שיר השירים אין אידיש

בוקר וערב

פרישער קרעמלער
זיך איינגעשריבן
יולי 10, 2024
מעסעדזשעס
12
רעאקציע ראטע
61
גענומען פון אן אלטן אידישן קונטרס.

פרק א
אליעד פון ליעדער – שלמה'ס: – שִׁיר הַשִּׁירִים אֲשֶׁר לִשְׁלֹמֹה׃
ב(זי): —
קוש מִיך הייס, געליעבטער מיין!
מיט די ליפֶּען דיינע,
ליפּ צו ליפּ מוט מיינע,
ווייל דיין פריינדשאפט זיסער איז פון וויין.
יִשָּׁקֵנִי מִנְּשִׁיקוֹת פִּיהוּ כִּי־טוֹבִים דֹּדֶיךָ מִיָּיִן׃
גדיינע אוילען,
האָבּען א גערוך א וואוילען,
זיסע דופטען פון זיי שטראָמען;
אראָמאטען-בוימעל איז דיין נאָמען,
מיידלאך האָבען דיך דעריבער,
פון איעדען איינעם, ליעבער.
לְרֵיחַ שְׁמָנֶיךָ טוֹבִים שֶׁמֶן תּוּרַק שְׁמֶךָ
עַל־כֵּן עֲלָמוֹת אֲהֵבוּךָ׃
דציה מיך מיט! זאָגט יעדערע, קום לויפען!
וואנדערען ווי די נאָמאַדען,
עס איז גלייך ווי זיין געלאַדען
אין די קאמערען פון קעניגליכע הויפען.
מיר װאָלטען מיט דיר זיך פרעהען פיין,
ריידען פון דער ליעבּע בּיים טרונק-וויין".
יא, די אלע מיידלאך, ווייס!
ליעב'ן דיך אויפריכטיג און הייס.
מׇשְׁכֵנִי אַחֲרֶיךָ נָּרוּצָה
הֱבִיאַנִי הַמֶּלֶךְ חֲדָרָיו נָגִילָה וְנִשְׂמְחָה בָּךְ נַזְכִּירָה דֹדֶיךָ מִיַּיִן מֵישָׁרִים אֲהֵבוּךָ׃
השווארץ בין אִיךְ ירושלים'ס טעכטער, נור פול-חן,
שווארץ ווי טאָטערשע געצעהלטען,
דאָך, בעצויבערענד גאָר זעלטען;
ווי די פאָרהאנגען פון שלמה'ן, וואונדערשעהן.
שְׁחוֹרָה אֲנִי וְנָאוָה בְּנוֹת יְרוּשָׁלָ͏ִם
כְּאׇהֳלֵי קֵדָר כִּירִיעוֹת שְׁלֹמֹה׃
וקוקט ניט אויף מיין טונקעלען געזיכט!
דאָס האָט מיך פערברוינט אזוי די זון,
מיינע שטיף-ברידער גערייצט מיך האָבען און
איינגעשפאנט מיך אין א שווערער פליכט, –
פרעמדע וויינגערטנער צו היטען,
האָט מיין וויינגאָרטען, מיין אייגענער געלוטען.
אַל־תִּרְאוּנִי שֶׁאֲנִי שְׁחַרְחֹרֶת
שֶׁשְּׁזָפַתְנִי הַשָּׁמֶשׁ בְּנֵי אִמִּי נִחֲרוּ־בִי
שָׂמֻנִי נֹטֵרָה אֶת־הַכְּרָמִים
כַּרְמִי שֶׁלִּי לֹא נָטָרְתִּי׃
זזאָג מיר, טהייערינקער, זאָג!
דו, צו וועמען ס'ציהט אזוי מיין זעעלע,
זאָג, וואו פיטערסטו? אויף וועלכער שטעלע
רוהט דיין סטאדע שאָף אין מיטען טאָג?
דען צו װאָס זאָל איך דאָ וואנדערען,
נאָכפרעגען אויף דיר ביי יעדען אנדערען? –
הַגִּידָה לִּי שֶׁאָהֲבָה נַפְשִׁי
אֵיכָה תִרְעֶה אֵיכָה תַּרְבִּיץ בַּצׇּהֳרָיִם
שַׁלָּמָה אֶהְיֶה כְּעֹטְיָה עַל עֶדְרֵי חֲבֵרֶיךָ׃
ח(ער): –
שעהנסטע צווישען פרויען! ווארום ניט?
וואו איך פיטער, אויב דו ווייסט ניט,
וואַרום פאָלגסט ניט נאָך און געהסט ניט
מיט די ציקעלאך נאָך מיינע שעפּסען טריט ביי טריט?
דו דאַרפסט פיטערען דיין סטאדע
נעבען די געצעלטען פון די הירטען, גראדע.
אִם־לֹא תֵדְעִי לָךְ הַיָּפָה בַּנָּשִׁים
צְאִי־לָךְ בְּעִקְבֵי הַצֹּאן
וּרְעִי אֶת־גְּדִיֹּתַיִךְ עַל מִשְׁכְּנוֹת הָרֹעִים׃
טצו דער שעהנער שקאפּקע, שטאָלץ, פול-לעבען,
אין די רייט-וועגען אין פרעה'ס,
עטוואָס זעלטענעס און וואונדערבארעס,
וויל איך, פריינדין, א פערגלייך דיר געבען.
לְסֻסָתִי בְּרִכְבֵי פַרְעֹה דִּמִּיתִיךְ רַעְיָתִי׃
ישעהן די באקען דיינע, ווען בעציערט,
און דיין האלז, דער שעהן-געטאָקטער,
וואונדער-חן פּערמאָגט ער,
ווען מיט שנירעל פּערעלאך בעשנירט.
נָאווּ לְחָיַיִךְ בַּתֹּרִים צַוָּארֵךְ בַּחֲרוּזִים׃
יאגאָלדען ציערונג וועלען מיר פאר דיר בעשטעלען,
גאָר א פראכט;
זילבער-פינטעלאך אויף דעם געמאכט,
רייצענדשעהן, ס'וועט אלעמען געפעלען.
תּוֹרֵי זָהָב נַעֲשֶׂה־לָּךְ עִם נְקֻדּוֹת הַכָּסֶף׃
יבביז צום קעניג ביז זיין קעניגליכער סוויטע,
וועט דיין רוהם דערגרייכען,
דו, מיין נארד, מיט זיסען דופט און ווייבען,
וועסט צושמעקען זיך דאָ ווי רויזען-בליטהע.
עַד־שֶׁהַמֶּלֶךְ בִּמְסִבּוֹ נִרְדִּי נָתַן רֵיחוֹ׃
יג(זי): –
ווי דער מיהרען-קראנץ וואס ליגט פערשטעקט
צווישן מיינע בריסט,
ליעבסטער מיין, דו ביזט!
אנגענעהם איהר ביידע דופטעט, שמעקט.
צְרוֹר הַמֹּר  דּוֹדִי לִי בֵּין שָׁדַי יָלִין׃
ידא באלזאמען-שמעקענדיגער שטענגעל
פון עין-גדי'ר וויינגערטנער און וויין,
דופטען זעלטען פיין,
ביזטו מיר, מיין פריינד, מיין טרויבען-הענגעל!
אֶשְׁכֹּל הַכֹּפֶר  דּוֹדִי לִי בְּכַרְמֵי עֵין גֶּדִי׃
טו(ער): –
שעהן ביזטו, מיין פריינדין! רייצענד-שעהן!
צוגעצויגען
האב'ן מיך דיינע אויגען,
טויבען-אויגען, אונשולדיג און ריין. -
הִנָּךְ יָפָה רַעְיָתִי הִנָּךְ יָפָה עֵינַיִךְ יוֹנִים׃
טז(זי): –
שעהן ביזטו מיין פריינד, מיין העלד,
אנגענעהם און זיס,
אונזער בעט איז ווייך און פריש,
ס'איז דאס גרינע גראז, דאס פעלד.
הִנְּךָ יָפֶה דוֹדִי אַף נָעִים אַף־עַרְשֵׂנוּ רַעֲנָנָה׃
יזצעדערן אלס באלקענס און ציפריסען
איבער אונז'רע קעפ אלס דאך,
און מיר ביידע, גליקליך-וואך,
אונטער זיי דעם ליעבעס-גליק געניסען…
קֹרוֹת בָּתֵּינוּ אֲרָזִים (רחיטנו) [רַהִיטֵנוּ] בְּרוֹתִים׃
 
פרק ב

א(זי): –
איך בין א ליליע פון שרון,
איך בין א רויז פון די טהאָלען,
פון דער נאטור רייך בעמאָהלען,
דופטענט און צארט פון געבאָרען.
אֲנִי חֲבַצֶּלֶת הַשָּׁרוֹן שׁוֹשַׁנַּת הָעֲמָקִים׃
ב(ער): –
פוטקט ווי א רויז צווישען דערנער געמיינע,
בליהסטו דאָ צווישען די טעכטער, מיין שעהנע!
כְּשׁוֹשַׁנָּה בֵּין הַחוֹחִים כֵּן רַעְיָתִי בֵּין הַבָּנוֹת׃
ג(זי): –
פונקט ווי א שמעקענדער עפּעל-בוים צווישען
וואלד-בוימער פּראָסטע פון פרוכטלאָזען מין,
איז מיין געליעבטער דא,ָ צווישען די זיהן,
מיט זיין געשטאלט און דעם ריח דעם זיסען.
כ'גליסט און זיין שאטן צו זיצען,
אונטער זיין צווייג זיך בעשיצען,
כ'גליסט זיינע פרוכט צו בעקומען,
מיט זייער זיסקייט דערקוויקען מיין גומען.
כְּתַפּוּחַ בַּעֲצֵי הַיַּעַר כֵּן דּוֹדִי בֵּין הַבָּנִים
בְּצִלּוֹ חִמַּדְתִּי וְיָשַׁבְתִּי וּפִרְיוֹ מָתוֹק לְחִכִּי׃
דער האָט אין וויין-הויז געבראכט מיך
און מיט זיין ליעבע דאָרט לוסטיג געמאכט מיך.
הֱבִיאַנִי אֶל־בֵּית הַיָּיִן וְדִגְלוֹ עָלַי אַהֲבָה׃
העי! לעהנט מיך אונטער! עס דריקט מיך!
וויין-זאפט דערלאנגט צום געניסען!
עפעל, דאס הארץ צו דערפרישען, ‏
ליעבעס-קראנק בין איך, דערקוויקט מֿיך!
סַמְּכוּנִי בָּאֲשִׁישׁוֹת רַפְּדוּנִי בַּתַּפּוּחִים כִּי־חוֹלַת אַהֲבָה אָנִי׃
ואון מיט זיין לינקער האנט אונטער מיין קאפ,
און מיט זיין רעכטער געשיקט,
האלזט ער מיך, דריקט,
האלזט מיך און לאזט מיך ניט אב.
שְׂמֹאלוֹ תַּחַת לְרֹאשִׁי וִימִינוֹ תְּחַבְּקֵנִי׃
***
זאה, ירושלים'ער טעכטער!
הערט, איך בעשווער אייך,
און איך פערוועהר אייך,
ס'הערען די הינדען און פעלד און גאזעלען,
מאכט ניט פון זיך קיֹין געלעכטער!
איהר זאָלט די ליעבע ניט וועקען,
קיינמאָל צו קיינעם ענטפלעקען,
בּיז זי אליין וועט ניט וועלען,
טיעף פון דעם הארצען ניט קוועלען.
הִשְׁבַּעְתִּי אֶתְכֶם בְּנוֹת יְרוּשָׁלַ͏ִם
בִּצְבָאוֹת אוֹ בְּאַיְלוֹת הַשָּׂדֶה אִם־תָּעִירוּ  וְאִם־תְּעוֹרְרוּ אֶת־הָאַהֲבָה
עַד שֶׁתֶּחְפָּץ׃
***
חנון, עס דערהערט זיך זיין שטים!
ס'איז מיין געליעבטער! ער זינגט,
איבער די בערג און די בערגלאך ער שפרינגט,
שנעל און זיין שוועב און זיין שווים.
קוֹל דּוֹדִי הִנֵּה־זֶה בָּא
מְדַלֵּג עַל־הֶהָרִים מְקַפֵּץ עַל־הַגְּבָעוֹת׃
טעס איז מיין ליעבסטער געגליכען
צו א יונג-הירשעל, א הינד,
לויפט גאנץ-געשיקט און געשווינד,
אט קומט ער אָן אין דער גיכען;
אט איז ער דאָ שוין, אהינטער דער וואנד;
קוקט דורך די פענסטער אריין,
קוקט דורך די שפאלטען וואו ס'זעהט זיך א שיין,
קוקט אלץ אהער נאָכאַנאַנד.
דּוֹמֶה דוֹדִי לִצְבִי אוֹ לְעֹפֶר הָאַיָּלִים
הִנֵּה־זֶה עוֹמֵד אַחַר כׇּתְלֵנוּ
מַשְׁגִּיחַ מִן־הַחַלֹּנוֹת מֵצִיץ מִן־הַחֲרַכִּים׃
יקוקט און ער רופט מיך: "אה ליעבסטע, שטעה אויף!
קום, מיין געזעלטענע שעהנע,
קום מיין געליעבסטע, קליינע,
קום צו דיין ליעבסטען ארויף!
עָנָה דוֹדִי וְאָמַר לִי
קוּמִי לָךְ רַעְיָתִי יָפָתִי וּלְכִי־לָךְ׃
יאווייל ס'איז דער ווינטער פערביי שוין;
ס'רעגענט ניט מעהרער,
ס'ווערען די הימלען שוין קלעהרער,
און ס'איז געקומען דער מאי שוין.
כִּי־הִנֵּה הַסְּתָו עָבָר הַגֶּשֶׁם חָלַף הָלַךְ לוֹ׃
יבס'נעמט שוין אין פעלד אלעס בליהען;
ס'איז שוין די צייט ווען עס זינגען
אלערליי פויגעלאך, פּישצען און שפרינגען,
טויבען שוין וואָרקען און פליהען.
הַנִּצָּנִים נִרְאוּ בָאָרֶץ עֵת הַזָּמִיר הִגִּיעַ
וְקוֹל הַתּוֹר נִשְׁמַע בְּאַרְצֵנוּ׃
יגס'בליהט שוין דער פייגענבוים גרין,
קליינעקע טרויבּען, מוסקאטען,
שמעקען מיט דופט דעליקאטען,
אוף, שעהנע פריינדען! אהין!
הַתְּאֵנָה חָנְטָה פַגֶּיהָ
וְהַגְּפָנִים  סְמָדַר נָתְנוּ רֵיחַ
קוּמִי (לכי) [לָךְ] רַעְיָתִי יָפָתִי וּלְכִי־לָךְ׃
ידטייבעלע מיינס, לאמיר געהן!
קלעטערען בערג, זיך בעהאלטען,
צווישען די פעלזען, אין שפאלטען;
דאָרט אויף די שטאפלען פון שטיין,
וועסטו מיר צייגען דיין שעהנע שטאטור,
לאזען מיך הערען דיין שטים,
שעהן איז דיין פנים, איך ליעב אזוי איהם,
זיס איז דיין שטימע, איהר קאלאראטור!"
יוֹנָתִי בְּחַגְוֵי הַסֶּלַע בְּסֵתֶר הַמַּדְרֵגָה
הַרְאִינִי אֶת־מַרְאַיִךְ הַשְׁמִיעִנִי אֶת־קוֹלֵךְ כִּי־קוֹלֵךְ עָרֵב וּמַרְאֵיךְ נָאוֶה׃
***
טוהאלט! אָה איהר פיקסעלאך, פיקסעלאך קליינע
פיקסעלאך קלוגינקע, כיטרינקע, שעהנע!
וואס צו פערדארבען די וויינגערטנער זוכט איהר,
ס'ווילט זיך מיין וויינגאָרטענס יונגינקע פרוכט דיר…
אֶחֱזוּ־לָנוּ שֻׁעָלִים שֻׁעָלִים קְטַנִּים
מְחַבְּלִים כְּרָמִים וּכְרָמֵינוּ סְמָדַר׃
טזדו ביזט מיין ליעבינקער, איך בין אויך דיינע,
פיטערסט זיך, יאגסט זיך נאך רויזען…
האסט א געדאנק דאָ א בייזען…
ווארט-זשע דו פיקסעלע קליינינגע מיינע!
דּוֹדִי לִי וַאֲנִי לוֹ הָרֹעֶה בַּשּׁוֹשַׁנִּים׃
יזביז עס וועט וועהען אויף טאָג און פערשווינדען וועלען די לעצטע פאָאר שאָטענס,
כ'געה ניט ווען פינסטער, מיין ליעבס, מיין געראָטענס…
גלייך זיך אליין אויף די שיידע-בערג אום,
דרעה זיך ביז ליכטיג און דאן צו מיר קום…
עַד שֶׁיָּפוּחַ הַיּוֹם וְנָסוּ הַצְּלָלִים
סֹב דְּמֵה־לְךָ דוֹדִי לִצְבִי אוֹ לְעֹפֶר הָאַיָּלִים עַל־הָרֵי בָתֶר׃
 
פרק ג

א(זי): –
אויף מיין נאכטלאגע איך ליג בעטריעבט,
זוך דעם מאן װאָס ווערט פון מיר אזוי געליעבט,
זיך איהם און איך קען איהם ניט געפינען,
פאלט מיר א געדאנק אריין אין זינען:
עַל־מִשְׁכָּבִי בַּלֵּילוֹת
בִּקַּשְׁתִּי אֵת שֶׁאָהֲבָה נַפְשִׁי
בִּקַּשְׁתִּיו וְלֹא מְצָאתִיו׃
בלאמיך אויפשטעהן, עטװאָס טהון,
זיך ארומדרעהען אין שטאָדט, אין גאס, אין מארק,
אפשר טרעף איך ערגעץ אָן,
דעם וואס ס'ליעבּט מיין זעעלע אזוי שטארק,
איך האָבּ איבּעראל געזוכט מיין שאץ,
ניט געפונען איהם אין קיין שום פּלאץ.
אָקוּמָה נָּא וַאֲסוֹבְבָה בָעִיר
בַּשְּׁוָקִים וּבָרְחֹבוֹת
אֲבַקְשָׁה אֵת שֶׁאָהֲבָה נַפְשִׁי
בִּקַּשְׁתִּיו וְלֹא מְצָאתִיו׃
גטרעפען מיך די וועכטער פון שטאָדט,
פרעג איך: "מיין געליעבּטען ווער געזעהען האָט?"
מְצָאוּנִי הַשֹּׁמְרִים הַסֹּבְבִים בָּעִיר
אֵת שֶׁאָהֲבָה נַפְשִׁי רְאִיתֶם׃
דאון אָט ווי נור כ'געה פארבּיי,
האָבּ איך מיין געליעבּטען גלייך געפונען.
אָנגעכאפּט איהם, לאָז איהם מער ניט פריי,
בּיז איך האָבּ איהם איינגערעדט, געוואונען;
בּרענג איהם אין מיין מוטערס הויז אריין,
אין איהר צימער, דאָרט מיט מיר צו זיין…
כִּמְעַט שֶׁעָבַרְתִּי מֵהֶם
עַד שֶׁמָּצָאתִי אֵת שֶׁאָהֲבָה נַפְשִׁי
אֲחַזְתִּיו וְלֹא אַרְפֶּנּוּ
עַד־שֶׁהֲבֵיאתִיו אֶל־בֵּית אִמִּי
וְאֶל־חֶדֶר הוֹרָתִי׃
***
האה, ירושלים'ער טעכטער!
הערט, איך בּעשווער אייך
און איך פערוועהר אייך
ס'הערען די הינדען אין פעלד, די גאזעלען,
מאכט ניט פון זיך קיין געלעכטער!
איהר זאָלט די ליעבּע ניט וועקען,
קיינמאָל צו קיינעם ענטפּלעקען,
בּיז זי אליין וועט ניט וועלען,
טיעף פון דעם הארצען ניט קוועלען…
הִשְׁבַּעְתִּי אֶתְכֶם בְּנוֹת יְרוּשָׁלַ͏ִם
בִּצְבָאוֹת אוֹ בְּאַיְלוֹת הַשָּׂדֶה אִם־תָּעִירוּ  וְאִם־תְּעוֹרְרוּ
אֶת־הָאַהֲבָה עַד שֶׁתֶּחְפָּץ׃
***
ו(ער): –
ווער איז עס יענע, וואָס שטייגט פון דער וויסטע,
שוועבּענדיג שנעל ווי די זיילען פון רויך,
שפּרייטענד פּארפיומען גאנץ-ווייט און גאנץ-הויך,
מיהרען און ווייהרוך און דופטעם די זיס'סטע?
ווער איז אָט יענע ווייט-פרעמדע פּרינצעסין,
געגען מיין ליעבּסטער וואָס איך האָבּ בּעזעסען?...
מִי זֹאת עֹלָה מִן־הַמִּדְבָּר כְּתִימְרוֹת עָשָׁן מְקֻטֶּרֶת מֹר וּלְבוֹנָה מִכֹּל אַבְקַת רוֹכֵל׃
זס'איז אונזער בּעט ווי דאָס בּעטעל פון שלמה'ן,
שטעהט זיך אין מיטען,
זעכציג גבּורים זי היטען,
העלדען, געקליבּען פון אידישע היימען.
הִנֵּה מִטָּתוֹ שֶׁלִּשְׁלֹמֹה
שִׁשִּׁים גִּבֹּרִים סָבִיב לָהּ מִגִּבֹּרֵי יִשְׂרָאֵל׃
חאלע בּעוואפענטע קריעגער, געאיבּטע,
יעדערע גרייט מיט זיין שווערד און זיין מאכט,
שיצען דעם קעניג פון שרעק פון דער נאכט,
פּונקט אזא בּעט איז אויך אונזערס, געליעבּטע!
כֻּלָּם אֲחֻזֵי חֶרֶב מְלֻמְּדֵי מִלְחָמָה
אִישׁ חַרְבּוֹ עַל־יְרֵכוֹ מִפַּחַד בַּלֵּילוֹת׃
טפּונקט ווי זיין וואָגען, פול-פּראכט,
שלמה'ס פּאראדנע קארעט,
קעניגליך פּראכטפאָל און נעט;
פון דאָס געהילץ פון לבנון געמאכט.
אַפִּרְיוֹן עָשָׂה לוֹ הַמֶּלֶךְ שְׁלֹמֹה מֵעֲצֵי הַלְּבָנוֹן׃
יזילבּער די זיילען, פון גאָלד איז דער זיץ,
פּורפּור דער אנלעהן בּעציערט,
אינוועניג רייך טאפּעצירט
מיט הייסער ליעבּע און ליידענשאפטס היץ,
פון ירושלים'ער טעכטער, די שעהנע,
איינע אין איינע.
עַמּוּדָיו עָשָׂה כֶסֶף רְפִידָתוֹ זָהָב
מֶרְכָּבוֹ אַרְגָּמָן
תּוֹכוֹ רָצוּף אַהֲבָה מִבְּנוֹת יְרוּשָׁלָ͏ִם׃
יאקומט ארויס, טעכטער פוּן ציון! בּעטראכט,
זעהט מיין געליעבּטע ווי שעהן!
פּונקט ווי בּיי שלמה המלך די קרוין, –
זעלבּסט פון זיין מוטער, געבּראכט
צו זיין פערהייראטהונג גליקליכערהייד,
און צו דעם טאָג פון זיין הארציגעק פרייד.
צְאֶנָה  וּרְאֶינָה בְּנוֹת צִיּוֹן בַּמֶּלֶךְ שְׁלֹמֹה בָּעֲטָרָה שֶׁעִטְּרָה־לּוֹ אִמּוֹ
בְּיוֹם חֲתֻנָּתוֹ וּבְיוֹם שִׂמְחַת לִבּוֹ׃
 
פרק ד

א(ער): –
דו בּיזט שעהן מיין פריינדין, דו בּיזט שעהן!
דיינע טויבּען-אויגען זיינען פרום און ריין,
שיינען צווישען דיינע לאָקן, מונטער,
ס'איז דיין האָהר געדיכט און לאנג,
ווי א ציעגען-הערדע אין געדראנג
ווען זי לויפט פון גלעד-בארג ארונטער.
הִנָּךְ יָפָה רַעְיָתִי הִנָּךְ יָפָה
עֵינַיִךְ יוֹנִים מִבַּעַד לְצַמָּתֵךְ
שַׂעְרֵךְ כְּעֵדֶר הָעִזִּים שֶׁגָּלְשׁוּ מֵהַר גִּלְעָד׃
בדיינע צייהנער - זעלטען זעהט מען גאָר אזוינס:
ווי א הערדע שעפסען, איינס אין איינס,
ווען זיי קומען נאך'ן בּאָדען זיך פון טייך,
ווי געצווילינגט יעדע צוויי,
אָהן א בּרעקעל מום אין זיי,
שעהן און ריין און אלע גלייך.
שִׁנַּיִךְ כְּעֵדֶר הַקְּצוּבוֹת שֶׁעָלוּ מִן־הָרַחְצָה שֶׁכֻּלָּם מַתְאִימוֹת וְשַׁכֻּלָה אֵין בָּהֶם׃
גדיינע ליפּען - ווי א פּורפּור-פאָדים רויט;
שעהן דיין אויסשפּראך, זיס די רייד;
ווי א פריש-צושפּאָלטענער גראנאט,
אונטער דיין לאָקען איז דיין שלייף,
בּלוט און מילך דאָרט שפּריצען זיך צונויף,
ווייס-גערויטעלט, צאַרט און דעליקאט.
כְּחוּט הַשָּׁנִי שִׂפְתוֹתַיִךְ וּמִדְבָּרֵךְ נָאוֶה
כְּפֶלַח הָרִמּוֹן רַקָּתֵךְ מִבַּעַד לְצַמָּתֵךְ׃
דס'איז דיין האלז צו דוד'ס טהורעם גלייך,
אָט די שטאָלצעסטע געבּיידע אין ישראל'ס רייך,
וואָס מיט טויזענד פּאנצערס איז בּעהאנגען,
ס'ליגט א גאנצער דאָרטען ארסענאל
פון כלי-זין, אָנגעגרייט אויף יעדען פאל,
ווען די העלדיש-שטארקע דאָס פערלאנגען.
כְּמִגְדַּל דָּוִיד צַוָּארֵךְ בָּנוּי לְתַלְפִּיּוֹת
אֶלֶף הַמָּגֵן תָּלוּי עָלָיו כֹּל שִׁלְטֵי הַגִּבֹּרִים׃
הדיינע בּיידע בּריסט - א פּאָארעל שעהן,
יונגע הירשעלאך געבּאָרען קליין,
צווילינגס-קעלבּעלאך פון דער גאזעל,
פיטערען זיך צווישען בּלומען,
לויפען, קומען,
זיך בּעוועגען מונטער-שנעל.
שְׁנֵי שָׁדַיִךְ כִּשְׁנֵי עֳפָרִים
תְּאוֹמֵי צְבִיָּה הָרוֹעִים בַּשּׁוֹשַׁנִּים׃
ובּיז עס וועט פערוועהען דאָ אויף טאָג
און די שאטענס געבּען א פאריאָג,
בּיז דער מאָרגען קומען וועט צו געהן,
וועל איך מיר שפּאצירען,
צו דעם בּארג פון מיהרען,
צו דעם ווייהרוך-בּערגעלע, אליין.
עַד שֶׁיָּפוּחַ הַיּוֹם וְנָסוּ הַצְּלָלִים
אֵלֶךְ לִי אֶל־הַר הַמּוֹר וְאֶל־גִּבְעַת הַלְּבוֹנָה׃
זשעהן בּיזטו מיין פריינדין, גאָר-און-גאנץ,
אָהן דעם קלענסטען פעהלער אין דיין גלאנץ.
כֻּלָּךְ יָפָה רַעְיָתִי וּמוּם אֵין בָּךְ׃
חקום מיט מיר, דו שוועסטער כלה, קום!
פון לבנון בּארג און דאָרט ארום,
וועסטו קוקען אויף דער לאנדשאפטס פראכט,
פון די בּערג אמנה, שניר,
און פון חרמון, קום מיט מיר,
זעה די וואונדער-פּאנאראם, בּעטראכט,
פון די בּערג די הויכע אויבען,
וואו עס וואָהנען לעמפּערטען און לייבּען.
אִתִּי מִלְּבָנוֹן כַּלָּה אִתִּי מִלְּבָנוֹן תָּבוֹאִי
תָּשׁוּרִי  מֵרֹאשׁ אֲמָנָה מֵרֹאשׁ שְׂנִיר וְחֶרְמוֹן מִמְּעֹנוֹת אֲרָיוֹת מֵהַרְרֵי נְמֵרִים׃
טהאסט בּעהארצט מיך, שוועסטער-כלה,
האָסט בּעהארצט מיך מעהר ווי אלע
מיט א בּליק פון דיינע אויגען;
הארציג בּיזטו מיר געפעלען,
מיט דיין שנירעלע קארעלען,
האָסטט בּעצויבּערט מיך, געצויגען.
לִבַּבְתִּנִי אֲחֹתִי כַלָּה לִבַּבְתִּנִי
(באחד) [בְּאַחַת] מֵעֵינַיִךְ
בְּאַחַד עֲנָק מִצַּוְּרֹנָיִךְ׃
יאה, ווי שעהן דיין ליעבּע איז,
שוועסטער כלה, און ווי זיס!
בּעסער פון דעם בּעסטען וויין;
אלע טהייערסטע בּאלזאמען
שמעקען ניט אזוי צוזאמען,
ווי עס שמעקען דיינע זאלבּען, ליעבּסטע מיין!
מַה־יָּפוּ דֹדַיִךְ אֲחֹתִי כַלָּה
מַה־טֹּבוּ דֹדַיִךְ מִיַּיִן
וְרֵיחַ שְׁמָנַיִךְ מִכׇּל־בְּשָׂמִים׃
יאדיינע ליפּען, כלה שעהנע,
טריפען אימער זיסקייט ריינע,
מילך און האָניג אויף דער צונג דיר ליגען;
דיינע קליידער שפרייטען דופט,
זיס ווי די לבנון-לופט –
איינאטהעמען א פערגעניגען.
נֹפֶת תִּטֹּפְנָה שִׂפְתוֹתַיִךְ כַּלָּה
דְּבַשׁ וְחָלָב תַּחַת לְשׁוֹנֵךְ
וְרֵיחַ שַׂלְמֹתַיִךְ כְּרֵיחַ לְבָנוֹן׃
יבבּיזט מיין שוועסטער-כלה ווי א גאָרטען,
מיט די בּעסטע פרוכט פון אלע סאָרטען,
נור פערשלאָסען און פערריגעלט;
ביזט א שטראָם, א וואסער-פאל,
ביזט א זיסער קיהלער קוואל,
נור פער'חתם'עט און פערזיגעלט.
גַּן  נָעוּל אֲחֹתִי כַלָּה
גַּל נָעוּל מַעְיָן חָתוּם׃
יגדיינע שפּראָצונגען פערשפּרייטען אראמאטען,
ווי א סאָד פון דופטיגע גראנאטען,
יעדע שפּראָצונג פון דיין קערפּער איז א בּלום;
זיסע פרוכטען וואָס דערקוויקען,
נור צום רייסען זיי, צום פליקען,
קיפּערס, נאַרד, פּארפיום.
שְׁלָחַיִךְ פַּרְדֵּס רִמּוֹנִים עִם פְּרִי מְגָדִים כְּפָרִים עִם־נְרָדִים׃
ידנאַרד און זאפרען, ראהר,
צימרינג שטעקעלאך א פּאָאר,
ווייהרוך-האָלץ פון יעדען מין,
מיהרען דופטיגע און לארבּער-בּלאט
ס'איז דער בּעסטער בּשמים אראָמאט,
א גן-עדן טעם זיך פיהלט דערין.
נֵרְדְּ  וְכַרְכֹּם קָנֶה וְקִנָּמוֹן עִם כׇּל־עֲצֵי לְבוֹנָה מֹר וַאֲהָלוֹת עִם כׇּל־רָאשֵׁי בְשָׂמִים׃
טוביזט א גאָרטען-קוואל, א וואסער קיהל,
טריפענדיג פון בּארג לבנון שטיל. –
מַעְיַן גַּנִּים בְּאֵר מַיִם חַיִּים וְנֹזְלִים מִן־לְבָנוֹן׃
טז(זי): –
זאָל דער צפון-ווינד ערוואכען, זיך צובּלאָזען
אויך דער דרום-ווינד זאָל זיך צולאָזען,
דורכוועהען מיין גאָרטען, זיך צושטופען,
און מיט זייער קומען,
אויפטרייסלען די בּלומען,
וועלען די פּארפיומען מיינע טריפען;
זאָל מיין ליעבּער דאַן אריין אין גאָרטען,
צו געניסען פון די זיסע פרוכטען דאָרטען…
עוּרִי צָפוֹן וּבוֹאִי תֵימָן
הָפִיחִי גַנִּי יִזְּלוּ בְשָׂמָיו
יָבֹא דוֹדִי לְגַנּוֹ וְיֹאכַל פְּרִי מְגָדָיו׃
 
פרק ה

א(ער): –
כ'גיי אין גאָרטען פון מיין שוועסטער-כלה
געקומען,
אָבּגעפליקט די מיהרען און בשמים אלע
גענומען;
כ'האָבּ מיין צוקער-ראָהר און האָניג דאָרט גענאָסען,
בּעגליקט זיך;
כ'האָבּ מיין מיך און וויין געטרונקען און געגאָסען,
דערקוויקט זיך.
עסט געזעלען! זעטיגט זיך! דאָס איז, פערשטעהט,
דער עיקר!...
טרינקט פון לעבּענס-בּעכער, טרונקט געזונדערהייט
בּיז שכור!...
בָּאתִי לְגַנִּי אֲחֹתִי כַלָּה
אָרִיתִי מוֹרִי עִם־בְּשָׂמִי
אָכַלְתִּי יַעְרִי עִם־דִּבְשִׁי
שָׁתִיתִי יֵינִי עִם־חֲלָבִי
אִכְלוּ רֵעִים שְׁתוּ וְשִׁכְרוּ דּוֹדִים׃
ב(זי): –
איך שלאָף ביינאכט,
מיין הארץ איז אָבּער אונרוהיג, מיין זעעלע וואכט;
איך הער א שטים,
אָה יָא! ס'איז מיין געליעבּטער! ס'איז פון איהם!
ער קלאפּט אין טיהר,
"שטעה אויף, מיין שוועסטער-פריינדין, עפען מיר!
מיין טייבעל פרום,
עס איז מיין קאָפ בעדעקט מיט טהוי, קום שנעלער, קום!
מיין האָהר איז נאס,
די לאָקען פול מיט טראָפענס פון דער נאכט אין גאס".
אֲנִי יְשֵׁנָה וְלִבִּי עֵר
קוֹל  דּוֹדִי דוֹפֵק
פִּתְחִי־לִי אֲחֹתִי רַעְיָתִי יוֹנָתִי תַמָּתִי
שֶׁרֹּאשִׁי נִמְלָא־טָל קְוֻצּוֹתַי רְסִיסֵי לָיְלָה׃
גאיך טראכט בּיי זיך,
כ'בין אויסגעטהון, ווי קען איך אָנטהון זיך אויף גיך?
געוואשען ריין
אָט ערשט די פיס, ווי זאָל איך שמוצען זיי און געהן?
פָּשַׁטְתִּי אֶת־כֻּתׇּנְתִּי אֵיכָכָה אֶלְבָּשֶׁנָּה
רָחַצְתִּי אֶת־רַגְלַי אֵיכָכָה אֲטַנְּפֵם׃
דנור ער – זיין האנד
שטרעקט אויס אין טיהר-לאָך, בּעט מיך נאָכאנאנד,
האָט זיך אין מיר,
ערוועקט א מיטלייד צו מיין פריינד, אָהן שיעור.
דּוֹדִי שָׁלַח יָדוֹ מִן־הַחֹר וּמֵעַי הָמוּ עָלָיו׃
הכ'שטעה אויף גאנץ-שנעל
צו עפענען די טיהר, איך לויף צום שוועל
און מיינע הענד,
די פינגער - טריפען מיהרען־אייל ביים ריגעל אויף די ווענד,
קַמְתִּי אֲנִי לִפְתֹּחַ לְדוֹדִי
וְיָדַי נָטְפוּ־מוֹר וְאֶצְבְּעֹתַי מוֹר עֹבֵר
עַל כַּפּוֹת הַמַּנְעוּל׃
וצופראלט די טיהר,
מיין ליעבּסטער זאָל אריין אין הויז צו מיר,
נור אך! א שרעק!
מיין ליעבּסטער איז פערשוואונדען און אוועק.
וואָס קען דאָס זיין?
די נשמה פאלט מיר שיער ארויס פאר פיין,
פון דעם וואָס ער,
וועט ריידען וועגען מיר, בעשולדיגען מיך שווער,
איך קוק, איך זוך,
כ'געפין איהם ניט, מען זעהט שוין ניט זיין דוך;
איך רוף, איך שריי,
ער ענטפערט ניט, ער איז שוין ווייט אוועק פערבּיי.
פָּתַחְתִּי אֲנִי לְדוֹדִי
וְדוֹדִי חָמַק עָבָר
נַפְשִׁי יָצְאָה בְדַבְּרוֹ
בִּקַּשְׁתִּיהוּ וְלֹא מְצָאתִיהוּ
קְרָאתִיו וְלֹא עָנָנִי׃
זדי וועכטער, דאן,
מיך טרעפען אין דעם עם פינסטערען טומאן
זיי גיבּ'ן מיר קלעפ
פערוואונדען מיר און רייסען מיינע צעפּ,
בּיז פון מיין קאָפּ,
דעם שלייער רייסען זיי אראָפּ.
מְצָאֻנִי הַשֹּׁמְרִים הַסֹּבְבִים בָּעִיר
הִכּוּנִי פְצָעוּנִי
נָשְׂאוּ אֶת־רְדִידִי מֵעָלַי שֹׁמְרֵי הַחֹמוֹת׃
***
חאיך בעשווער אייך, ירושלים'ס טעכטער,
מיט א שבועה א גערעכטער,
אויב איהר טרעפט מיין ליעבּסטען ערגעץ אָן,
וואָס זאָלט איהר דאן טהון?
זאָגט איהם אז איך ליעבּ איהם טריי און עהרליך,
און בין ליעבּעס-קראנק געפעהרליך.
הִשְׁבַּעְתִּי אֶתְכֶם בְּנוֹת יְרוּשָׁלָ͏ִם
אִם־תִּמְצְאוּ אֶת־דּוֹדִי מַה־תַּגִּידוּ לוֹ
שֶׁחוֹלַת אַהֲבָה אָנִי׃
***
ט(עמיצער): –
וואָס איז דאָ דיין פריינד און ווער,
וואָס דו ליידעסט אזוי שווער?
שעהנסטע צווישען פרויען! מאך אונז קלאָהר,
זאָג, מיט וואָס איז ער דער בכור,
צווישען אנדערע געליעבּטע וואָס דו האסט אזוי,
אונז בעשוואָרען מיט א טיעפען וועה?
מַה־דּוֹדֵךְ מִדּוֹד הַיָּפָה בַּנָּשִׁים
מַה־דּוֹדֵךְ מִדּוֹד שֶׁכָּכָה הִשְׁבַּעְתָּנוּ׃
י(זי): –
ס'איז מיין ליעבסטער קלאָהר-ווייס, מיט א פארב א רויטער,
צווישען טויזענדער ניטָא צו איהם קיין צווייטער.
דּוֹדִי צַח וְאָדוֹם דָּגוּל מֵרְבָבָה׃
יאס'איז זיין קאָפ אַ גאָלד'נע קונסט-ווערק גאנץ און גאָר
ראבּען-שווארץ געקרייזעלט זיינע האָהר.
רֹאשׁוֹ כֶּתֶם פָּז
קְוֻצּוֹתָיו תַּלְתַּלִּים שְׁחֹרוֹת כָּעוֹרֵב׃
יבאויגען ווי די טויבּען אויף'ן וואסער-שטראם, קלאהר-ריין.
שווימען אום דאָרט לייכט און שעהן;
שווארץ אפּלען וואָס באָּדען זיך אין מילך א טייך,
צו אן עדעלשטיין אין איינפאסונג, זיי זענען גלייך.
עֵינָיו כְּיוֹנִים עַל־אֲפִיקֵי מָיִם
רֹחֲצוֹת בֶּחָלָב יֹשְׁבוֹת עַל־מִלֵּאת׃
יגזיינע בּאקען - שעהנע דופטענדע צוויי בייטען,
אויסגעזעצט מיט פארפיומירטע קווייטען.
ליפען - ווי די רויזען, טריפען רינען
מיט די בעסטע מיהרען, זעלטען צו געפינען.
לְחָיָו כַּעֲרוּגַת הַבֹּשֶׂם מִגְדְּלוֹת מֶרְקָחִים
שִׂפְתוֹתָיו שׁוֹשַׁנִּים נֹטְפוֹת מוֹר עֹבֵר׃
ידזיינע הענט - געטאָקטע וואאלען שעהן בעגילט
מיט דעם בּעסטען קריזאליטען-שטיין געפילט;
ס'איז זיין בויך פון ווייס-געשניצטען עלפאנט-ביין,
אויסגעזעצט מיט טהייערען סאפירען-שטיין.
יָדָיו גְּלִילֵי זָהָב מְמֻלָּאִים בַּתַּרְשִׁישׁ
מֵעָיו עֶשֶׁת שֵׁן מְעֻלֶּפֶת סַפִּירִים׃
טושענקעל - ווייסע זיילען, מארמאָרנע געשטעלען,
איינגעפאסט אין גין-גאָלדענע שוועלען;
א שטאטור ווי דער לבנון, ס'זאָגט אויף איהם איעדער,
אז דער בחור הויך און שטאָלץ איז ווי א צעדער.
שׁוֹקָיו עַמּוּדֵי שֵׁשׁ מְיֻסָּדִים עַל־אַדְנֵי־פָז
מַרְאֵהוּ כַּלְּבָנוֹן בָּחוּר כָּאֲרָזִים׃
טזזיסקייט פליסט ביי איהם פון מויל און גומען,
ליעבענסווירדיג, שעהן, א קוואל פון טהייערע פּארפיומען,
ער, ירושלים'ס טעכטער, איז דאָס מיין געזעלען,
ער איז דאָס מיין ליעבּסטער, וואָס איז מיר געפעלען!
חִכּוֹ מַמְתַקִּים וְכֻלּוֹ מַחֲמַדִּים
זֶה דוֹדִי וְזֶה רֵעִי בְּנוֹת יְרוּשָׁלָ͏ִם׃
 
פרק ו

א(עמיצער): –
וואו איז דיין געליעבּטעסטער אוועק
שעהנסטע צווישען פרויען! וועלכען וועג
האט ער זיך געקענט פון דאנען קעהרען?
זאָג אונז אלעס וואָס פון איהם דו ווייסט,
וועסטו אפשר זיין געטרייסט,
מיר'ן דיר העלפען זוכען איהם דא, גערן! –
אָנָה הָלַךְ דּוֹדֵךְ הַיָּפָה בַּנָּשִׁים
אָנָה פָּנָה דוֹדֵךְ וּנְבַקְשֶׁנּוּ עִמָּךְ׃
ב(זו): –
מיין געליעבּטער האט גענידערט אין זיין גאָרטען,
צו די בלומען-פלאנצען דאָרטען,
דורכשפאצירען זיך ארום די בייטען,
קלייבען א בוקעט פון קווייטען.
דּוֹדִי יָרַד לְגַנּוֹ לַעֲרֻגוֹת הַבֹּשֶׂם
לִרְעוֹת בַּגַּנִּים וְלִלְקֹט שׁוֹשַׁנִּים׃
גכ'בין געווען דאָרט זיין,
ער געווען איז מיין,
איך און ער, –
ער, מיין רויזען-קאוואליער. –
אֲנִי לְדוֹדִי
וְדוֹדִי לִי
הָרֹעֶה בַּשּׁוֹשַׁנִּים׃
ד(ער): –
שעהן ביזטו, מיין פריינדין, זעהר שעהן!
פונקט ווי תרצה, מלא חן,
פרעכטיג ווי ירושלים, אבער וועה:
דו ביזט פירכטערליך ווי א בעפאנצערטע ארמעע!
יָפָה אַתְּ רַעְיָתִי כְּתִרְצָה
נָאוָה כִּירוּשָׁלָ͏ִם
אֲיֻמָּה כַּנִּדְגָּלוֹת׃
הווענד די אויגען אָב, כ'זאל זיי אויף זיך ניט שפירען!
נעהם זיי צו פון מיר, זיי רייצען מיך, פערפיהרען,
און זיי צינדען אָן אין מיר א פייער - צונטער,
אויך דיין האָהר ווענד אָב, וואָס הענגט געדיכט און לאנג,
ווי א ציעגען-הערדע אין געדראנג,
ווען זי לויפט פון גלעָד-בארג ארונטער.
הָסֵבִּי עֵינַיִךְ מִנֶּגְדִּי שֶׁהֵם הִרְהִיבֻנִי
שַׂעְרֵךְ כְּעֵדֶר הָעִזִּים שֶׁגָּלְשׁוּ מִן־הַגִּלְעָד׃
ודיינע צייהנער - זעלטען זעהט מען גאָר אזוינס;
ווי א סטאדע שעפסען, איינס אין איינס,
ווען זיי קומען נאָך'ן באדען זיך פון טייך,
ווי געצווילינגט יעדע צוויי,
אָהן א ברעקעל מום אין זיי,
שעהן און ריין און אלע גלייך.
שִׁנַּיִךְ כְּעֵדֶר הָרְחֵלִים שֶׁעָלוּ מִן־הָרַחְצָה
שֶׁכֻּלָּם מַתְאִימוֹת וְשַׁכֻּלָה אֵין בָּהֶם׃
זווי א פריש־צושפאלטענער גראנאט,
אונטער דיינע לאָקען איז דיין שלייף,
בלוט און מילך דאָרט שפריצען זיך צונויף,
ווייס-גערויטעלט, צאַרט און דעליקאַט.
כְּפֶלַח הָרִמּוֹן רַקָּתֵךְ מִבַּעַד לְצַמָּתֵךְ׃
חזעכציג זאָלען זיין דאָ קעניגינען,
אַכציג קעבס-ווייבער דאָ קומען זאָלען מיט אמאל,
אויך פיעל אנד'רע יונגע מיידלאך גאָר אָהן צאָהל,
איז ווי מיין געליעבּטע צווישען זיי ניט צו געפינען.
שִׁשִּׁים הֵמָּה מְלָכוֹת וּשְׁמֹנִים פִּילַגְשִׁים וַעֲלָמוֹת אֵין מִסְפָּר׃
טאיינע איז זי נור, מיין טייבעלע, מיין פרומע,
איינע ביי איהר מוטער דאָ, א שעהנע בלומע,
אויסערוועהלט, קיין צווייטע איז צו איהר ניטאָ;
טעכטער האָבען זי געזעהען און געריהמט,
קעניגינס און קעבס-ווייבער האָב'ן זי בעשטימט,
אַלס די שעהנסטע צווישען אלע פרויען דאָ.
אַחַת הִיא יוֹנָתִי תַמָּתִי
אַחַת הִיא לְאִמָּהּ בָּרָה הִיא לְיוֹלַדְתָּהּ
רָאוּהָ בָנוֹת וַיְאַשְּׁרוּהָ
מְלָכוֹת וּפִילַגְשִׁים וַיְהַלְלוּהָ׃
י"ווער איז די וואָס בליאַסקעט ווי דער מאָרגען-שטערן?"
ס'מוז ענטציקט איעדער איינער פון איהר ווערען;
"אַך! ווי שעהן! זי שיינט דאָך גאָר ווי די לבנה!
ווי די זין אַ קלאָהרע, עס איז איינפאך א סכנה
צו בעטראכטען זי, א בליק אויף איהר דערלאנגען,
פירכטערליך ווי אַן אַרמעע, זי נעהמט געפאנגען!"
מִי־זֹאת הַנִּשְׁקָפָה כְּמוֹ־שָׁחַר
יָפָה כַלְּבָנָה בָּרָה כַּחַמָּה
אֲיֻמָּה כַּנִּדְגָּלוֹת׃
יאאויך מיט מיר דאָס זעלבע האָט פאסירט,
ווען איך האב איהר בליק צוערשט אויף זיך דערשפירט;
אין דעם נוס-גארטען האָב איך גענידערט זעהען,
וואָס ס'איז מיט די גרינס ביים טייך געשעהען,
אויב עס בליהט שוין דאָרט דער וויינשטאָק פון מוסקאַטען,
אויב עס שפראָצען שוין די בלומהען פון גראנאטען,
אין דעם נוס-גארטען האָב איך צומישט געזוכט,
קיינמאל ניט-געוועזענע דאָרט פרוכט!
אֶל־גִּנַּת אֱגוֹז יָרַדְתִּי
לִרְאוֹת בְּאִבֵּי הַנָּחַל
לִרְאוֹת הֲפָרְחָה הַגֶּפֶן
הֵנֵצוּ הָרִמֹּנִים׃
יבאיך האב ניט געוואוסט אליין,
וואָס צו טהון, וואוהין צו געהן,
ווייל מיין זעעלע האָט מיך ערגעץ ווייט פערטראָגען
רייטינדיג אין דער פאנטאזיע אויף א פּרינצען-וואָגען.
לֹא יָדַעְתִּי
נַפְשִׁי שָׂמַתְנִי מַרְכְּבוֹת עַמִּי נָדִיב׃
 
פרק ז

א(ער): –
אה, קעהר דיך אום, שולמית, קעהר דיך אום!
אה, קעהר צוריק און לאָמיך דיך ערבליקען! -
(זי): –
וואָס קענט איהר זעהען אין שולמית'ן, ווען כ'קום?
צי קען איך, ווי א כאראווארען-טאנץ דאָס אויג דערקוויקען?
שׁוּבִי שׁוּבִי הַשּׁוּלַמִּית
שׁוּבִי שׁוּבִי וְנֶחֱזֶה־בָּךְ
מַה־תֶּחֱזוּ בַּשּׁוּלַמִּית כִּמְחֹלַת הַמַּחֲנָיִם׃
ב(ער): –
ווי שעהן, פרינצעסין, ס'זענען דיינע טריט אין די סאנדאלען!
די רונדקייט פון די היפטען דיינע, גראציע פיעל פערמאָגט,
ווי שמוק-זאכען, וואָס פון די קאָסטבּארסטע מעטאלען,
א קינסטלער האנד געשליפען האָט, געטאָקט.
מַה־יָּפוּ פְעָמַיִךְ בַּנְּעָלִים בַּת־נָדִיב
חַמּוּקֵי יְרֵכַיִךְ כְּמוֹ חֲלָאִים
מַעֲשֵׂה יְדֵי אׇמָּן׃
גדיין נאפעל רונד איז ווי א רונדער בּעקען,
אין וועלכען ס'פעהלט ניט קיין געמישטער וויין,
דיין בוּיך - א בּערגעל ווייץ, וואָס בּיי די עקען,
ארומגעשטעקט מיט רויזען איז זי פיין.
שׇׁרְרֵךְ אַגַּן הַסַּהַר
אַל־יֶחְסַר הַמָּזֶג
בִּטְנֵךְ עֲרֵמַת חִטִּים סוּגָה בַּשּׁוֹשַׁנִּים׃
דצוויי בריסטעלאך פערמאָגסטו – קליין,
ווי יונגע הינדען צוויי,
א צווילינגס-פּאָאר פון א גאזעל - ווי שעהן!
נור אנצוקוקען זיי!
שְׁנֵי שָׁדַיִךְ כִּשְׁנֵי עֳפָרִים
תׇּאֳמֵי צְבִיָּה׃
הדיין האלז, - פון עלעפאנט-בּיין א טהורעם, ווייס און קלאָהר
זיך הויבּט פון דיינע שולטערען מיט שטאָלצער פּראכט,
די אויגען - חשבון'ס סאזשעלקעס א פּאָאר,
ביום טהויער פון בּת-רבּים, קינסטליך-שעהן געמאכט.
דיין נאָז איז ווי דער לבנון-טהורעם געגען איבּער,
וואָס צו דמשק קוקט אריבּער.
צַוָּארֵךְ כְּמִגְדַּל הַשֵּׁן
עֵינַיִךְ בְּרֵכוֹת בְּחֶשְׁבּוֹן
עַל־שַׁעַר בַּת־רַבִּים
אַפֵּךְ כְּמִגְדַּל הַלְּבָנוֹן צוֹפֶה פְּנֵי דַמָּשֶׂק׃
ודיין קאָפּ איז ווי דער כרמל, שטאָלץ און הויך,
און זיין געפלעכט ווי פּורפּור איהם בעציערט,
דיך זעהענדיג, דער קעניג זעלבּסט, ער אויך
בּלייבט שטעהן ווי צוגעשמיעדט, פערווירט.
רֹאשֵׁךְ עָלַיִךְ כַּכַּרְמֶל
וְדַלַּת רֹאשֵׁךְ כָּאַרְגָּמָן
מֶלֶךְ אָסוּר בָּרְהָטִים׃
זביזט שעהן און האָסט אַן אויסזעהען א זיסען,
ווי זעלבּסט די ליעבּע ביים געניסען.
מַה־יָּפִית וּמַה־נָּעַמְתְּ אַהֲבָה בַּתַּעֲנוּגִים׃
חא שלאנקע פּאלמענבּוים דו בּיזט,
צוויי טרויבּען-הענגלאך זענען דיינע בּריסט.
זֹאת קוֹמָתֵךְ דָּמְתָה לְתָמָר
וְשָׁדַיִךְ לְאַשְׁכֹּלוֹת׃
טאון ס'איז מיין וואונש, די פּאלמע צו בּעשטייגען,
זיך אָנהאלטען אָן איהרע צווייגען;
די בּריסט אלס וויינטרויבּען צו האָבּען
און מיט דיין אטהעם, ווי מיט עפעל-דופט זיך לאָבּען.
אָמַרְתִּי אֶעֱלֶה בְתָמָר אֹחֲזָה בְּסַנְסִנָּיו וְיִהְיוּ־נָא שָׁדַיִךְ כְּאֶשְׁכְּלוֹת הַגֶּפֶן
וְרֵיחַ אַפֵּךְ כַּתַּפּוּחִים׃
יאון ס'וועט דיין גומען זיין מיר גוטער וויין. -

(זי): –
יא, ליעבּסטער! ס'וועט צו דיר געהערען סוף כל סוף,
צו דיר דירעקט, געליעבּטער מיין,
און ס'וועט דיך אנשכור'ן, מאכען ריידען דיך פון שלאָף…
וְחִכֵּךְ כְּיֵין הַטּוֹב

הוֹלֵךְ לְדוֹדִי לְמֵישָׁרִים
דּוֹבֵב שִׂפְתֵי יְשֵׁנִים׃
יאאיך האב צום ליעבּסטען מיינעם לוסט,
אויך ער, פול-ליידענשאפט, מיך גלוסט.
אֲנִי לְדוֹדִי וְעָלַי תְּשׁוּקָתוֹ׃
יבאָה, ליעבּסטער! קום אין פעלד מיט מיר,
אין דערפער וויל איך נעכטיגען מיט דיר.
לְכָה דוֹדִי נֵצֵא הַשָּׂדֶה נָלִינָה בַּכְּפָרִים׃
יגפריהמאָרגענס אין די וויינגערטנער מיר וועלען געהן,
בּעקוקען אויבּ דער וויינשטאק האָט זיך שוין צובּליהט,
אויבּ ס'האט די בּליהונג זיך צועפענט שוין,
און אויבּ דער מילגרוים יונגע קנאספּען גיט,
אה, דאָרטען וועל'ן מיר גליקליך לעבּען,
מיין ליעבּע וועל איך פריי דיר געבּען!...
נַשְׁכִּימָה לַכְּרָמִים
נִרְאֶה אִם־פָּרְחָה הַגֶּפֶן
פִּתַּח הַסְּמָדַר הֵנֵצוּ הָרִמּוֹנִים
שָׁם אֶתֵּן אֶת־דֹּדַי לָךְ׃
ידדי ליעבּעס-בּלומען דאָרטען דופטען,
און בּיי די טיהרען, אין דער לופטען,
זיך פלעכטען פרוכטען אלערליי,
כ'האָבּ פרישע און אויך אלטע - סאָרטען צוויי,
פאר מיין געליעבּטענס פערגעניגען,
בּעהאלטען דאָרטען ליגען…
הַדּוּדָאִים נָתְנוּ־רֵיחַ
וְעַל־פְּתָחֵינוּ כׇּל־מְגָדִים
חֲדָשִׁים גַּם־יְשָׁנִים דּוֹדִי צָפַנְתִּי לָךְ׃
 
פרק ח

א(זי): –
אָה! ווען דו וואָלסט מיר א ברודער געווען,
וואָס האָט געזויגען מיט מיר פון איין בּרוסט!
כ'וואָלט דיך געטראָפען אין גאס און געקושט,
גארניט זשענירענדיג זיך, זאָל מען זעהן!
כ'וואָלט דיר מיין ליעבּע געצייגט גאָר אָהן שעהם,
און ס'וואָלט מיך קיינער פעראַכטעט פאר דעם.
מִי יִתֶּנְךָ כְּאָח לִי
יוֹנֵק שְׁדֵי אִמִּי
אֶמְצָאֲךָ בַחוּץ אֶשָּׁקְךָ
גַּם לֹא־יָבֻזוּ לִי׃
בכ'וואָלט צו מיין מוטער געפיהרט דיך, געבּראכט,
און זי וואָלט לערנען מיך ווי דיך צו געבּען
טרינקען געווירצען-וויין, דיך צו בּעלעבּען,
מיט זיסען מעד פון גראנאטען געמאכט,
אֶנְהָגְךָ אֲבִיאֲךָ אֶל־בֵּית אִמִּי
תְּלַמְּדֵנִי אַשְׁקְךָ מִיַּיִן הָרֶקַח מֵעֲסִיס רִמֹּנִי׃
גאון מיט זיין לינקער האנד אונטער מיין קאָפּ,
און מיט זיין רעכטער, געשיקט,
האלזט ער מיך, דריקט,
האלזט מיך און לאָזט מיך ניט אָבּ…
שְׂמֹאלוֹ תַּחַת רֹאשִׁי וִימִינוֹ תְּחַבְּקֵנִי׃
***
דאָה, ירושלים'ער טעכטער!
הערט, איך פערשווער אייך
און איך פערוועהר אייך.
מאכען זיך ווען צום געלעכטער;
איהר זאָלט די ליעבּע ניט וועקען,
קיינמאָל צו קיינעם ענטפּלעקען,
ביז זי אליין וועט ניט וועלען,
טיעף פון דעם הארצען ניט קוועלען.
הִשְׁבַּעְתִּי אֶתְכֶם בְּנוֹת יְרוּשָׁלָ͏ִם
מַה־תָּעִירוּ וּמַה־תְּעֹרְרוּ
אֶת־הָאַהֲבָה
עַד שֶׁתֶּחְפָּץ׃
***
הצו געדענקסטו יענע, וואָס איז פון דער וויסטע,
אָנגעקלאמערט אן איהר ליעבּסטען דאָ געקומען,
אונטער'ן עפעל-בוים מיט רייד, מיט זיס'סטע,
דיך געוועקט, געפאנגען דיך גענומען?
צו געדענקסטו ווי איך האָב דיין ליידענשאפט געצונדען,
אויף דעם זעלבען פלאץ וואו זיך ענטבונדען,
האָט דיין מוטער אין די גרעסטע וועהען,
ווען געבוירען האָט זי דיך אין וועה-געשרייהען?
מִי זֹאת עֹלָה מִן־הַמִּדְבָּר
מִתְרַפֶּקֶת עַל־דּוֹדָהּ
תַּחַת הַתַּפּוּחַ עוֹרַרְתִּיךָ
שָׁמָּה חִבְּלַתְךָ אִמֶּךָ שָׁמָּה חִבְּלָה יְלָדַתְךָ׃
וטראָג-זשע מיך אלס זיגעל אויף דיין הארצען,
אלס א זיגעל אויף דיין ארם אויסגעקריצטערהייט,
ווייל די ליעבּע ז'אונבעזיעגבאר ווי דער טוידט,
ווי דער קבר, ביטער איז די אייפערזוכט, איהר שמארצען.
איהרע פונקען בראָטען ווי פלאם-פייער,
ווי א געטליך פלאם זיי שמארצען אונגעהייער.
שִׂימֵנִי כַחוֹתָם עַל־לִבֶּךָ כַּחוֹתָם עַל־זְרוֹעֶךָ
כִּי־עַזָּה כַמָּוֶת אַהֲבָה
קָשָׁה כִשְׁאוֹל קִנְאָה
רְשָׁפֶיהָ רִשְׁפֵּי אֵשׁ שַׁלְהֶבֶתְיָה׃
זליעבט ווער - קען עס וואסער ניט פערלעשען דא אין לעבּען;
גאנצע טייכען וועל'ן דאָס ניט פערשווענקען;
זאָל א מאן נאָך ליעבּע ניט-ערווידערטער דאָ בּענקען,
מעג ער פאר איהר גאָר זיין רייכטהום וועלען געבּען,
וועט מען איהם מיט שפּאָט בּעטראכטען,
טיעף אין הארצען איהם פעראכטען.
מַיִם רַבִּים לֹא יוּכְלוּ לְכַבּוֹת אֶת־הָאַהֲבָה
וּנְהָרוֹת לֹא יִשְׁטְפוּהָ
אִם־יִתֵּן אִישׁ אֶת־כׇּל־הוֹן בֵּיתוֹ בָּאַהֲבָה
בּוֹז יָבוּזוּ לוֹ׃
חס'איז בּיי אונז געווען א קליינע שוועסטער,
יונג נאָך אָהנע בּריסט, נו פלעגט מען דעבּאַטירן,
וועלכער פּלאן וועט זיין פאר איהר דער בעּסטער,
ווען מ'עט אָנפאנגען פאר איהר שדוכים פיהרען.
אָחוֹת לָנוּ קְטַנָּה וְשָׁדַיִם אֵין לָהּ
מַה־נַּעֲשֶׂה לַאֲחֹתֵנוּ בַּיּוֹם שֶׁיְּדֻבַּר־בָּהּ׃
טאון בּעשלאָסען האָט מען, קוים נור בלייבט זי עהרליך, ריין,
אונבּעזיעגבּאר ווי א מויער, פעסט פערריגעלט,
קריגט זי א פאלאסט א זילבערנעם, וואָס שיינט און שפיגעלט
א בּעגאבּטען יונגען בחור, עדעל רייך און שעהן.
וועט זי אָבער הפקר ווערען ווי א טיהר.. אָה, דאן!
ווען פערשמוצט וועט זיין איהר נאָמען איבּעראל,
וועט מען פאר איהר אויפקלאפען פון בּרעטעלאך א שטאהל,
זי וועט מוזען הייראטהען דעם ערגסטען מאן.
אִם־חוֹמָה הִיא
נִבְנֶה עָלֶיהָ טִירַת כָּסֶף
וְאִם־דֶּלֶת הִיא
נָצוּר עָלֶיהָ לוּחַ אָרֶז׃
יאיך בין דאָס אָט יענע שוועסטער! מויער-פעסט,
ס'איז מיין נאָמען דאָ אן אנשטענדיגער, ריינער
מיינע בּריסט ווי הויכע טהורעמס - ס'גרייכט זיי קיינער,
הייראטה איך, וואָלט פריעדען הערשען אין מיין נעסט…
אֲנִי חוֹמָה וְשָׁדַי כַּמִּגְדָּלוֹת
אָז הָיִיתִי בְעֵינָיו כְּמוֹצְאֵת שָׁלוֹם׃
יאשלמה האָט א וויין-גארטען געהאט אין בעל־הָמון,
און פערזאָגט די היטער אין דעם קעניגליכען נאָמען,
טויזענד זילבּער-שטיק זאָל בּרענגען יעדער איינער,
פון דעם פרוכט-פערקויף און גנב'ענען זאָל קיינער,
כֶּרֶם הָיָה לִשְׁלֹמֹה בְּבַעַל הָמוֹן
נָתַן אֶת־הַכֶּרֶם לַנֹּטְרִים
אִישׁ יָבִא בְּפִרְיוֹ אֶלֶף כָּסֶף׃
יבהאבען זיי די טויזענד איהם געגעבען
און צוויי הונדערט שטיק פאר זיך גע'גנב'עט נאָך דאנעבען,
איך, מיין וויינגארטען, האָב אָבגעהיט אליין,
קיינער האָט מיך ניט בעטראָגען, כ'בין געבליבען ריין!...
כַּרְמִי שֶׁלִּי לְפָנָי
הָאֶלֶף לְךָ שְׁלֹמֹה
וּמָאתַיִם לְנֹטְרִים אֶת־פִּרְיוֹ׃
יג(ער): –
– העי! דו גארטען-זיצערקע! דו ליעבּסטע מיין!
ס'איז דיין שטימעלע גאָר פּראכטפול-פיין,
מיינע קאָמעראדען וואָלטען גערן
דיינס א ליעדעלע יעצט וועלען הערען. -
הַיּוֹשֶׁבֶת בַּגַּנִּים
חֲבֵרִים מַקְשִׁיבִים לְקוֹלֵךְ
הַשְׁמִיעִנִי׃
יד(זי): –
– מארש! אָה, ליעבּסטער! לויף פון דאנען שנעל!
גאנץ אליין בעדארפסטו צו מיר קומען,
אָדער גלייך זיך צו די הינדען, דער גאזעל,
אויף די בּערג דאָרט, צווישען די פּארפיומען!...
בְּרַח  דּוֹדִי
וּדְמֵה־לְךָ לִצְבִי אוֹ לְעֹפֶר הָאַיָּלִים
עַל הָרֵי בְשָׂמִים׃
 
ווען די מיידלעך & פרויען וואס זאגן אזוי עהרליך שיר השירים - געהאלפן צו ווערן מיט א שידוך, וואלטן ווען דאס געליינט…
 
לעצט רעדאגירט:
קוש מִיך הייס, געליעבטער מיין!
מיט די ליפֶּען דיינע,
ליפּ צו ליפּ מוט מיינע,
ווייל דיין פריינדשאפט זיסער איז פון וויין.
יִשָּׁקֵנִי מִנְּשִׁיקוֹת פִּיהוּ כִּי־טוֹבִים דֹּדֶיךָ מִיָּיִן׃
ווי שטייט דאס אין פסוק?
 
דר. יואל קרעמער שרייבט לגבי די פייטני ספרד:
Biblical Hebrew provided a reservoir of language and motifs for love poetry. Without the erotic lyrics of the biblical Song of Songs, Hebrew poets would not have had the inspiration or vocabulary to write about love, gardens, and wine as they did. The language of the biblical Song of Songs provided inspiration and validation for erotic poetry. For erotic poetry, there was no better model than the Song of Solomon

Erotic poetry on the human plane was readily transformed into sacred poetry with God as the beloved. Hebrew love poetry, like the erotic poetry of the Muslim Sufi Ibn al-‘Arabi of Murcia, could be interpreted as expressing either profane or sacred love, the beloved described as a handsome youth, symbolizing the divine. Likewise, the Song of Songs was read as an erotic dialogue between a male lover and female beloved or as a dialogue between Israel (or the soul) and the divine​
ער שרייבט אויך:
The courtier-rabbis emulated Arab culture by nurturing poetry as their highest mode of expression. Poetry’s ambience consisted of drinking parties, dancing girls, and pretty boys. We find it astonishing that rabbis combined wine, women, and song with learning and piety, that the same poet who wrote erotic elegies composed liturgical poems for the synagogue. After a night of revelry, Samuel ha-Nagid would arise early to pray

They were traditional Jews, yet cosmopolitan, and they had refined taste in Arabic literature, especially poetry, a genre that enjoyed great prestige. Many participated in the indulgent life of courtiers, enjoying soirées in luxuriant gardens with wine, women, and song​
 
די זעלבער סאשילאגישע תמיהה קען מען אויך האבן אויף די פייטני האיסלאם וועלכע האבן פינקט אזוי גערעדט פון וויין און פארטי'ס, הגם עס איז לכאורה חארם.
 
די זעלבער סאשילאגישע תמיהה קען מען אויך האבן אויף די פייטני האיסלאם וועלכע האבן פינקט אזוי גערעדט פון וויין און פארטי'ס, הגם עס איז לכאורה חארם.
זעה דא

בפשטות האבן זיי פיין געטרינקן. זיכער די רייכע כאליפאטן. זיי זענען געווען פיין קולטורירט און סאך מער טאלעראנט ווי די קריסטן בימיהם כידוע.
 
דר. קרעמער שרייבט טאקע:
Muslims participated in wine parties with Jews, each side sinning in the act. Jews may not drink wine touched by gentiles lest it had been used for idolatrous libations. Muslims may not drink wine at all, although the Hanafi school of law permitted date wine​
 
דר. קרעמער שרייבט טאקע:
דאס דארף מער קאנטעקסט. ס'איז ווי זאגן אז אין אמעריקע גייט די עולם אין בארס. אוודאי געוויסע, אבער נישט די פרומע רבנים.

אזא איינער ווי שמואל הנגיד אדער ר' יהודה הלוי וואס האבן זיך געהאלטן עכ"פ אלץ פרומע אידן בין איך נייגעריג.

אפשר האבן זיי געהאלטן אז די איסור איז נאר ביי עכטע עובדי גלולים ווי בימי חז"ל, אבער מוסלמענער זענען דאך מאמין אין איין באשעפער. (כידוע די רמב"ם האט נישט געהאלטן זיי האבן א דין עכו"ם).
 
אז מ'רעדט שוין פון שמואל הנגיד אין א שיר השירים שנירל, איז אינטערעסאנט צו דערמאנען אז ער האט מחבר געווען מעין די כתובים זיינע אייגענע פיוטים.
בן תהילים
בן משלי
בן קהלת

בן שיר השירים איז נישטא. קען זיין ס'איז געווען געפאוסט אויף אייוועלט און מ'האט עס געמעקט.

חבל
 
דר. קרעמער שרייבט ווייטער:
In a responsum on drinking wine and listening to music, and drinking wine pressed by gentiles, Maimonides decided that it was forbidden to drink wine prepared by Muslims. However, he added, as applied in practice by the Geonim of the West, when a Christian or Muslim visited Jews drinking wine, the Jews quickly mixed some honey with the wine and drank with the visitor, as the wine could not be used for an idolatrous libation. “This,” Maimonides noted in his responsum, “is what our Master Joseph ha-Levi [Ibn Migash] decided, and this is what he did several times in practice, he and all the great men of Sefarad.” The responsum gives valuable evidence about the social life of Andalusian Jews and their conviviality with Christians and Muslims​
עס זענען לכאורה געווען די איסלאמישע אינטעלעקטשועלס, זייענדיג אז זיי זענען געווען פייטנים, אבער עס מוז טאקע נישט זיין אז זיי זענען געווען ״פרומע״ צי אימאַמס וכדומה. (ואגב, עיין כאן אודות התנהגותו של אבן סינא.)
 
Back
Top