- זיך איינגעשריבן
- אפר. 12, 2024
- מעסעדזשעס
- 1,174
- רעאקציע ראטע
- 3,735
אין די צייטן, נאכדעם וואס שלמה המלך איז געשטארבן און איבער געלאזט כלל ישראל אין ירושלים ערשיטערט, אן קיין פאסיגער קעניג, ווי די אידן זענען געווען געוואונט ביז דאן, האבענדיג שלמה המלך אלץ קעניג פאר אריבער 40 יאר כילן שווים לטובה.
"וְהַיָּמִים אֲשֶׁר מָלַךְ שְׁלֹמֹה בִירוּשָׁלַם עַל כָּל יִשְׂרָאֵל אַרְבָּעִים שָׁנָה."
(די טעג וואָס שלמה האָט געקעניגט אין ירושלים איבער גאנץ כלל ישראל – 40 יאר).
אין די צייטן, וואס שלמה המלך האט געקעניגטאיבער די אידן, האט דאס אידישער פאלק געהאט כל טוב וכי טוב. די אקאנאמיע איז געווען גלענצענד, די אינערליכע און אויסערליכע פאליטיק איז געעו גלארייך, ממש א פון די שענעסטע תקופות, וואס כ"י האט געהאט אונטער זיין פירערשאפט.
פארשטייט זיך, אז דאס נפטר ווערן פון שלמה המלך איז געווען אן אבל גדול פארן פאלק און פאר די וועלט, וואס אלע אינאיינעם האבן איהם באוויינט.
שלמה המלך האט געהאט א זוהן, וואס האט געהייסן רחבעם, וואס האט מוריש געווען די מלוכה. בשעת די מלוכה פון זיין פאטער, האט ער זיך באזעצט אין שטאט שכם, און נישט געוואוינט אין ירושלים.
ווען די דעלעגאציע איז איהם געקומען אויף נעמען אלץ דער קייזער פון כ"י, האבן זיי איהם געשטעלט איין פראגע.
אזוי ווי דיין פארטער שלמה איז געווען די חכם מכל אדם, האט ער געקעהט פורן די מלוכה ביד חזקה, און נאך אלץ זיין דער באליבטער קעניג אויף גאנץ כ"י, אפי' ער איז געווען גאר א שטרענגער מלך.
זיין חכמה און הנהגה האט צו געשטעלט גאר גוטע צייטן פאר די לעצטע 40 יאר, און עס איז געווען כדי אוועק צו קוקן פון זיין שטרענגקייט – יצא שגכר בהפסידו.
אבער, די רחבעם, וועסט נישט קענען אוזי ממשיך זיין. די האסט נישט די טאלאנטען.בעטן מיר עכ"פ, אז א שטרענגער מלך, מיט הארטנעקיגע הנהגה, זאלסטו נישט זיין. אויב קענסטו אוי די בקשה ענטפערן, יא – איז יחי המלך רחבעם!
רחבעם האט געבעטן פון די דעלעגאציע דריי טעג צוריק צו קומען מיט א תשובה אויף די ריקוועסט. רחבעם האט פארופן צוויי באזונדערע אסיפות.
די ערשטע אסיפה, וואס ער האט פאר-רופן, איז געווען מיט די יעוצים און די זקני חכמים, וואס האבן געדינט אלץ שרים, און עצה געבער פאר זיין טאטען'ס מלוכה.
די צווייטער אסיפה איז געווען מיט דער ינגערער דור, די דור, מיט וועמען ער איז אויפגעוואקסען.
ביי די אסיפה, האט ער פארגעלייגט זיין שאלה אזוי:
דאס פאלק איז מיר געקומען בעטן, אז איך זאל ממשיך זיין די שלשלת פון מלכות בית דוד, אלץ א בן אחר בן פון דוד המלך, אבער זיי האבן מיר געשטעלט זייער'ס א תנאי, וואס זיי לייגן אריין אין די קאנסעס פון די הכתרה, און ער האט איבערגעגעבן די ווערטער פון די פארלאנג, וואס די דעלעגאציע האט איהם פארגעלייגט.
"איז וואס איז אייער מיינונג?"
פירט ער אויס זיין שאלה:
זאל איך מיך ממליך זיין, ווי אזוי זיי ווילן, און אננעמען זייער תנאי?
אדער זאל איך ווייטער ממשיך זיין, מיט די שטארקע שטרענגע האנט, מיט וואס מיין פאטער שלמה האט געקעניגט?"
פארשטייט זיך אליינס, אז די עלטערע קלוגע לייט האבן פארשטאנען, אז רחבעם האט נישט די כוחות פון זיין מיטעלמעסיג ימין מקרב ושמאל דוחה, און קען נישט האלטן א שטרענגע הנהגה, מיט די זעלבע פיין ליין, וואס זיין טאטע שלמה האט געפירט, מיט אויסערגעווענליכע פקחות.
זיי האבן איהם גע'עצה'ט ווי פאלגענד:
"אם היום תהיה עבד לעם הזה... והיו לך עבדים כל הימים."
(זיי אן עבד פארן פאלק, דאן וועלן זיי דיר דינען אויף אייביג.)
און די אינגע דעלעגאציע האט געענטפערט גאר די פארקערטע:
"אבי יסר אתכם בשוטים, ואני אייסר אתכם בעקרבים."
(שלמה האט אייך געשלאגן מיט שטעקענעס, איך וועל אייך שלאגן מיט עקרבים!)
פארשטייט זיך, פארן נייעם קעניג האט בעסער געשמעקט שררה ווי עבדות, און ער האט אנגענומען די עצה פון די אינגע דעלעגאציע.
און אויף דעם פארציילט אונז דער פסוק (מלכים א' פרק י"ב), אז די מלוכה האט זיך צוטיילט:
"וַיִּרְאֶה כָּל יִשְׂרָאֵל כִּי לֹא שָׁמַע הַמֶּלֶךְ אֲלֵיהֶם, וַיָּשִׁבוּ אֶת הַמֶּלֶךְ דָּבָר לֵאמֹר: מַה לָּנוּ חֵלֶק בְּדָוִד, וְלֹא נַחֲלָה בְּבֶן יִשָׁי, לְאֹהָלֶיךָ יִשְׂרָאֵל..."
(דאס גאנצע פאלק האט געזען, אז דער מלך הערט זיי נישט אויס, האבן זיי געזאגט: "מיר האבן נישט קיין חלק אין מלכות בית דוד!")
מיט גוטן און מיט בייזן, האט רחבעם פרובירט צוריק צו פאראייניגן כלל ישראל אונטער איין מלוכה. Damage was done.
ער האט פרובירט מלחמה האלטן, ווי אויך האט ער פרובירט שיקן שמעיה הנביא, זיך איבערבעטן מיט כלל ישראל, און געוואלט מאכן א סיעס פייער, בתנאי אז כלל ישראל פאראייניגט זיך צוריק אונטער זיין מלוכה. אבער, כאשר אבד אבד. ער האט עס קאמפלעט פארלוירן.
ירעבם, דער זוהן פון נבט, פון שבט אפרים, איז געווען א שטארקער מיליטער מאן, און ווי אויך גאר א קלוגער פערזאן. ער האט געדינט אין די גאווערמענט פון שלמה המלך און איז געווען פון די רואי פני המלך. שלמה המלך האט איהם באשטימט אלץ שר / סענעטאר איבער די שבטים יוסף און אפרים.
שלמה המלך האט געוועבט פלענער צו בויען מעכטיגע פעסטונגען און פאלאצן, און פארשידענע קאמיוניטי סערוויס בילדינגס, וועלכע ער האט געוואלט דעקען דורך שווערע טעקסעס, וואס ער האט געוואלט אויפלייגן אויפן פאלק.
ירעבם, זייענדיג א סערווער פאר זיינע קאנסטישוענס, האט עס שטארק אפגעשלאגן און זיך שטארק אנטקעגן געשטעלט, כדי צו שטערן, אז די פלענער זאלן נישט ווערן אויסגעפירט.
שלמה המלך האט געזעהן אין זיין התנגדות א שטארקע מרידה במלכות, עד כדי כך, אז ער האט איהם דן געווען מיט טויט-שטראף, אלץ מורד במלכות.
די שמועה האט דערגרייכט די אויערן פון ירעבם, אז שלמה פלאנט איהם צו הרג'נען.
ירעבם האט געכאפט פעק, און אפגעפיצט קיין מצרים, וואו די הענט פון שלמה המלך וועלן איהם נישט קענען דערגרייכן.
דארט האט ער פארברענגט די יארן, וואס שלמה המלך האט געוועלטיגט אויף ארץ ישראל.
אנטלויפענדיג, האט ער זיך באגעגענט מיט אחיה השילוני, דער נביא, און ער האט איהם געזאגט די פאלגענדע ווערטער:
"הִנְנִי קוֹרֵעַ אֶת-הַמַּמְלָכָה מִיַּד שְׁלֹמֹה וְנָתַתִּי לְךָ עֲשָׂרָה הַשְּׁבָטִים"
(איך וועל צעטיילן די מלוכה פון שלמה, און איך וועל דיר געבן צען שבטים.)
איין טאג, באקומט ירעבם א קלינג אין די טיר. ער עפענט, און שטייט נישט ווייניגער ווי א דעלעגאציע פון שבט אפרים.
זיי זאגן:
"שלמה המלך איז נפטר געווארן, און זיין זוהן רחבעם ווערט מלך. אבער רוב ריבו פון כלל ישראל ווילן רעוואלטירן אנטקעגן איהם, און זיי ווילן איהם נישט אלץ מלך האבן."
ע"כ בעטן מיר דיר בכל לשון של בקשה – נעם אונזער פארלאנג! און אזוי ווי דו ביסט געוועזן זייער א גוטער סענעטאר פאר אונז, האסט זיך אייביג געזארגט פאר אונז – זעהן מיר נישט קיין בעסערע קאנדידאט פאר די פאזיציע, ווי נאר דיר אליינס!"
"וְהַיָּמִים אֲשֶׁר מָלַךְ שְׁלֹמֹה בִירוּשָׁלַם עַל כָּל יִשְׂרָאֵל אַרְבָּעִים שָׁנָה."
(די טעג וואָס שלמה האָט געקעניגט אין ירושלים איבער גאנץ כלל ישראל – 40 יאר).
אין די צייטן, וואס שלמה המלך האט געקעניגטאיבער די אידן, האט דאס אידישער פאלק געהאט כל טוב וכי טוב. די אקאנאמיע איז געווען גלענצענד, די אינערליכע און אויסערליכע פאליטיק איז געעו גלארייך, ממש א פון די שענעסטע תקופות, וואס כ"י האט געהאט אונטער זיין פירערשאפט.
פארשטייט זיך, אז דאס נפטר ווערן פון שלמה המלך איז געווען אן אבל גדול פארן פאלק און פאר די וועלט, וואס אלע אינאיינעם האבן איהם באוויינט.
שלמה המלך האט געהאט א זוהן, וואס האט געהייסן רחבעם, וואס האט מוריש געווען די מלוכה. בשעת די מלוכה פון זיין פאטער, האט ער זיך באזעצט אין שטאט שכם, און נישט געוואוינט אין ירושלים.
ווען די דעלעגאציע איז איהם געקומען אויף נעמען אלץ דער קייזער פון כ"י, האבן זיי איהם געשטעלט איין פראגע.
אזוי ווי דיין פארטער שלמה איז געווען די חכם מכל אדם, האט ער געקעהט פורן די מלוכה ביד חזקה, און נאך אלץ זיין דער באליבטער קעניג אויף גאנץ כ"י, אפי' ער איז געווען גאר א שטרענגער מלך.
זיין חכמה און הנהגה האט צו געשטעלט גאר גוטע צייטן פאר די לעצטע 40 יאר, און עס איז געווען כדי אוועק צו קוקן פון זיין שטרענגקייט – יצא שגכר בהפסידו.
אבער, די רחבעם, וועסט נישט קענען אוזי ממשיך זיין. די האסט נישט די טאלאנטען.בעטן מיר עכ"פ, אז א שטרענגער מלך, מיט הארטנעקיגע הנהגה, זאלסטו נישט זיין. אויב קענסטו אוי די בקשה ענטפערן, יא – איז יחי המלך רחבעם!
רחבעם האט געבעטן פון די דעלעגאציע דריי טעג צוריק צו קומען מיט א תשובה אויף די ריקוועסט. רחבעם האט פארופן צוויי באזונדערע אסיפות.
די ערשטע אסיפה, וואס ער האט פאר-רופן, איז געווען מיט די יעוצים און די זקני חכמים, וואס האבן געדינט אלץ שרים, און עצה געבער פאר זיין טאטען'ס מלוכה.
די צווייטער אסיפה איז געווען מיט דער ינגערער דור, די דור, מיט וועמען ער איז אויפגעוואקסען.
ביי די אסיפה, האט ער פארגעלייגט זיין שאלה אזוי:
דאס פאלק איז מיר געקומען בעטן, אז איך זאל ממשיך זיין די שלשלת פון מלכות בית דוד, אלץ א בן אחר בן פון דוד המלך, אבער זיי האבן מיר געשטעלט זייער'ס א תנאי, וואס זיי לייגן אריין אין די קאנסעס פון די הכתרה, און ער האט איבערגעגעבן די ווערטער פון די פארלאנג, וואס די דעלעגאציע האט איהם פארגעלייגט.
"איז וואס איז אייער מיינונג?"
פירט ער אויס זיין שאלה:
זאל איך מיך ממליך זיין, ווי אזוי זיי ווילן, און אננעמען זייער תנאי?
אדער זאל איך ווייטער ממשיך זיין, מיט די שטארקע שטרענגע האנט, מיט וואס מיין פאטער שלמה האט געקעניגט?"
פארשטייט זיך אליינס, אז די עלטערע קלוגע לייט האבן פארשטאנען, אז רחבעם האט נישט די כוחות פון זיין מיטעלמעסיג ימין מקרב ושמאל דוחה, און קען נישט האלטן א שטרענגע הנהגה, מיט די זעלבע פיין ליין, וואס זיין טאטע שלמה האט געפירט, מיט אויסערגעווענליכע פקחות.
זיי האבן איהם גע'עצה'ט ווי פאלגענד:
"אם היום תהיה עבד לעם הזה... והיו לך עבדים כל הימים."
(זיי אן עבד פארן פאלק, דאן וועלן זיי דיר דינען אויף אייביג.)
און די אינגע דעלעגאציע האט געענטפערט גאר די פארקערטע:
"אבי יסר אתכם בשוטים, ואני אייסר אתכם בעקרבים."
(שלמה האט אייך געשלאגן מיט שטעקענעס, איך וועל אייך שלאגן מיט עקרבים!)
פארשטייט זיך, פארן נייעם קעניג האט בעסער געשמעקט שררה ווי עבדות, און ער האט אנגענומען די עצה פון די אינגע דעלעגאציע.
און אויף דעם פארציילט אונז דער פסוק (מלכים א' פרק י"ב), אז די מלוכה האט זיך צוטיילט:
"וַיִּרְאֶה כָּל יִשְׂרָאֵל כִּי לֹא שָׁמַע הַמֶּלֶךְ אֲלֵיהֶם, וַיָּשִׁבוּ אֶת הַמֶּלֶךְ דָּבָר לֵאמֹר: מַה לָּנוּ חֵלֶק בְּדָוִד, וְלֹא נַחֲלָה בְּבֶן יִשָׁי, לְאֹהָלֶיךָ יִשְׂרָאֵל..."
(דאס גאנצע פאלק האט געזען, אז דער מלך הערט זיי נישט אויס, האבן זיי געזאגט: "מיר האבן נישט קיין חלק אין מלכות בית דוד!")
מיט גוטן און מיט בייזן, האט רחבעם פרובירט צוריק צו פאראייניגן כלל ישראל אונטער איין מלוכה. Damage was done.
ער האט פרובירט מלחמה האלטן, ווי אויך האט ער פרובירט שיקן שמעיה הנביא, זיך איבערבעטן מיט כלל ישראל, און געוואלט מאכן א סיעס פייער, בתנאי אז כלל ישראל פאראייניגט זיך צוריק אונטער זיין מלוכה. אבער, כאשר אבד אבד. ער האט עס קאמפלעט פארלוירן.
ירעבם, דער זוהן פון נבט, פון שבט אפרים, איז געווען א שטארקער מיליטער מאן, און ווי אויך גאר א קלוגער פערזאן. ער האט געדינט אין די גאווערמענט פון שלמה המלך און איז געווען פון די רואי פני המלך. שלמה המלך האט איהם באשטימט אלץ שר / סענעטאר איבער די שבטים יוסף און אפרים.
שלמה המלך האט געוועבט פלענער צו בויען מעכטיגע פעסטונגען און פאלאצן, און פארשידענע קאמיוניטי סערוויס בילדינגס, וועלכע ער האט געוואלט דעקען דורך שווערע טעקסעס, וואס ער האט געוואלט אויפלייגן אויפן פאלק.
ירעבם, זייענדיג א סערווער פאר זיינע קאנסטישוענס, האט עס שטארק אפגעשלאגן און זיך שטארק אנטקעגן געשטעלט, כדי צו שטערן, אז די פלענער זאלן נישט ווערן אויסגעפירט.
שלמה המלך האט געזעהן אין זיין התנגדות א שטארקע מרידה במלכות, עד כדי כך, אז ער האט איהם דן געווען מיט טויט-שטראף, אלץ מורד במלכות.
די שמועה האט דערגרייכט די אויערן פון ירעבם, אז שלמה פלאנט איהם צו הרג'נען.
ירעבם האט געכאפט פעק, און אפגעפיצט קיין מצרים, וואו די הענט פון שלמה המלך וועלן איהם נישט קענען דערגרייכן.
דארט האט ער פארברענגט די יארן, וואס שלמה המלך האט געוועלטיגט אויף ארץ ישראל.
אנטלויפענדיג, האט ער זיך באגעגענט מיט אחיה השילוני, דער נביא, און ער האט איהם געזאגט די פאלגענדע ווערטער:
"הִנְנִי קוֹרֵעַ אֶת-הַמַּמְלָכָה מִיַּד שְׁלֹמֹה וְנָתַתִּי לְךָ עֲשָׂרָה הַשְּׁבָטִים"
(איך וועל צעטיילן די מלוכה פון שלמה, און איך וועל דיר געבן צען שבטים.)
און יא!איין טאג, באקומט ירעבם א קלינג אין די טיר. ער עפענט, און שטייט נישט ווייניגער ווי א דעלעגאציע פון שבט אפרים.
זיי זאגן:
"שלמה המלך איז נפטר געווארן, און זיין זוהן רחבעם ווערט מלך. אבער רוב ריבו פון כלל ישראל ווילן רעוואלטירן אנטקעגן איהם, און זיי ווילן איהם נישט אלץ מלך האבן."
ע"כ בעטן מיר דיר בכל לשון של בקשה – נעם אונזער פארלאנג! און אזוי ווי דו ביסט געוועזן זייער א גוטער סענעטאר פאר אונז, האסט זיך אייביג געזארגט פאר אונז – זעהן מיר נישט קיין בעסערע קאנדידאט פאר די פאזיציע, ווי נאר דיר אליינס!"
לעצט רעדאגירט:
