סאטמאר מהר"א שליט"א

[איש מבקש]

געהערט א דרשה נעכטן פון מהר"א צוויי ליינס האבן ארויסגעשטארט:

שיקן בחורים לערנען און א"י איז א גרויסע סכנה, פארוואס? וויל ער איז געפארן מיט זיין קאר אין ירושלים און ער האט געזען ווי בחורים שפאצירן אויף די גאסן דארט ארויף און אראפ, טייל מיט די היט טייל אן, נישט נאר דאס, נאר די סיידוואלקס דארט זענען זייער שמאל אין ס'וואקן דארט אנשים נשים וטף, ס'ממש א שרעקליכע סכנה פאר די בחורים דארט, אין עולם גולם שעפשענען נאך צווישן זוך נאך די דרשה, "WOW... טאקע א פראבלעם..."

איינער וויל ביטע זאגן פאר רבי אהרן וועגן א שטאט וואס הייסט ק"י? ער קען טרעפן די זעלעבע זאך דארט, בחורים שפאצירן אויף די גאסן דארט ארויף און אראפ, קען טאקע זיין מיט די היט, אבער גיוואלד, ס'דאך דא שמאלע סיידוואלקס!!!

איך הייב אן טראכטן אז רבי אהרן'ס חכמה איז אווער רעיטעט, פשוט א לויזע צינג, אין ער גייט אריין אסאך מאל אין פאני דיטעילס וואס קען מאכן מענטשן טראכטן אז ס'איז דברי חכמה ווען עכט איז עס פשוט שטיות!

Click to shrink...

איך האב געזען א גוטע קאמענט אויף די דרשה:

"ער וואלט געדארפט ווען גיין צום כותל זעהן אז ס'אויך דא בחורים וואס זענען שופך שיח צום אייבערשטן"

 

[אלטע שרייבער]

ווער האט אים געזאגט אז די בחורים זענען אמעריקאנער? אפשר זענען זיי ארץ ישראל'דיגע?

זיין ישיבה פארלירט בחורים צו ארץ ישראל?

לדעתי, די סיבה וואס בחורים דרייען זיך ליידיג אין ארץ ישראל איז ווייל ישיבות אין אמעריקא נוצן געוואלד און תקנות צו קאנטראלירן די בחורים. ווען ער טרעפט די פרייהייט פון ארץ ישראל, מה יעשה הבן ולא יחטא. די לעזונג איז נישט מער השגחה אין ארץ ישראל, די לעזונג איז ווייניגער השגחה אין אמעריקא. הער אויף מיט די כח האגרוף און נוץ חינוך. זיי גייען נישט אינאיינעם.

 

[ריבי]

עס איז דא בחורים וואס גייען ליידיג - אפילו אין די כותלי הישיבה - עס איז אלץ אזוי געוועהן - אין קרית יואל איז אויך נישט אנדערש, נישט יעדער בחור פארשטייט, אדער האט געדולד, צו אביי און רב אשי. נאר שפעטער ווערן זיי בעלי בתים נאמנים לה' ולתורתו.
איז לכאורה די דרשה פון סאטמאר רבי מהר"א, אז ער האט געזעהן בחורים מיט נאסע פיאות שפעט אויפן טאג, דברים בעלמא, ער דארף ווען אריינקוקן אין די אנגעפילטע ישיבות, ווי מען איז זיך מייגע צו פארשטיין די תלמוד און די מהלכים פון א סוגיא, וימצא מרגוע לנפשו .

 

[ריבי]

דו חלומ'סט בהקיץ................

Click to shrink...

ואני בחלומי, זאגט מיר איינער א יואלי, ער איז געקומען אויף די מסע הקודש לחסות בצל כנפיו פון דעם רבי'ן אין אתרא קדישא מירון, ער איז געקומען פריער, זיך פארשאפט א אוטו און ארומגעפארן לראות את הארץ לארכה ולרחבה, האט ער זיך פארקירעוועט און אריין געבלאנדזשעט אין מחוז ערביים, און פלוצלינג נעמען זיך צו פליען שטיינער שיש בהן כדי להמית, די גלאז פון די פענצטער כאפט א פליק, געמיינט האט ער, כל עוד נשמתו באפו, אז די נשמה זיינע פליעט ארויס פון זיינע נאזלעכער, איז געלויבט צו גאט פונקט אדורכגעפארן א אוטו פון די משטרה, ותשקוט הארץ, און ער איז אנטלאפן פון דארט נפשו בכפו, זאגט ער מיר, אז זיין געוואוינהייט איז געווען צו שעלטן ציונים ימח שמם ביי יעדע געלעגענהייט פון פראוסטרעישן זיך אזוי אויסצודריקן (אנשטאט עף. יו.), ומאז והלאה האט ער פאר זיי רעספעקט, זיי, די משטרה פון די ממשלה זענען געוועהן זיינע שלוחי דרחמנא.

 

[אפטימיסטיש]

געהערט א דרשה נעכטן פון מהר"א צוויי ליינס האבן ארויסגעשטארט:

שיקן בחורים לערנען און א"י איז א גרויסע סכנה, פארוואס? וויל ער איז געפארן מיט זיין קאר אין ירושלים און ער האט געזען ווי בחורים שפאצירן אויף די גאסן דארט ארויף און אראפ, טייל מיט די היט טייל אן, נישט נאר דאס, נאר די סיידוואלקס דארט זענען זייער שמאל אין ס'וואקן דארט אנשים נשים וטף, ס'ממש א שרעקליכע סכנה פאר די בחורים דארט, אין עולם גולם שעפשענען נאך צווישן זוך נאך די דרשה, "WOW... טאקע א פראבלעם..."

Click to shrink...

דא האסטו מהר"א אליינס אין ארץ ישראל טשילט ארום אנעם הוט... קשוט עצמך ואח"כ קשוט אחרים

 

[קעניינע הארע]

ואני בחלומי, זאגט מיר איינער א יואלי, ער איז געקומען אויף די מסע הקודש לחסות בצל כנפיו פון דעם רבי'ן אין אתרא קדישא מירון, ער איז געקומען פריער, זיך פארשאפט א אוטו און ארומגעפארן לראות את הארץ לארכה ולרחבה, האט ער זיך פארקירעוועט און אריין געבלאנדזשעט אין מחוז ערביים, און פלוצלינג נעמען זיך צו פליען שטיינער שיש בהן כדי להמית, די גלאז פון די פענצטער כאפט א פליק, געמיינט האט ער, כל עוד נשמתו באפו, אז די נשמה זיינע פליעט ארויס פון זיינע נאזלעכער, איז געלויבט צו גאט פונקט אדורכגעפארן א אוטו פון די משטרה, ותשקוט הארץ, און ער איז אנטלאפן פון דארט נפשו בכפו, זאגט ער מיר, אז זיין געוואוינהייט איז געווען צו שעלטן ציונים ימח שמם ביי יעדע געלעגענהייט פון פראוסטרעישן זיך אזוי אויסצודריקן (אנשטאט עף. יו.), ומאז והלאה האט ער פאר זיי רעספעקט, זיי, די משטרה פון די ממשלה זענען געוועהן זיינע שלוחי דרחמנא.

Click to shrink...

דער "יואלי" וואטעווער הייבט נישט אן צו קענען די שיטה פון סאטמאר, די משל פון די צינדער מיט די לעשער....
ווייסט מען דען נישט אין סאטמאר אז די ציונים און די מיליטער באשיצן די אידן? זיי זענען נישט בלינד! די שיטה איז אז די ציונים האבן אנגערייצט די אראבער און אנגעצינדן די פייער פון שנאת ישראל, און דערנאך ווען עס פלאמט אויף קומען די "שלוחי דרחמנא" לעשן דעם פייער...

 

[ריבי]

דער "יואלי" וואטעווער הייבט נישט אן צו קענען די שיטה פון סאטמאר, די משל פון די צינדער מיט די לעשער....
ווייסט מען דען נישט אין סאטמאר אז די ציונים און די מיליטער באשיצן די אידן? זיי זענען נישט בלינד! די שיטה איז אז די ציונים האבן אנגערייצט די אראבער און אנגעצינדן די פייער פון שנאת ישראל, און דערנאך ווען עס פלאמט אויף קומען די "שלוחי דרחמנא" לעשן דעם פייער...

Click to shrink...

אין הכי נמי ער ווייסט נישט קיין סאך, נאר דאס אז מען איז אויפגעוואקסן מיט א חינוך צו שעלטן ציונים ווייל מען האט איהם מחנך גיוועהן מיט א שנאה, מיט די בארעכטיגונג פון הלא משנאיך ה' אשנא, אבער די עפיזאד וואס ער האט דורכגעלעבט אויף די אייגענע הויט האט געטוישט זיין בליק, און די שנאה איז געווארן ריפלעיסט מיט רעספעקט, דאס איז דער נאטור פון א מענטש.

מען קען טראכטן בדרך אפשר, אז די מנהיגים וואס האבן געפילט אויף די אייגענע הויט און פאמיליע די אכזריות און רציחות פון די אומות העולם ביי די ימי השואה, האבן אין זיך געהאט א פילינג אז מדינת ישראל איז א מתנה פון גאט פאר יודן, נאך די צרות, ביז די טאג פון משיח - ודי לחכימא.

 

[Mendy]

אה.. שיעור פארגעסן די צווייטע זאך, ער זאגט אז די פראבלעם פון גיוס איז שרעקליך, לייק נעווער ביפאר, ער זאגט א ביישפיל, א סאטמערע בחור איז אריינגעקמען צו אים דארט מיט א מעשה שהיה, די בחור דערציילט, ער האט געהאט אלע נויטיגע פאפירן זיך צי שטעלן און באקומען א פטור, אין ער איז אהינגעגאנגען, זאגט מען אים דארט אז ער דארף גיין צי א אנדערע בילדינג קעגן איבער, די בחור ווייסט נישט פון קיין מעשיות ער גייט אהין, די רגע ער קומט דארט אן זאגט מען אים, בחור'ל, דו ביזט שוין יעצט אין מיליטער, מ'האט אים אויסגעטאן זיין היט אין רעקל אין מ'האט אים געהייסן אנטון די מאנדירן.

פאר מיר מאכט די מעשה נישט קיין סענס, איך זאג נישט ס'ליגנט, אבער ר' אהרן איז א עקספערט אין שטיתום, סא אויב איינער קען קאנפירמען די מעשה וואלט איך געווען דאנקבאר, אפשר @חוקר ודורש? ס'דא אזא מציאות?

Click to shrink...

שמעון שישא פון מרכז עזרא ויועוץ האט דאס אים פארציילט, אינאיינעם מיטן בחור, געווען א ווידעא

 

[חוקר ודורש]

אה.. שיעור פארגעסן די צווייטע זאך, ער זאגט אז די פראבלעם פון גיוס איז שרעקליך, לייק נעווער ביפאר, ער זאגט א ביישפיל, א סאטמערע בחור איז אריינגעקמען צו אים דארט מיט א מעשה שהיה, די בחור דערציילט, ער האט געהאט אלע נויטיגע פאפירן זיך צי שטעלן און באקומען א פטור, אין ער איז אהינגעגאנגען, זאגט מען אים דארט אז ער דארף גיין צי א אנדערע בילדינג קעגן איבער, די בחור ווייסט נישט פון קיין מעשיות ער גייט אהין, די רגע ער קומט דארט אן זאגט מען אים, בחור'ל, דו ביזט שוין יעצט אין מיליטער, מ'האט אים אויסגעטאן זיין היט אין רעקל אין מ'האט אים געהייסן אנטון די מאנדירן.

פאר מיר מאכט די מעשה נישט קיין סענס, איך זאג נישט ס'ליגנט, אבער ר' אהרן איז א עקספערט אין שטיתום, סא אויב איינער קען קאנפירמען די מעשה וואלט איך געווען דאנקבאר, אפשר @חוקר ודורש? ס'דא אזא מציאות?

Click to shrink...

היינטיגע צייטן, מיט די יעצטיגע געזעצלעכע מצב פון די בחורים, יא, עס קען זיין אזא מציאות, אבער לויט ווי איך פארשטיי עס געשעט כמעט נישט, זיי האבן נישט קיין נערווען פאר איבערקערענישן

 

[ריבי]

נישט צו פארדרייען היסטאריע, איז די ראש ישיבה ר' חיים הערש געווען זייער ארויפגעקוקט ביי די ארוינים, ביז זיין פרשה און מחלוקת אין בני ברק.

חוץ וואס ער האט געהאט א גרויסע יד, אין מאכן די סאטמאר בני ברק'ע פאר ארוינים, האט מען בכלליות שטארק ארויפגעקוקט אויף אים ביי די ארוינים, און אים געהאלטן פאר איינס פון די געלונגענע אייניקלעך פון די ברך משה,
ס'זענען געווען ארוינים וואס האבן אפי' געזען אין אין א קאמפעטישן פאר ר' מענדל נאך מהר''א....

סא דאס וואס זיי שעלטן יעצט אויף אים, איז גארנישט קיין אלטע זאכן.

Click to shrink...

רבי חיים הערש מייזליש איז א געלונגענער מענטש, און קען אויך די דרכי תעלולות פון די סאטמארער פאליטיק, און ער האט פיל צוגעהאלפן אין בני ברק אז עס זאל בלייבן ביי מהר"א (מען האט געדארפט פארשידענע דריידלעך, ווייל די מהר"יי אנהענגער האבן געהאט דאקומענטן וואס האט געוויזן אויף זייער בעלות. עס איז געווען א ישיבת בית דין מיט בוררות, און צד מהר"א איז אנטלאפן באמצע.

איז דאך רבי חיים הערש מיט זיין שתדלנות, וואס ער האט צוגעהאלפן און געברענגט פאר מהר"א בני ברק, לכאורה איינער וואס קומט אים הכרת הטוב. למעשה, האט ער גארנישט גע'גנב'עט פון מהר"א. ער וויל זיין דער אב"ד אין בני ברק – און רוב מעמבערס זענען מסכים – אבער תחת דגלו פון מהר"א. סאו, וואט איז דע פראבלעם? פארוואס זאגט מהר"א א דרשה מפרסם צו זיין על פני העולם כולו, אז דער בן-אחותי האט געמאכט א מרידה? וואס א מרידה איז דאס, אז ער ווערט רב אין בני ברק תחת דגלו? מה נשתנה? מיט וואס איז עס אנדערש פון חתנו רבי שמעון זאב מייזליש, וואס איז רב אין זיין מחוז אין קרית יואל תחת דגלו?

עס איז א פליאה די גאנצע פייט. וואס איז עפעס פונקט אין בני ברק יצא הקצף?

מען הערט עפעס "ראטטער, פישער, שטיין". איז ווי אזוי ווערט דער מהר"א אריינגעדרייט אין די גאנצע ערבוביא, וואס קומט צו די קללות פון דעם מקלל דייטש? הדבר צריך ביאור.

ויש ליישב על פי סוד, די גאנצע מלחמה איז וועגן דיני ממונות, ווייל אזוי ווי עס גייט דאך אן יארן א פאונדרעיזינג פאר די נייע בנין אין בני ברק, און עס גיסט זיך אריין געלט די והותר, ווי רבי פנחס בן יאיר זאגט "ישראל קדושים נתבעים ונותנים", איז געווארן א חילוקי דעות ווי אזוי מען איז מחלק די נותר -ווהאו געטס דע ספויעלס- רבי חיים הערש האט געזאגט "כולה שלי" (מיט מיינע לעקערס), און מהר"א האט געזאגט "כולה שלי" (מיט מיינע לעקערס פישער שטיין ראטטער), און די פרטים קען מען דאך נישט ארויסזאגן מפני הכבוד, האט מען עס מלביש געווען אין א "מרידה".

ווער איז גערעכט? איז לכאורה מהר"א מער שטארק, ווייל די געלט איז אריינגעקומען לכבודו. און צדיקים, ווייסט מען דאך, ממונם חביב עליהם יותר מגופם.

 

[הדעה והכתיבה]

דא האסטו מהר"א אליינס אין ארץ ישראל טשילט ארום אנעם הוט... קשוט עצמך ואח"כ קשוט אחרים



View attachment 10723

Click to shrink...

ער רעדט פין קנאה אז ער האט עס געהאט בלויז 2 וואכען
און ער האלט נישט אויס צו זעהן ווי די אמעריקאנע בחורים האבען עס אגאנצען יאר

 

[ריבי]

ער רעדט פין קנאה אז ער האט עס געהאט בלויז 2 וואכען
און ער האלט נישט אויס צו זעהן ווי די אמעריקאנע בחורים האבען עס אגאנצען יאר

Click to shrink...

גיוו הים עי ברעיק, א רבי דארף זיך אויך אמאל אויסטשוכען, ער איז דאך א בשר ודם.

 

[אפענער]

גיוו הים עי ברעיק, א רבי דארף זיך אויך אמאל אויסטשוכען, ער איז דאך א בשר ודם.

Click to shrink...

און א בחור?

 

[ריבי]

און א בחור?

Click to shrink...

א וודאי שמח בחור בילדותיך.
אם לא עכשיו אימתי

 

[איש מבקש]

אם לא עכשיו אימתי

Click to shrink...

ווען ער ווערט א רבי.. ניין?

אונז גייען דא אין סירקעלס

 

[קעניינע הארע]

אין הכי נמי ער ווייסט נישט קיין סאך, נאר דאס אז מען איז אויפגעוואקסן מיט א חינוך צו שעלטן ציונים ווייל מען האט איהם מחנך גיוועהן מיט א שנאה, מיט די בארעכטיגונג פון הלא משנאיך ה' אשנא, אבער די עפיזאד וואס ער האט דורכגעלעבט אויף די אייגענע הויט האט געטוישט זיין בליק, און די שנאה איז געווארן ריפלעיסט מיט רעספעקט, דאס איז דער נאטור פון א מענטש.

Click to shrink...

האסט עפעס געענטפערט אויף מיין קשיא? אדער סתם מוסיף געווען על דבריך הראשונים

 

[ריבי]

האסט עפעס געענטפערט אויף מיין קשיא? אדער סתם מוסיף געווען על דבריך הראשונים

Click to shrink...

זעהט אויס אז דו ווילסט א דירעקטן תירוץ אפצופרעגן די קושיא וואס ווערט נולד מיטן משל, וואס דער סאטמאר רבי איז מעתיק אין ויואל משה.

די משל רעדט פון א צינדער וואס צינדט אן א פייער, און דערנאך ווען עס ברענט, שטעלט ער זיך צו צו די מצילים און ער שרייעט פייער! עס ברענט א פייער! און ער לייגט נאך צו א האנט צו פארלעשן, כאילו עס איז לבב דוי אויף דעם פייער, בו בזמן וואס ער אליינס איז דער צינדער וואס האט געמאכט די פייער.

זאגט ער די נמשל אויף די ציונים, זיי האבן אנגעצינדן די פייער ביי די ימי שואה, ביי די היטלער ערא, מיט זייער בויקאט וואס זיי האבן מכריז געווען, און דער רשע אדאלף היטלער איז געווארן בייזער אויף די אידן, ביז עס האט צוגעברענגט דעם חורבן יהדות באירופה, און כעת זענען זיי די לעשער פון כלל ישראל. און ער איז מוסיף אז זיי זענען געווען צינדערס פון נאך דורות פריער, מתחילת הווייתן ועד עתה מיט די ערביים. אזוי בויעט ער דארט גאנצע מגדלים און חומות פון די רשעי ישראל, די ציונים.

הדברים מוקשים, עס זענען שווערע ווערטער, און א אדם גדול האט עס געשריבן. פונדעסטוועגן, יש להשיב, איז אבער אין משיבין את הארי אחרי מותו. אבער א הערה קען מען זאגן: זענען דען די היינטיגע לעשער די זעלבע מענטשן ווי נעכטיגע צינדערס?

נניח אז עס איז אזוי, אז ציונים האבן געברענגט די שואה מיט זייער מרידה באומות (הגם עס איז נישט סופארטעד ביי פעקטס). נו! זאלן זיי האבן זייער תגמול ווי עווער זיי זענען, צי אין שאול צי אין גן עדן התחתון. אבער די היינטיגע ממשלה דיעלט מיט א ישוב אין ארץ ישראל פון איבער 7 מיליאן אידן כן ירבו, וואס זענען ארומגענומען כשה אחת בין שבעים זאבים וואס זענען גרייט להשמיד ולהרוג, דארף מען זיך באשיצן, אזוי ווי דער שלחן ערוך זאגט אין הלכות שבת.

ממילא איז דער ויואל משה'ס שיטה נישט רעלעוואנט לגבי די מציאות, און מען דארף האבן רעספעקט פאר די ממשלה און מתפלל זיין פאר זייער הצלחה לטובת היהודים, ווי מרדכי, דורש טוב לעמו, כאטש עס איז געווען פירשו ממנו רוב סנהדרין, וד"ל.

 

[קעניינע הארע]

דו כאפסט נישט מיין כוונה. דאס אלעס וואס דו שרייבסט און ביסט אזוי שיין מסביר איז דברים פשוטים לכל בר דעת, יעדער פארשטייט דאס, אפילו די סאטמארע יואלי'ס. אדרבה, היא הנותנת, טאקע ווייל יעדער האט פארשטאנען וואס דו שרייבסט, האט דער בעל ויואל משה געמוזט מסביר זיין די זאך מיט א משל פון א צינדער מיט א לעשער, להוציא מלבם.

ממילא, וואס איך זאג איז, אז עפעס מאכט מיר די מעשה מיט יענעם יואלי נישט קיין סענס, ווייל דאס וואס ער איז "געוואר געווארן" נאכ'ן ווערן געראטעוועט האט ער שוין געוואוסט בעפאר אויכעט (איך רעד נישט טאמער איז ער א פאלנער ע"ה), נאך אלעם, יעדער לייענט די נייעס, יעדער ווייסט אז די אידן אין ארצינו הק' זענען ארומגענומען מיט חיות טרף, וואוינענדיג בין שבעים זאבים, און ווען נישט די מיליטער וואלטן חלילה כסדר פארגעקומען נאך אקט. 7 פאגראמען... און מיט דעם אלעם פארדאמט מען די ציונים און די מיליטער (נישט די אינדיווידואלע סאלדאטן, וואס זיי האט דער ויואל משה באוויינט ווען זיי זענען געפאלן, קלאגנדיג לבי לבי על חלליהם, נאר מ'רעדט פון די הנהגה וואס שיקט זיי אריין אין מלחמה און זענען אין טשארדזש ואכמ"ל), ממילא קומט אויס אז פאר דעם יואלי איז באמת גארנישט נתחדש געווארן, חוץ אז ער איז "נתפעל געווארן" פון די מיליטער ווייל ער האט געשפירט די סכנה אויף די אייגענע האנט, אבער אין טעאריע האט זיך גארנישט געטוישט.

בקיצור, צוריק צו מהר"א......