- זיך איינגעשריבן
- אפר. 15, 2024
- מעסעדזשעס
- 303
- רעאקציע ראטע
- 2,314
איידער איך הייב צו רעדן און איך באגער צו שפרעכן, וויל איך דא מוחה זיין אויף דעם היי יעריגן פורים וואס האט זיך אריינגערוקט אויף א פרייטאג, כ'מיין, אידן ווארטן אויס דעם פורים א גאנץ קיילעכיג יאר, דער וויל שיכור'ן, א צווייטער וויל אויפנעמען מאביל'ס, א דריטער ארבעט שוין חדשים אויף צאמצושטעלן דעם ריכטיגן די דשעי, א פערטער וויל זיך אויפרייסן מיט א שלח מנות ווי נאר זיין קריעיטיוו מח קען באווייזן, א פינפטער וויל טיילן דאלערס מעשה גביר וכמנהג מלך המשיח, א זעקסטער וויל שפילן עד דלא ידע נאכ'ן אריינזויפן א גאנצן סעלצער באטל בנשימה אחת און כאפן א שמועס מיט דעם שוועגערן כאטש איינמאל אין יאר, א זיבעטער וויל גיין נאך געלט פאר א גאר וויכטיגע צוועק פון בו ביום און איינוועגס לייזן אפאר אלפים צו העלפן באלאנסירן זיין בודשעט וכו' וכו', און דא קומט דער פורים אן קיין שום דרך ארץ פאר קיינעם און פאלט אריין אין א צעקוועטשטע פרייטאג.
זאג נאר פורים לעבן, האסט פארגעסן די ערשטע משנה אין מסכת מגילה?? יא, יב, יג, יד, טו. און אפילו שיתסר און שיבסר איז דא א הייליגע הוה אמינא, אבער דו מוזט דוקא דעם פרייטאג אויסקלויבן?
און אז מ'וועט מאכן פורים דארענשטאג און תענית אסתר פרייטאג וועט זיין אזוי געפערליך? ונהפוך היא מיינט ביי דיר גארנישט?
און אז דו קומסט שוין יא פרייטאג, כאטש רעכן זיך מיט'ן ציבור און ברענג כאטש א שיינעם וועטער, פארוואס פילסטו פאר א נויט צו באגיסן די אלע שיינע פארשטעלעכצער פון די יוגנט מיט א קיתון של שופחין, זענען מיר דען דער המן און דו דאס טאכטער?
עניוועי, איך בין יוצא דא דעם מינימום קול מחאה וכל המוסיף מוסיפין לו.
באמת אמרו, איך האב נישט קיין סאך צייט אויף די האנט, די טאג איז מיר גאנץ פארנומען אין דעם תקופה, ממילא וועל איך נישט קענען שרייבן צו סאך, הגם וואס פורים איז מיין יום טוב, און מיינע חסידים וועלן נאך שיכור'ן אויף מיין קבר בעצם יומא דפוריא אין צוויי הונדערט יאר ארום (פאר די אידן וואס ליינען עס אין יאר תתקפ"ה, ס'מיינט העכערע זאכן, משיח קומט שוין סייווי ביז פופצן יאר, און אויב נישט האט יענץ אויך געמיינט העכערע זאכן), און איך וואלט געדארפט געהעריג אדורכטון דעם שווערן סוגיא אין די גמרא פון 'אסתר קרקע עולם', וואס לאזט פרעגן אסאך שאלות. וואס הייסט דאס קרקע? איז עס א דין חפצא? ס'הייסט די 'גבר(ת)א' אסתר ווערט פארוואנדלט אין א סארט 'חפצא' אזא? און אויב האט זי טאקע געהאט א דין קרקע, וועט אויסקומען אז אויב איינער האנדל'ט זיך איין אזא אסתר'ל וועט ער האבן מקיים געווען דעם 'שליש בקרקעות' (במצוה עד שליש)? און בכלל ווי אזוי האט איר אחשוורוש געקענט גזל'ענען, ס'דאך א מלתא פסיקא בחז"ל אז קרקע אינה נגזלת? הגם וואס דאס קען מען פארענטפערן אז בשעת גזילה איז זי נאך געווען א גברא און די ביאה האט געמאכט דעם שינוי השם צו קרקע, וועט אבער נאכאלס שווער זיין אז ס'דאך ידוע שהוקשו עבדים לקרקעות, און ווי אסתר זעבסט האט געטענה'ט ואולי לעבדים ולשפחות נמכרנו החרשתי, אבער ווי קען דען א מלך ווי אשורוש נעמען א שפחה פאר א ווייב שתמלוך תחת ושתי?
און וואס מיינט דאס קרקע 'עולם', איז זי טאקע געווען פארן ברייטן ציבור בבחינת קרקע לאחד קרקע למאה?
עכ"פ, איך וועל איבערלאזן די אלע שאלות פאר די תלמידי חכמים דא וואס וועלן זיכער טרעפן טרעפליכע תירוצים בהוספת נופך משלהם ודברי תורה פרים ורבי"ם מיט א געלונגענע פורים ר"ב.
וועל איך שרייבן אביסל וועגן פורים מן התורה מנין, דאס איז דאך פשוט אז אידישקייט אן קיין פורים איז פורים געמאכט, ווייל יום כיפורים ווערט אוטומאטיש אויס, און אן קיין יום כיפור ווערט די גאנצע תורה בטל ווייל ראשון לחשבון עוונות וועט מען אנהייבן רעכענען פון מוצאי סוכות, וא"כ מה הואילו חכמים בשובבי"ם?
איז אזוי, שטייט אין חז"ל בראשית איז ברא שית שכן קורין לשש בלשון ארמי שית, היינט וואס מ'רעדט דאך ענגליש, מיינט דאס צואה, שכן קורין בלשון אנגליה לצואה שית.
און דאס גייט אין איינקלאנג מיט וואס דער חב״ד משפיע האט געזאגט אז עולם הזה איז געפעפערטע דרעק עכלה"ק.
יעצט אויב אלעס איז דרעק דארף מען קודם פארשטיין דעם חטא עץ הדעת, הלמאי, וואט איז שייך צו זינדיגן מיט דרעק?
איז מיר בעצם א חידוש אז ס'דא אזויפיל פשטים אויף חטא עץ הדעת און קיינער האט נישט געזאגט דעם מערסטן פשוט'ן פשט, דער לשון דעת טרעפט מען אינעם פרשה זעלבסט, וידע אדם את חוה, נו, יעצט דער עץ מיינט דאך זיכער דעם האלצעלע וואס ווערט גענוצט אויף צו טון דעם מעשה דעת, שכן קורין לזקפת בוקר בלשון אנגליה מארנינג וואד.
איז כמובן אז גאט האט געדארפט זיין אדם'ס חתן מלמד, האט ער אים געזאגט אז געוויסע אופנים איז א פראבלעם, און ער זאל נישט עסן דארט, חוה האט אבער דייקא יא געוואלט עסן, נאכדעם וואס דער שלאנג האט איר אויפגעוויזן אז ווען מ'רירט דארט צו ווערט די זעלבע פעולה (נעמליך, ס'ווערט א שלאנג), האט זי געגעסן דערפון און דערנאך האט אדם זעלבסט געגעסן (ער איז געווען פלעקסיבל ווייל מ'האט דאך ארויסגענומען א ביין ביינעם, און ס'שטייט טאקע אין חז"ל אז אדם מושך בערלתו היה), און כך היא דרכה של יצר היום אומר לך עשה כך כו' ביז ס'איז געווארן א מצב פון עץ הדעת טוב ורע, וואס אדם האט שוין נישט געוואוסט די חילוק פון כדרכה ושלא כדרכה, ווייל גאנץ עולם הזה אידעך סיי ווי דרעק, איז געווארן א מצב פון עד דלא ידע בין ארור המן לברוך מרדכי, איז פארדעם קומט דער פורים טאקע צו מתקן זיין דעם חטא עץ הדעת און טרינקן עד דלא ידע בין כדרכה ושלא כדרכה.
און פארדעם הייסט עס טאקע פוריא.
והיא רחום יכפר וגו'
נ.ב. דאס איז געשריבן געווארן אין ביה"כ, ס'איז א שאלה אויב מ'מעג דאס ליינען אינדערויסן פון ביה"כ, יעדער זאל פרעגן זיין אייגן מורה הוראה.
זאג נאר פורים לעבן, האסט פארגעסן די ערשטע משנה אין מסכת מגילה?? יא, יב, יג, יד, טו. און אפילו שיתסר און שיבסר איז דא א הייליגע הוה אמינא, אבער דו מוזט דוקא דעם פרייטאג אויסקלויבן?
און אז מ'וועט מאכן פורים דארענשטאג און תענית אסתר פרייטאג וועט זיין אזוי געפערליך? ונהפוך היא מיינט ביי דיר גארנישט?
און אז דו קומסט שוין יא פרייטאג, כאטש רעכן זיך מיט'ן ציבור און ברענג כאטש א שיינעם וועטער, פארוואס פילסטו פאר א נויט צו באגיסן די אלע שיינע פארשטעלעכצער פון די יוגנט מיט א קיתון של שופחין, זענען מיר דען דער המן און דו דאס טאכטער?
עניוועי, איך בין יוצא דא דעם מינימום קול מחאה וכל המוסיף מוסיפין לו.
באמת אמרו, איך האב נישט קיין סאך צייט אויף די האנט, די טאג איז מיר גאנץ פארנומען אין דעם תקופה, ממילא וועל איך נישט קענען שרייבן צו סאך, הגם וואס פורים איז מיין יום טוב, און מיינע חסידים וועלן נאך שיכור'ן אויף מיין קבר בעצם יומא דפוריא אין צוויי הונדערט יאר ארום (פאר די אידן וואס ליינען עס אין יאר תתקפ"ה, ס'מיינט העכערע זאכן, משיח קומט שוין סייווי ביז פופצן יאר, און אויב נישט האט יענץ אויך געמיינט העכערע זאכן), און איך וואלט געדארפט געהעריג אדורכטון דעם שווערן סוגיא אין די גמרא פון 'אסתר קרקע עולם', וואס לאזט פרעגן אסאך שאלות. וואס הייסט דאס קרקע? איז עס א דין חפצא? ס'הייסט די 'גבר(ת)א' אסתר ווערט פארוואנדלט אין א סארט 'חפצא' אזא? און אויב האט זי טאקע געהאט א דין קרקע, וועט אויסקומען אז אויב איינער האנדל'ט זיך איין אזא אסתר'ל וועט ער האבן מקיים געווען דעם 'שליש בקרקעות' (במצוה עד שליש)? און בכלל ווי אזוי האט איר אחשוורוש געקענט גזל'ענען, ס'דאך א מלתא פסיקא בחז"ל אז קרקע אינה נגזלת? הגם וואס דאס קען מען פארענטפערן אז בשעת גזילה איז זי נאך געווען א גברא און די ביאה האט געמאכט דעם שינוי השם צו קרקע, וועט אבער נאכאלס שווער זיין אז ס'דאך ידוע שהוקשו עבדים לקרקעות, און ווי אסתר זעבסט האט געטענה'ט ואולי לעבדים ולשפחות נמכרנו החרשתי, אבער ווי קען דען א מלך ווי אשורוש נעמען א שפחה פאר א ווייב שתמלוך תחת ושתי?
און וואס מיינט דאס קרקע 'עולם', איז זי טאקע געווען פארן ברייטן ציבור בבחינת קרקע לאחד קרקע למאה?
עכ"פ, איך וועל איבערלאזן די אלע שאלות פאר די תלמידי חכמים דא וואס וועלן זיכער טרעפן טרעפליכע תירוצים בהוספת נופך משלהם ודברי תורה פרים ורבי"ם מיט א געלונגענע פורים ר"ב.
וועל איך שרייבן אביסל וועגן פורים מן התורה מנין, דאס איז דאך פשוט אז אידישקייט אן קיין פורים איז פורים געמאכט, ווייל יום כיפורים ווערט אוטומאטיש אויס, און אן קיין יום כיפור ווערט די גאנצע תורה בטל ווייל ראשון לחשבון עוונות וועט מען אנהייבן רעכענען פון מוצאי סוכות, וא"כ מה הואילו חכמים בשובבי"ם?
איז אזוי, שטייט אין חז"ל בראשית איז ברא שית שכן קורין לשש בלשון ארמי שית, היינט וואס מ'רעדט דאך ענגליש, מיינט דאס צואה, שכן קורין בלשון אנגליה לצואה שית.
און דאס גייט אין איינקלאנג מיט וואס דער חב״ד משפיע האט געזאגט אז עולם הזה איז געפעפערטע דרעק עכלה"ק.
יעצט אויב אלעס איז דרעק דארף מען קודם פארשטיין דעם חטא עץ הדעת, הלמאי, וואט איז שייך צו זינדיגן מיט דרעק?
איז מיר בעצם א חידוש אז ס'דא אזויפיל פשטים אויף חטא עץ הדעת און קיינער האט נישט געזאגט דעם מערסטן פשוט'ן פשט, דער לשון דעת טרעפט מען אינעם פרשה זעלבסט, וידע אדם את חוה, נו, יעצט דער עץ מיינט דאך זיכער דעם האלצעלע וואס ווערט גענוצט אויף צו טון דעם מעשה דעת, שכן קורין לזקפת בוקר בלשון אנגליה מארנינג וואד.
איז כמובן אז גאט האט געדארפט זיין אדם'ס חתן מלמד, האט ער אים געזאגט אז געוויסע אופנים איז א פראבלעם, און ער זאל נישט עסן דארט, חוה האט אבער דייקא יא געוואלט עסן, נאכדעם וואס דער שלאנג האט איר אויפגעוויזן אז ווען מ'רירט דארט צו ווערט די זעלבע פעולה (נעמליך, ס'ווערט א שלאנג), האט זי געגעסן דערפון און דערנאך האט אדם זעלבסט געגעסן (ער איז געווען פלעקסיבל ווייל מ'האט דאך ארויסגענומען א ביין ביינעם, און ס'שטייט טאקע אין חז"ל אז אדם מושך בערלתו היה), און כך היא דרכה של יצר היום אומר לך עשה כך כו' ביז ס'איז געווארן א מצב פון עץ הדעת טוב ורע, וואס אדם האט שוין נישט געוואוסט די חילוק פון כדרכה ושלא כדרכה, ווייל גאנץ עולם הזה אידעך סיי ווי דרעק, איז געווארן א מצב פון עד דלא ידע בין ארור המן לברוך מרדכי, איז פארדעם קומט דער פורים טאקע צו מתקן זיין דעם חטא עץ הדעת און טרינקן עד דלא ידע בין כדרכה ושלא כדרכה.
און פארדעם הייסט עס טאקע פוריא.
והיא רחום יכפר וגו'
נ.ב. דאס איז געשריבן געווארן אין ביה"כ, ס'איז א שאלה אויב מ'מעג דאס ליינען אינדערויסן פון ביה"כ, יעדער זאל פרעגן זיין אייגן מורה הוראה.
