- זיך איינגעשריבן
- מאי 4, 2024
- מעסעדזשעס
- 621
- רעאקציע ראטע
- 2,718
לעצטנס האב איך מיך אריינגעקאכט אין טראדיציאנאלע אידישקייט, ד"ה היטן אידישקייט פון א טראדיציאנאלע פערספעקטיוו און נישט פון א רעליגיעזע פערספעקטיוו.
די נפק"מ לפענ"ד כאפט לגבי די וועג וויאזוי מ'גייט צו דערצו. אויב גייט מען צו אלץ תורה ומצוות, עשה/לא תעשה, יראת העונש, וכו', איז פון א רעליגיעזע שטאנדפונקט, קומט עס רוב מאל נישט גרינג אן, און שטענדיג זענען פארהאן מניעות און תירוצים פארוואס יא אדער נישט צו טוהן זאכן. מ'מוז שטענדיג צוקומען צו עקסקיוזעס, הסברים, צו א יענע וועלט, אדער א שכר ועונש סיסטעם פון די אדער יענע וועלט. ווארענונגען מיט גרויסע קידוש לבנה אותיות, אז טאמער וועסטו נישט, אדער פארקערט יא טוהן וואס מ'טאר נישט/מוז יא, וועסטו מוזן דורכגיין גיהנם, און דאס פארשטייצעך נעמט אוועק די אפעטיט פון טוהן זאכן.
משא"כ ווען מ'טוהט עס ווייל דאס איז א טראדיציע, א חלק פונעם אידישן קולטור, און ווי רוב מענטשהייט פארמאגן זייער אייגענע טראדיציעס און קולטור זענען מיר אידן גארנישט אנדערש און פארמאגן אויך אונזער אייגענע טראדיציעס און קולטור, דאן טוט זיך עס מער ברצון.
אויב גייט מיט דעם מהלך ווערט די שנאה פון איינעם אויפן צווייטן פארמינערט גאר אסאך, ווייל א טראדיציע איז נישט עפעס וואס מ'שפירט אז מ'מוז מוחה זיין, באצווינגען יענעם, ס'פארלאנגט זיך נישט קיין זעלעטס ווי איינער שפירט זיך העכער פון דעם צווייטן.
נאר איין פראבלעם האב איך דערמיט - און בעצם האב איך פערזענליך נישט קיין פראבלעם דערמיט, נאר ווען מ'טראכט פונעם ציבור, דארט קען זיך מאכן א שווערע פראבלעם - דהיינו די שווערע עונשים וואס די תורה האט ארויפגעלייגט אויף איינעם וועלכער איז עובר אויף מצות בפרהסיא, ווי למשל אין די וואכעדיגע פרשה לערנט מען ביי די פרשה פון מקושש עצים, באקאנט די מחלוקת אין גמרא וואס פונקטליך זיין עבירה איז געווען, צו ער האט געשניטן די האלץ, תלישה, אדער מלאכת מעמר, אדער העברה ברשות הרבים. נישט קיין נפק"מ בעצם, ווייל לויט אלע דריי איז ער מחוייב געווען סקילה לויט די פארשריפטן פון די תורה.
יעצט די וועג ווי אזוי די תורה גייט צו מיט די מעשה, אדער מיט מגדף, ע"ז, אדער סיי וועלכע אנדערע פארבאט, איז בכלל נישט באזירט אויף א טראדיציאנאלע וועג פון טראכטן. פאר'ן עובר זיין א טראדיציע קומט נישט די הארבע אכזריות'דיגע ד' מיתות ב"ד וועג פון הרג'ענען יענעם. און בכלל, אבער נישט דא איז די שמועס דערוועגן, די געדאנק ווייל איינער האט געקליבן העלצער אום שבת, זאל מען יענעם אזוי ממית'ן מיט אזא אכזריות? ס'שטעלט זיך נישט אויפן שכל אז אזא א-ל רחום וחנון זאל באפעלן פאר'ן אדון כל הנביאים וועלכער האט געזאגט "מחני מספרך אשר כתבת" אויב פארלענדסטו די אידן, זיך אפצוגעבן מיט אנאנדערע היומען ביאינג מיט אזא אכזריות.
צו ווען איינער האט הנאה געהאט פון עפעס א צינגל לעדער פון א חרם וועלכעס איז געמאכט געווארן ביי אנאנדערער בשר ודם זאל מען ליטעראלי נעמען יענעם און פארברענען אין פארנט פון זיינע קינדער און משפחה און גאנץ כלל ישראל?! אבער ווי שוין אויסגעשמועסט אין מיין דערנעבענדיגן שנירל, פארמאגט די בריאה צוויי קעגנזייטיגע פנימ'ער א הערליכע בא'טעמ'טע זייט און אן אכזריות זייט, א שמועס פאר זיך.
אדערווייז קוקט מיר אויס גאנץ גוט די מהלך פון טראדיציאנאלע אידישקייט, ס'פארהאן מער א געשמאקייט דערין, און ווען ס'שפירט זיך נישט אזוי געשמאק פאר וואטעווער ריזן טוט מען עס נישט און פערטיג.
די נפק"מ לפענ"ד כאפט לגבי די וועג וויאזוי מ'גייט צו דערצו. אויב גייט מען צו אלץ תורה ומצוות, עשה/לא תעשה, יראת העונש, וכו', איז פון א רעליגיעזע שטאנדפונקט, קומט עס רוב מאל נישט גרינג אן, און שטענדיג זענען פארהאן מניעות און תירוצים פארוואס יא אדער נישט צו טוהן זאכן. מ'מוז שטענדיג צוקומען צו עקסקיוזעס, הסברים, צו א יענע וועלט, אדער א שכר ועונש סיסטעם פון די אדער יענע וועלט. ווארענונגען מיט גרויסע קידוש לבנה אותיות, אז טאמער וועסטו נישט, אדער פארקערט יא טוהן וואס מ'טאר נישט/מוז יא, וועסטו מוזן דורכגיין גיהנם, און דאס פארשטייצעך נעמט אוועק די אפעטיט פון טוהן זאכן.
משא"כ ווען מ'טוהט עס ווייל דאס איז א טראדיציע, א חלק פונעם אידישן קולטור, און ווי רוב מענטשהייט פארמאגן זייער אייגענע טראדיציעס און קולטור זענען מיר אידן גארנישט אנדערש און פארמאגן אויך אונזער אייגענע טראדיציעס און קולטור, דאן טוט זיך עס מער ברצון.
אויב גייט מיט דעם מהלך ווערט די שנאה פון איינעם אויפן צווייטן פארמינערט גאר אסאך, ווייל א טראדיציע איז נישט עפעס וואס מ'שפירט אז מ'מוז מוחה זיין, באצווינגען יענעם, ס'פארלאנגט זיך נישט קיין זעלעטס ווי איינער שפירט זיך העכער פון דעם צווייטן.
נאר איין פראבלעם האב איך דערמיט - און בעצם האב איך פערזענליך נישט קיין פראבלעם דערמיט, נאר ווען מ'טראכט פונעם ציבור, דארט קען זיך מאכן א שווערע פראבלעם - דהיינו די שווערע עונשים וואס די תורה האט ארויפגעלייגט אויף איינעם וועלכער איז עובר אויף מצות בפרהסיא, ווי למשל אין די וואכעדיגע פרשה לערנט מען ביי די פרשה פון מקושש עצים, באקאנט די מחלוקת אין גמרא וואס פונקטליך זיין עבירה איז געווען, צו ער האט געשניטן די האלץ, תלישה, אדער מלאכת מעמר, אדער העברה ברשות הרבים. נישט קיין נפק"מ בעצם, ווייל לויט אלע דריי איז ער מחוייב געווען סקילה לויט די פארשריפטן פון די תורה.
יעצט די וועג ווי אזוי די תורה גייט צו מיט די מעשה, אדער מיט מגדף, ע"ז, אדער סיי וועלכע אנדערע פארבאט, איז בכלל נישט באזירט אויף א טראדיציאנאלע וועג פון טראכטן. פאר'ן עובר זיין א טראדיציע קומט נישט די הארבע אכזריות'דיגע ד' מיתות ב"ד וועג פון הרג'ענען יענעם. און בכלל, אבער נישט דא איז די שמועס דערוועגן, די געדאנק ווייל איינער האט געקליבן העלצער אום שבת, זאל מען יענעם אזוי ממית'ן מיט אזא אכזריות? ס'שטעלט זיך נישט אויפן שכל אז אזא א-ל רחום וחנון זאל באפעלן פאר'ן אדון כל הנביאים וועלכער האט געזאגט "מחני מספרך אשר כתבת" אויב פארלענדסטו די אידן, זיך אפצוגעבן מיט אנאנדערע היומען ביאינג מיט אזא אכזריות.
צו ווען איינער האט הנאה געהאט פון עפעס א צינגל לעדער פון א חרם וועלכעס איז געמאכט געווארן ביי אנאנדערער בשר ודם זאל מען ליטעראלי נעמען יענעם און פארברענען אין פארנט פון זיינע קינדער און משפחה און גאנץ כלל ישראל?! אבער ווי שוין אויסגעשמועסט אין מיין דערנעבענדיגן שנירל, פארמאגט די בריאה צוויי קעגנזייטיגע פנימ'ער א הערליכע בא'טעמ'טע זייט און אן אכזריות זייט, א שמועס פאר זיך.
אדערווייז קוקט מיר אויס גאנץ גוט די מהלך פון טראדיציאנאלע אידישקייט, ס'פארהאן מער א געשמאקייט דערין, און ווען ס'שפירט זיך נישט אזוי געשמאק פאר וואטעווער ריזן טוט מען עס נישט און פערטיג.
