אדם הראשון ווערט באשאפן

[הק' לייביש שרייבער]

ווען אדם הראשון איז באשאפן געווארן, איז ער געווען דער איינציגסטער מענטש אויף דער וועלט וואס האט דאן געוואוינט אין גן עדן, אין א וועלט פון שלימות, אן קיין אומרוען און אן קיין נסיונות. ער איז באשאפן געווארן "בצלם אלקים", מיט א קלארקייט וואס מיר קענען זיך נישט פארשטעלן וואס דאס מיינט. ער האט געזען די אמת'ע מציאות פון קב"ה אן קיין בלבולים, אן קיין ספיקות, און אן דעם וואס זיין שכל זאל זיין פארמישט מיט ספיקות און קשיות דער בורא און מנהיג איז געווען א מציאות פארנט פון זיינע אויגן. זיין לעבן איז געווען אין א וועלט וואס איז געווען גאר מסודר, געמאכט פאר אים. די וועלט איז נישט געווען דאן אם אחזריותדיגער וועלט ווי איין חיה האט געדארפט פארציקן א צווייטער חיה פאר סורווייוועל. נאר א יעדעס מין באשעפעניש האט זיך געלעבט מיט די אנדערע אין הארמאניע. א חיה האט נישט געברויכט צו פארציקן איר קאונטער פארט א צווייטער חיה נאר אויף צו קענען אדורך לעבן דעם טאג. אלעס האט ער באקומען דירעקט אן קיין שום אנשטרעגעניש.

די וועלט האט געדינט דעם מענטש אן קיין דחקת. די חיות האבן נישט מורא געהאט פון אים און ער האט נישט מורא געהאט פאר זיי. ער האט נישט געדארםט געדארפט ארבעטן פאר פרנסה, עס איז איהם וגעשטעלט געווארן אויף א דאלדענעם טאץ מיט א גאלדענע לעפעל אין מויל האט ער אלעס געקראגן. די פרוכט פון די ביימער זענען געוואקסן אין א סיסטעם וי אפי' די האלץ פונעם בוים וואלט ווען געקענט געגעסן ווערן טעם עיצו ופריו שוים, די חיות און בהמות זענען געווען אונטער זיין שליטה אן קיינע פראבלעמען. דאס איז געווען די אידעאלע וועלט, וואס דער באשעפער האט באשאפן פארן מענטש. ער איז געווען אליין. באשאפן געווארן אלץ אן איינזאמער בריאה.

פארוואס איז אדם געווען אליין אינעם אנהייב?​

פארוואס נישט גלייך מיט זיין עזר כנגדו? די תורה גיט אן די ענטפער: "לא טוב היות האדם לבדו אעשה לו עזר כנגדו"
("ס'איז נישט גוט אז דער מענטש איז אליין, איך וועל אים מאכן אן עזר כנגדו.")

ביי אדם איז געווען זייער אן אומגעווענליכער ריספאנס נאך וואס ער איז באשאפן געווארן. ווען דער באשעפער האט באשאפן די וועלט, האט ער נאך א יעדעס נברא געזאגט "וירא אלקים כי טוב" – עס איז געווען גוט. אבער דא, פונקט ביי די מובחר הבריאים צום ערשטן מאל אין דער היסטאריע, זאגט דער באשעפער אאפסססס "לא טוב" – נישט גוט!

פארוואס איז עס נישט גוט?

1. דער מענטש קען זיך נישט אנטוויקלען אליין – א מענטש וואָס לעבן אליין איז אויסגעשפארט פון ערפארונג פון געבן און נעמען, פון באציונגען, פון זיך אויסלערנען פון אַנדערע.
2. די גאנצע וועלט איז באשאפן געווארן אויף באנעזאמקייט, נישט אויף איינזאמקייט – דער מענטש איז נישט געמאכט צו זיין א סאציאלע אינזל אן קיין סאציאליזאציע. אן סאושעלייזן איז דער מענטש א לא טוב. מיטן פולן זינען פון ווארט נישט גוט.
3. ביי די בהמות און חיות זענען זיי יא באשאפן געווארן פארווייז, פונקט ביי דעם מענטש האט ער איהם באשאפן אן א פאהרל. נאר אדם הראשון האט געדארפט איינערקענען דעם חסרון פון זיין אליינס און ח"ו ווען ער באקומט גלייך א פאר גלייך וואלט ער געקענט אריינפאלן אין א סעלפיש'נעס – עס וואלט נישט גוט געווען אז דער בורא וועט אים גלייך און פשוט געבן א רעכטע העלפער, נאר ער דארף אליין שפירן אז זיין אליינס איז נישט קיין ווירדע, און אז עס פעלט אים עפעס. טאקע דערפאר, האט דער באשעפער געלאזט אדם לעבן אליין, כדי ער זאָל קומען צו די הכרה אז ער דארף א פאר מיט וועמען זיך צו צוזאמען לעבן.
   
   ווי אזוי האט אדם געפילט אין גן עדן אליין?

ווען אדם הראשון האט געוואוינט אליינס אין גן עדן, האָט ער געהאט א לעבן וואס איז געווען זייער רואיג, אן קיין שום צער, עגמת נפש, אדער ווייטאג , אן קיין שום אחריות. ער האט נישט געדארפט זיך ספראווען, און נישט געהאט קיין אינטערפערענס מיט קיינעם, און פון קיינעם. ווי מיר רופן עס א ספוילד ברעט (ווי מיר וועלן שפעטער זעהן).

אבער אינערלעך, האט ער געפילט אז עפעס פעלט איהם. ער האָט געזען ווי אלע חיות זענען יא באשאפן געווארן אין א זכר און נקבה ווערסיע און זיי שלעכטן זיך צו פראדעצירן און לעבן אין אן הארמאניע און אין קאמפאניע, יעדער מין האט זיין פאר, נאר ער איז געווען אַליינס.

זאגן די חז"ל אז דער אייבערשטער האט אדורך געפירט אלע חיות און בהמות אין פארנט פון אדם, און צו געבן נעמען, כדי ער זאל זעהןדי אינטערשייד פון זיין אין א שלעכטלינג מצב וואס פארטרייבט איינזאמקייט און ער איז אנדערש ווי זיי. ער איז באורד איינזאם און האט נישט מיט וועמען זיך צו פארן און שלעכטלען.

די גמ' אין מסכת יבמוֹת (ס"ג) זאגט:

"אדם הראשון היה שוכב והקדוש ברוך הוא מביא לפניו את כל הבהמות והחיות ואומר לו: זה בת זוגו? וזה בת זוגו?"
("דער אייבערשטער האָט געברענגט אַלע חיות צו אדם און געפרעגט: 'איז דאָס דיין פּאָר?'")

און דאס האט אדם געמאכט פארשטיין אז ער איז אנדערשט ווי די חיות און האט עקטשואלי א ציהל מיט זיין לעבן , אבער כדי דעם ציל אויס צו פירן דארף ער א פאר וואס איז ביים זעלבן אינטעליגענץ און מדרגה ווי ער איז.

און ווי מער ער האט דאס איינגעזעהן אלץ מער איינזאם איז ער געווארן ביז עס איז געקומען דעם געבעט פון אדם אז ער וויל אויך האבן א פאר צו אינדזשויען דעם מציאות החיים. די הרגשה פון לעבן איינזאם איז געגליכען אדער גאר ערגער פון נישט לעבן בכלל. אויב נישט קיין פאר, למה לי חיים. וו נאר ער איז געקומען די הכרה און הבנה אין אדם האט דער באשעפער איהם איינגעשלעיפט א זיסען שלאף וואס די תורה רופט אן תרדמה, דאס איז מער ווי סתם שינה. דאס איז א שלאף מיט א גאז איניסטיזשיע און אין די שלאף איז חוה זיין פאר אפיר געקומען.

באשאף פון חוה – מיט וואס איז די באשאף פונעם פרוי געווען אנדערש פון אדם​

אחר הדברים האלה אדם זעהט אז ער דארף קאמפאני כדי צו זיין אן עקזיסטענץ און פארשטייט אז אן א פרוי איז ער נאר א האלבער גוף, האט דער בורא שוין געקענט איהם געבן אן עזר כנגדו, ער האט עס נישט געטאן אין דעם זעלבן וועג וויאזוי ער האט באשאפן אדם. נאר "ויפל ה' אלקים תרדמה על האדם ויישן ויקח אחת מצלעותיו ויסגור בשר תחתנה"
("און דער באשעפער האט אנגעווארפן א טיפע שלאף אויף אדם, און דאן ווען ער איז גאר טיף געשלאפן, האט ער ארויס גענומען איינער פון זיינע ריב ביינער און צוריק פארנייט דעם שניט מיט פלייש.")

חוה איז באשאפן געווארן פון איינע פון די ריב ביינער וואס איז שוין אמאל געווען אינסטאלירט אין אדם, (ווי א טרענספלעט) און נישט ווי א אליין-שטייענדע בריאה. דאס איז ווייל דער מאן און דער פרוי זענען פון איין מהות, איינער איז נישט בעסער ווי דער אנדערער, נאר זיי זענען צווילינג ביישטייערער אין דער וועלט, געמאכט צו פארענדיגן איינער דעם צווייטן. ווי די חז"ל רופט אן א סינגעל פערזאן א פלג גופא.

ווען חוה איז באשאפן געווארן, איז אדם אויף אייביג מער נישט געווען אליין, און ער האט געלערנט וואס עס מיינט אַ מענטש אין א באציונג, און שלעכטלינג אין א שותפות.

אדם און חוה האבן געלעבט אין א וועלט אן תאוות, אן יצר הרע, אן קיין בלבולים. זייער באציִונג איז געווען אויף א הויכע מדרגה, זייער פיזישע באציאונג איז געווען טיף איינער אינעם צווייטן, זיך ליב געהאט ווי זיך אליינס דאס איז דאך איך, ע"כ יעזוב איש את אביו ואמו והיה לבשר אחד: זיי זענען געווען אינאיינעם אין שלימות, אן קיין מחלוקת, אן קיין קנאה. זיי האבן נישט געהאט קיין בושה, ווייל זיי האבן נישט געהאט א מושג פון גשמיות'דיגע בושה. עס האט נאכנישט דאן עקזעסטירט די מושג פון בושה,שלעכטלינג איז געווען דאס לעבענסשאפן, א מין מציאות פון אהבה אחוה שלום ריעות.

דער גאנצע בריאה האט זיי געדינט, עס איז נישט געווען קיין מלחמה צווישן דעם מענטש און די נאטור. זיי האבן געהאט קלארקייט, זיי האבן געזען דעם באשעפער מיט א קלארקייט אן קיין שום חסרונות, און דער ציל פון לעבן איז געווען קלאר.

זיי האבן נישט געוואוסט וואס עס מיינט שלעכט'ס. די צעטיילונג פון גוט און שלעכט איז נישט געווען א שכל זאך, נאר די רצון פון באשעפער גוט איז געווען וואס דער באשעפער האט געוואלט, שלעכט איז געעוען וואס דער באשעפער וויל נישט. זיי זענען געווען אינאיינעם אין א גן עדן פון אמת און לויטערקייט.

 

[הויעך ברייט פלאך]

שיינע ארטיקל.