס אסאך לענגער ווי די רשימה וואס מען האט באקומען פון קעמפ. קליפ פענס זענען אויף דער ליסטע, און מען ווייסט שוין אז קיין עיר קאנדישאן איז נישטא אין די באנקס. די לאקערס זענען סארטירט ביי א וואנט מיט אלע צוזאמען, און קוים וואס מען קען אריינלייגן א זייפעל, וואס ממילא איז נישט ממש נייטיג דארט.
די מעכטיגע קינדער אין חדר, די וואס ווייסן פון זייערע עלטערע ברידער, ברענגען כסדר די פרישע אינפארמאציע וואס מען דארף האבן כדי צו איבערלעבן דעם טאג אין נעפאנעק, ניו יארק. קעמפ רב טוב, באוואוסט פאר זיינע קאלטע נעקטערנעכט (פריזען).
אין דער איד האט מען געדרוקט א ספעציעלע פערטל בלאט מודעה, א וואך נאך שבועות, וואס האט געמאלדן אז די באסעס וועלן ארויספארן אין דריי וואכן ארום אויף פרשת קרח, כ"ה סיון. פון וויליאמסבורג וועלן די באסעס ארויספארן פון ראדני קארנער בעדפארד, און פון בורו פארק, 53'ער און 14'טע עוועניו. קינדער פון מאנסי און מאנרא האבן געדארפט אריינרופן צו די קעמפ אפיס צו לעגיטימירן זייערע באנק טיקעטס.
און אויב דו ליינסט נישט דעם איד פאר סיי וואספארא סיבה, האסטו די מודעה נישט געקענט באקומען. אפי’ אויב דו ליינסט יא, אבער די מודעות זענען נישט געווען אינטערעסאנט און דו האסט פונקט יענע וואך פארפאסט דעם מודעה, וואלטסטו נישט געוויסט די אינפארמאציע. נאר אויב דו האסט געהאט א חבר וואס האט יא געליינט די פערטל בלאט מודעה וואלטסטו געווען אויפן קורס.
די קעמפ אפיס ארבעט שוין נישט אין ברוקלין; זיי זענען שוין ארויף אין נעפאנעק מסדר זיין דעם קעמפ. אויב קלינגסטו אין קעמפ אפיס, וועט די ליניע קלינגן אפאר הונדערט מאל, ביז דו גיבסט אויף און לייגסט אראפ. קיין מעסעדזש סיסטעם איז נאך נישט געווען, און טאמער יא, וואלט עס געקאסט צופיל צו אינוועסטירן אין קעמפ אפיס, וואס האט דעמאלטס געוואלט פאר א קינד ווייניגער ווי $300.
דער טאג איז ענדליך אנגעקומען. מען פארט אריין אין קעמפ, די אויגן ברענען פון עקסייטמענט, און דער קעמפ לעבן הייבט זיך אן.
א ריזיגער טרעילאר דרייט זיך אריין אין דער שמאלער 53'ער גאס, פארנומען מיט העפטן מאנוווערעס צו גרייטן דעם רוקן זאק און פארדראייען זיך צווישן די פארטשעפעטע קארס. דער אינגערמאן אין דעם טראק, מיט זיין אנגעקניפטן בארד און א פנים פול פון אומגעדולד, ווערט מער און מער איבערגענומען מיט דעם היציג פון די סיטואציע. ער קוויטשעט פון די אפענע פענסטער צו אלע וואס שטייען אין זיין וועג, און פארלאנגט אז מען זאל זיך רוקן אין די זייט פארן אייגענעם זיכערהייט. די עסקנים, קינדער פון די עלטערע כיתות, גראדע די פון כתה ט', קענען אים שוין פונעם פאריגן יאר – "ר' יעקב שלמה" ווי ער איז באקאנט ביי די קעמפ-בחורים.
ר' יעקב שלמה, וועלכער איז נישט קיין פרעמדער צו די וויליאמסבורגער קעמפ דריי, האט זיך ענדלעך געלאזט איבערשלעפן דעם טרעילאר אריבער דעם רויט לייט פון 14 און 53, און יעצט איז די גאס איבערגעשטעלט, פארמאכט פון אלע זייטן. ער שפרינגט ארויס פונעם טראק מיט זיין רעבישע ענטוזיאזם, און עפנט דעם אחור פונעם טרעילאר. אינעווייניג – א גאנצע כאאס פון באקסעס און פעקלעך וואס שטעקן איינס אינעם אנדערן, געברענגט פון די וויליאמסבורגער געשעפטן.
"אוי עס איז מיר גוט!" – זארגן זיך די קינדער, וועלכע ווייסן שוין די "שנאה כבושה" צו וויליאמסבורג, וואס ווערט אפט אריינגעברענגט דורך עלטערע ברידער פון קעמפ. "יא, אויב מען האט נישט א פיינטשאפט צו וויליאמסבורג, איז נישטא קיין סיבה פאר אנגייענדע עקטיוויטעטן פון נאכמיטאג ביז ווען מען צאמפאקט זיך אין די באנקס."
צענדליגער קינדער, א שטיק צייט פארזעצט מיט די שווערע באקסעס אויף די אקסלען, שלעפן זייערע "היימישע" פעקלעך פון די קארנער וואו דער צעטל האט געוויזן אז די טראק וועט זאמלען, ביז אינמיטן גאס וואו דער טרעילאר ווארט צו אנהייבן לאדענען. די באקסעס זעען אויס כאילו זיי זענען גרעסער ווי די קינדער וואס טראגן זיי.
פארשווייצטע פענימער קוקן ארויס פון אונטער די באקסעס, און די קינדער דרייען זיך מיט די שטרענגע שווערע פעקלעך, שלעפנדיג און פאסקעטיגנדיג ביז זיי קומען צו דעם טרעילאר. דא שטייט א חשובער בחורל און האלט דער פליכט פון לאדענען די באקסעס אין דעם אפענעם טראק. דאס קינד קוקט מיט גרויסע אויגן ווען זיין באקס ווערט אריינגעווארפן צו די טיפקייַט פונעם טרעילאר. ב"ה, די באקס איז גוט פארטעיפט! ער האט שוין געזען אנדערע באקסעס וואס האבן זיך געטוישט און געקלאפט, ווייל די שווערע וואג האט געדריקט אויף די שוואכערע פעקלעך.
אזוי ווערען די באקסעס געוואָרפן מיט אפמאטערטע הענט פון אינגעלעך וואס טראכטן נישט צי זיי באהאלטן עפעס שווייערס אינעווייניג, בשעת די רעקלעך און היטן פון די יונגלעך זענען לאנגעוועגס געווארפן אויף די ערשטע זיצן פונעם באס – דער באס וואס וועט נישט פארן ביז דער טרעילאר איז אין גאס ארויס.
די רייע געלע באסעס, צען אין אַ שורה, צוזאמען אויסגעשטעלט איינס אונטערן צווייטן, ווארטן שטיל ביז דער טרעילער איז פארמאכט פאר זיי וועלן זיך אנהייבן רירן. די קינדער קוקן מיט גרויסע אויגן אויף די 10 געלע באסעס, וואס זענען פארזעהן מיט ענגלישע בוכשטאבן אויף זיי, אן אומרוינדערגעשטעלטע סצענע פאר די וואס זענען געוויינט צו די חסידישע באסעס. דער גרויסער "U.T.A." לאָגאָ קלאפעט אויף די באסעס, און פאר די קינדער איז דאס א זעלטנהייט.
וועמען איז איינגעפאלן אזא "לוקסוס" צו נעמען עיר-קאנדישאנד קאוטש-באסעס פאר א נסיעה פון איבער צוויי און האלב שעה? די קינדער טראכטן: אין פארגאנגענהייט זענען קינדער געפארן אין פשוטע באסעס, ממש ווי די העפטלינגען פון פארשיידענע צייטן. איצט איז עס גאלד, ממש גאלד. די געדאנק פון עיר-קאנדישאן, דער קאלטער לופט וואס פאלט אראפ אויף די קאפ, פארפירט זיי צו טרוימען וועגן א פענאמענאלן זומער.
די טרעילער האלט ביים פארמאכן, און די קינדער זעהן עס מיט פארשטעלטע נשימות. קיינער ווייסט נישט וואס טוט זיך אינעווייניג, און די מחשבות גייען זייער ווייט ווען זיי האבן געזען וויאזוי די בחורים מיט גרויסע כוחות ווארפן די באקסעס אריין. קינדער זענען שוין נישט אינגאנצן פארנומען מיט די קליינע דאגות פון א צוקלאפט באקס, און זיי ווייסן אז אויב עפעס ווערט צעריסן, וועלן זיי זיך אן עצה געבן.
דער וועג איז היינט אן עכט מעשה'לע. די קינדער זענען געשטאנען גאר פרי דעם טאג, צוגעטון מיט עקסייטמענט און א שטיקל שרעק אין דער געביינען. קיינער קען נישט קלאפ-שלאפן ווען אזוי פיל לעכט אין די לופטן, ווען די גאלדענע באווילקענישן פון קעמפ ווארטן מיט אטעמען. אבער זיי ווייסן – שמיעה איז נישט ראיה.
די 10 באסעס שלעפן זיך אויס פון בורו פארק אין א רייע, פארבונדן ווי אין א גאנצע קארוואן, און פארן צום סטעטן איילענד עקספרעסוועי. די קינדער זענען איבערגענומען פון די סצענע ווען די ריזיגע באסעס שלענגלען זיך פון 53'טע גאס ארויף צו פארט העמילטאן. זיי ווייסן נישט גענוי ווי אזוי די רייזע ציט זיך, אבער זיי זענען אינעם נאמען פון קעמפ, און אזוי איז עס.
ווען די באסעס הייבן אן שפרינגען אויף דער וועראזאנא בריק, דרייען זיך די אויגן פון די קינדער מיט אינטערעס. רוב פון זיי זענען קיינמאל נישט געווען אויף דער בריק, און דאס איז דער ערשטער מאל זיי באגעגענען דעם שמאלן וועג וואס וועט זיי שפעט אין נאכט ארויסברענגען צום הייליגן קעמפ רב טוב.
ווען די בריק קומט צום סוף און מען דערגרייכט רט. 17, הייבן זיך די קינדער'ס פיס צו דרייען אונטער די זיצן. דער בארג פון ווארטסבארא ווערט א שווערער טשעלענדזש פאר די ריזיגע באסעס, אבער ווען מען דערזעהט עקסיט 113 איז שוין א געפיל פון קנאקעדיגע באפרייאונג, וואס זאל קומען מיט די צען-טון ווערטער פון "מיר זענען כמעט דא!"
די באסעס שלעפן זיך אריין צום לאנגן סטעיט רט. 209, אריבערעלענדוויל, און נאך צוויי מינוט מאכט מען דעם לינקס צו די "שלאנג ראוד." די קינדער, וואס זענען געווען פאראיאר, רעדן שוין פאר: "אויב איר וועט דא זיין, וועט איר שוין זעהן!" די בויך דרייענישן פון די קינדער ווערן שטארקער, און עס דרייען זיך די קישקעס מיט א גרעסערע עקסייטמענט ווען זיי זענען ממש מינוטן אוועק פונעם קעמפ.
פלוצלונג, ווען דער לינקס דריי קומט צו א ענדע, ברעכט אויס א געזאנג פון די עלטערע קינדער. די צאן קדשים, די קלענערע קינדער, קלאפן זיך אריין אין דעם טעמפא, און דאס הייסט אז דער זומער האט אנגעהויבן.
די געלע באסעס שטייען נאך אין שורה, אט איז מען שוין ממש ביים אריינגיין אין קעמפ רב טוב. די קינדער הייבן אן צו זינגען העכער און שטערקער: "מיר זענען געקומען צו קעמפ רב טוב צו ליידן צרות פון דאגי!" דער געזאנג ברענגט אריין אן ענערגיע פון טראמא און עקסייטמענט, און יעדע מינוט ברענגט זיי נענטער צום געיט, וואס איז די נעקסטע לינקס, גראד אריין אין קעמפ. אלע קעפ שטעקן זיך ארויס פון די פענסטער צו זעהן וואס שטעקט אין קעמפ, ווי אזוי עס קוקט אויס, און וואס זיי קענען דערווארטן ווען זיי גיין אראפ פונעם באס.
נאר די עקשנות פון די לאנגע באס רייזע האלט זיי נאך צוריק, און די גאס איז טיף פון דראמען און באגאנגענע געפילן. די קינדער קוקן און זעהן די גרויסע קעמפ בילדינגס, וואס זיי האבן נאך נישט געזען פריער, און אין זייערע קליינע מח׳לעך שטייען אלע סארטן פינסטערע מחשבות: "וואס גייט זיין דא אינעווייניג?"
די באסעס שלענגלען אריין אין קעמפ אויף א שמאלן שטעגל, און גלייך קומט מען צום פרייען פעלד אונטערן דיינונג רום. די אויסגעפלאקעטע ווילדע גראז זאגט שוין א שטיקל באגריסונג: "איר וועט דא פיליקען דעם גראז!" דער גאנצער פעלד האט שוין געהאט א סך קינדער וואס זענען געזעסן און געפלאקט גראז אז מען קען שוין זעהן לאכער דערין ווי די שורים וואלטן עס געמאכט.
מיט קוים געדולד קוקן די קינדער ארויס פון פענסטער, די דיירעקציע פון דער דיינונג רום איז א נושא ביי די גרעסערע קינדער וואס ווייסן שוין וואס קומט נאך: "דער דיינונג רום! דא איז דער פלאץ וואו מען וועט צוזאמען געציילט ווערן דריי מאל א טאג." קיינער וויל חלילה נישט פעלן ביי די ציילונגען, ווייל דאס קען זיין א גרינער ליכט פאר שטרענגע נאכפאלגן.
ענדלעך, נאך וואס קוקט אויס ווי אייביקע מינוטן, עפענען זיך די טירן פונעם באס. קאפ אויפן קאפ פאלן די קינדער ארויס, יעדער ציפט זיך צו נעמען א דראפ פרישע לופט – וואס איז אומקלאר צו געפינען, וויבאלד די באס האט געלאנדעט גלייך אויף א גרויסן אסעפטיק טאנק וואס שוועבט אונטער דער ערד, און דער ריח פון אלטע אויל קומט אריבער פונעם דיינונג רום קוימען.
די קינדער קוקן זיך ארום, נישט פארשטייענדיג ווי זיי זאלן גיין. א חלק דרייען זיך ארום צו זוכן דעם טרעילאר מיט זייערע באקסעס, און טראכטן: "וועט מיין באקס ווערן צוקייעט ווי די אנדערע?" די גרעסערע קינדער רייסן זיך שנעל ארויס צו כאפן בעטן אין די באנקס. ווער עס איז נישט פון די ערשטע דריי אין ליין וועט דארפן שלאפן אויף א מיליטערישער קאט מיט אייזן־שטאנגען וואס קענן פארשלעפן צום ערד אינמיטן נאכט.
די קלענערע קינדער ווערן איבערגעלאזט שטיין ווי צאן בלי רועה. קיינער פון די קאונסלערס אדער מלמדים איז נישט צו זעהן, און עס איז נישטא קיין איינער וואס וועט זיי פירן צו די ריכטיגע ארט: "ווי זענען אונזערע פעקלעך? ווי גייען מיר שלאפן?" די קינדער דרייען זיך ימינה ושמאולה, זעהן די פארשידענע בינינים וואס קוקט אויס מיט די זעלבע פארבן – גרין, געל, און רויט – און זיי ווייסן נישט צי דאס איז א באנק, א שוהל, אדער א דיינונג רום.
ענדלעך, נאכ'ן באהאלטן א ביסל רואיגקייט, הייבן די קינדער אן זיך פארשפרייטן איבערן גרויסן קעמפוס. מען דרייט זיך רעכטס, זעהט דעם רינדעכיגען אריינגאנג צום דיינונג רום, און איבער צוויי גרויסע בילדינגס מיט גרויסע אותיות "3 און 4", געשריבן מיט א פערמענעט מארקער אויף א צעטל מיט א שיינער האנטשריפט.
די גאס מאכט א שארפן לינקס און שלענגעלט זיך ארויף ווי א ראוד וואס פירט צו א צווייטע שטאק פונעם קעמפ, כאילו עס איז עפעס א באזונדערער עולם. אויף די זייט פון דעם ראוד איז דא א קליין חדקעלע מיט א רייע טרעפ וואס פירט ארויף צום אויבן. אויפן שפּיץ פון די טרעפ שטייט א קליינע אידענע, איינגעבויגן פון דער אלטער היים, און קוקט זיך צופרידן צו דעם קלאנג און רויטשעטש פון די קינדער וואס האבן פּלוצלינג איבערגענומען דעם שטילן קעמפ. נאך די שטילע טעג וואס זי האט געפרווט זיך דערהאלטן אין די זיסע מנוחה, זענען די שטומען גאסן שוין איבערגעקערט געווארן מיט קלינגען פון די קליינע, פארלוירענע קינדער, לויפנדיג אהין און צוריק, פרובירנדיג צו כאפן וואו זיי דארפן גיין און וואס זיי דארפן טון.
"זאג נאר, אינגעלע, קום אהער, מיינע זיסקייט," קוילערט זי מיט א קליינעם שמייכל. א יונג קינד שטעלט זיך פאר איר, דערשראקן און אומבאהאלפן. "אוי, א בראך! פונקט איך, איך ווייס נאך נישט ווי מיינע פעקלעך זענען. איך האף זיי זענען נישט צוזייט און צעשפרייט ערגעץ."
דער אינגעל, מיט אביסעלע עקלענישן אין די אויגן, מאכט זיך צו איר אראפ מיט א שעמעדיגן, דרך-ארץ'דיגן דרך, כאילו ער וויל איר נישט אויפהאלטן, אבער נישט ווייסנדיג וואס צו זאגן. "אהה, אינגעלע, זיסער! וואו זענען דיינע הייליגע ציצית? האט מען דיר נישט געלערנט אז די ציצית דארפן ארויסשטראלן פון די זייטן מיט שטאלץ?"
דער אינגעל ווערט אביסעלע רויט און ענטפערט: "עםם... אין ב"פ האט מען קיינמאל נישט אזוי געלערנט."
"אוי אוי, דו ביסט פון ב"פ? און דו ביסט דא די ערשטע מאל אין קעמפ?" זאגט די אידענע מיט חיבה, כאילו זי האט שוין געלעבט גענוג צו זען פילע אזעלכע אינגעלעך. "האסט שוין דיינע זאכן?"
דער אינגעל שטייט מיט א פארלוירענעם שמייכל, קיינער איז נאך נישט געקומען אים העלפן, אבער די זיסע אינטעראקציע האט געגעבן א קליינעם רגע פון חום און באקוועמליכקייט.
ווען איך האב זיך צוריק געמאכט צו די פרוי, האט זיך מיין בליק אויף איר אינגאנצן געטוישט. דאס איז נישט סתם א פשוטע אידענע, דאס איז א מלאך בדמות א אלטע אונגארישע באבע, געקומען צו מיר צו ליכטיג מאכן מיין וועג מיט אן עמוד האש אינמיטן דעם פינצטערן פלאץ פון קעמפ. זי האט מיך געשטיצט, אנגעוויזן וואו איך דארף גיין, און מיט איר שטילע חכמה האט זי מיר געגעבן די הדרכה וואס איך האב געברויכט.
"אינגעלע, גיי שיין ארויף נאך די ערשטע באנגעלוי פון מיין איידעם, ר' משה יאזאפאוויטש," זאגט זי מיט גאוה, "ער איז דא דער דיין." איך האב נישט געוואוסט וואס צו ענטפערן, איך האב נישט געהאט קיין געדולד צו פארשטיין די גאוה אין איר קול, אבער זי האט מיר געגעבן א געפיל פון רואיגקייט.
ווען איך בין שוין ארויף דעם וועג, האב איך מיך געפונען אין א מצב וואס איך האב נישט ערווארטעט. דער קעמפ איז אזוי גרויס ווי א שטאט, און איך ווייס נישט וואו צו הייבן אן. איך האב פארלוירן די קינדער מיט וועמען איך בין געקומען, און איך האב גענומען א קאראגייט צו עקספלארירן דעם קעמפ, טראכטנדיג אז איך קען זיך שנעל צוריקפונען. אבער וואס איך האב געזען האט מיך געמאכט שטיין אין וואונדער – א גאנצע דזשונגאל פון בנינים, וואוילדינגס, און פעלדער. איך האב געמיינט אז קעמפ איז בלויז עטליכע בנינים, אבער עס האט זיך געעפנט א ריזיקער קאמפלעקס פון וואקעלאז און באנקנס ווי מיינע אויגן קענען נישט אויפהערן זען.
מיט יעדן טריט בין איך געווארן מער פארלוירן. איך האב געזען יונגע קינדער אין שווארצע ווייסע גלעזער און חסידישע העמדער, ווי זיי גייען מיט א זיכערהייט וואס איך האב נישט געקענט פארשטיין. איך שפיר ווי א יחיד אין א מאנקי שטייג, אין א ריזיגער ספארי, און איך ווייס נישט וואו איך בין און וואו איך גיי.
ווי איך האב מיך געפונען אינעם געדיכטען וואלד, בין איך געווארן אטראקטירט צו א קליין באשיינט הייזעלע, א באנגעלוי געבויט אינמיטן די ביימער. איך האב מיך איינגעטראטן צו גיין דעם געפלאקענעם שטעגל, וואס פירט ווי א געדרייטער בערגיגער וועג אראפ צו א מיסטעריעזע ליכטיגקייט פון אונטן. איך האב נישט געוואוסט צי איך זאל ווייטער גיין, אבער איך האב געכאפט קוראזש: "וואס קען איך שוין פארלירן?"
דער שטעגל איז געווען סטיפ און שמאל, און איך האב געדארפט מאכן זיכער זיך נישט צו פארפאלן. מיט יעדן שריט האב איך געזען מער קאמערציאלע מאשינערי און גרויסע קוימען וואס שפרייטן רויך און א ריח פון געקאכטע עסן אין די לופטן. איך האב נאך קיינמאל נישט געזען אזוי נאנט צו אזאנע מאשינעס, און עס האט מיך דערשראקן, אבער איך האב ווייטער געגאנגען.
ווען איך בין אנגעקומען צום פונקט וואס דער וועג האט מיך געפירט, בין איך געווען אין א שווינדל. פאר מיינע אויגן האט זיך אנטפלעקט א ריזיגער ליידיגער שטח. אויף דער רעכטער זייט האב איך געזען א גרויסן שוהל מיט א ריזן שילד: "בית שלמה ואסתר." איבער אפאר הונדערט פיס ווייטער האט זיך אנטפלעקט א סצענע פון די באנקס, מיט זייערע גרינע, געלע, און רויטע פארבן. עס זעט אויס ווי א וועלט פאר זיך, און איך שטיי דאָרט, פארלוירן, צוגעשטעלט פאר א וועלט וואס איך קען נישט אינגאנצן פארשטיין.
האב איך שוין געוואוסט, איך בין נישט אין דעם קעמפ פון גייסטישע רעסט – איך בין אין א קעמפ פון א ליידיגע, באשריינטע סצענע, וואו יעדער טריט איז א נייער איבערראשונג.
איך שטיי און קוק זיך ארום, דערנעבן אין א צוימונג ווי א פריוואטע קאנטרי קלאב, זע איך צוויי גרעסערע באנגלאויס. איך וועל נישט זיכער צי איך בין נאך אלץ אין דעם זעלבן קעמפ אדער צי דאס איז שוין גאר א אנדער פלאץ. עס שפירט זיך אזוי פרעמד, כאילו איך בין אריבער די גרעניצן פון דער קעמפ וועלט אין עפעס אנדערש.
אנטקעגן די צוויי באנקס שטייט א פאבריק, אן אלגעמיינע בעקעריי. די מאשינען אינעווייניג האקן און שטערן מיט זייערע קולות, כאילו זיי זענען איבערגעגעבן צו א עבודה קשה, מיקסענדיג קוואנטומס פון טייג. איך הער ווי די מאשינען קראכן אונטער די שווערע לאסטן פון טויזנטער ברויטער און פעקלעך, וואס וועלן געשיקט ווערן צו איבער צוויי טויזנט קינדער א טאג. א גרויסע אויפגאבע.
צו מיין לינקס שטייט א ריזיגער ביהמ"ד, גרעסער ווי רוב שוהלן וואס איך האב געזעהן אין מיין יונגע לעבן. די ריזיגע פארטש מיט די ברייטע טרעפ לייגט צו א געפיל פון גרויסקייט און כבוד. דער בנין שטייט מיט א שטארקייט, א רוחניות'דיגער פלאץ צווישן די גאנצע קעמפ פאניק.
אין די צווישן, אין דעם ריזיגן ליידיגן סקווער צווישן די בנינים, שטייט א לאנגע טרעילער. אינעם אחור פון דעם טרעילער שטייען אפאר אינגעלייט, שחורים, וואס ווארפן באקסעס ארויס כאילו מען פרובירט ראטעווען אייער פון א ברענענדיגער פלאץ. די באקסעס זענען צושפרייט איבער דעם גאנצן סקווער, כאילו עס איז דא געשעען א קריסטאל נאכט. דער אומארדענונג, די צופלאצטע באקסעס, די אינערליכע אינהאלט פון פערזענליכע זאכן, האנדטוכער, וועש, און קליידער זעהט זיך אויף די ערד. עס איז כמעט אוממעגלעך צו גלייבן אז עס קען זיין אזא צושטאנד אין א קעמפ פון די סארט.
צענדליגער קינדער לויפן ארום, זוכנדיג זייערע באקסעס, יעדע קינד פרובירט צו געפונען זיין אייגענע. איך שטיי דארט, און אין מיין מוחל, טוה איך זיך דערמאנען ווי מיין מאמע זז"ג האט אזוי קלאר און וואויל אנגעצייכנט מיין באקס פאר'ן ארויספארן. איך האב עס נישט פארשטאנען, נישט געכאפט פארוואס זי האט זיך אזוי געדרייט ארום דעם ענין, אבער יעצט פארשטיי איך עס גוט. חכמת נשים. איך קוק ארום אין דעם אומארדנונג און פרוביר צו זעהן מיין סימן, מיין באקס.
איך גיי צו דעם טרעילער, קוק אריין אינעווייניג און זע אז עס איז נאך איבער האלב פיל מיט פעקלעך און באקסעס. איך בין איבערגענומען מיט א געפיל פון רואיגקייט און אויך ציטער. ב"ה, מיינע באקסעס זענען נאך נישט אויסגעשפיגען אינעם סקווער, און אפשר איז עס נאך אינגאנצן. א סקרוך לויפט מיר אדורך אין די ביינער. איך קוק ארום, ווארטנדיג אויף מיין באקס, און האף אז אלעס וועט אויסגיין צום גוטן.
איך שטיי דארט, אינגאנצן פארוווילט צווישן די ראדנישע געשעענישן, און איך זע דעם אינגערמאן שטיין נעבן דעם באנגעלאוי אין זיין שמיציגער וועסטל, א סצענע וואס איך האב קיינמאל אין מיין לעבן נישט געזען. זיין טאנץ, זיין קורצע הויזן, די זאקן געצויגן ארויף, און די רעבישע העמד מיט די ארומפליקטע, נישט געקנעפעטע ערמעל, זענען געווען פאר מיר א קליינע שרעק. א געשטעל אזא איך האב קיינמאל פריער נישט געטראפן.
לייבעלע ווייס, ווי איך האב שפעטער אויסגעפונען זיין נאמען, איז געווען א קוואל פון צוגענומנקייט פאר די קליינע קינדער. ער האט געשריגן איבערן סקווער, כאילו ער קעמפט א שמועס מיט א הינטערווילדערטע קהילה, און איך האב נישט פארשטאנען, נישט געוויסט אויף וועם ער רעדט אדער צו וועם. אבער ווען איך האב געקוקט אויף די סצענע, איך, א קליין יונגל פון 9-10 יאר, גראד ארויס פון די ווינדלען, פרובירנדיג צו קלעטערן אויף טרעילערס און זוכן באקסעס צוויי מאל אזוי גרויס ווי איך בין, איז דאס געווען א מיסטעריע.
איך האב זיך געמאכט אפ אין מיין אינג מוח, אז איך פארשטיי גארנישט דא. איך דריי זיך שוין איבער א שעה אדער מער אין דעם קעמפ, און איך שפיר איך האב נאך קיינמאל דערגרייכט דעם שפיץ גאפל פונעם באדן. איך האב נישט אפילו א קליין פונקטל קלארקייט איבער דעם פלאץ. עס איז פאר מיר געווען ווי א ריזיגע וועלט, און איך האב זיך אנגעהויבן פרעגן, פארוואס האב איך מיך אהער געגעבן? וואס האט מיר איבערגעצווינגען צו נעמען די רייזע אין אזא אומבאקאנטער פלאץ?
די אינגלעך, רעכטס און צו לינקס, זענען נישט מיינע מין. עס זענען דא אינגלעך מיט זייער אנדערש אויסזעהן, זייערע סגנונות זענען נישט וואס איך בין צוגעוואוינט צו אין ב"פ. איך, מיט מיינע קאנגארו סניקערס, פאלא-שירט מיט העלע פארבן, גאלדענע גלעזער, און בלויע הויזן מיט סטרייפס, האב מיר געשפירט ווי א גאסט אין א וועלט פון אויסגעצייכנטע חסידישע קינדער. זיי זענען געווען אזעלכע וואס איך האב קיינמאל נישט גערעדט קיין ווארט מיט זיי.
דערפאר, ווען איך האב זיך געזען ארומגענומען מיט פרעמדע, האב איך נישט געקענט איינהאלטן די געפילן. א ביטערע געוויין האט מיר געכאפט, און איך האב מיר געשפירט ווי דער ווייטאג איז אומבאשרייבלעך. מיינע חברים פון כיתה זענען שוין לאנג אוועקגעשווינדן אין זייערע באנקס, און איך בין געבליבן אליין. איך האב נישט געוואוסט וואספארא באנק איך גיי זיין. איך ווייס נישט וואו איך זאל מיך ווענדן, און איך האב זיך געשפירט פארלוירן צווישן די ריזיגע סטאדע פון באקסעס.
מיט א רויטע, פארוויינטע פנים, האב איך געשטאנען צווישן די צושפרייטע באקסעס, און איך האב געהאט איין מחשבה: איך וויל אהיים. איך וועל נאך היינט אהיים גיין, בעפאר דער זון וועט אונטערגיין.
די יסורי הנפש פונעם ערשטן טאג, אדער מער גערעכט פון די ערשטע צוויי שעה, זענען געווען אומפארגעסלעך. אפילו יארן שפעטער, די הרגשים פון יענע צייטן בלייבן קלאר און שטארק ווי עס וואלט געשעען היינט.
ענדליך, נאך לאנג ארום קריכן און זוכן צווישן די צושפרייטע באקסעס, באמערק איך אט די ערשטע מיינע באקסעס. ב"ה, עס איז אין הערליכער צושטאנד, ממש אזוי ווי ווען איך האב עס איבערגעגעבן פארן כיתה ט' בחורל אין ב"פ. א שטיקעל דערלייכטערונג איז אריבער מיך, איך האב זיך אנגעהויבן אביסל רואיגן אז יא, מיינע זאכן זענען נישט געשעדיגט געווארן אין די שרעקליכע געווארפענישן.
נאכן געפונען נאך א באקס, און נאכדעם די דריטע און פערטע, האב איך שוין ב"ה אלע פיר באקסעס און די גרויסע לאנדערי זאק אין מיין באזיץ. יעצט הייבט זיך אבער אן די נעקסטע קלאפער: ווי אזוי שלעפ איך דאס אלעס? קעמפ איז קלאר פיל גרעסער ווי איך האב פריער געקלערט, און איך שפיר אז איך וועל זיך צובייסן פון דער שווערע לאסט.
"מיין יבוא עזרי, טאטע?" טראכט איך צו מיר. פלוצלונג, ווי פון די ערד ארויסגאשפרינגן, שטייט פאר מיר מיין חבר פון חדר, יענקי האראוויץ. ער איז נישט פון מיין קלאס, נאר א יאר עלטער, אבער איך האב געפילט אז אין דעם מצב איז ער די ענטפער צו מיינע תפילות.
"יענקי, די האסט שוין דיינע באקסעס?" פרעג איך אים מיט נויט, און איידעמאל פרעג איך נאך, אן ווארטן אויף אן ענטפער: "ווייסטו ווי מיר דארפן גיין? ווי איז די באנק? די ביסט שוין געווען אין באנק?"
יענקי הייבט אן צו לאכן פון מיר: "איך בין דא שוין פון דאנערשטאג!" ער איז שוין גערעגל טאג צוריק און פארגעסט אז איך בין נאכנישט באקוועם דא. "מיין טאטע איז דא אויך אין קעמפ, ער איז א שלאף רבי אין באנק צוויי." ער ווייזט מיט זיין האנט אויף די צווייטע זייט פונעם סקווער, וואו איך זע די געיטס און די באנגעלויס. "זופניק 6 איז אונזער באנק," זאגט ער. "עס איז אביסל ווייט און שטיינערדיג, אבער איך וועל העלפן דיר."
יענקי גייט שנעל צו זיין באנגעלוי, נעמט זיין רויטן וואגן און לאדט מיינע באקסעס ארויף. איך קען נישט גלייבן מיין מזל! די גאנצע אנגעווייטאגטע געפיל איז אין די רגע פארשוואונדן געווארן. איך וועל נישט דארפן שלעפן די באקסעס זעלבסט, און יענקי וועט מיר ווייזן ווי צו גיין.
איך גיי יענקי נאך, און איך קען נישט הערן די קולות פון די אומבאהאלפענע קינדער ארום מיר. יענקי זיצט מיט א האלבן אחור אין זיין וואגן, פליט ווי א מומחה צווישן די באקסעס, און נויגט זיך מיט די הענט ווי א נעוויגאציע-עלטערער. איך בין אינגאנצן רואיג געווארן, מיינע באקסעס אין זיין זארג, און איך בין זיכער אז די קומענדיגע שריט וועלן גיין פליסנדיג, מיט יענקי צו מיין זייט.
מיר נעמען די פיר באקסעס, פאקן זיי איינס אויפן צווייטן אויפן רויטן וואגן, און היידא! יענקי אין די נעוויגאציע פון פארנט, איך האלט אפ די באקסעס פון הינטן כדי זיי זאלן נישט צופאלן. מיר הייבן אן זיך רירן, יענקי פירט מיט זיכערקייט צום שמאלן, טונקעלן שטעגל וואו איך בין פריער אראפ געקומען.
פון אונטער דעם וואגן האלט איך די באקסעס פעסט, דער שיפער בארג מאכט די שלעפונג אביסעלע קאמפליצירט, אבער מיט די צוויי פון אונז ארבעט עס ב"ה. אט זענען מיר שוין כמעט אויבן. איך שטיין און קוק זיך צו מיט נייגער און וואונדער ווי קלוג און זיכער יענקי פירט דעם וואגן, כאילו ער איז שוין יארן דא און קען יעדער טריט. אין מיין יונגע מוח טראכט איך, "ווי לאנג קען ער שוין דא זיין אז ער קען זיך אזוי גוט אויס?" ווען מיר אנקומען צום שפיץ פונעם בארג, מאכט ער א לינקס און מיר זענען אויף דעם גרויסן ראוד.
צו מיין רעכטע זייט, איך זע א ווייסער בודקע. דער בודקע איז זייער אינטערסאנט געבויט, עפעס א קאמבינאציע פון א סוכה און א גזע בודקע: א דעכל שטייט אויף פיר זוילן, און די וואנטן זענען בלויז האלב אויפגעשטעלט, כאילו עס איז בלויז א שאטן צו די שטיקל שמיציגע וועלט אינדרויסן.
"וואס איז דאס?" פרעג איך מיט גרויסע אויגן.
"דאס איז דער רעגן חדר," ענטפערט יענקי. איך עפן מיינע אויגן נאך גרעסער. "רוב חדרים זענען אין די פעלדער מיט טישן און בענק, אבער אפאר זענען אין אזאנע בודקעלעך," ערקלערט ער.
"אבער אויב עס רעגנט?" פרעג איך ווייטער.
"דעמאלס גייט מען לערנען אויף די פארטש פון די באנקס," ענטפערט ער, ווי עס איז שוין אן אומזיכערע ערווארטונג פאר אזעלכע מצבים.
מיר פארן ווייטער ארויף דעם בארג מיטן וואגן, ווען איך זע אינגלעך, אינגעלעך, און אפי' מיידלעך זיך דרייען ארום. אלעס איז ביי זיי מסודר און אויסגעפאקט, כאילו זיי האבן קיין דאגות נישט.
"וואו זענען זיי אנגעקומען אז זיי זענען שוין אזוי מסודר?" פרעג איך יענקי. "און ווער זענען די מיידלעך? איז דא נישט נאר אינגעל קעמפ?"
יענקי לאכט און ענטפערט: "די קינדער זענען די בני משפחות וואס זענען שוין דא פון זונטאג אדער אפי' פון פריער." ער ציט צו די באנקס: "זיי שלאפן אין די באנקס מיט זייערע משפחות, ווייל אין די באנגעלאויס איז נישט גענוג פלאץ פאר אלע."
איך ניקער מיטן קאפ, פארווינדערט. דער קעמפ האט פיל מער דימענסיעס און סודות ווי איך האב געמיינט. מיר גייען ווייטער ארויף דעם שיפערן בארג, און איך זע א גרינע באנגעלוי מיט אן עלטערער איד זיצנדיג אינדערויסן מיט א ספר אין די הענט. יענקי ווייזט און פירט זיך ווי א גייד: "דאס איז ר' ליפא פרידריך, ער וואוינט דא מיט זיין זיידע."
איך הייב די ברעימען, נישט זיכער וואס דער נאמען ליפא פרידריך מיינט פאר מיר, אבער איך הער שיין צו יענקי'ס אינפארמאציע מיט כבוד, כאילו איך בין דא צו לערנען פון יעדן אינפוט וואס איך קען באקומען.
מיר פארן ווייטער, און איך שפיר ווי איך וועל זיך אט אט בעסער אינטראגירן אין דעם ריזיקן קעמפ, דאנק יענקי'ס הילף.
אזוי שלעפן מיר זיך ווייטער צו לינקס, אריין אין שיכון זופניק. די וואנט פון באנק זופניק איינס שטייט פאר מיינע אויגן, און מיר מאכן א רעכטס אריין צו די שיכון, צו קומען צום פארנט פון די בינינים, די באראקן. איך זע צו מיין לינקע זייט א רייע מיט אפאר אזעלכע לאנגע בינינים אין די גרינע, רויטע, און געלע פארבען – די באנקס פון שיכון זופניק.
אויף מיין רעכטער זייט, אין די צענטער פון דעם שטח אנטקעגן די באנקס, שטייט א קליינטשיק חאטקעלע. אויפן ראקינג בענקעלע זיצט א אלטע אידענע מיט א פאס און שטריקט. יענקי, מיט זיין קביעות ווי א טור גייד, דערציילט מיר אז דאס איז מרס. זופניק. איר מאן, ר' ישראל ע"ה, האט מנדב געווען די גאנצע באנקס, און דערפאר ווערט דאס גערופן ע"ש זופניק. זיי האבן, נעבעך, נישט איבערגעלאזט קיין קינדער, און זי זיצט דא צו זעהן ווי די קינדער הנאה האבן פון איר מאן'ס נדבה. אסאך מאל, זאגט יענקי, טיילט זי פאקסיס פאר די קינדער וואס גריסן איר מיט א "גוט מארגן" אדער "גוט שבת."
יענקי שטרעקט אויס זיין האנט און ווייזט אויף די לעצטע באנק אין די רייע: "דאס איז דיין באנק." איך קום צום ענדגילטיגן מקום. "פון וואנעט ווייסטו אז איך דארף זיין דא?" פרעג איך אים.
"ווייל איך בין שוין דא געווען," ענטפערט ער, "און איך האב געזען דיין רבי'ס נאמען אויפן טיר, צוזאמען מיט די נאמען פון די פאראלעל קלאס." ער רעדט מיט א זיכערקייט, און איך מוז מודה זיין: יענקי קען זיך אויס.
"אוי, קיינמאל האבן איך מיר נישט געחושדיגט אז איך וועל אזוי באזיגן ווערן פון די נסיעה. לאמיר שוין אנקומען," זאג איך מיט א קליין שמייכל.
ווען מיר שפאצירן אריבער די באנקס, איז דער הו-הא פון קינדער נישט צו גלייבן. קינדער לויפן אהער און אהין, אויספאקנדיג באקסעס, זיך מסדר זיין די בעטן, און איבערלייגן די געוואנד. די שלאף רביס שפרינגען פון קינד צו קינד, העלפנדיג מיט בעטן און וואשן, בשעת זיי שרייען אויף איינעם קינד און רופן אן דעם אנדערן: "ווי אזוי הייסטו? קום אהער! איך האב דיר שוין געזען, איך ווייס אז מיט דיר גיי איך האבן צוטוהן א גאנצן זומער."
איך הייב אן שפירן א קליין פחד אינעם קערפער, ווייל די שלאף רבי'ס זענען קלאר א באזונדערע סארט, נישט די קליינע קאונסלערס וואס איך בין געוויינט צו אין קראסנע קעמפ פון פאראיאר. איך הייב מיך אן פרעגן ווער איז דער שלאף רבי וואס איז צוגעשטעלט געווארן פאר אונזער באנק. עס שפירט זיך אז עס וועט נישט זיין א לייכטע זומער, און איך וויל וויסן וועלכע כוחות איך וועל דארפן מיטברענגען.
ענדליך, נאך דער לאנגער אויסמוטשנדיקער רייזע, שטיי איך שוין ביים שוועל פון מיין באנק. איך קוק אריין מיט שטארקע נייגער, כאילו איך קען נאך באשליסן מיין גאנצן זומער אין די קומענדיקע מינוטן. דער פאס פון מיינע אויגן איז פלינק, און איך סקענען דעם שלאָף־זאל. מיינע געפילן זענען גענעראל, אבער איך שפיר אויך אז איך קען נאך נישט טוישן גארנישט, כאילו איך בין אין דער האנט פון מיין אייגענע שיקזאל.
איך דערזע דעם בילד פאר מיינע אויגן: צוויי רייעס באנק-בעטן שטייען אויסגעשטעלט אויפן ביידן אויף ביידע זייטן פונעם לאנגן, שמאלן צימער. די רייעס, מיט 15-20 בעטן אין יעדער, זענען שטארק ענג צוזאמען, כאילו עס איז נישטא קיין פרייוועטקייט. אינדרויסן פון די בעטן שטייט א רינדיגער טיש אין צענטער פון דעם שלאָף־זאל, קליין און כמעט אומבאדייטנדיק אינעם גרויסן צימער. עס זעט אויס ווי דער טיש האט שוין געזען בעסערע צייטן.
אינמיטן דעם גרויסן שלאף־זאל שטייט א נידעריגער אינגערמאן, פריש ארויס פונעם כולל, אפשר חתונה געהאט בלויז צוויי וואכן פאר קעמפ. ער שטייט דארט מיט א געוויסע גאוה, כאילו ער קענט זיין ראלע פאר די קומענדיגע 30 קינדער וואס וועלן זיין אונטער זיין קאנטראל. דער אינגערמאן איז זיכער אין זיך, טראכטנדיג אז זיין שווער האט אים גענוג באקוועם געמאכט אין קעמפ. מיט א גוט אויסגעפיגערטע שלשול, קומט ער אין קעמפ אלץ שלאף רבי, אראפגעשיקט דורך זיין שווער וואס האט א גוטן קשר מיט ר' אידל ז"ל, דער מנהל המחנה.
די סצענע ווערט פאר מיר שטארק אינטענס. איך קוק זיך ארום און פרעג זיך ווי אזוי איך וועל וויסן וועלכע בעט איז מיינס. יענקי, מיין באגלייטער, קוקט אויף מיר און זאגט: "דער שלאף רבי האט א ליסטע מיט אלע נעמען, און מען טיילט די בעטן לויט די ערשטע און לעצטע נעמען."
איך פרעג ווייטער, נרווג. "און ווי אזוי קען איך זיין זיכער אז די בעט איז ריכטיג?"
יענקי לאכט קליין און ענטפערט ווי א קלוגער: "פרעג די שלאף רבי."
איך קוק אויף די בעטן, און באמערק אז די מאטראצען זעען אויס ווי די מצות פון דער מנהל'ס מצה בעקעריי. זיי זענען געלעכערט, שטארק און נישט באקוועם. ווי אזוי לייגט מען זיך אויף אזא מאטראץ? איך זע אז די בעטן זענען געלעכערט גענוג אז עס איז כמעט אוממעגלעך צו שלאפן רואיג אויף זיי. א געוויסע סארט טראגעדיע שפיגלט זיך דא אפ.
צוויי דריי בעטן אין די פריוואטע קארנער זענען שוין פארכאפט. די בעטן אין די סעקולער עקן פון די זאלן האבן גענאסן פון עטוואס מער פריוואטקייט, אבער איך האב געזען אז רוב פון די בעטן איז גשלאפן אינמיטן דעם גרויסן זאל.
ווער זענען די צוויי דריי קינדער וואס האבן שוין געטראפן בעסערע מאטראצען? איך ווייס נישט, אבער איך שפיר אז זיי האבן עטוואס בעסערע גליק ווי רובא דרובא.
דערנאך רעדט מען שוין אין אלע שטיבער פון די קאנטריס, וואס ווערן שטארקער א יעדן יאר. מיר פארן כסדר אין סאן רענטש באנגעלאו קאלאני, וואס געפינט זיך נאנט צו קראסנע קעמפ. און אין קראסנע מאכט מען א לעבן.
יא, איך בין פאראיאר געווען אין קראסנע ווי א דעי קעמפער. איך בין אהיימגעקומען יעדן טאג מיטן באס, און די מדריכים און קאונסלערס האבן ממש געשפראצט מיט שמחה און פאן. דער קאלערוואר איז געווען ממש אומגעוויינלעך. א אינגעלע האט זיך פארלוירן אינעם וואלד, און מען זוכט אים שוין שעה׳ן לאנג. יענקי פון טיעם צהלה האט געזען ווי מושי פון טיעם שמחה איז אריין אינעם וואלד, ער האט געוואלט מאכן א שטיקל קעגן די אנדערע טיעם כדי זיי זאלן פארלירן דעם פארמעסט. דודי פון טיעם צהלה איז געשטיגן זעהן וואס מושי פלאנט, אבער שניידט שוין אריין שעות און ביידע זענען נישטא.
פלוצלונג קומען 3-4 פאליציי קארס מיט גארע בליצערס און שרייענדע סיירינעס אריין אין קעמפ, זיי שפרינגען אריין אין לאנטש רום און רעדן צו די קינדער אין ענגליש. קיינער פארשטייט נישט קיין ווארט, אבער דער שרעק איז געווען גרויס. צוויי יונגע קינדער פון צען יאר זענען פארשוואונדן אין וואלד, און ווער ווייסט וואס איז געשען? די שמועסן זענען אריבער אין הויכע גייען, און דער קאלערוואר איז געווארן נאך מער דראמאטיש.
“העי, איך בין געווען אין צהלים," זאגט איינער מיט עקסטאז. יעדעס אינגעלע אין וועלכן קעמפ ער איז געווען, האט מיט פייער אראפגעלייגט זיינע אייגענע עקספיריענסן און וויאזוי זיינע קעמפס האבן געהאט בעסערע אויסטריקעניש צו האַלטן קינדער פרייליך.
די קעמפס זענען געווען פיל מיט פלעיס, באל געימס, קארניוועלס, און נאך א סאך טעטיקייטן. מען האט זיך ממש גוט אויסגעשפילט. אזוי פיל אז אפילו יעצט, שוין טיף אינעם זמן, האלט מען זיך ערגעץ אין די מחשבות פון א פרישען קעמפ סעזאן. די געדאנקען אויפן זומער געבן די קינדער א בוסט אויסצוהאלטן די שווערע ווינטער מיט זשוליעס אין חדר.
פלוצלונג קומט אריין דער מלמד, א ווארעמער אינגערמאן, אבער זייער שטרענג. "קינדער, איך הער דא רעדן פון קעמפ!" שרייט ער מיט א שטארקע באסאווע שטימע און שטעלט אפ די עקסייטמענט פון די קינדער.
"מיר, כתה ה׳ קינדער, לערנען דאס יאר מס׳ בבא מציעא פרק אלו מציאות און מיר גייען אי"ה פארענדיגן נאך אפאר בלאט אין מחנה רב טוב. דארט וועט מען ווייטער לערנען און שטייגן לויט דעם סדר הלימוד, נישט אזוי ווי די גויאישע קעמפס וואו לערנען איז נישט א טייל פונעם פלאן. דער מנהל האט געהאט א מיטינג מיט די רביס איבער קעמפ, און עס איז זייער ראטזאם אז אלע קינדער זאלן אי"ה אנקומען אין קעמפ. מען וועט דארט ווייטער שטייגן אין תורה און יראת שמים אין א ריינע לופט, דערווייל וועלן די שמוציגע שטאטישע גאסן נישט זיין א נושא."
דער מנהל גרייט שוין א בריוו וואס וועט געשיקט ווערן אהיים צו אלע עלטערן, און דארט וועט מען קענען זעהן ווי אזוי זיך איינשרייבן אין קעמפ. די סאטמארע קעמפס זענען באקוועם און אידיש, אזוי קענען מיר שטייגן אין רוחניות און אויך אין גשמיות."
מיט דעם האט דער רבי צוריקגענומען די אכטונג צום גמרא. "לאמיר ממשיך זיין," זאגט ער, און מיר ווערן צוריק אריינגעטראטן אין די וועלט פון די הייליגע לימודים.
שמואלי מאכט א קליינעם וואונק צו נחמן, א חבר פון פאראיאר ווען זיי זענען געווען צוזאמען אין קעמפ. "אההם," זאגט שמואלי, "דער רבי האט דאך נישט קיין בלאַסטע אנונג וואס פאן מיינט." מיין עלטערער ברודער פון כיתה ז' איז געווען אין סאטמאר קעמפ, און ער זאגט אז עס איז בכלל נישט קיין פאן דארט.
פלוצלינג א געשריי – די באסאווע שטימע פונעם מלמד רייסט איבער די לופט: "שמואלי, ווי האלט מען?"
שמואלי שטעלט זיך שטיל און בלייבט פארווארפן. "עםםם... עםםםםם..."
"קום אהער, שמואלי!" דער רבי לאזט נישט אויף. שמואלי ציט זיך מיט געמאסטענע קליינע טריט, קוים וואס ער הייבט זיך פון זיין פלאץ. די שרעק וואס גייט יעצט קומען איז אומגעוויינלעך גרויס, און נישט אומזיסט.
"נו, שנעלער!" שרייט דער מלמד ווידער, מיט נאך א שטארקע שטימע. "וואס האסטו דארט געזאגט פאר נחמן אינמיטן לערנען? וואס איז געווען אזוי וויכטיג, אז דו האסט נישט געקענט מיטהאלטן דעם לימוד?"
שמואלי שטייט שטיל, זיין גאנצע פנים פארהארטשט, ער קען נישט ארויסברענגען קיין ווערטער. דער רבי קוקט אויף נחמן: "נחמן, קום אהער! זאג מיר, וואס האט שמואלי דיר געזאגט?"
נחמן קוקט אויף שמואלי און זייגט אריין א טיפן אטעם. "עםם... עםםם... ער האט מיר געזאָגט אז סאטמאר קעמפ איז בכלל נישט קיין פאן."
אין א אומגעריכטטן מאמענט לאזט דער מלמד א שטארקע פראסק אויפן רעכטן באק פון שמואלי, און שמואלי'ס גלעזער פליען אריבער דעם גאנצן צימער. נאך א פראסק פאלט אויף דעם זעלבן זייט. "דו מחוצף!" שרייט דער מלמד. "דו דערוואגסט זיך צו רעדן אזוי אנטקעגן וואס דער רבי זאגט? דו האסט די עזות פנים צו זאגן אז סאטמאר קעמפ איז נישט פאן?"
די גאנצע כתה ווערט שאקד שטיל. קיינער זאגט נישט קיין ווארט. דער רבי ווענדט זיך צום נחמן: "נחמן, האלט דיין הענט אויס! דו האסט אויך א טייל געהאט אין דער עבירה. דו האסט געלאזט שמואלי מיט דיר רעדן אינמיטן שיעור."
מיט א שטארקן קנאק לאזט דער רבי א שטייגער אויפן האנט פלאך פון נחמן. "אוי!" שרייט נחמן, צוקראכט און פארשעמט. "איך האב גארנישט געטאן! איך האב נישט געוויסט אז ער גייט רעדן צו מיר."
"נאך איין ווארט, און דו כאפסט נאך איינס!" זאגט דער מלמד מיט א דרוק. "צוריק צו דיין פלאץ!"
שמואלי ווערט ארויסגעשיקט פון כיתה, פארווארפן און דערשראקן, צום טויט. ער ווארט אויף דעם רבי'ן צו קומען און זען וואס מען וועט טון מיט אים.
די גאנצע כתה הערט די בכיות נוראות פון שמואלי און נחמן, אבער דער מלמד קערט זיך צוריק צום שיעור ווי גארנישט איז געשען. "לאמיר ממשיך זיין מיט די הייליגע גמרא," זאגט ער מיט א ברען. "אביי איז געגאנגען, און רבא איז געקומען... קינדער, א מחלוקת מעג זיין נאר לשם שמים!"
פון קעמפ איז שוין לאַנג פארגעסן געווארן. אבער ווען עס קומט נאכמיטאג, דער הויפן פעט פונעם מנהל קלאפט אין די טיר, און ער קומט אריין מיט א גרויסן שטאפל פרישע צעטלעך. די גאנצע כתה שמעקט דעם גערוך פון פרישע טינט. "וויפיל קינדער זענען דא?" פרעגט ער מיט א שעמעדיגע שטימע.
"25," ענטפערט דער מלמד.
דער מנהל'ס פעט הייבט אן ציילן, און אין מיטן ווערט ער צומישט, ווייל ער פרובירט מיטצוהאלטן דעם שיעור פונעם מלמד.
שמואלי איז קוים אויפמערקזאם ווען עס ווערט שטיל אין חדר. דער מלמד זעט ווי די קינדער קאנצענטרירן זיך מער אויף דעם מנהל'ס פעט ווי אויף די גמרא. דער גרויסער אינגל ציילט די צעטלעך מיט אזא פראפעסיאנאליטעט, עס איז קלאר אז ער האט שוין פריער געטאן די ארבעט.
"ברוך, ווי האלט מען?" פרעגט דער מלמד, און עס קומט צוריק די זעלבע ריספאנס: "עםםםם... עםםםם..."
"זאג, דו ווילסט אויך גיין טיילן צעטלעך?" פרעגט דער מלמד מיט א שמייכל. "די צעטלעך זענען פאר די וואס האלטן נישט ביים לערנען. דו ווילסט זיין א טיילער?"
אזוי בערך קוקט אויס דער טאג-טעגלעכער מצב אין חדר, אן קיין גרויסער אונטערשייד פון זונטאג ביז מאנטאג. אבער די צעטלעך, וואס דער פארשעמטער טיילער האט שנעל איבערגעלאזט נאכ'ן הערן די מלמד'ס קאמענטארן, האבן געגעבן די קינדער א פרישע נושא פון רעדן.
די צעטלעך זענען געווען פאר קעמפ-איינשרייבונגען, אפילו פאר די וואס גייען נישט אין קאנטרי. מען האט דארט געקענט שלאפן גאנצע 8 וואכן! ווי נאר די קינדער האבן באקומען די צעטלעך פאר דער ענגליש טיטשער איז אריין אין קלאס, איז עס געווארן לעבעדיג. די קינדער האבן געלייענט דעם רינדעכיגן שריפט פונעם מנהל, און די צוויי דריי חכמים האבן גענומען דאס פארליינען פאר די גאנצע קלאס. פלוצלינג איז דער חדר אויפן קאפ: "ווער עס גייט נישט אין קאנטרי, קען אויך גיין אין קעמפ!"
מען האט געדארפט זיין איינגעשריבען אין קעמפ ביז ל"ג בעומר, און ווער עס וועט זיין איינגעשריבען ביז דאן וועט האבן א פארזיכערטן פלאץ. נאך ל"ג בעומר וועט מען שוין נישט קענען אריינעמען קיין אפליקאנטן.
ווען דער ענגליש טיטשער איז אריין אין קלאס, האט ער קוים געקענט ברענגען אראנדנונג. אבער אזוי ווי די געשיכטע איז נישט געווידמעט פאר די ענגליש קלאס – וועלן מיר איבערלאזן דעם טייל פאר א אנדער געלעגענהייט.
די ערשטע אינגלעך, די וואס אלץ איז ביי זיי מסודר, וואס האבן קיינמאל נישט פארגעסן צו ברענגען דעם נייעם חומש זונטאג, און האבן אייביג געהאט די בעסטע מארקס – האבן שוין ארויסגעפונען אלע פרטים וועגן די קעמפ-איינשרייבונג. צוויי טיקעטס זענען געווען אויפגעשריבן: א באנק טיקעט און א באס טיקעט. די באס טיקעטס זענען געווען פאר די וואס פארן פון שטאט, און מען דארף זיי צושטעלן טראנספארטאציע. די באנק טיקעטס זענען געווען פאר די וואס קומען אויף אנדערע וועגן.
די טיקעטס, געוואנדן מיט א טייפרייטער, האבן געהאט דעם נאמען פונעם קינד, א פעדערשריפט פונעם מלמד, און אינפארמאציע וועגן דער האלב אדער גאנץ זומער וואס דאס קינד גייט פארברענגען אין קעמפ.
צוזאמען מיט דעם איז געקומען א צעטל, א קעמפ ליסט וואס מען מעג און קען מיטברענגען אין קעמפ. פאר די קלוגע אינגלעך אין חדר, וואס האבן שוין געוואוסט פון זייערע עלטערע ברידער, איז עס געווען א קלארע בילד: "דאס קעמפ וועט נישט זיין קיין זיסקייט!"
די צעטלעך האבן אויך געזאגט וואס איז נישט ערלויבט: זאקען, בעטגעוואנט, טעיפ ריקארדערס, און א שפילצייג וואס מען האט געהייסן "טיים-אוט." א גאנצע סעריע פון ענינים וואס פאר די בעסערע קינדער איז געווען א שרעק.
די צייט איז געשפרינגען ביז שבועות, און מען האט זיך געשטעלט מיט א שלאג, מען דארף זיין איינגעשריבען אין קעמפ אפיס. רוב קינדער האבן שוין גע'פסקנט וועלכע זאכן מען דארף ברענגען. א געוויסע עלעגאנטקייט איז אריבערגעקומען איבער די קעמפ ליסטעס, און די קלוגע קינדער האבן געוואוסט אז עס וועט נישט זיין קיין עיר קאנדישאן אין די באנקס, אבער דאס וועט נישט שטעלן קיין מכשול.
די צייט לויפט פאראויס, מען האלט שוין אט ביי שבועות, און די סטראשע פון ווער עס האט נאך נישט דעם באנק און באס טיקעט וועט בשו"א ווערן אריינגעלאזט אין קעמפ, מען זאל שוין מסדר זיין אלע אנגעלעגענהייטן מיטן קעמפ אפיס.
רורוב רובם פון די קינדער וואס גייען אין קעמפ האבן שוין מער ווייניגער צוגעגרייט וואס זיי דארפן פארן. די קינדער צווישען זיך האבן שוין געמאכט אייגענע קעמפ ליסטעס, וואס ליידער זעען אויס אסאך לענגער ווי די רשימה וואס מען האט באקומען פון קעמפ. קליפ פענס זענען אויף דער ליסטע, און מען ווייסט שוין אז קיין עיר קאנדישאן איז נישטא אין די באנקס. די לאקערס זענען סארטירט ביי א וואנט מיט אלע צוזאמען, און קוים וואס מען קען אריינלייגן א זייפעל, וואס ממילא איז נישט ממש נייטיג דארט.
די מעכטיגע קינדער אין חדר, די וואס ווייסן פון זייערע עלטערע ברידער, ברענגען כסדר די פרישע אינפארמאציע וואס מען דארף האבן כדי צו איבערלעבן דעם טאג אין נעפאנעק, ניו יארק. קעמפ רב טוב, באוואוסט פאר זיינע קאלטע נעקטערנעכט (פריזען).
אין דער איד האט מען געדרוקט א ספעציעלע פערטל בלאט מודעה, א וואך נאך שבועות, וואס האט געמאלדן אז די באסעס וועלן ארויספארן אין דריי וואכן ארום אויף פרשת קרח, כ"ה סיון. פון וויליאמסבורג וועלן די באסעס ארויספארן פון ראדני קארנער בעדפארד, און פון בורו פארק, 53'ער און 14'טע עוועניו. קינדער פון מאנסי און מאנרא האבן געדארפט אריינרופן צו די קעמפ אפיס צו לעגיטימירן זייערע באנק טיקעטס.
און אויב דו ליינסט נישט דעם איד פאר סיי וואספארא סיבה, האסטו די מודעה נישט געקענט באקומען. אפי’ אויב דו ליינסט יא, אבער די מודעות זענען נישט געווען אינטערעסאנט און דו האסט פונקט יענע וואך פארפאסט דעם מודעה, וואלטסטו נישט געוויסט די אינפארמאציע. נאר אויב דו האסט געהאט א חבר וואס האט יא געליינט די פערטל בלאט מודעה וואלטסטו געווען אויפן קורס.
די קעמפ אפיס ארבעט שוין נישט אין ברוקלין; זיי זענען שוין ארויף אין נעפאנעק מסדר זיין דעם קעמפ. אויב קלינגסטו אין קעמפ אפיס, וועט די ליניע קלינגן אפאר הונדערט מאל, ביז דו גיבסט אויף און לייגסט אראפ. קיין מעסעדזש סיסטעם איז נאך נישט געווען, און טאמער יא, וואלט עס געקאסט צופיל צו אינוועסטירן אין קעמפ אפיס, וואס האט דעמאלטס געוואלט פאר א קינד ווייניגער ווי $300.
דער טאג איז ענדליך אנגעקומען. מען פארט אריין אין קעמפ, די אויגן ברענען פון עקסייטמענט, און דער קעמפ לעבן הייבט זיך אן.
א ריזיגער טרעילאר דרייט זיך אריין אין דער שמאלער 53'ער גאס, פארנומען מיט העפטן מאנוווערעס צו גרייטן דעם רוקן זאק און פארדראייען זיך צווישן די פארטשעפעטע קארס. דער אינגערמאן אין דעם טראק, מיט זיין אנגעקניפטן בארד און א פנים פול פון אומגעדולד, ווערט מער און מער איבערגענומען מיט דעם היציג פון די סיטואציע. ער קוויטשעט פון די אפענע פענסטער צו אלע וואס שטייען אין זיין וועג, און פארלאנגט אז מען זאל זיך רוקן אין די זייט פארן אייגענעם זיכערהייט. די עסקנים, קינדער פון די עלטערע כיתות, גראדע די פון כתה ט', קענען אים שוין פונעם פאריגן יאר – "ר' יעקב שלמה" ווי ער איז באקאנט ביי די קעמפ-בחורים.
ר' יעקב שלמה, וועלכער איז נישט קיין פרעמדער צו די וויליאמסבורגער קעמפ דריי, האט זיך ענדלעך געלאזט איבערשלעפן דעם טרעילאר אריבער דעם רויט לייט פון 14 און 53, און יעצט איז די גאס איבערגעשטעלט, פארמאכט פון אלע זייטן. ער שפרינגט ארויס פונעם טראק מיט זיין רעבישע ענטוזיאזם, און עפנט דעם אחור פונעם טרעילאר. אינעווייניג – א גאנצע כאאס פון באקסעס און פעקלעך וואס שטעקן איינס אינעם אנדערן, געברענגט פון די וויליאמסבורגער געשעפטן.
"אוי עס איז מיר גוט!" – זארגן זיך די קינדער, וועלכע ווייסן שוין די "שנאה כבושה" צו וויליאמסבורג, וואס ווערט אפט אריינגעברענגט דורך עלטערע ברידער פון קעמפ. "יא, אויב מען האט נישט א פיינטשאפט צו וויליאמסבורג, איז נישטא קיין סיבה פאר אנגייענדע עקטיוויטעטן פון נאכמיטאג ביז ווען מען צאמפאקט זיך אין די באנקס."
צענדליגער קינדער, א שטיק צייט פארזעצט מיט די שווערע באקסעס אויף די אקסלען, שלעפן זייערע "היימישע" פעקלעך פון די קארנער וואו דער צעטל האט געוויזן אז די טראק וועט זאמלען, ביז אינמיטן גאס וואו דער טרעילאר ווארט צו אנהייבן לאדענען. די באקסעס זעען אויס כאילו זיי זענען גרעסער ווי די קינדער וואס טראגן זיי.
פארשווייצטע פענימער קוקן ארויס פון אונטער די באקסעס, און די קינדער דרייען זיך מיט די שטרענגע שווערע פעקלעך, שלעפנדיג און פאסקעטיגנדיג ביז זיי קומען צו דעם טרעילאר. דא שטייט א חשובער בחורל און האלט דער פליכט פון לאדענען די באקסעס אין דעם אפענעם טראק. דאס קינד קוקט מיט גרויסע אויגן ווען זיין באקס ווערט אריינגעווארפן צו די טיפקייַט פונעם טרעילאר. ב"ה, די באקס איז גוט פארטעיפט! ער האט שוין געזען אנדערע באקסעס וואס האבן זיך געטוישט און געקלאפט, ווייל די שווערע וואג האט געדריקט אויף די שוואכערע פעקלעך.
אזוי ווערען די באקסעס געוואָרפן מיט אפמאטערטע הענט פון אינגעלעך וואס טראכטן נישט צי זיי באהאלטן עפעס שווייערס אינעווייניג, בשעת די רעקלעך און היטן פון די יונגלעך זענען לאנגעוועגס געווארפן אויף די ערשטע זיצן פונעם באס – דער באס וואס וועט נישט פארן ביז דער טרעילאר איז אין גאס ארויס.
די רייע געלע באסעס, צען אין אַ שורה, צוזאמען אויסגעשטעלט איינס אונטערן צווייטן, ווארטן שטיל ביז דער טרעילער איז פארמאכט פאר זיי וועלן זיך אנהייבן רירן. די קינדער קוקן מיט גרויסע אויגן אויף די 10 געלע באסעס, וואס זענען פארזעהן מיט ענגלישע בוכשטאבן אויף זיי, אן אומרוינדערגעשטעלטע סצענע פאר די וואס זענען געוויינט צו די חסידישע באסעס. דער גרויסער "U.T.A." לאָגאָ קלאפעט אויף די באסעס, און פאר די קינדער איז דאס א זעלטנהייט.
וועמען איז איינגעפאלן אזא "לוקסוס" צו נעמען עיר-קאנדישאנד קאוטש-באסעס פאר א נסיעה פון איבער צוויי און האלב שעה? די קינדער טראכטן: אין פארגאנגענהייט זענען קינדער געפארן אין פשוטע באסעס, ממש ווי די העפטלינגען פון פארשיידענע צייטן. איצט איז עס גאלד, ממש גאלד. די געדאנק פון עיר-קאנדישאן, דער קאלטער לופט וואס פאלט אראפ אויף די קאפ, פארפירט זיי צו טרוימען וועגן א פענאמענאלן זומער.
די טרעילער האלט ביים פארמאכן, און די קינדער זעהן עס מיט פארשטעלטע נשימות. קיינער ווייסט נישט וואס טוט זיך אינעווייניג, און די מחשבות גייען זייער ווייט ווען זיי האבן געזען וויאזוי די בחורים מיט גרויסע כוחות ווארפן די באקסעס אריין. קינדער זענען שוין נישט אינגאנצן פארנומען מיט די קליינע דאגות פון א צוקלאפט באקס, און זיי ווייסן אז אויב עפעס ווערט צעריסן, וועלן זיי זיך אן עצה געבן.
דער וועג איז היינט אן עכט מעשה'לע. די קינדער זענען געשטאנען גאר פרי דעם טאג, צוגעטון מיט עקסייטמענט און א שטיקל שרעק אין דער געביינען. קיינער קען נישט קלאפ-שלאפן ווען אזוי פיל לעכט אין די לופטן, ווען די גאלדענע באווילקענישן פון קעמפ ווארטן מיט אטעמען. אבער זיי ווייסן – שמיעה איז נישט ראיה.
די 10 באסעס שלעפן זיך אויס פון בורו פארק אין א רייע, פארבונדן ווי אין א גאנצע קארוואן, און פארן צום סטעטן איילענד עקספרעסוועי. די קינדער זענען איבערגענומען פון די סצענע ווען די ריזיגע באסעס שלענגלען זיך פון 53'טע גאס ארויף צו פארט העמילטאן. זיי ווייסן נישט גענוי ווי אזוי די רייזע ציט זיך, אבער זיי זענען אינעם נאמען פון קעמפ, און אזוי איז עס.
ווען די באסעס הייבן אן שפרינגען אויף דער וועראזאנא בריק, דרייען זיך די אויגן פון די קינדער מיט אינטערעס. רוב פון זיי זענען קיינמאל נישט געווען אויף דער בריק, און דאס איז דער ערשטער מאל זיי באגעגענען דעם שמאלן וועג וואס וועט זיי שפעט אין נאכט ארויסברענגען צום הייליגן קעמפ רב טוב.
ווען די בריק קומט צום סוף און מען דערגרייכט רט. 17, הייבן זיך די קינדער'ס פיס צו דרייען אונטער די זיצן. דער בארג פון ווארטסבארא ווערט א שווערער טשעלענדזש פאר די ריזיגע באסעס, אבער ווען מען דערזעהט עקסיט 113 איז שוין א געפיל פון קנאקעדיגע באפרייאונג, וואס זאל קומען מיט די צען-טון ווערטער פון "מיר זענען כמעט דא!"
די באסעס שלעפן זיך אריין צום לאנגן סטעיט רט. 209, אריבערעלענדוויל, און נאך צוויי מינוט מאכט מען דעם לינקס צו די "שלאנג ראוד." די קינדער, וואס זענען געווען פאראיאר, רעדן שוין פאר: "אויב איר וועט דא זיין, וועט איר שוין זעהן!" די בויך דרייענישן פון די קינדער ווערן שטארקער, און עס דרייען זיך די קישקעס מיט א גרעסערע עקסייטמענט ווען זיי זענען ממש מינוטן אוועק פונעם קעמפ.
פלוצלונג, ווען דער לינקס דריי קומט צו א ענדע, ברעכט אויס א געזאנג פון די עלטערע קינדער. די צאן קדשים, די קלענערע קינדער, קלאפן זיך אריין אין דעם טעמפא, און דאס הייסט אז דער זומער האט אנגעהויבן.
די געלע באסעס שטייען נאך אין שורה, אט איז מען שוין ממש ביים אריינגיין אין קעמפ רב טוב. די קינדער הייבן אן צו זינגען העכער און שטערקער: "מיר זענען געקומען צו קעמפ רב טוב צו ליידן צרות פון דאגי!" דער געזאנג ברענגט אריין אן ענערגיע פון טראמא און עקסייטמענט, און יעדע מינוט ברענגט זיי נענטער צום געיט, וואס איז די נעקסטע לינקס, גראד אריין אין קעמפ. אלע קעפ שטעקן זיך ארויס פון די פענסטער צו זעהן וואס שטעקט אין קעמפ, ווי אזוי עס קוקט אויס, און וואס זיי קענען דערווארטן ווען זיי גיין אראפ פונעם באס.
נאר די עקשנות פון די לאנגע באס רייזע האלט זיי נאך צוריק, און די גאס איז טיף פון דראמען און באגאנגענע געפילן. די קינדער קוקן און זעהן די גרויסע קעמפ בילדינגס, וואס זיי האבן נאך נישט געזען פריער, און אין זייערע קליינע מח׳לעך שטייען אלע סארטן פינסטערע מחשבות: "וואס גייט זיין דא אינעווייניג?"
די באסעס שלענגלען אריין אין קעמפ אויף א שמאלן שטעגל, און גלייך קומט מען צום פרייען פעלד אונטערן דיינונג רום. די אויסגעפלאקעטע ווילדע גראז זאגט שוין א שטיקל באגריסונג: "איר וועט דא פיליקען דעם גראז!" דער גאנצער פעלד האט שוין געהאט א סך קינדער וואס זענען געזעסן און געפלאקט גראז אז מען קען שוין זעהן לאכער דערין ווי די שורים וואלטן עס געמאכט.
מיט קוים געדולד קוקן די קינדער ארויס פון פענסטער, די דיירעקציע פון דער דיינונג רום איז א נושא ביי די גרעסערע קינדער וואס ווייסן שוין וואס קומט נאך: "דער דיינונג רום! דא איז דער פלאץ וואו מען וועט צוזאמען געציילט ווערן דריי מאל א טאג." קיינער וויל חלילה נישט פעלן ביי די ציילונגען, ווייל דאס קען זיין א גרינער ליכט פאר שטרענגע נאכפאלגן.
ענדלעך, נאך וואס קוקט אויס ווי אייביקע מינוטן, עפענען זיך די טירן פונעם באס. קאפ אויפן קאפ פאלן די קינדער ארויס, יעדער ציפט זיך צו נעמען א דראפ פרישע לופט – וואס איז אומקלאר צו געפינען, וויבאלד די באס האט געלאנדעט גלייך אויף א גרויסן אסעפטיק טאנק וואס שוועבט אונטער דער ערד, און דער ריח פון אלטע אויל קומט אריבער פונעם דיינונג רום קוימען.
די קינדער קוקן זיך ארום, נישט פארשטייענדיג ווי זיי זאלן גיין. א חלק דרייען זיך ארום צו זוכן דעם טרעילאר מיט זייערע באקסעס, און טראכטן: "וועט מיין באקס ווערן צוקייעט ווי די אנדערע?" די גרעסערע קינדער רייסן זיך שנעל ארויס צו כאפן בעטן אין די באנקס. ווער עס איז נישט פון די ערשטע דריי אין ליין וועט דארפן שלאפן אויף א מיליטערישער קאט מיט אייזן־שטאנגען וואס קענן פארשלעפן צום ערד אינמיטן נאכט.
די קלענערע קינדער ווערן איבערגעלאזט שטיין ווי צאן בלי רועה. קיינער פון די קאונסלערס אדער מלמדים איז נישט צו זעהן, און עס איז נישטא קיין איינער וואס וועט זיי פירן צו די ריכטיגע ארט: "ווי זענען אונזערע פעקלעך? ווי גייען מיר שלאפן?" די קינדער דרייען זיך ימינה ושמאולה, זעהן די פארשידענע בינינים וואס קוקט אויס מיט די זעלבע פארבן – גרין, געל, און רויט – און זיי ווייסן נישט צי דאס איז א באנק, א שוהל, אדער א דיינונג רום.
ענדלעך, נאכ'ן באהאלטן א ביסל רואיגקייט, הייבן די קינדער אן זיך פארשפרייטן איבערן גרויסן קעמפוס. מען דרייט זיך רעכטס, זעהט דעם רינדעכיגען אריינגאנג צום דיינונג רום, און איבער צוויי גרויסע בילדינגס מיט גרויסע אותיות "3 און 4", געשריבן מיט א פערמענעט מארקער אויף א צעטל מיט א שיינער האנטשריפט.
די גאס מאכט א שארפן לינקס און שלענגעלט זיך ארויף ווי א ראוד וואס פירט צו א צווייטע שטאק פונעם קעמפ, כאילו עס איז עפעס א באזונדערער עולם. אויף די זייט פון דעם ראוד איז דא א קליין חדקעלע מיט א רייע טרעפ וואס פירט ארויף צום אויבן. אויפן שפּיץ פון די טרעפ שטייט א קליינע אידענע, איינגעבויגן פון דער אלטער היים, און קוקט זיך צופרידן צו דעם קלאנג און רויטשעטש פון די קינדער וואס האבן פּלוצלינג איבערגענומען דעם שטילן קעמפ. נאך די שטילע טעג וואס זי האט געפרווט זיך דערהאלטן אין די זיסע מנוחה, זענען די שטומען גאסן שוין איבערגעקערט געווארן מיט קלינגען פון די קליינע, פארלוירענע קינדער, לויפנדיג אהין און צוריק, פרובירנדיג צו כאפן וואו זיי דארפן גיין און וואס זיי דארפן טון.
"זאג נאר, אינגעלע, קום אהער, מיינע זיסקייט," קוילערט זי מיט א קליינעם שמייכל. א יונג קינד שטעלט זיך פאר איר, דערשראקן און אומבאהאלפן. "אוי, א בראך! פונקט איך, איך ווייס נאך נישט ווי מיינע פעקלעך זענען. איך האף זיי זענען נישט צוזייט און צעשפרייט ערגעץ."
דער אינגעל, מיט אביסעלע עקלענישן אין די אויגן, מאכט זיך צו איר אראפ מיט א שעמעדיגן, דרך-ארץ'דיגן דרך, כאילו ער וויל איר נישט אויפהאלטן, אבער נישט ווייסנדיג וואס צו זאגן. "אהה, אינגעלע, זיסער! וואו זענען דיינע הייליגע ציצית? האט מען דיר נישט געלערנט אז די ציצית דארפן ארויסשטראלן פון די זייטן מיט שטאלץ?"
דער אינגעל ווערט אביסעלע רויט און ענטפערט: "עםם... אין ב"פ האט מען קיינמאל נישט אזוי געלערנט."
"אוי אוי, דו ביסט פון ב"פ? און דו ביסט דא די ערשטע מאל אין קעמפ?" זאגט די אידענע מיט חיבה, כאילו זי האט שוין געלעבט גענוג צו זען פילע אזעלכע אינגעלעך. "האסט שוין דיינע זאכן?"
דער אינגעל שטייט מיט א פארלוירענעם שמייכל, קיינער איז נאך נישט געקומען אים העלפן, אבער די זיסע אינטעראקציע האט געגעבן א קליינעם רגע פון חום און באקוועמליכקייט.
ווען איך האב זיך צוריק געמאכט צו די פרוי, האט זיך מיין בליק אויף איר אינגאנצן געטוישט. דאס איז נישט סתם א פשוטע אידענע, דאס איז א מלאך בדמות א אלטע אונגארישע באבע, געקומען צו מיר צו ליכטיג מאכן מיין וועג מיט אן עמוד האש אינמיטן דעם פינצטערן פלאץ פון קעמפ. זי האט מיך געשטיצט, אנגעוויזן וואו איך דארף גיין, און מיט איר שטילע חכמה האט זי מיר געגעבן די הדרכה וואס איך האב געברויכט.
"אינגעלע, גיי שיין ארויף נאך די ערשטע באנגעלוי פון מיין איידעם, ר' משה יאזאפאוויטש," זאגט זי מיט גאוה, "ער איז דא דער דיין." איך האב נישט געוואוסט וואס צו ענטפערן, איך האב נישט געהאט קיין געדולד צו פארשטיין די גאוה אין איר קול, אבער זי האט מיר געגעבן א געפיל פון רואיגקייט.
ווען איך בין שוין ארויף דעם וועג, האב איך מיך געפונען אין א מצב וואס איך האב נישט ערווארטעט. דער קעמפ איז אזוי גרויס ווי א שטאט, און איך ווייס נישט וואו צו הייבן אן. איך האב פארלוירן די קינדער מיט וועמען איך בין געקומען, און איך האב גענומען א קאראגייט צו עקספלארירן דעם קעמפ, טראכטנדיג אז איך קען זיך שנעל צוריקפונען. אבער וואס איך האב געזען האט מיך געמאכט שטיין אין וואונדער – א גאנצע דזשונגאל פון בנינים, וואוילדינגס, און פעלדער. איך האב געמיינט אז קעמפ איז בלויז עטליכע בנינים, אבער עס האט זיך געעפנט א ריזיקער קאמפלעקס פון וואקעלאז און באנקנס ווי מיינע אויגן קענען נישט אויפהערן זען.
מיט יעדן טריט בין איך געווארן מער פארלוירן. איך האב געזען יונגע קינדער אין שווארצע ווייסע גלעזער און חסידישע העמדער, ווי זיי גייען מיט א זיכערהייט וואס איך האב נישט געקענט פארשטיין. איך שפיר ווי א יחיד אין א מאנקי שטייג, אין א ריזיגער ספארי, און איך ווייס נישט וואו איך בין און וואו איך גיי.
ווי איך האב מיך געפונען אינעם געדיכטען וואלד, בין איך געווארן אטראקטירט צו א קליין באשיינט הייזעלע, א באנגעלוי געבויט אינמיטן די ביימער. איך האב מיך איינגעטראטן צו גיין דעם געפלאקענעם שטעגל, וואס פירט ווי א געדרייטער בערגיגער וועג אראפ צו א מיסטעריעזע ליכטיגקייט פון אונטן. איך האב נישט געוואוסט צי איך זאל ווייטער גיין, אבער איך האב געכאפט קוראזש: "וואס קען איך שוין פארלירן?"
דער שטעגל איז געווען סטיפ און שמאל, און איך האב געדארפט מאכן זיכער זיך נישט צו פארפאלן. מיט יעדן שריט האב איך געזען מער קאמערציאלע מאשינערי און גרויסע קוימען וואס שפרייטן רויך און א ריח פון געקאכטע עסן אין די לופטן. איך האב נאך קיינמאל נישט געזען אזוי נאנט צו אזאנע מאשינעס, און עס האט מיך דערשראקן, אבער איך האב ווייטער געגאנגען.
ווען איך בין אנגעקומען צום פונקט וואס דער וועג האט מיך געפירט, בין איך געווען אין א שווינדל. פאר מיינע אויגן האט זיך אנטפלעקט א ריזיגער ליידיגער שטח. אויף דער רעכטער זייט האב איך געזען א גרויסן שוהל מיט א ריזן שילד: "בית שלמה ואסתר." איבער אפאר הונדערט פיס ווייטער האט זיך אנטפלעקט א סצענע פון די באנקס, מיט זייערע גרינע, געלע, און רויטע פארבן. עס זעט אויס ווי א וועלט פאר זיך, און איך שטיי דאָרט, פארלוירן, צוגעשטעלט פאר א וועלט וואס איך קען נישט אינגאנצן פארשטיין.
האב איך שוין געוואוסט, איך בין נישט אין דעם קעמפ פון גייסטישע רעסט – איך בין אין א קעמפ פון א ליידיגע, באשריינטע סצענע, וואו יעדער טריט איז א נייער איבערראשונג.
איך שטיי און קוק זיך ארום, דערנעבן אין א צוימונג ווי א פריוואטע קאנטרי קלאב, זע איך צוויי גרעסערע באנגלאויס. איך וועל נישט זיכער צי איך בין נאך אלץ אין דעם זעלבן קעמפ אדער צי דאס איז שוין גאר א אנדער פלאץ. עס שפירט זיך אזוי פרעמד, כאילו איך בין אריבער די גרעניצן פון דער קעמפ וועלט אין עפעס אנדערש.
אנטקעגן די צוויי באנקס שטייט א פאבריק, אן אלגעמיינע בעקעריי. די מאשינען אינעווייניג האקן און שטערן מיט זייערע קולות, כאילו זיי זענען איבערגעגעבן צו א עבודה קשה, מיקסענדיג קוואנטומס פון טייג. איך הער ווי די מאשינען קראכן אונטער די שווערע לאסטן פון טויזנטער ברויטער און פעקלעך, וואס וועלן געשיקט ווערן צו איבער צוויי טויזנט קינדער א טאג. א גרויסע אויפגאבע.
צו מיין לינקס שטייט א ריזיגער ביהמ"ד, גרעסער ווי רוב שוהלן וואס איך האב געזעהן אין מיין יונגע לעבן. די ריזיגע פארטש מיט די ברייטע טרעפ לייגט צו א געפיל פון גרויסקייט און כבוד. דער בנין שטייט מיט א שטארקייט, א רוחניות'דיגער פלאץ צווישן די גאנצע קעמפ פאניק.
אין די צווישן, אין דעם ריזיגן ליידיגן סקווער צווישן די בנינים, שטייט א לאנגע טרעילער. אינעם אחור פון דעם טרעילער שטייען אפאר אינגעלייט, שחורים, וואס ווארפן באקסעס ארויס כאילו מען פרובירט ראטעווען אייער פון א ברענענדיגער פלאץ. די באקסעס זענען צושפרייט איבער דעם גאנצן סקווער, כאילו עס איז דא געשעען א קריסטאל נאכט. דער אומארדענונג, די צופלאצטע באקסעס, די אינערליכע אינהאלט פון פערזענליכע זאכן, האנדטוכער, וועש, און קליידער זעהט זיך אויף די ערד. עס איז כמעט אוממעגלעך צו גלייבן אז עס קען זיין אזא צושטאנד אין א קעמפ פון די סארט.
צענדליגער קינדער לויפן ארום, זוכנדיג זייערע באקסעס, יעדע קינד פרובירט צו געפונען זיין אייגענע. איך שטיי דארט, און אין מיין מוחל, טוה איך זיך דערמאנען ווי מיין מאמע זז"ג האט אזוי קלאר און וואויל אנגעצייכנט מיין באקס פאר'ן ארויספארן. איך האב עס נישט פארשטאנען, נישט געכאפט פארוואס זי האט זיך אזוי געדרייט ארום דעם ענין, אבער יעצט פארשטיי איך עס גוט. חכמת נשים. איך קוק ארום אין דעם אומארדנונג און פרוביר צו זעהן מיין סימן, מיין באקס.
איך גיי צו דעם טרעילער, קוק אריין אינעווייניג און זע אז עס איז נאך איבער האלב פיל מיט פעקלעך און באקסעס. איך בין איבערגענומען מיט א געפיל פון רואיגקייט און אויך ציטער. ב"ה, מיינע באקסעס זענען נאך נישט אויסגעשפיגען אינעם סקווער, און אפשר איז עס נאך אינגאנצן. א סקרוך לויפט מיר אדורך אין די ביינער. איך קוק ארום, ווארטנדיג אויף מיין באקס, און האף אז אלעס וועט אויסגיין צום גוטן.
איך שטיי דארט, אינגאנצן פארוווילט צווישן די ראדנישע געשעענישן, און איך זע דעם אינגערמאן שטיין נעבן דעם באנגעלאוי אין זיין שמיציגער וועסטל, א סצענע וואס איך האב קיינמאל אין מיין לעבן נישט געזען. זיין טאנץ, זיין קורצע הויזן, די זאקן געצויגן ארויף, און די רעבישע העמד מיט די ארומפליקטע, נישט געקנעפעטע ערמעל, זענען געווען פאר מיר א קליינע שרעק. א געשטעל אזא איך האב קיינמאל פריער נישט געטראפן.
לייבעלע ווייס, ווי איך האב שפעטער אויסגעפונען זיין נאמען, איז געווען א קוואל פון צוגענומנקייט פאר די קליינע קינדער. ער האט געשריגן איבערן סקווער, כאילו ער קעמפט א שמועס מיט א הינטערווילדערטע קהילה, און איך האב נישט פארשטאנען, נישט געוויסט אויף וועם ער רעדט אדער צו וועם. אבער ווען איך האב געקוקט אויף די סצענע, איך, א קליין יונגל פון 9-10 יאר, גראד ארויס פון די ווינדלען, פרובירנדיג צו קלעטערן אויף טרעילערס און זוכן באקסעס צוויי מאל אזוי גרויס ווי איך בין, איז דאס געווען א מיסטעריע.
איך האב זיך געמאכט אפ אין מיין אינג מוח, אז איך פארשטיי גארנישט דא. איך דריי זיך שוין איבער א שעה אדער מער אין דעם קעמפ, און איך שפיר איך האב נאך קיינמאל דערגרייכט דעם שפיץ גאפל פונעם באדן. איך האב נישט אפילו א קליין פונקטל קלארקייט איבער דעם פלאץ. עס איז פאר מיר געווען ווי א ריזיגע וועלט, און איך האב זיך אנגעהויבן פרעגן, פארוואס האב איך מיך אהער געגעבן? וואס האט מיר איבערגעצווינגען צו נעמען די רייזע אין אזא אומבאקאנטער פלאץ?
די אינגלעך, רעכטס און צו לינקס, זענען נישט מיינע מין. עס זענען דא אינגלעך מיט זייער אנדערש אויסזעהן, זייערע סגנונות זענען נישט וואס איך בין צוגעוואוינט צו אין ב"פ. איך, מיט מיינע קאנגארו סניקערס, פאלא-שירט מיט העלע פארבן, גאלדענע גלעזער, און בלויע הויזן מיט סטרייפס, האב מיר געשפירט ווי א גאסט אין א וועלט פון אויסגעצייכנטע חסידישע קינדער. זיי זענען געווען אזעלכע וואס איך האב קיינמאל נישט גערעדט קיין ווארט מיט זיי.
דערפאר, ווען איך האב זיך געזען ארומגענומען מיט פרעמדע, האב איך נישט געקענט איינהאלטן די געפילן. א ביטערע געוויין האט מיר געכאפט, און איך האב מיר געשפירט ווי דער ווייטאג איז אומבאשרייבלעך. מיינע חברים פון כיתה זענען שוין לאנג אוועקגעשווינדן אין זייערע באנקס, און איך בין געבליבן אליין. איך האב נישט געוואוסט וואספארא באנק איך גיי זיין. איך ווייס נישט וואו איך זאל מיך ווענדן, און איך האב זיך געשפירט פארלוירן צווישן די ריזיגע סטאדע פון באקסעס.
מיט א רויטע, פארוויינטע פנים, האב איך געשטאנען צווישן די צושפרייטע באקסעס, און איך האב געהאט איין מחשבה: איך וויל אהיים. איך וועל נאך היינט אהיים גיין, בעפאר דער זון וועט אונטערגיין.
די יסורי הנפש פונעם ערשטן טאג, אדער מער גערעכט פון די ערשטע צוויי שעה, זענען געווען אומפארגעסלעך. אפילו יארן שפעטער, די הרגשים פון יענע צייטן בלייבן קלאר און שטארק ווי עס וואלט געשעען היינט.
ענדליך, נאך לאנג ארום קריכן און זוכן צווישן די צושפרייטע באקסעס, באמערק איך אט די ערשטע מיינע באקסעס. ב"ה, עס איז אין הערליכער צושטאנד, ממש אזוי ווי ווען איך האב עס איבערגעגעבן פארן כיתה ט' בחורל אין ב"פ. א שטיקעל דערלייכטערונג איז אריבער מיך, איך האב זיך אנגעהויבן אביסל רואיגן אז יא, מיינע זאכן זענען נישט געשעדיגט געווארן אין די שרעקליכע געווארפענישן.
נאכן געפונען נאך א באקס, און נאכדעם די דריטע און פערטע, האב איך שוין ב"ה אלע פיר באקסעס און די גרויסע לאנדערי זאק אין מיין באזיץ. יעצט הייבט זיך אבער אן די נעקסטע קלאפער: ווי אזוי שלעפ איך דאס אלעס? קעמפ איז קלאר פיל גרעסער ווי איך האב פריער געקלערט, און איך שפיר אז איך וועל זיך צובייסן פון דער שווערע לאסט.
"מיין יבוא עזרי, טאטע?" טראכט איך צו מיר. פלוצלונג, ווי פון די ערד ארויסגאשפרינגן, שטייט פאר מיר מיין חבר פון חדר, יענקי האראוויץ. ער איז נישט פון מיין קלאס, נאר א יאר עלטער, אבער איך האב געפילט אז אין דעם מצב איז ער די ענטפער צו מיינע תפילות.
"יענקי, די האסט שוין דיינע באקסעס?" פרעג איך אים מיט נויט, און איידעמאל פרעג איך נאך, אן ווארטן אויף אן ענטפער: "ווייסטו ווי מיר דארפן גיין? ווי איז די באנק? די ביסט שוין געווען אין באנק?"
יענקי הייבט אן צו לאכן פון מיר: "איך בין דא שוין פון דאנערשטאג!" ער איז שוין גערעגל טאג צוריק און פארגעסט אז איך בין נאכנישט באקוועם דא. "מיין טאטע איז דא אויך אין קעמפ, ער איז א שלאף רבי אין באנק צוויי." ער ווייזט מיט זיין האנט אויף די צווייטע זייט פונעם סקווער, וואו איך זע די געיטס און די באנגעלויס. "זופניק 6 איז אונזער באנק," זאגט ער. "עס איז אביסל ווייט און שטיינערדיג, אבער איך וועל העלפן דיר."
יענקי גייט שנעל צו זיין באנגעלוי, נעמט זיין רויטן וואגן און לאדט מיינע באקסעס ארויף. איך קען נישט גלייבן מיין מזל! די גאנצע אנגעווייטאגטע געפיל איז אין די רגע פארשוואונדן געווארן. איך וועל נישט דארפן שלעפן די באקסעס זעלבסט, און יענקי וועט מיר ווייזן ווי צו גיין.
איך גיי יענקי נאך, און איך קען נישט הערן די קולות פון די אומבאהאלפענע קינדער ארום מיר. יענקי זיצט מיט א האלבן אחור אין זיין וואגן, פליט ווי א מומחה צווישן די באקסעס, און נויגט זיך מיט די הענט ווי א נעוויגאציע-עלטערער. איך בין אינגאנצן רואיג געווארן, מיינע באקסעס אין זיין זארג, און איך בין זיכער אז די קומענדיגע שריט וועלן גיין פליסנדיג, מיט יענקי צו מיין זייט.
מיר נעמען די פיר באקסעס, פאקן זיי איינס אויפן צווייטן אויפן רויטן וואגן, און היידא! יענקי אין די נעוויגאציע פון פארנט, איך האלט אפ די באקסעס פון הינטן כדי זיי זאלן נישט צופאלן. מיר הייבן אן זיך רירן, יענקי פירט מיט זיכערקייט צום שמאלן, טונקעלן שטעגל וואו איך בין פריער אראפ געקומען.
פון אונטער דעם וואגן האלט איך די באקסעס פעסט, דער שיפער בארג מאכט די שלעפונג אביסעלע קאמפליצירט, אבער מיט די צוויי פון אונז ארבעט עס ב"ה. אט זענען מיר שוין כמעט אויבן. איך שטיין און קוק זיך צו מיט נייגער און וואונדער ווי קלוג און זיכער יענקי פירט דעם וואגן, כאילו ער איז שוין יארן דא און קען יעדער טריט. אין מיין יונגע מוח טראכט איך, "ווי לאנג קען ער שוין דא זיין אז ער קען זיך אזוי גוט אויס?" ווען מיר אנקומען צום שפיץ פונעם בארג, מאכט ער א לינקס און מיר זענען אויף דעם גרויסן ראוד.
צו מיין רעכטע זייט, איך זע א ווייסער בודקע. דער בודקע איז זייער אינטערסאנט געבויט, עפעס א קאמבינאציע פון א סוכה און א גזע בודקע: א דעכל שטייט אויף פיר זוילן, און די וואנטן זענען בלויז האלב אויפגעשטעלט, כאילו עס איז בלויז א שאטן צו די שטיקל שמיציגע וועלט אינדרויסן.
"וואס איז דאס?" פרעג איך מיט גרויסע אויגן.
"דאס איז דער רעגן חדר," ענטפערט יענקי. איך עפן מיינע אויגן נאך גרעסער. "רוב חדרים זענען אין די פעלדער מיט טישן און בענק, אבער אפאר זענען אין אזאנע בודקעלעך," ערקלערט ער.
"אבער אויב עס רעגנט?" פרעג איך ווייטער.
"דעמאלס גייט מען לערנען אויף די פארטש פון די באנקס," ענטפערט ער, ווי עס איז שוין אן אומזיכערע ערווארטונג פאר אזעלכע מצבים.
מיר פארן ווייטער ארויף דעם בארג מיטן וואגן, ווען איך זע אינגלעך, אינגעלעך, און אפי' מיידלעך זיך דרייען ארום. אלעס איז ביי זיי מסודר און אויסגעפאקט, כאילו זיי האבן קיין דאגות נישט.
"וואו זענען זיי אנגעקומען אז זיי זענען שוין אזוי מסודר?" פרעג איך יענקי. "און ווער זענען די מיידלעך? איז דא נישט נאר אינגעל קעמפ?"
יענקי לאכט און ענטפערט: "די קינדער זענען די בני משפחות וואס זענען שוין דא פון זונטאג אדער אפי' פון פריער." ער ציט צו די באנקס: "זיי שלאפן אין די באנקס מיט זייערע משפחות, ווייל אין די באנגעלאויס איז נישט גענוג פלאץ פאר אלע."
איך ניקער מיטן קאפ, פארווינדערט. דער קעמפ האט פיל מער דימענסיעס און סודות ווי איך האב געמיינט. מיר גייען ווייטער ארויף דעם שיפערן בארג, און איך זע א גרינע באנגעלוי מיט אן עלטערער איד זיצנדיג אינדערויסן מיט א ספר אין די הענט. יענקי ווייזט און פירט זיך ווי א גייד: "דאס איז ר' ליפא פרידריך, ער וואוינט דא מיט זיין זיידע."
איך הייב די ברעימען, נישט זיכער וואס דער נאמען ליפא פרידריך מיינט פאר מיר, אבער איך הער שיין צו יענקי'ס אינפארמאציע מיט כבוד, כאילו איך בין דא צו לערנען פון יעדן אינפוט וואס איך קען באקומען.
מיר פארן ווייטער, און איך שפיר ווי איך וועל זיך אט אט בעסער אינטראגירן אין דעם ריזיקן קעמפ, דאנק יענקי'ס הילף.
אזוי שלעפן מיר זיך ווייטער צו לינקס, אריין אין שיכון זופניק. די וואנט פון באנק זופניק איינס שטייט פאר מיינע אויגן, און מיר מאכן א רעכטס אריין צו די שיכון, צו קומען צום פארנט פון די בינינים, די באראקן. איך זע צו מיין לינקע זייט א רייע מיט אפאר אזעלכע לאנגע בינינים אין די גרינע, רויטע, און געלע פארבען – די באנקס פון שיכון זופניק.
אויף מיין רעכטער זייט, אין די צענטער פון דעם שטח אנטקעגן די באנקס, שטייט א קליינטשיק חאטקעלע. אויפן ראקינג בענקעלע זיצט א אלטע אידענע מיט א פאס און שטריקט. יענקי, מיט זיין קביעות ווי א טור גייד, דערציילט מיר אז דאס איז מרס. זופניק. איר מאן, ר' ישראל ע"ה, האט מנדב געווען די גאנצע באנקס, און דערפאר ווערט דאס גערופן ע"ש זופניק. זיי האבן, נעבעך, נישט איבערגעלאזט קיין קינדער, און זי זיצט דא צו זעהן ווי די קינדער הנאה האבן פון איר מאן'ס נדבה. אסאך מאל, זאגט יענקי, טיילט זי פאקסיס פאר די קינדער וואס גריסן איר מיט א "גוט מארגן" אדער "גוט שבת."
יענקי שטרעקט אויס זיין האנט און ווייזט אויף די לעצטע באנק אין די רייע: "דאס איז דיין באנק." איך קום צום ענדגילטיגן מקום. "פון וואנעט ווייסטו אז איך דארף זיין דא?" פרעג איך אים.
"ווייל איך בין שוין דא געווען," ענטפערט ער, "און איך האב געזען דיין רבי'ס נאמען אויפן טיר, צוזאמען מיט די נאמען פון די פאראלעל קלאס." ער רעדט מיט א זיכערקייט, און איך מוז מודה זיין: יענקי קען זיך אויס.
"אוי, קיינמאל האבן איך מיר נישט געחושדיגט אז איך וועל אזוי באזיגן ווערן פון די נסיעה. לאמיר שוין אנקומען," זאג איך מיט א קליין שמייכל.
ווען מיר שפאצירן אריבער די באנקס, איז דער הו-הא פון קינדער נישט צו גלייבן. קינדער לויפן אהער און אהין, אויספאקנדיג באקסעס, זיך מסדר זיין די בעטן, און איבערלייגן די געוואנד. די שלאף רביס שפרינגען פון קינד צו קינד, העלפנדיג מיט בעטן און וואשן, בשעת זיי שרייען אויף איינעם קינד און רופן אן דעם אנדערן: "ווי אזוי הייסטו? קום אהער! איך האב דיר שוין געזען, איך ווייס אז מיט דיר גיי איך האבן צוטוהן א גאנצן זומער."
איך הייב אן שפירן א קליין פחד אינעם קערפער, ווייל די שלאף רבי'ס זענען קלאר א באזונדערע סארט, נישט די קליינע קאונסלערס וואס איך בין געוויינט צו אין קראסנע קעמפ פון פאראיאר. איך הייב מיך אן פרעגן ווער איז דער שלאף רבי וואס איז צוגעשטעלט געווארן פאר אונזער באנק. עס שפירט זיך אז עס וועט נישט זיין א לייכטע זומער, און איך וויל וויסן וועלכע כוחות איך וועל דארפן מיטברענגען.
ענדליך, נאך דער לאנגער אויסמוטשנדיקער רייזע, שטיי איך שוין ביים שוועל פון מיין באנק. איך קוק אריין מיט שטארקע נייגער, כאילו איך קען נאך באשליסן מיין גאנצן זומער אין די קומענדיקע מינוטן. דער פאס פון מיינע אויגן איז פלינק, און איך סקענען דעם שלאָף־זאל. מיינע געפילן זענען גענעראל, אבער איך שפיר אויך אז איך קען נאך נישט טוישן גארנישט, כאילו איך בין אין דער האנט פון מיין אייגענע שיקזאל.
איך דערזע דעם בילד פאר מיינע אויגן: צוויי רייעס באנק-בעטן שטייען אויסגעשטעלט אויפן ביידן אויף ביידע זייטן פונעם לאנגן, שמאלן צימער. די רייעס, מיט 15-20 בעטן אין יעדער, זענען שטארק ענג צוזאמען, כאילו עס איז נישטא קיין פרייוועטקייט. אינדרויסן פון די בעטן שטייט א רינדיגער טיש אין צענטער פון דעם שלאָף־זאל, קליין און כמעט אומבאדייטנדיק אינעם גרויסן צימער. עס זעט אויס ווי דער טיש האט שוין געזען בעסערע צייטן.
אינמיטן דעם גרויסן שלאף־זאל שטייט א נידעריגער אינגערמאן, פריש ארויס פונעם כולל, אפשר חתונה געהאט בלויז צוויי וואכן פאר קעמפ. ער שטייט דארט מיט א געוויסע גאוה, כאילו ער קענט זיין ראלע פאר די קומענדיגע 30 קינדער וואס וועלן זיין אונטער זיין קאנטראל. דער אינגערמאן איז זיכער אין זיך, טראכטנדיג אז זיין שווער האט אים גענוג באקוועם געמאכט אין קעמפ. מיט א גוט אויסגעפיגערטע שלשול, קומט ער אין קעמפ אלץ שלאף רבי, אראפגעשיקט דורך זיין שווער וואס האט א גוטן קשר מיט ר' אידל ז"ל, דער מנהל המחנה.
די סצענע ווערט פאר מיר שטארק אינטענס. איך קוק זיך ארום און פרעג זיך ווי אזוי איך וועל וויסן וועלכע בעט איז מיינס. יענקי, מיין באגלייטער, קוקט אויף מיר און זאגט: "דער שלאף רבי האט א ליסטע מיט אלע נעמען, און מען טיילט די בעטן לויט די ערשטע און לעצטע נעמען."
איך פרעג ווייטער, נרווג. "און ווי אזוי קען איך זיין זיכער אז די בעט איז ריכטיג?"
יענקי לאכט קליין און ענטפערט ווי א קלוגער: "פרעג די שלאף רבי."
איך קוק אויף די בעטן, און באמערק אז די מאטראצען זעען אויס ווי די מצות פון דער מנהל'ס מצה בעקעריי. זיי זענען געלעכערט, שטארק און נישט באקוועם. ווי אזוי לייגט מען זיך אויף אזא מאטראץ? איך זע אז די בעטן זענען געלעכערט גענוג אז עס איז כמעט אוממעגלעך צו שלאפן רואיג אויף זיי. א געוויסע סארט טראגעדיע שפיגלט זיך דא אפ.
צוויי דריי בעטן אין די פריוואטע קארנער זענען שוין פארכאפט. די בעטן אין די סעקולער עקן פון די זאלן האבן גענאסן פון עטוואס מער פריוואטקייט, אבער איך האב געזען אז רוב פון די בעטן איז גשלאפן אינמיטן דעם גרויסן זאל.
ווער זענען די צוויי דריי קינדער וואס האבן שוין געטראפן בעסערע מאטראצען? איך ווייס נישט, אבער איך שפיר אז זיי האבן עטוואס בעסערע גליק ווי רובא דרובא.
