איך זיך א מקור פאר היסטאריע

[חוקר ודורש]

איך האב לעצטענס אנגעהויבן לערנען אין א יונעוורזיטעייט היסטאריע, יענע וואך ביים שיעור האט מען געלערנט וועגן וועד ד' ארצות.

אינמיטן שיעור האב איך געזאגט פאר'ן טיטשער, אז לויט ווי איך געדענק, פלעגט מען ביי יענע צייטן הרג'ענען א מסור (פארשטייט זיך אומאויפציעל, און אויף פארשידענע דרכים און נישט בידיים), האט די טיטשער מיר געזאגט, אז די אקאדאמיע ווייסט נישט פון דעם צו זאגן, זיי ווייסן צו זאגן דאס נאר פון שפעטערע זמנים.

יעצט איך בין זיכער אז איך האב עס ערגעץ געליינט, באוט איינע פון מיינע חולשות זענען, אז איך בין שוואך מיט מקורות, סאו עס אחיי אנוכי מבקש, אויב איינער קען מיר העלפן מיט א פארלעסליכע מקור, וועל איך זייער דאנקבאר זיין

 

[אלס און אלעם]

במקורות ההלכה האשכנזית בני התקופה (למשל: רמ״א חו״מ שׁע״ח ס״ט–ס״י) מופיע היתר עקרוני להמית “מוסר” במקרי סכנה, כדין רודף. עם זאת, העדויות ההיסטוריות מתקופת ועד ארבע ארצות (המאה ה-16–ה-18) מצביעות כי בפועל העונש השכיח בקהילות פולין-ליטא היה חרם, נידוי וקנסות, ולעיתים מעצר, ולא הוצאה להורג. תקנות מפורשות של קהילות כמו פוזנן (1693, 1725) ומועצת ליטא (1684) מטילות חרם על מוסרים, ללא אזכור להרג. ישנה מסורת בודדת מפוזנן על הוצאת מוסר להורג בסוף המאה ה-18, אך היא מאוחרת לתקופת הוועד ואינה מאומתת ממקור נוסף. לכן, במחקר ההיסטורי כיום אין עדות מהימנה לנוהג מוסדי של הריגת מוסרים בימי הוועד.
מקורות: רמ״א חו״מ שׁע״ח ס״ט–ס״י; תקנות קהילת פוזנן (1693, 1725) ומועצת ליטא (1684) – אנציקלופדיה יודאיקה, ערך “מוסר”; אנציקלופדיה של תחום “מסירה” (Jewish Encyclopedia, s.v. “Informers”).

 

[אלס און אלעם]

AI

 

[חוקר ודורש]

AI

Click to shrink...

איך דערקען די שפראך

 

[חוקר ודורש]

במקורות ההלכה האשכנזית בני התקופה (למשל: רמ״א חו״מ שׁע״ח ס״ט–ס״י) מופיע היתר עקרוני להמית “מוסר” במקרי סכנה, כדין רודף. עם זאת, העדויות ההיסטוריות מתקופת ועד ארבע ארצות (המאה ה-16–ה-18) מצביעות כי בפועל העונש השכיח בקהילות פולין-ליטא היה חרם, נידוי וקנסות, ולעיתים מעצר, ולא הוצאה להורג. תקנות מפורשות של קהילות כמו פוזנן (1693, 1725) ומועצת ליטא (1684) מטילות חרם על מוסרים, ללא אזכור להרג. ישנה מסורת בודדת מפוזנן על הוצאת מוסר להורג בסוף המאה ה-18, אך היא מאוחרת לתקופת הוועד ואינה מאומתת ממקור נוסף. לכן, במחקר ההיסטורי כיום אין עדות מהימנה לנוהג מוסדי של הריגת מוסרים בימי הוועד.
מקורות: רמ״א חו״מ שׁע״ח ס״ט–ס״י; תקנות קהילת פוזנן (1693, 1725) ומועצת ליטא (1684) – אנציקלופדיה יודאיקה, ערך “מוסר”; אנציקלופדיה של תחום “מסירה” (Jewish Encyclopedia, s.v. “Informers”).

Click to shrink...

דאס ווייס אויך מיין AI רבי האט אויך אזוי געשריבן
איך דארף א מקור פאר הרג'נען נישט פאר איינשפארן און נישט פאר איבערגעבן פאר'ן מלוכה
דאס פלעגט מען טוהן פאר מוסרים, א מוסר קען מען נישט איבערגעבן פאר'ן מלוכה

 

[אלס און אלעם]

מעצר כנראה מכוון למעצר בבית הכנסת כמו שהיה עושים למנודה

 

[מארלי]

פון ויקיפידיע:

במאה ה-16 בבודון, מוסר הומת בחנק [31]
שות זקן אהרן / תנא דבי אליהו, תשובה צה

 

[אלס און אלעם]

פון ויקיפידיע:

במאה ה-16 בבודון, מוסר הומת בחנק [31]
שות זקן אהרן / תנא דבי אליהו, תשובה צה

Click to shrink...

אין פרק כזה ב"תנא דבי אליהו".

 

[מארלי]

אין פרק כזה ב"תנא דבי אליהו".

Click to shrink...

וועלכע ספר איז דאס?

 

[אלס און אלעם]

סאיז פארעככנט ווי א מדרש געשריבן דורך אסאך תנאים ואמוראים ציזאמען

 

[חוקר ודורש]

פון ויקיפידיע:

במאה ה-16 בבודון, מוסר הומת בחנק [31]
שות זקן אהרן / תנא דבי אליהו, תשובה צה

Click to shrink...

ווי אין וויקי?
וועלעכע זקן אהרן

 

[מארלי]

ווי אין וויקי?
וועלעכע זקן אהרן

Click to shrink...

זקן אהרן פון ר' אליהו הלוי.
דא האסטו די שטיקל כ'האב עס אפירגעזוכט פאר דיך

 

[חוקר ודורש]

זקן אהרן פון ר' אליהו הלוי.
דא האסטו די שטיקל כ'האב עס אפירגעזוכט פאר דיך

View attachment 8222

Click to shrink...

א גרויסן דאנק
דאס איז א מעשה וואס די מלכות האט געגעבן רשות
איך דארף א מקור וואס די מלכות האט נישט געוויסט

 

[אלס און אלעם]

ווי איז די שטאט בודון?

 

[מארלי]

ווי איז די שטאט בודון?

Click to shrink...

Don't know
דער מחבר איז פון טערקיי

 

[חוקר ודורש]

ווי איז די שטאט בודון?

Click to shrink...

מדארף מברר זיין אבער עס קען מיינען אז מרעדט פון די שטאט בודה

Don't know
דער מחבר איז פון טערקיי

Click to shrink...

בודה איז געווען אינטער די טערקן א געוויסע צייט

אזוי אויך די אונגארישע אידן פלעגן פרעגן זייערע שאלות פאר די טערקישע גדוילים אויף

אבער איך דארף א מקור פון די פולישע קעניגרייך איך דארף עס דווקא פון די געגנטער און פון די תקופה פון וועד ד"א

 

[אלס און אלעם]

טערקיי איז נישט פון די וועד

 

[חוקר ודורש]

טערקיי איז נישט פון די וועד

Click to shrink...

נופ

די וועד איז געווען אין די פאלגענדע מדינות:

• פולין גדול - א חלק פון היינטיגע פולין
• פולין קטן - מערב גאליציע מיט א חלק פונעם היינטיגן פולין (גלילות לובלין וקראקא)
• רייסן - ווייס רוסלאנד, מזרח גאליציע מיט א חלק פון היינטיגן אוקראיינא (גלילות לעמבערג-לבוב)
• ליטא