- זיך איינגעשריבן
- מאי 4, 2024
- מעסעדזשעס
- 621
- רעאקציע ראטע
- 2,718
רעליגיע איז איינע פון די מערסטע דעבאטירסטע טאפיקס, די מערסטע און בלוטיגסטע מלחמות האבן זיך געדרייט איבער רעליגיע, און אוודאי מיינט מען נישט נאר די אידישע רעליגיע וועלכע האט די מערסטע געליטן אין די לעצטע צוויי טויזענט יאר, און איז פון די עלסטע רעליגיעס. נאר אויך צווישן די קריסטליכע, איסלאמישע, קאמיוניזם, עיטיאיזם, בודהיזם, הינדואיזם און קען זיין נאך עטליכע קלענערע גרופעס. וואס פארא אינגרידיענט פארמאגט רעליגיע אין זיך אז ס'ברענגט ארויס אזא שנאה און האס פון איין גרופע צום צווייטן?? ווען יעדע רעליגיע שרייבט קלאר פאר אז זיי גייען פאר שלום.
בכלל קוקט מיר אויס ווי די שנאה פון איין רעליגיעזע גרופע צום צווייטן איז אזוי אלט ווי די וועלט באשאף, און איז בכוונה אריינגעלייגט געווארן אינעם רעסעפי פונעם בריאה. פארוואס אידאס אזוי? פארוואס האט דער וועלט באשאפער געזעהן פאר אזוי וויכטיג אריינצומישן אינעם וועלט באשאף די קערענדלעך פון שנאה פון איין רעליגיע צום צווייטן?
אין מדרש איכה רבתי ווערט געברענגט אויף דעם פסוק אותי עזבו ואת תורתי לא שמרו, הלוואי אותי עזבו ואת תורתי שמרו, ס'טייטש הלוואי ווען עטס לאזט מיך גאט ארויס פון די פיקטשור און עטס האלט מיינע געזעצן. פארלאזט מיך טייטש איך אפ, פארלאז מיין רעליגיע אבער מיינע געזעצן היטס אפ, פייטס נישט פאר מיר, וועגן מיר, איך וועל מיך שוין אן עצה געבן היטס מיינע געזעצן ווייל דאס גיבט חיים למוצאיהם. אזויווי ידידנו היקר מי אני האט ארויסגעברענגט אין א דערנעבענדיגן שנירל לגבי גאט און די תורה געזעצן אז ס'פארהאן אזא ראציאנאלע מהלך פון אפלאזן גאט אבער היט זיינע געזעצן. זאת אומרת אז גאט גייט בעצם נישט אן רעליגיע, נאר אז מ'זאל היטן זיין תורה. ס'טייטש אויב רוב פון די גרויסע רעליגיעס (קריסטן, איסלאם) באציען זיך אויך דעם אזויגערופענעם אידישן גאט, אבער דער גאט זאגט כ'ברויך עס נישט.
אויב אזוי פון וואנעט נעמט זיך טאקע אזא שנאה כבושה פון איין רעליגיע צום אנדערן ממש עד שפוך דם ועד בכלל?? אין די לעצטע הונדערט יאר אליין זענען גע'הרג'עט געווארן קרוב צו צוויי הונדערט מיליאן אומשולדיגע נפשות! די מענטשן זענען געווען עלטערן, קינדער, טאטעס, מאמעס, שוועסטערס, ברודערס, וכו' וכו' צווישן די ערשטע און צווייטע וועלט מלחמות, די האלאקאוסט, קאמיוניזם, סטאלין, מאא, ועוד ידם נטויה..
הא תינח ווען די שנאה איז נאר פון איין רעליגיע צום אנדערן, אבער לדאבוננו הערשט גאר א שטארקע שנאה אינערהאלב יעדע רעליגיע אליין, דאס אליין האט אנגעזייעט חורבנות און בלוט אין די רעליגיעס. איסלאם למשל, איז צוטיילט צווישן שיעס און סוני, צוויי בלוטיגע פראקציעס. קריסטן, איז צוטיילט אין מערערע פראקציעס, קאטאליקן, פראטעסטאנטן, פיוריטאנס, ועוד. למשל די שנאה וועלכע די פראטעסטאנטן האבן קעגן די קאטאליקן אדער די קאטאליקן קעגן די פיוריטאנס. נישט דא איז די פלאץ אריינצוגיין אין היסטאריע פון אלע מלחמות פון רעליגיעס בכלל און אינערהאלב די רעליגיעס צווישן זיך. באט יו געט די פאוינט.
מיין קשיא איז, וואס שטופט די מענטשהייט צו באראבעווען און בלוט פארגיסן פאר רעליגיע?? וואס איז אזוי טעמפטינג אין רעליגיע אז הונדערטער מיליאנען מענטשן האבן זיך און אנדערע געלאזט שטעכן, פארברענען, אין וואסער דערטרענקען, און גע'הרג'ט מיט אלע מיתות משונות?? און דאס איז נישט נאר געווען אינעם פינסטערן אמאל, אין די דארק עידזשעס, נאר אין די לעצטע הונדערט יאר ווען די וועלט איז געווארן אויפגעקלערט, פארגעשריטן, און ארויסגעקראכן פונעם פינסטערן עבר?
אפילו יעצט שרייבענדיג די שורות גייען אן בלוט פארגיסונג אין אונזער וועלטל צוליב רעליגיע, און נישט נאר צווישן איסלאם און קריסטן אדער אידן נאר אפילו צווישן איסלאם די רעלידזשן אוו פיעס, און די הינדוס, אינעם ווייטן אינדיע און פאקיסטאן. אדער די רעליגיעזע מלחמות אינעם מיטל מזרח צווישן די שיעס און סוניס, אייסיס וכו' וכו'. די גאנצע וועלט (חוץ אמעריקע) איז דורכגעווייקט מיט בלוט צוליב רעליגיע! וואספארא געמיינע קערל ליגט אין רעליגיע אז דאס זאל פארגיסן אזויפיל אומשולדיגע בלוט איז די ביליאן דאלער קשיא?
בכלל קוקט מיר אויס ווי די שנאה פון איין רעליגיעזע גרופע צום צווייטן איז אזוי אלט ווי די וועלט באשאף, און איז בכוונה אריינגעלייגט געווארן אינעם רעסעפי פונעם בריאה. פארוואס אידאס אזוי? פארוואס האט דער וועלט באשאפער געזעהן פאר אזוי וויכטיג אריינצומישן אינעם וועלט באשאף די קערענדלעך פון שנאה פון איין רעליגיע צום צווייטן?
אין מדרש איכה רבתי ווערט געברענגט אויף דעם פסוק אותי עזבו ואת תורתי לא שמרו, הלוואי אותי עזבו ואת תורתי שמרו, ס'טייטש הלוואי ווען עטס לאזט מיך גאט ארויס פון די פיקטשור און עטס האלט מיינע געזעצן. פארלאזט מיך טייטש איך אפ, פארלאז מיין רעליגיע אבער מיינע געזעצן היטס אפ, פייטס נישט פאר מיר, וועגן מיר, איך וועל מיך שוין אן עצה געבן היטס מיינע געזעצן ווייל דאס גיבט חיים למוצאיהם. אזויווי ידידנו היקר מי אני האט ארויסגעברענגט אין א דערנעבענדיגן שנירל לגבי גאט און די תורה געזעצן אז ס'פארהאן אזא ראציאנאלע מהלך פון אפלאזן גאט אבער היט זיינע געזעצן. זאת אומרת אז גאט גייט בעצם נישט אן רעליגיע, נאר אז מ'זאל היטן זיין תורה. ס'טייטש אויב רוב פון די גרויסע רעליגיעס (קריסטן, איסלאם) באציען זיך אויך דעם אזויגערופענעם אידישן גאט, אבער דער גאט זאגט כ'ברויך עס נישט.
אויב אזוי פון וואנעט נעמט זיך טאקע אזא שנאה כבושה פון איין רעליגיע צום אנדערן ממש עד שפוך דם ועד בכלל?? אין די לעצטע הונדערט יאר אליין זענען גע'הרג'עט געווארן קרוב צו צוויי הונדערט מיליאן אומשולדיגע נפשות! די מענטשן זענען געווען עלטערן, קינדער, טאטעס, מאמעס, שוועסטערס, ברודערס, וכו' וכו' צווישן די ערשטע און צווייטע וועלט מלחמות, די האלאקאוסט, קאמיוניזם, סטאלין, מאא, ועוד ידם נטויה..
הא תינח ווען די שנאה איז נאר פון איין רעליגיע צום אנדערן, אבער לדאבוננו הערשט גאר א שטארקע שנאה אינערהאלב יעדע רעליגיע אליין, דאס אליין האט אנגעזייעט חורבנות און בלוט אין די רעליגיעס. איסלאם למשל, איז צוטיילט צווישן שיעס און סוני, צוויי בלוטיגע פראקציעס. קריסטן, איז צוטיילט אין מערערע פראקציעס, קאטאליקן, פראטעסטאנטן, פיוריטאנס, ועוד. למשל די שנאה וועלכע די פראטעסטאנטן האבן קעגן די קאטאליקן אדער די קאטאליקן קעגן די פיוריטאנס. נישט דא איז די פלאץ אריינצוגיין אין היסטאריע פון אלע מלחמות פון רעליגיעס בכלל און אינערהאלב די רעליגיעס צווישן זיך. באט יו געט די פאוינט.
מיין קשיא איז, וואס שטופט די מענטשהייט צו באראבעווען און בלוט פארגיסן פאר רעליגיע?? וואס איז אזוי טעמפטינג אין רעליגיע אז הונדערטער מיליאנען מענטשן האבן זיך און אנדערע געלאזט שטעכן, פארברענען, אין וואסער דערטרענקען, און גע'הרג'ט מיט אלע מיתות משונות?? און דאס איז נישט נאר געווען אינעם פינסטערן אמאל, אין די דארק עידזשעס, נאר אין די לעצטע הונדערט יאר ווען די וועלט איז געווארן אויפגעקלערט, פארגעשריטן, און ארויסגעקראכן פונעם פינסטערן עבר?
אפילו יעצט שרייבענדיג די שורות גייען אן בלוט פארגיסונג אין אונזער וועלטל צוליב רעליגיע, און נישט נאר צווישן איסלאם און קריסטן אדער אידן נאר אפילו צווישן איסלאם די רעלידזשן אוו פיעס, און די הינדוס, אינעם ווייטן אינדיע און פאקיסטאן. אדער די רעליגיעזע מלחמות אינעם מיטל מזרח צווישן די שיעס און סוניס, אייסיס וכו' וכו'. די גאנצע וועלט (חוץ אמעריקע) איז דורכגעווייקט מיט בלוט צוליב רעליגיע! וואספארא געמיינע קערל ליגט אין רעליגיע אז דאס זאל פארגיסן אזויפיל אומשולדיגע בלוט איז די ביליאן דאלער קשיא?
