- זיך איינגעשריבן
- אפר. 16, 2024
- מעסעדזשעס
- 248
- רעאקציע ראטע
- 1,211
די שנירל עפען איך איבער מיין ארטיקל ״ולמקומו לעולם לא תגיע״ אינעם יעצטיגן ערשטן אישׁוּ פון ״כוואליעס״.
מעיקרא האב איך נישט געקלערט פון עפענען א שנירל, זייענדיג אז איך האב נישט געהאט קיינע ״שאר ירקות״ מיטצוטיילן דערויף. אבער כ׳האב געזעהן פון דר. יואל קרעמער, וואו ער ברענגט צו אז אין די געזעץ פון מדינת ישראל, וועלכעס איז מושפע פון משפט העברי, איז די געזעץ אויף אבּארשאן:
אויף קאווע שטיבל האב איך געהאט געשריבן (במאחורי) איבער אבּארשאן בהלכה:
דער אגרות משה (חו״מ ח״ב סימן סט ועא) איז זייער מחמיר אין דעם אין אסר׳ט אבּארשאן מטעם רציחה (הגם מ׳איז פטור אם עבר והורגו). ער איז מתיר נאר אויב ס׳איז פיקוח נפש באומדנא של הרופא קרוב לוודאי, און נאר כשלא הוציא העובר את ראשו, אבער אָן דעם זאגט ער אז הוא צ״ע אם הוא ביהרג ואל יעבור (כהריגת טריפה) יעוי״ש באריכות (במה שחולק על השרידי אש ועוד).
דער שבט הלוי (ח״ז סימן רח), הגם ער אסר׳ט אויך, קריגט ער זיך אויף ר׳ משה אז ס׳איז נישט מסרך רציחה (עכ״פ לדעת הבה״ג רמב״ן והר״ן, ודלא כמו שמוקים האג״מ אליבן), און ער שרייבט ״ונפק״מ להתיר באופנים ידועים״ ע״ש.
דער בני בנים,(אין ח״ג סימן לח און לט) קריגט זיך אויף דעם און האלט אז פאר פערציג טעג איז גרינגער (ער שרייבט אבער אז נאך פערציג טעג איז עס אן איסור תורה). ער איז מתיר לצורך, אויב זי האט א צער גדול, און דורך א גוי און נישט א איד און שלא במעשה נאר ע״י שתיית סם. און אויב דאס קינד וועט ח״ו זיין א חולה אדער שוטה איז ער מתיר אפילו ע״י ישראל. ער שרייבט אויך אז זי מעג ווערן מעוברת אדעתא דהכי, אבער ביי יעדעס פאל עקסטער דארף מען א שאלת חכם ע״ש.
דער ציץ אליעזר (ח״ט סימן נא שער ג) קריגט זיך נאך ווייטער. ער איז מאריך אז די איסור איז נאר מדרבנן הגם אז די זוה״ק איז מחמיר בזה מאד. אין בח״ח סימן לו (אין זיין תשובה צום יביע אומר) איז ער מפרט די פוסקים אז די איסור איז נאר מדרבנן און נישט מטעם אביזרייהו דרציחה ע״ש, ובמקום צורך [גדול] יש להתיר (אויב דורך די הפלה איז נישט דא א סכנה צו די מאמע). ער גיבט א משל פאר א צורך גדול אויב זי וועט האבן בושה דורכדעם איר גאנץ לעבן (כגון שנתעבר עם ממזר) אדער שתטרף דעתה עליה (אפילו ווען עס איז נישט דא א פיזישע סכנה צו די מאמע דורך די עיבור בעצם.) און פאר פערציג טעג מעת שנתעבר איז גרינגער, און ביז דריי חדשים איז גרינגער ווי נאכדעם. (אין חי״ג סימן קב איז ער מתיר ביז זיבן חדשים אויב ווייסט מען אז די עיבור איז ל״ע א חולה ע״ש.) ער שרייבט אז ס׳איז בעסער אז די הפלה זאל זיין על ידי עצמה (בשתיית סם עיקרין). אויב איז דאס נישט מעגליך זאל דאס זיין דורך א [אידישע] פרוי דאקטאר, וואס איז נישט מצווה (לקצת פוסקים) אויף השחתת זרע וערבות. ס׳איז אינטרעסאנט, אז ס׳איז מער חמור פאר א גוי מפיל צו זיין אדער מפיל צו זיין א גוי׳טע. ער ענדיגט צו דארט דאין לנהוג קלות ראש בזה ע״ש באריכות.
אין חי״ג (סימן ק) איז ער מפלפל און ענטפערט אויף די טענות פונ׳ם אגרות משה ע״ש. ער רופט דארט אן די פּראָ-לייף פראקציע אז זיי זענען ״מתוקנים שבעומות העולם״, און אז מ׳זאל נישט מקיל זיין אין דעם גרינגערהייט ע״ש.
דער משנה הלכות (אין ח״ה סימן רלג, אין ח״ו סימן רד, אין ח״ט סימן שכח אין זיין תשובה צום לב שמחה, אין סימן שכט און של אין זיינע תשובות צום אגרות משה [אין סימן של איז ער דן בעיקר אין די לומדות פון חיות העיבור, ירך אמו וכו׳. וואס הגם דאס האט נישט אזוי ווייט א שייכות להלכה אויפ׳ן הפלה, מאכט דאס אבער בכלל אויס אלס א נפק״מ אין הגדרת ״חיותו״ פונ׳ם עיבור און אויב די הפלה איז כרציחה ממש שדנין בו אוה״ע. ועיין בח״י דדן אי תלוי הא בהא], און אין ח״י סימן שיא און שיב) קריגט ער זיך אויפ׳ן ציץ אליעזר און אסר׳ט הפלת עוברין מטעם רציחה, אפילו אויב דאס קינד וועט ל״ע געבוירן ווערן קראנק. אין ח״ה איז ער מתיר נאר אויב די מאמע איז שוין געשטארבן און די עיבור וועט ממילא שטארבן ע״ש.
אין ח״ו איז ער מחדש אז דער עיקר פראבלעם איז מכח דעם וואס מ׳הרג׳ט א נשמת ישראל און נישט וועגן דעם גוף, ומכח דעם אסר׳ט ער אין ח״ט (וואו ער איז מאריך ווען ווערט די נשמה נתלבש אינ׳ם גוף) און אין ח״י אפילו פאר פערציג טעג (אין ח״ט קריגט ער זיך אויך אויפ׳ן אגרות משה אין דעם אז פאר א גוי איז גרינגער פאר פערציג טעג) ע״ש. (ס׳קומט אויך אויס אז ער איז מער מקיל מיט׳ן מפיל זיין דאס עיבור פון א גוי׳טע דורך א איד, אין זיין פילפול אינ׳ם תשובות המהרי״ט וואס אלע זענען מפלפל אין בענין זה של הפלת עוברין.)
דארט אין ח״ט איז ער תולה דאס וואס די פרייע/גוים זענען מתיר אבּארשאן אין דעם וואס שותומ״צ זוכן היתירים אויף בּירט קאנטראל ע״ש; ועיין באריכות בענין זה בח״ה סימן רי.
מעיקרא האב איך נישט געקלערט פון עפענען א שנירל, זייענדיג אז איך האב נישט געהאט קיינע ״שאר ירקות״ מיטצוטיילן דערויף. אבער כ׳האב געזעהן פון דר. יואל קרעמער, וואו ער ברענגט צו אז אין די געזעץ פון מדינת ישראל, וועלכעס איז מושפע פון משפט העברי, איז די געזעץ אויף אבּארשאן:
עמפאסיס מיינע.
אויף קאווע שטיבל האב איך געהאט געשריבן (במאחורי) איבער אבּארשאן בהלכה:
דער אגרות משה (חו״מ ח״ב סימן סט ועא) איז זייער מחמיר אין דעם אין אסר׳ט אבּארשאן מטעם רציחה (הגם מ׳איז פטור אם עבר והורגו). ער איז מתיר נאר אויב ס׳איז פיקוח נפש באומדנא של הרופא קרוב לוודאי, און נאר כשלא הוציא העובר את ראשו, אבער אָן דעם זאגט ער אז הוא צ״ע אם הוא ביהרג ואל יעבור (כהריגת טריפה) יעוי״ש באריכות (במה שחולק על השרידי אש ועוד).
דער שבט הלוי (ח״ז סימן רח), הגם ער אסר׳ט אויך, קריגט ער זיך אויף ר׳ משה אז ס׳איז נישט מסרך רציחה (עכ״פ לדעת הבה״ג רמב״ן והר״ן, ודלא כמו שמוקים האג״מ אליבן), און ער שרייבט ״ונפק״מ להתיר באופנים ידועים״ ע״ש.
דער בני בנים,(אין ח״ג סימן לח און לט) קריגט זיך אויף דעם און האלט אז פאר פערציג טעג איז גרינגער (ער שרייבט אבער אז נאך פערציג טעג איז עס אן איסור תורה). ער איז מתיר לצורך, אויב זי האט א צער גדול, און דורך א גוי און נישט א איד און שלא במעשה נאר ע״י שתיית סם. און אויב דאס קינד וועט ח״ו זיין א חולה אדער שוטה איז ער מתיר אפילו ע״י ישראל. ער שרייבט אויך אז זי מעג ווערן מעוברת אדעתא דהכי, אבער ביי יעדעס פאל עקסטער דארף מען א שאלת חכם ע״ש.
דער ציץ אליעזר (ח״ט סימן נא שער ג) קריגט זיך נאך ווייטער. ער איז מאריך אז די איסור איז נאר מדרבנן הגם אז די זוה״ק איז מחמיר בזה מאד. אין בח״ח סימן לו (אין זיין תשובה צום יביע אומר) איז ער מפרט די פוסקים אז די איסור איז נאר מדרבנן און נישט מטעם אביזרייהו דרציחה ע״ש, ובמקום צורך [גדול] יש להתיר (אויב דורך די הפלה איז נישט דא א סכנה צו די מאמע). ער גיבט א משל פאר א צורך גדול אויב זי וועט האבן בושה דורכדעם איר גאנץ לעבן (כגון שנתעבר עם ממזר) אדער שתטרף דעתה עליה (אפילו ווען עס איז נישט דא א פיזישע סכנה צו די מאמע דורך די עיבור בעצם.) און פאר פערציג טעג מעת שנתעבר איז גרינגער, און ביז דריי חדשים איז גרינגער ווי נאכדעם. (אין חי״ג סימן קב איז ער מתיר ביז זיבן חדשים אויב ווייסט מען אז די עיבור איז ל״ע א חולה ע״ש.) ער שרייבט אז ס׳איז בעסער אז די הפלה זאל זיין על ידי עצמה (בשתיית סם עיקרין). אויב איז דאס נישט מעגליך זאל דאס זיין דורך א [אידישע] פרוי דאקטאר, וואס איז נישט מצווה (לקצת פוסקים) אויף השחתת זרע וערבות. ס׳איז אינטרעסאנט, אז ס׳איז מער חמור פאר א גוי מפיל צו זיין אדער מפיל צו זיין א גוי׳טע. ער ענדיגט צו דארט דאין לנהוג קלות ראש בזה ע״ש באריכות.
אין חי״ג (סימן ק) איז ער מפלפל און ענטפערט אויף די טענות פונ׳ם אגרות משה ע״ש. ער רופט דארט אן די פּראָ-לייף פראקציע אז זיי זענען ״מתוקנים שבעומות העולם״, און אז מ׳זאל נישט מקיל זיין אין דעם גרינגערהייט ע״ש.
דער משנה הלכות (אין ח״ה סימן רלג, אין ח״ו סימן רד, אין ח״ט סימן שכח אין זיין תשובה צום לב שמחה, אין סימן שכט און של אין זיינע תשובות צום אגרות משה [אין סימן של איז ער דן בעיקר אין די לומדות פון חיות העיבור, ירך אמו וכו׳. וואס הגם דאס האט נישט אזוי ווייט א שייכות להלכה אויפ׳ן הפלה, מאכט דאס אבער בכלל אויס אלס א נפק״מ אין הגדרת ״חיותו״ פונ׳ם עיבור און אויב די הפלה איז כרציחה ממש שדנין בו אוה״ע. ועיין בח״י דדן אי תלוי הא בהא], און אין ח״י סימן שיא און שיב) קריגט ער זיך אויפ׳ן ציץ אליעזר און אסר׳ט הפלת עוברין מטעם רציחה, אפילו אויב דאס קינד וועט ל״ע געבוירן ווערן קראנק. אין ח״ה איז ער מתיר נאר אויב די מאמע איז שוין געשטארבן און די עיבור וועט ממילא שטארבן ע״ש.
אין ח״ו איז ער מחדש אז דער עיקר פראבלעם איז מכח דעם וואס מ׳הרג׳ט א נשמת ישראל און נישט וועגן דעם גוף, ומכח דעם אסר׳ט ער אין ח״ט (וואו ער איז מאריך ווען ווערט די נשמה נתלבש אינ׳ם גוף) און אין ח״י אפילו פאר פערציג טעג (אין ח״ט קריגט ער זיך אויך אויפ׳ן אגרות משה אין דעם אז פאר א גוי איז גרינגער פאר פערציג טעג) ע״ש. (ס׳קומט אויך אויס אז ער איז מער מקיל מיט׳ן מפיל זיין דאס עיבור פון א גוי׳טע דורך א איד, אין זיין פילפול אינ׳ם תשובות המהרי״ט וואס אלע זענען מפלפל אין בענין זה של הפלת עוברין.)
דארט אין ח״ט איז ער תולה דאס וואס די פרייע/גוים זענען מתיר אבּארשאן אין דעם וואס שותומ״צ זוכן היתירים אויף בּירט קאנטראל ע״ש; ועיין באריכות בענין זה בח״ה סימן רי.
