געדאנקען אויף דער פרשה פון פשט ביז סוד

[בְּתוֹךְ עַמִּי]

מורא'דיגע אינטרעסאנט אז דער בעל המימרא פארשטייט וויאזוי אלע חיות האבן געהאט פלאץ. נאר האבן נאך קינדער וואלט געמאכט ענג דאס פלאץ. לאל

Click to shrink...

אין סומכין על הנס

 

[בְּתוֹךְ עַמִּי]

און אויב פארשטייט מען טאקע נישט פארוואס?

Click to shrink...

ס׳נארמאל אז מ׳פארשטייט נישט אייביג.

להבדיל, ווען מיין בעה״ב אין די ארבעט הייסט מיר טון זאכן פארשטיי איך נישט אייביג די טעם ביהיינד איט און כ׳קען פאלגען אָן פארשטיין. אבער ווען כ׳לייג צו קאפ צו פארשטיין זיין אינטענטשן (אנשטאט צו טון די ארבייט ווי יאסעלע די גולם) האבן אונז ביידע מער הנאה פון די רילעישנשיפ..

 

[בן ישראל]

WOW!! ס'געפונט זיך דא אין קרעמעל ערענסטע טיעפע לומדים.
אפשר זאל מען עפענען א כולל פאר אלע מעמבערס?

 

[אפענער]

דריי האבן נישט געפאלגט און יא משמש געווען אין די תיבה בשעת'ן מבול, אן אינטרעסאנט שטיקל מעם לועז:

שלשה הם ששימשו מטתם בתיבה, והם חם, והעורב והכלב. ויש אומרים שלכך שימש חם בתיבה כי לפני המבול זנה עוג עם אשתו של חם, ורצה חם לחפות על הדבר ולכן שימש עם אשתו בתיבה. והבן שנולד לו קרא סיחון שהיה כמו עוג. ולעיל כבר כתבנו שמשנכנסו לתיבה נאסר להם להיות עם נשותיהם כי העולם היה שרוי בצער. וגם לבהמות החיות והעופות נאסר הדבר. והטעם לאלו, שאם היו משמשים היו מתרחבים מאוד עד שלא היה מקום בשבילם בתיבה. וכל השלשה קיבלו עונשם. חם נענש שנעשה עורו שחור כמו הפחם וכל זרעו שחורים. והכלב נענש שנדבק לנקבה אחר תשמיש ובזה הוא מתבזה. והעורב נענש שזרעו בא דרך הפה, ובמקור הוא מזדווג עם הנקבה.

Click to shrink...

די מציאות פון עורב איז פאקטיש נישט אזוי, זעה דא

 

[שעפטאל]

לך לך

שנירל פאר סיי וועלכע געדאנקען אויפן פרשה פון פשט ביז סוד.


בֶּרַע און בִּרְשַע​

וַיְהִי בִּימֵי אַמְרָפֶל וכו' עָשׂוּ מִלְחָמָה אֶת בֶּרַע מֶלֶךְ סְדֹם וְאֶת בִּרְשַׁע מֶלֶךְ עֲמֹרָה (פרק יד)

ברע - רע לשמים ורע לבריות. רש"י
ווי אזוי זעט מען אז ער איז צוויי מאל שלעכט, לכאו' ווייל מ'דרשנט דעם נאמען ב' רע - צוויי מאל רע.

אויב אזוי לאמיר זען וואס רש"י זאגט אויף ברשע,
ברשע - שנתעלה ברשעו. דא זאגט מען שוין ער איז געווען א גרויסער רשע.

ווי אזוי דרשנט מען דעם ב', בכמות (-אזוי ווי ביי ברע, צוויי מאל שלעכט) צו באיכות (-אזוי ווי ביי ברשע, אסאך רשעות)?
פארוואס קען מען נישט בלייבן ביים פשוטן כמות'דיגן פשט אז ער איז רשע לשמים ורשע לבריות?

דעם מושג פון טוב ורע איז רעלעטיוו. ס'שווער צו זאגן אויף עפעס אז ס'איז בעצם שלעכט. וואס איז גוט פאר איינעם קען זיין שלעכט פאר א צווייטן.
ווען מ'זאגט איינער איז גוט, מיינט מען צו זאגן ער איז גוט צו איינעם. ער איז גוט צו מענטשן, און גוט צום הימל.
דערפאר קען מען זאגן ער איז צוויי מאל שלעכט, רע לשמים ורע לבריות.

אבער צדיק ורשע זענען א הגדרה אויף א מענטש. (אזוי ווי מ'איז מגדיר אז ער איז א כהן, ממזר, וכדו').
רשע לשמים ולבריות איז איין רשע און נישט צוויי רשעים. (פונקט ווי א רב אין צוויי קהילות איז נישט צוויי רבנים.)

היות מ'קען נישט זאגן אז ברשע איז צוויי מאל רשע, דרשנט מען דעם כפילות אין איכות - נתעלה ברשעו.

 

[נייגעריגער]

וואס איז געווען די פונקטליכע מעשה מיט נח און חם?

 

[שטילער]

עס מיז זיין אנגעפילט מיט חכמה אדער סתם א געדאנק וואס האט מיר אינספייערט איז אויך גיט ? איך האב פשוט זאכען וואס נעמען מיר איבער פין די פרשה אין זיך עס ווי אויסציגיסען (איך פיל עפעס אז מען מעג שרייבען דא אין קרעמעל זאכען נאר אויב מקען עס נישט שרייבען אויף אייוועלט)

 

[שעפטאל]

עס מיז זיין אנגעפילט מיט חכמה אדער סתם א געדאנק וואס האט מיר אינספייערט איז אויך גיט ? איך האב פשוט זאכען וואס נעמען מיר איבער פין די פרשה אין זיך עס ווי אויסציגיסען

Click to shrink...

אלעס פון פשט רמז דרוש סוד ביז זאכן ארום דעם פרשה (אפי' פורים תורה!)

(איך פיל עפעס אז מען מעג שרייבען דא אין קרעמעל זאכען נאר אויב מקען עס נישט שרייבען אויף אייוועלט)

Click to shrink...

קרעמל איז אן אפענעם פלאטפארמע צו שרייבן איבער יעדע נושא אויף אן ערוואקסענעם פארנעם.

פליז שרייב, איך בין אינטרעסירט!

 

[שעפטאל]

פרשת וירא

רחמי האב על הבן
​

וְעַתָּה הִשָּׁבְעָה לִּי בֵאלֹהִים הֵנָּה אִם תִּשְׁקֹר לִי וּלְנִינִי וּלְנֶכְדִּי
וּלְנִינִי וּלְנֶכְדִי – עַד כַּאן רַחֲמֵי הָאָב עַל הַבֵּן (רש"י)

רחמנות פון א טאטע אויף זיין קינד גייט נישט ווייטער צו די אייניקלעך. אבער ווען די אייניקל האט צער האט די זיידע צער ווייל זיין קינד (די טאטע) האט צער.

 

[שטילער]

ויקח חמאה וחלב ובן הבקר אשר עשה
רש׳י: ולחם לא הביא לפי שפירסה שרה נידה
שפעטער שטייט ויאמרו אליו איה שרה אשתך ויאמר הנה באוהל
רש׳׳י: אמר ר׳ יוסי בר חנינא כדי לשגר לה כוס של ברכה
מהאט יא געהאט ברויט אדער נישט ?

 

[שטילער]

ויקח חמאה וחלב ובן הבקר אשר עשה
רש׳י: ולחם לא הביא לפי שפירסה שרה נידה
שפעטער שטייט
ותצחק שרה בקרבה לאמר אחרי בלתי היתה לי עדנה וכו׳
רש׳׳י דבר אחר לשון עידן זמן וסת נידות
וואס איז די גרויסע געלעכטער עס איז שוין פריער אנגעקומען ?

 

[וואלווי]

ויקח חמאה וחלב ובן הבקר אשר עשה
רש׳י: ולחם לא הביא לפי שפירסה שרה נידה
שפעטער שטייט
ותצחק שרה בקרבה לאמר אחרי בלתי היתה לי עדנה וכו׳
רש׳׳י דבר אחר לשון עידן זמן וסת נידות
וואס איז די גרויסע געלעכטער עס איז שוין פריער אנגעקומען ?

Click to shrink...

עז איז נישט מוקדם ומאוחר.
די צחוק איז געווען בשעת שפירסה נידה.
זי איז מבושר געווארן דורך די מלאכים אז די נדה איז געווען א חלק פון די שינוי הטבע בקרבה און זי וועט האבן קינדער
אויף דעם האט זי געלאכט
אזוי ווי רשי זאגט: בקרבה לאמר - מסתכלת במעיה: איפשר הקְרָבַיִם הללו טוענין וולד? השדיים הללו שצמקו מושכין חלב?

וועסטו אודאי פרעגן אז ס'דאך צוויי פשטים און רש"י?

אויף דעם איז גילטיג די כלל אז רש"י'ס פשטים זענען נישט או או קאמר, נאר ס'שייך אפילו איינס מיט'ן צווייטען.

ווייל ר'ש"י קומט נישט דא דערציילען צוויי פשטים אין די מעשה, רש"י קומט מגלה זיין צוויי פשטים און די ווארט "עדנה", אז ס'קען ארויף גיין אויף די "עידון" הבשר פון די צמיקת השדיים, און אויך "עידן" זמן וסדר אשה נדה. אזוי איז קלאר אין רש"י אז ער איז מסביר די שורש פון עדן, און נישט צווי פרטים אין די מעשה ווי אזוי און ווען די צחוק איז געווען ַ

יעצט האסטו סיי די מאמענט פון די התחלת הנדה ביים אנגרייטן די סעודה, און סיי די הסבר אויף די פריסת נדה וואס איז געקומען נאך די סעודה אין איין current מעשה

 

[שטילער]

עז איז נישט מוקדם ומאוחר.
די צחוק איז געווען בשעת שפירסה נידה.
זי איז מבושר געווארן דורך די מלאכים אז די נדה איז געווען א חלק פון די שינוי הטבע בקרבה און זי וועט האבן קינדער
אויף דעם האט זי געלאכט

Click to shrink...

אבער איר איז געווען א חידוש אז עס גייט אנקומען די וסת וואס איז די חידוש עס איז שוין בפועל אנגעקומען ?
מיינסט צי זאגען אז די נידה קען זיין א צופאל אין נישט קיין וסת אין זיי האבען געזאגט אז עס איז די וסת ?

 

[שטילער]

וועסטו אודאי פרעגן אז ס'דאך צוויי פשטים און רש"י?

אויף דעם איז גילטיג די כלל אז רש"י'ס פשטים זענען נישט או או קאמר, נאר ס'שייך אפילו איינס מיט'ן צווייטען

Click to shrink...

נישט געוויסט פין די כלל

 

[וואלווי]

אבער איר איז געווען א חידוש אז עס גייט אנקומען די וסת וואס איז די חידוש עס איז שוין בפועל אנגעקומען ?
מיינסט צי זאגען אז די נידה קען זיין א צופאל אין נישט קיין וסת אין זיי האבען געזאגט אז עס איז די וסת ?

Click to shrink...

עפעס אזוי.

כ'האב פאראכטן און אויסגעברייטערט מיין פריערדיגע תגובה קוק עס איבער

 

[שטילער]

עפעס אזוי.

כ'האב פאראכטן און אויסגעברייטערט מיין פריערדיגע תגובה קוק עס איבער

Click to shrink...

זייער קלאר א גיטע לערנער

 

[וואלווי]

נישט געוויסט פין די כלל

Click to shrink...

ס'איז א כלל העולה מאליו.

(פארשטייט זיך אז ס'האט יוצא מן הכלל'ס ווייל מן הסתם איז דא פלעצער וואס רש"י מיינט צו פרעגען פון איין פשט אויפן צווייטן. אבער בדרך כלל איז עס נישט קיין ענין פון סתירה.)

די וואך איז דא נאך אזא היכי תמצא:
וַיֹּאמֶר קַח נָא אֶת בִּנְךָ אֶת יְחִידְךָ אֲשֶׁר אָהַבְתָּ אֶת יִצְחָק וְלֶךְ לְךָ אֶל אֶרֶץ הַמֹּרִיָּה וְהַעֲלֵהוּ שָׁם לְעֹלָה עַל אַחַד הֶהָרִים אֲשֶׁר אֹמַר אֵלֶיךָ.

פירש"י: "ארץ המוריה" - ירושלים וכן בדברי הימים (ב ג) לבנות את בית ה' בירושלים בהר המוריה, ורבותינו פירשו על שם שמשם הוראה יוצאה לישראל, ואונקלוס תרגמו על שם עבודת הקטורת שיש בו מור נרד ושאר בשמים.

פשט איז אזוי: (א) די נאמען פון ירושלים איז הר המוריה, און דאס איז א "פאקט", אזוי ווי ער ברענגט א ראיה פון ר' פסוק. (ב) חז"ל לייגען צו א רמז אין די נאמען אלס הוראה, און דאס איז א "טעם". (ג) אונקלוס לייגט צו "נאך" א טעם המרומז און דעם נאמען, און דאס איז אלס עבודת הקטורת.

אלע פשטים עקזעסטירן אויף איינמאל. האסטו די עצם פאקטישע נאמען, מיט צוויי רמזים, אלס אין איין סיפור הדברים וואס גייען צוזאמען.