- זיך איינגעשריבן
- אוג. 8, 2024
- מעסעדזשעס
- 9
- רעאקציע ראטע
- 161
הָא לַחְמָא עַנְיָא
ער איז א צפּיחית בדבש וואָס וויל בלויז מרוֹר רייבן
פּער א פּחמי שבת־נחמוּ איז ער אש־להבה צו דיין קש
ער כאַפּט תּשעה קבין אָבער ס'שווער אים צו פאַרטרייבן
ווייל ער איז טמון אונטער דיין נאָמען ווי הָמָן אין א טאַש.
און צו טרייבן ווי נְבוּזַרְאֲדָן? דאַרף גאָט זיין קוואַטער
אַן ענין א דעליקאַטער … ער זיצט ביי דיר א זאַטער
פּשט'לעך פון א סקוואַטער און פון אין חבוש מתּיר
א פּריוואַטער טעאַטער איז נישט גרינג צו זיין מוותּר.
א הוֹשענא וואָס שמייסט נאָך פאַר לְמַעַן־דַעַת
א דלעילא, א דלתתא, א סאָפּראַנאָ, און א באַס
א שבר־כּלי, משוגע'וואַטע, נאָן־גראַטאַ, א חלאת
אַן אפילה כּדת און אַטאַקע מיט קנס לבין ובת.
אַן עוקץ אָן קיין פּיטם, א שלוקערץ אָן קיין ריטעם
א צעפידלטע סטרונע, א קאַקאָפאָנישע יְמֵי־בִּינָה
טענוּ מעוֹת חיטים, הוֹדה לוֹ עצי שיטים
א צעזידלטע קינה, א מעלאַנכאָלישע גילה־רינה.
עם ישׂראל חי באַשווערט אים עד בלי די
מ'הערט אַז ער קערט פאַר ערד, בערד, און פערד
ער שווערט אַז ער באַגערט אויך דאָס גיסן בליי
און אויף דעזערט? די סגולה פון מְתוּשֶׁלַח'ס שווערד.
ער דערקלערט אַז ס'איז באַשערט און געוויס ווערט
— א חוכא ואטלולא פון יעדער תחבולה און פּעולה
ער ווערט פאַרהערט, פאַרצערט, און איבערגעקערט
ווי א פאַרווערט מחשבה'לע וואָס הערט הַכְּנַעֲנִי וכל אומה.
א נֶגַע צָרַעַת — עין לא ראתה!
ראַסע? בלאַסע; אויגן? נאַסע
מטמא? במגע ומשׂא, כּוֹס, כּעס, וקאַסע
למעשׂה — אַזש אויך בגרימאַסע.
נאָר א קשיא אויף א מעשׂה:
ער פאַרמאָגט נישט קיין מאַסע
פונדעסטוועגן איז ער זיך מתנשׂא
ממסע למסע צו א משׂא גסה.
ער האָט זאָגאַר א רעפּערטואַר פון דוֹבים ויער:
דער צאַר מיטן גזר, קאָמיסאַר מיטן ציגאַר
אַרענדאַר מיטן שטר, זשאַנדאַר מיטן כאַבאַר
— א באַזאַר פון קאָשמאַר וואו כּל דאלים גבר.
א מאַנישע מערכה און א דעפּרעסיווע אנחה
א בחור כּהלכה נאָר מיט א שטיקל הנחה
הבטחה, הדרכה, ברכה, און סומאַטאָכע
א צעפליקטע משפּחה וכל הקוֹדם זכה.
אילוזיעס, דעלוזיעס, און א זאַק האַלוצינאַציעס
זיינע מאַכינאַציעס פאַרהויקערט אויף דיין פּלייצע
חלוֹמוֹת, פּתרוֹנוֹת, און לויזע אַסאָציאַציעס
ער חוש'ט מיט די חושים און דרייט א ביצה.
טראַכט, מאַכט, און פאַרמאַכט
פאַרבראַכט, נאַכט, און באַוואַכט
באַטראַכט, באַאָבאַכט, און געדאַכט
פאַרשמאַכט, פאַרקראַכט, און אָפּגעשוואַכט.
פאַרדאַכט, פאַראַכט, און אויפגעבראַכט
לאַכט, באַמאַכט, און אויסגעטראַכט
שלאַכט, געבראַכט, און פאַראורזאַכט
פּראַכט, פאַרפלאַכט, און אומגעבראַכט.
א פּאַניק, אַן אַמפּעריי, און ווידער א רודעריי
— זאָגן זאָגט ער אַז ער מיינט דיין טוֹבה
פרעסן פרעסט ער אָבער אבר מן החי
— ס'לעצטע ביסל מאַרך איז ער אויך גוֹבה.
ער פארגינט דיך נישט קיין רגע בשלוה
ניטאַמאָל א קרעכצל אויפן קושי השעבוד
ער קומט באַלד קלאַפּן אויף דיין טיר ווי א מלוה
ווייל ס'איז דיך געלונגען צו שאַפן אַביסל עידוד.
מנוחה ושׂמחה אונטער א בענזאָדיאַזעפּין?
ער קומט צו תּמחה דיך שטעכן אויפסניי
ער שמעלצט זיך בחדוותא דזעיר אנפּין
ער לאַכט אין די פויסטן אויך פון עס־עס־אַר־איי.
יסורים מיט סיפּורים איבער חורים אין די כּדורים
א חג הביכּורים? פון תמרורים נאָכנישט פּטורים
א בעל־כּישורים מיט ביאורים אויף מַתִּיר אֲסוּרִים
— שיעורים און חיבורים אויך אויף ליל שמורים.
ווי שבת ביי הרהורים מיינען איסורים בלויז דיבורים
ווי גבירים טיילן פּורים נאָכן טרעטן אויף די פּירורים
ווי יוֹם כּיפּורים איז כּ־פּורים און פאַרווישט חטאת־נעורים
ווי מאושרים די מכשירים, ביי עשירים נישט מחמירים.
צעשטרודלט, צעדרודלט, און צעדרומשקעט
צעפלאָכטן ווי א לאָקש איז דער נייער נאָרמאַל
באַלעמוטשעט, דערקוטשעט, און צעקוטשקעט
דו פרעגסט פאַרוואָס? ער ענטפערט: "ווייל."
דער בן־מלך האָט געקוקט פון פּלאַץ ביי בִּרְכַת כֹּהֲנִים
זיך געבוקט צו דערנער אין פּאַלאַץ אַנשטאָט שוֹשנים
זעלנער מיט הערנער צעפאָכעט ווי א פּאַיאַץ בין הזמנים
א משל און נמשל צעפלאַטערט ווי א קאַץ אויף חתנים.
ער בלעקעצט זאַצן ווי דער זאַץ פון צעשטויסענע גפנים
לְחַצֵץ קלעבט מיט לְנַצֵץ ווי א מאַטראַץ פון נקבים־קטנים
ווי א געבענטשטער קוואָדער אין טאַץ ביי וּמִנּוֹתַר קַנְקַנִּים
און ווי וְתַחְתּוֹנִים עָלְזוּ נאָכן רייטן אויף א שייגאַץ־אוֹפנים.
פאַריאַכמערט, פאַרכמורעט, און פאַרקאָלאָטשעט
צעבוצקעט, צעיוכעט, צעהעצקעט, און צעפּלאָשעט
צעטשאַכמערט, פאַרמרוקעט, און פאַרמאַראָטשעט
צעזשאַרעט, צעפיבערט, צעמיירעט, און צעטאָפּטשעט.
ער שיט אויס זאַלץ על כּל חבורה ופּצע
נאָכן דיך צעקאַטעווען מיט גע'הרג'טע מכּוֹת
ער גיסט אויס אַלץ, כּדי מוֹסיף צו זיין חטא על פּשע:
זאָלסט צעקאַליעטשעט ווערן אויך אויף די וַחֲלַקְלַקוֹת.
יאָ, דו קלאָגסט יָגַעְתִּי בְּאַנְחָתִי
אָבער ניין, ס'גילט נישט קיין גט
דו זיפצט אַשְׂחֶה בְכָל לַיְלָה מִטָּתִי
אָבער ער הולטייעוועט אפילו אין בעט.
ווער איז דער צעפראַסקעטער אוֹרח?
ער האַקט אַרום אין דיין פּסיכישער דירה
דער יאָלד באַקט און קאַקט ביי דיר אין מוֹח
דער פּאַראַזיט איז די מכּה אשר לא כּתובה.
ער פאַרשטעלט מיט געוויקסן דיינע פענצטער
און ער פאַרשוואַרצט דיינע קעמערלעך מיט קויל
ער איז אַנטשלאָסן צו פאַרשפּרייטן דעם קענצער
און דיין געמאָרדעוועטע זעל אַראָפּיאָגן אין שאוֹל.
ווער האָט אים דיין אַדרעס געגעבן?
און ווער האָט אים געעפנט די געיט?
ווער האָט אים געלאָזט דיין היים אָנקלעבן
מיט זיין אַלטערנאַטיווער רעאַליטעט?
דער גאָלע גאָרנישט זויפט דיין בלוט
ער נאָגט א מלא וגדוש טאָג און נאַכט
געדענק: זיין לעבן איז זיס, גוט, און ליט
כּל זמן דו ביסט אין אים פאַרטראַכט.
דיין וְנַפְשִׁי נִבְהֲלָה מְאֹד איז זיין יעמוֹד יעמוֹד!
אַרומצושרויפן ביי דיר א טשוועקל אין קעפּל
דיין נויט איז זיין פּרנסה און דיין הויט איז זיין קנויט
ביסט זיין זֶה חֲלִיפָתִי נאָך מיט א פּעקל אויפן רעקל.
ער ווערט דאָך דערנערט, פאַרמערט, און אויסגעהערט
ווען דו ביסט אין אים פאַרקלערט און פאַרשווערט
דיין לעבן צעשטערט און פאַרטרערט איז פאַרקערט
א קאָנצערט וואו ער יערט און ווערט באַערט.
דער עני ממעשׂ און תּלוש פון ערשטן קלאַס
ער מאַכט דיך חלוש על מנת לקבל פּרס:
דיין צער איז זיין שׂכר; דיין גענאַר איז זיין שפּייז
נאָר זיין געפאַר און שפּאַס איז דיין היסח הדעת.
דער בן סוֹרר ומוֹרה שוֹרש פּוֹרה
מרה שחוֹרה האָט דערפון מוֹרא
מער ווי דער אָטעם פון בעל־קוֹרא
פאַרן אַרויסשלאָגן עֲשֶׂרֶת.
ווייל מִשְׁפָּטִים אין תּלמוד־תּוֹרה
האָט אַריינגעשלאָגן דער מוֹרה
וואָס בוֹרא אין זיין תּוֹרה איז יוֹרה
פאַרן טאָגן אִם בַּמַחְתֶּרֶת.
נשימה אחת איז נישט מעכּב די קריאה
די ערגסטע לאַגע איז טעראָר פונעם כאָר
אָבער נפש תּחת איז סוֹף גנב לתּליה
אפילו נישט קיין קלאַגע פונעם פּראָקוראָר.
דיין פאַראָרעמט לעבן איז זיין ברויט
— הָא לַחְמָא עַנְיָא!
דיין דערלעבן מוז ווערן זיין טויט
באַפרייט צו ווערן פון זיין טיראַניע.
ס'שטיקעלע מרוֹר אין חרוֹסת טוֹבל
טייטשן צדיקים: אַראָפּ מיטן אוֹרח!
כֵּן עָשָׂה הִלֵּל, כּי נֶפֶשׁ הוּא חֹבֵל
— אַריינגעשליידערט אין סאַמע כּוֹרֵךְ.
כָּל דִּכְפִין מיינט נישט אַז מ'איז דעם פּסיכישן פּאַראַזיט סוֹבל
כָּל דִצְרִיךְ — אפילו דער סבלן הִלֵּל מוז ווערן א קטלן לצוֹרך
בְּנֵי חוֹרִין וואַרטן נישט אויף אֵלִיָּהוּ'ן, נִירְצָה, אָדער קיין גראַם
— זיי זינגען כַּאֲשֶׁר זָכִינוּ לְסַדֵּר אוֹתוֹ שוין באַלד ביי שֻׁלְחָן עוֹרֵךְ.
לעצט רעדאגירט:
