א שיעור כללי אין בית החיים

[מרחשון]

גערעכט טאקע, אבער א סייענטיסט מישט זיך נישט אריין און די טבע ווען ער טרעפט עפעס וואס ער האט נישט געוויסט, סא עס איז נישט ממש די זעלבע.
(נישט אז עס מאכט עפעס אויס, נאר אן הערה)

Click to shrink...

ער מישט זיך יא אריין אין די טבע וויאזוי מיר קענען עס.

 

[blender]

ער מישט זיך יא אריין אין די טבע וויאזוי מיר קענען עס.

Click to shrink...

און ווייזט אז מיר האבן עס טאקע נישט גוט געקענט מכתכילה

 

[אפענער]

@blender אוודאי איז דא א חילוק צווישן אן אויפטרעף פון א סייענטיסט און א נס, @מרחשון טענה'ט אז עס איז א חילוק אן א מחלק, למעשה זענען ביידע בסך הכל אנדערש ווי אונזער טאג-טעגליכע עקספיריענס איז צוגעוואוינט.

@מרחשון דיין תירוץ איז זייער שיין לויטן מהלך פונעם רמב"ם אין מורה ח"ב פכ"ט אז נס איז א חריגה זמנית פון טבע, אבער לויטן רמב"ן סוף פרשת בא אז א נס קומט זאגן אז אלעס איז נסים נסתרים, מיינט עס יא אז עס איז מכחיש אלעס וואס מיר ווייסן, און אויף אים איז גילטיג יום'ס טענה.

 

[blender]

@blender אוודאי איז דא א חילוק צווישן אן אויפטרעף פון א סייענטיסט און א נס, @מרחשון טענה'ט אז עס איז א חילוק אן א מחלק, למעשה זענען ביידע בסך הכל אנדערש ווי אונזער טאג-טעגליכע עקספיריענס איז צוגעוואוינט.

Click to shrink...

גערעכט, דאס יא.

 

[אפענער]

איך האב יעצט געטראפן צוויי ארטיקלען געבויעט אויף א בוך וואס טענה'ט אז הום האט אויכנישט געזאגט אז קיין שום מענטשליכע עדות וועט נישט גענוג זיין צו גלייבן א נס, נאר אז די סטאנדארד איז הויעך און עס זענען דערווייל נישטא אזעלכע עדות

 

[מרחשון]

נאכ'ן ליינען מיכאל אברהם'ס סעריע, קום איך צוריק דא מיט עטליכע שטריכן פון זיין לאגיק, אויף וואס איך וועל מיך פרייען צו הערן אנדערע מיינונגען. צום ערשט הייבט ער אן מיט'ן ערקלערן וואס יום טענה'ט.

דעיוויד יום שטעלט אוועק זיין ארגומענט אין צוויי טיילן.

צום ערשט שלאגט ער פאר א טעסט לויט וויאזוי ער האלט אז מיר זאלן פילטערן יעדע סארט עדות'שאפט וואס פראקלאמירט א נס, און דערנאך טענה'ט ער אז קיין שום עדות'שאפט קען נישט אדורכמאכן דעם טעסט. דעריבער קומט ער צום מסקנא אז ניסים האבן נאך קיינמאל, און וועלן קיינמאל נישט פאסירן.

זיין פילטער ארבעט גאנץ פשוט. יום איז דאך אן עמפיריסיסט וואס האלט אז דער איינציגסטער וועג וויאזוי מיר קענען וויסן זאכן איז בלויז דורך די פערזענליכע ערפארונג וואס אונזערע חושים שפירן, און יעדע מאל וואס מיר עקספיריענסן אן ערשיינונג, ווערט אונזער וויסנשאפט דערין שטערקער און אומבויגזאמער.

(צום ערשט דארף קלאר געשטעלט ווערן די לעכערליכקייט פון אזא סארט עפיסטעמאלגיע. אויב דער איינציגער וועג וויאזוי מיר ווייסן זאכן איז וויבאלד מיר האבן עס בייגעוואוינט בעבר, וויאזוי ווייסן מיר אז דער עתיד וועט נאכפאלגן די זעלבע ערשיינונגען? דא וואלט מען געקענט זאגן די זעלבע טענה, אז בעבר האבן מיר געזען ווי דער עתיד פירט זיך אויף גענוי ווי דער עבר, אבער דאן ווערט עס א קרייזלדיגע טענה, ווייל מיר האלטן דאך ערשט אינמיטן אוועקשטעלן אז מיר קענען ארויסלערנען זאכן פון עבר אויף עתיד! אבער דערווייל לאמיר גיין מיט זיין לאגיק.)

אלזא, היות אונזערע חושים האבן שוין זייער אסאך מאל בייגעוואוינט אז די וועלט פירט זיך לויט א געוויסע דרך הטבע, און לעמות זה האבן אונזערע חושים זייער אסאך מאל בייגעוואוינט אז מענטשן'ס עדות זענען באגלייבט, מיט דעם וואס זייער עדות'שאפט האט זיך ארויסגעשטעלט אלס ריכטיג, דעריבער, יעדעס מאל וואס די צוויי קומען אין קאנפליקט, צום ביישפיל ווען מענטשן זאגן עדות אז א נס שלא על פי טבע האט פאסירט, דארפן מיר מעסטן וועלכע פון די צוויי פארמאגט א שטערקערע עמפירישע הוכחה, און איז דעריבער א גרעסערע וואונדער ווען זיי ווערן געבראכן. דערמיט וועלן מיר קענען אויסוועלן וועלכע פון די צוויי ערפארונגען אוועקצואווארפן אין דעם ספעציפישן פאל, טראץ וואס אין א ענליכע פאל, ווען עס וואלט נישט געווען קיין סתירה, וואלטן מיר יא אקצעפטירט יעדע איינס פון זיי פאר זיך אליין.

אצינד, וויאזוי מעסט מען טאקע וועלכע פון די צוויי פארמאגט א שטערקערע עמפירישע הוכחה? איז קודם כל שטעלט יום אוועק א הנחה אז עס איז נאך קיינמאל נישט אפירגעקומען א קראנטע עדות'שאפט דורך קלוגע, געלערנטע מענטשן וואס האבן געזאגט אז זיי האבן בייגעוואוינט א נס. פארשטייט זיך אז דאס איז א בלויזע הנחה, אן קיין עמפירישע ראיות. צווייטנס, טענה'ט יום, פארמאגן מענטשן א נטיה דווקא יא צו גלייבן געשעענישן און פאסירונגען וואס זענען אבסורד, און ממילא אפילו אין פאל וואס מיר הערן יא פון מענטשן וואס האבן באריכטעט אדער געהערט פון א נס מיט א קראנטע מקור, דארפן מיר דאס נעמען זייער סקעפטיש. פארשטייט זיך אז דאס איז נאכמער אמת ביי אזעלכע מענטשן וואס פארמאגן סתם אזוי א ווילדע פאנטאזיע אדער א קנאפע חוש צו דן זיין אויף זאכן, וואס ערקלערט פארוואס מיר געפינען אזויפיל זינלאזע אבערגלויבענישן ביי פרימיטיווע מענטשן. און אפילו דארט וואו א באריכט פון א נס האט זיך דערשלאגן צו א ציוויליזירטע פאלק, איז עס אויך געקומען פון זייערע צוריקגעשטאנענע זיידעס, וואס זענען געווען ווייט אוועק פון אונז, במקום צי בזמן. און ווי שפעטער אריין אין דער מאדערנע תקופה פון אינלייטנמענט, ווערן די באריכטן ווייניגער און ווייניגער.

א דריטער זאך ווואס מיר דארפן נעמען אין באטראכט איז, אז מענטשן רעדן אסאך מאל ליגנט… דאס אז עס זאל שטיין אין א צייטונג א נישט אמת'ער זאך, איז ווייט פון א נס, צי אפילו זעלטן. עס איז אוודאי נישט קיין סתירה מיט די געזעצן פון נאטור.
אויסער דעם, האלט יום, איז כמעט אויף יעדע עדות'שאפט איבער א נס, פארהאן א צווייטע עדות'שאפט וואס לייקנט עס, און דאס לייגט צו א צווייטע סיבה צוליב וואס מיר זאלן אפווארפן אזעלכע באריכטן, חוץ פון דעם פאקט אז עס איז א סתירה מיט נאטור. דאס איז אויך א בלויזע כלליות'דיגע טענה, און יום מיינט מסתמא זיך צו באציען אויף ניסים אינערהאלב רעליגיעזע גלויבונגען, וואס שלאגן אפ די ניסים פון אנדערע רעליגיעס.

באלד דערנאך, געבט ער אן א ביישפיל פון א נס וואס האט יא אנגעבליך פאסירט אין א נישט-רעליגיעזע, געלערנטע געזעלשאפט, און ער ברענגט דערפן א ראי' אז אפילו געלערנטע מענטשן קענען ווערן איינגערעדט אז א נס האט פאסירט. אבער יום געבט נישט אן קיין שום הסבר פארוואס ער האלט טאקע אז יענע נס האט נישט פאסירט. פשוט דער פאקט אז עס איז א נס, איז גענוג פאר אים דאס אפצואווארפן…

יום'ס קעגנער טייטלען אן אויף מערערע לעכער אין אזא סארט לאגיק.

צום ערשט איז מערקבאר די קרייזלדיגע, א-פריארי סברה וואס ער בויעט, נעמליך אז וויבאלד מענטשן האבן שוין ליגנט געזאגט בעבר איבער ניסים וואס 'האבן קיינמאל נישט פאסירט', קענען מיר אננעמען אז מען קען נישט גלייבן קיין עדות'שאפט אויף ניסים. דאס איז דאך א קלאסישע סירקל! וויאזוי ווייסטו שוין יעצט אז די ניסים איבער וואס די עדות'שאפטן האבן גערעדט, זענען באמת נישט פארגעקומען, אויב דאס איז וואס מיר זענען יעצט דן?

צווייטנס, טענה'ן אסאך, איז בכלל נישט אויסגעהאלטן אריינצושטעלן די באגלייבטקייט פון עדות'שאפט אין א סארט סטאטיסטישע אנאליז איבער וויפיל מענטשן זאגן ליגנט וכו'.

ווען מען שטייט אין געריכט און צוויי עדות קומען אריין און זאגן אז זיי האבן געזען ווי פלוני האט גע'הרג'עט דעם צווייטן, קען דאך זיין אז זיי זאגן ליגנט, ניין? אלזא, ווי גרויס איז דער פראצענט פון ליגנט וואס מענטשן זאגן? לאמיר זאגן ס'איז בערך דריי פראצענט. נישט אסאך. לעומת זה, לאמיר טראכטן: ווי גרויס איז דער שאנס, אז איינער זאל טאקע זיין א רוצח? לכאורה – פיל ווייניגער פון דריי פראצענט! וויפיל רוצחים זענען דען פארהאן צווישן די זיבן ביליאן מענטשן אויף דער וועלט? נו, באדייט דאס, אז מיר דארפן נישט גלייבן די עדות, וויבאלד עס זענען פארהאן מער ליגנער ווי רוצחים?

דעיוויד יום וואלט מסתמא גע'טענה'ט אז אויב ס'איז מער מסתבר אז דער עד זאגט ליגנט ווי אז דער רציחה איז טאקע געשען ווי ער זאגט, לאמיר אוועקווארפן די עדות, ניין? אבער דא ליגט דער טעות. עדות'שאפט איז נישט קיין סטאטיסטישע טשארט. ס'איז א מענטש, א לעבעדיגע באשעפעניש וואס שטייט פאר אונז, רעדט, דרוקט זיך אויס, און מיר קענען שפירן זיין אמת אדער שקר – ממש מיט די אויגן און אויערן.

אויב די רעדע וואלט געווען פון קאלטע נומערן, וואלט אוודאי די זאך אויסגעזען אנדערש. שטעלט אייך פאר צום ביישפיל אז עס זענען פארהאן צוויי באס פירמעס אין שטאט, איינס פון זיי טוט דאמינירן די מארקעט, פארמאגנדיג 97 פראצענט פון אלע באסעס אין שטאט, בעת די צווייטע פארמאגט בלויז דריי פראצענט. אויב עס מאכט זיך איין טאג א היט ענד ראן עקסידענט מיט איינס פון די באסעס, און מיר ווייסן נישט פון וועלכע פירמע יענער איז געווען, איז פארהאן א פערפעקטע סטאטיסטישע סברה צו זאגן אז ס'איז מער מסתבר אז ס'איז געווען דער גרעסערע פירמע. אבער אין דער עדות-מעשה, איז דאך דא דער פנים פונעם עד, זיין קול, זיין
אויפפירונג, און נאך – וואס מאכן אסאך מער אויס ווי א שורה אין א סטאטיסטיק.

ענליך דערצו געפינען מיר אין גמרא וואו עס ווערט געברענגט די שאלה פון עמיצער וואס האט פארקויפט א ווילדע אקס לשחיטה בעת רוב אקסן ווערן פארקויפט צו ארבעטן, און די שאלה איז צי עס הייסט א מקח טעות. לויט יום'ס לאגיק, און אפילו לויט די תורה'דיגע לאגיק פון אחרי רבים להטות, וואלט מען דאך געדארפט גיין נאך רוב און זאגן אז דער מוכר איז א ליגנער, און ער האט דאס יא פארקויפט על דעת ארבעטן. אבער די הלכה, עכ"פ לויט איין שיטה, איז נישט אזוי. און דער הסבר לויט ר' שמעון שקאפ איז גאנץ פשוט. היות עס איז פארהאן א מעגליכקייט, אפילו עס איז גאר א קליינער, אז דער מוכר האט דאס באמת געמיינט צו פארקויפן לשחיטה, דאן קענען מיר אננעמען זיינע רייד מיט א הונדערט פראצענטיגע זיכערקייט. פארוואס טאקע? ווייל עדות'שאפט איז נישט קיין טרוקענע סטאטיסטיק!


געוויסע עמפיריסיסטן לערנען אריין א צווייטע פשט אין יום'ס ווערטער פארוואס ער האלט אז מיר קענען אננעמען אז א נס האט נאך קיינמאל נישט פאסירט. די סברה גייט, אז היות יעדע מאל מיר גייען צום וואסער, זעען מיר נישט ווי זי שפאלט זיך, און יעדן מאל מיר זעען א בארג, זעט זיך נישט אן קיין גאט וואס געבט א תורה, דעריבער קענען מיר אננעמען אז אזא זאך איז זייער אומפראבעבל אז עס זאל געשען.

דער פראבלעם מיט אזא לאגיק איז, אז יעדע מאל מיר קוקן אויף די זון, זעען מיר אויך נישט קיין ליקוי חמה, און פארט וועלן מיר גלייבן איינעם וואס זאגט אז ער האט עס געזען. פארוואס? נאכמער דערפון - דער ביג בענג האט בלויז פאסירט איינמאל אין די היסטאריע, עכ"פ ווי ווייט מיר ווייסן, און פארט נעמען מיר אן אזא געשעעניש. פשוט וויבאלד דער פאקט אז מיר האבן זייער אסאך מאל 'נישט' געזען א געוויסע ערשיינונג, זאגט זייער ווייניג אויף די מעגליכקייט אז דאס זאל למעשה יא געשען.

מיכאל אברהם ערווענט אויך א סברה אפצופרעגן יום פון א דריטע ווינקל, און איז דאס מסביר מיט א משל: איינער זאגט דיר אז ער האט געווארפן א דייס, און באקומען הונדערט מאל נאכאנאנד דער נומער “זעקס”. אזא זאך וואלט אייך זיכער געווען א גרויסע וואונדער, און מיט רעכט.

יעצט לאמיר טוישן די פרעים אביסל. לאמיר זאגן אז מיר ווייסן שוין פון א פארלעסיכע מקור אז דער דייס איז געווארפן געווארן און געפאלן הונדערט מאל נאכאנאנד 'די זעלבע' צאל. מיר ווייסן בלויז נישט וועלכע. איז יעצט, ווען איינער קומט און זאגט “דער נומער איז געווען זעקס”, פארוואס זאלן מיר אים נישט גלייבן?

אין אזא מצב, זאגט מען נישט אז מיר האבן א זעקסטל שאנס אז ער זאגט אמת. נאר עס איז ליבערשט כמעט הונדערט פראצענט! ווייל אין דעם דאזיגן ראם נעמט ער סך הכל אינפארמאציע וואס מיר ווייסן שוין אז ס'איז דא, און ער איז בלויז מוסיף דעם פעלערדיגן שטיקל דערפון.

און אזוי אויך מיט אמונה און נסים. אויב א מענטש גלייבט אז עס איז פארהאן א בורא וואס האט באשאפן די נאטירליכע געזעצן, און מען זאגט אים יעצט אז גאט האט געטוהן א נס אדער זיך מגלה געווען – איז עס נישט קיין אומגלויבליכע זאך פאר דעם מאמין. יום קען סך הכל טענה'ן אז ער גלייבט בכלל נישט אין גאט, וואס דאן איז ער שוין אין א שטיקל קרייזלדיגע מצב, ווען ער שטעלט אוועק זיין מסקנא שוין ביים קשיא. איינער וואס גלייבט אין גאט מכוח פילאזאפישע סברות, און נעמט אן אז עס איז מסתבר אז גאט זאל זיך אנטפלעקן צום מענטשהייט און זאגן וואס זיינע געזעצן זענען, איז פאר אים ממש ערווארטעט אזא ערשיינונג.

לויט דעם שטעלט זיך ארויס אז איז בכלל נישט מעגליך צו פארפירן א דעבאטע איבער ניסים, וויבאלד יעדע זייט איז באזירט אויף א גאנץ אנדערע הנחה מיט וואס ער קומט, נאך בעפאר די שאלה צי ניסים פאסירן.


מיכאל אברהם גייט נאך ווייטער מיט'ן אריינקלערן צי יום אליין איז געווען איבערצייגט אין זיין ארגומענט, אדער ער רעדט בלויז סארקאסטיש א.ד.ג., וואס איך האב נישט אינגאנצן פארשטאנען.

עניוועי, גענוג פאר היינט.

 

[אפענער]

ווען מען שטייט אין געריכט און צוויי עדות קומען אריין און זאגן אז זיי האבן געזען ווי פלוני האט גע'הרג'עט דעם צווייטן, קען דאך זיין אז זיי זאגן ליגנט, ניין? אלזא, ווי גרויס איז דער פראצענט פון ליגנט וואס מענטשן זאגן? לאמיר זאגן ס'איז בערך דריי פראצענט. נישט אסאך. לעומת זה, לאמיר טראכטן: ווי גרויס איז דער שאנס, אז איינער זאל טאקע זיין א רוצח? לכאורה – פיל ווייניגער פון דריי פראצענט! וויפיל רוצחים זענען דען פארהאן צווישן די זיבן ביליאן מענטשן אויף דער וועלט? נו, באדייט דאס, אז מיר דארפן נישט גלייבן די עדות, וויבאלד עס זענען פארהאן מער ליגנער ווי רוצחים?

Click to shrink...

דאס איז נישט די ריכטיגע חשבון, דו דארפסט רעכענען דו טשאנסן אז צוויי מענטשן זאלן זאגן די זעלבע ליגענט קעגן דאס אז א מענטש זאל זיין א רוצח. עס קענען אויך זיין נאך חשבונות וואס זענען נוגע

 

[דאקטאר-ראבינער]

איך גיי עס יעצט פליפן. איך וויל נישט פראוואצירן קיינעם, אבער עס איז פארט חומר למחשבה.
אויב אלעס וואס מען ווייסט אבער דעם יקום איז אבזערוואציעס, אויב אזוי. האט איינער אבזערווירט ראדיא קארבאן טויזנט יאר צוריק? TL? OSL? אמינאו עסידס? וכו׳ אין אנדערע ווערטער, מיר אבזערווירן יעצט געוויסע חוקים. און פון דער עקסטערפאלירן מיר די עידזש אוו די יוניווערס. אבער ווער זאגט אז עס האט זיך אויפגעפירט דאס זעלבע טויזנט יאר צוריק? איי דו האסט נישט אבזעווריריט שנוים? ווי לאנג אבזעוורירטו עס בכלל? קענסטו דען אלע חוקים. נאר ווא דען. לויט ווי דו אבזעוורירסט יעצט אז עס טוישט זיך נישט, איז מסתבר אז עס האט זיך נישט געטוישט אין די פארגאנגענהייט. נו נו.
עס איז פארט כדאי צו באמערקן אז דו ווייסט נישט אלעס, און פונקט ווי מען פלעגט האלטן אז א באמבל בי דעפייעד די חקים פון טבע ביז מען האט דאס איבערגעשריבן, דארף מען זיין אפן אז מען קען נישט אלס און אויך , אז דער דעזיינער קען טוישן די חוקים ווי אויך קען ער מאכן אן עקסעפשאן טו דהע רול.ווי למשל קוואנטום ענטענגלמענט אדער דער בלעק האול אינפארמעישן פאראדאקס וואס זענען אדער א וויאלעישן אוו דע רול אדער קען מען פשוט נישט ריכטיג אלע רולס בכלל.
די באטטאם ליין איז, אז עס איז גרינגער סייענטיפיש צו זאגן אז עס איז דא א דעזיינער און ער קען אמאל ארויס קאלארן, ווי צו זאגן אז אלעס איז ביי רוב אין די רולס זענען קאנסטענט, אבער עס האט נישט קיין דעזיינער.

 

[אלפא]

איך גיי עס יעצט פליפן. איך וויל נישט פראוואצירן קיינעם, אבער עס איז פארט חומר למחשבה.
אויב אלעס וואס מען ווייסט אבער דעם יקום איז אבזערוואציעס, אויב אזוי. האט איינער אבזערווירט ראדיא קארבאן טויזנט יאר צוריק? TL? OSL? אמינאו עסידס? וכו׳ אין אנדערע ווערטער, מיר אבזערווירן יעצט געוויסע חוקים. און פון דער עקסטערפאלירן מיר די עידזש אוו די יוניווערס. אבער ווער זאגט אז עס האט זיך אויפגעפירט דאס זעלבע טויזנט יאר צוריק? איי דו האסט נישט אבזעווריריט שנוים? ווי לאנג אבזעוורירטו עס בכלל? קענסטו דען אלע חוקים. נאר ווא דען. לויט ווי דו אבזעוורירסט יעצט אז עס טוישט זיך נישט, איז מסתבר אז עס האט זיך נישט געטוישט אין די פארגאנגענהייט. נו נו.
עס איז פארט כדאי צו באמערקן אז דו ווייסט נישט אלעס, און פונקט ווי מען פלעגט האלטן אז א באמבל בי דעפייעד די חקים פון טבע ביז מען האט דאס איבערגעשריבן, דארף מען זיין אפן אז מען קען נישט אלס און אויך , אז דער דעזיינער קען טוישן די חוקים ווי אויך קען ער מאכן אן עקסעפשאן טו דהע רול.ווי למשל קוואנטום ענטענגלמענט אדער דער בלעק האול אינפארמעישן פאראדאקס וואס זענען אדער א וויאלעישן אוו דע רול אדער קען מען פשוט נישט ריכטיג אלע רולס בכלל.

Click to shrink...

דאס אז ס'זענען דא רולס וואס ווערן דיפייעד האסטו יא אן הוכחה? אדער אלעס וואס דו קענסט אנצייגן איז אז 'מיר ווייסן נישט' (די רולס - אדער די רולס פון עקסעפשאן) און דערפאר 'דיזיינער'?!
ווען איז דאס לעצטע מאל מיר האבן אבזערווירט עפעס גיין ארויס פון די עקסטרעפאלאציע רולס? אין אנדערע ווערטער, עקסטרעפאלאציע איז וואליד און מיר אלע נוצן עס איבעראל ביז עס ווערט נישט אפגעפרעגט. וואס איז די 'אפפרעג' אין די פעלער וואס דו רעדסט? בלויז די מעגליכקייט אז עס איז געווען אנדערש? סיריעסלי?
איך פארשטיי אויך אז די לעוועל פון זיכערקייט איז ווייניגער ווען מיר האבן אינפארמאציע דורך עקסטרעפאלאציע ווס ווען מיר באטראכטן עפעס פירסט הענד, אבער פון דארט ביזן צוקומען צום מסקנא אז עקסטרעפאלאציע איז פיקציע - איז א גאנג..

אנטשולידגט אויב איך האב שטרוי-מאנ'ד דיין ארגומענט אדער עס נישט גוט פארשטאנען.

די באטטאם ליין איז, אז עס איז גרינגער סייענטיפיש צו זאגן אז עס איז דא א דעזיינער און ער קען אמאל ארויס קאלארן, ווי צו זאגן אז אלעס איז ביי רוב אין די רולס זענען קאנסטענט, אבער עס האט נישט קיין דעזיינער.

Click to shrink...

אויסדרוקליך נישט!
ס'קען זיין גרינגער פסיכאלאגיש - און מעגליך פילאזאפיש אויב ווילסטו גיין מיטן טעלעאלאגישן ארגומענט - אבער סייענס האט א ספעציפישע דעפינאציע, און דאס איז צו מאכן וואס ווייניגער הנחות, און א הנחה אז א דיזיינער טוט זיך וואס ער וויל איז זייער ווייט פון סימפל - ווען די אלטערנאטיוו איז אז ס'זענען דא רולס וואס מיר פארשטייען פשוט נאכנישט...

 

[הק' לייביש שרייבער]

טו קאמפליקעיטעד פאר מי Too complicated for me. However, אילו ואילו דברי אלוקים אחרים. עס איז אפאר מינוט צום זמן איך קען נישט איצטערט אריין גיין אין די דין ודברים צו משלף זיין די אלע מהלכים. איך דארף נאך כאפן א מקוה דער ערשטער בעל פייפט שוין. אויב איך וועל זיין אין די גיסטע מוצ''ש קומט א גוטץ צו משלף זיין די שיטות בצוותא חדא. ארונים מיט די זאלונים וועלן קענען ביידע זיין אויפן שטייסך אינאיינעם.

שבת שלום ומבורך.

 

[בְעֵבֶר הַיַרְדֵן]

נאכ'ן ליינען מיכאל אברהם'ס סעריע, קום איך צוריק דא מיט עטליכע שטריכן פון זיין לאגיק, אויף וואס איך וועל מיך פרייען צו הערן אנדערע מיינונגען. צום ערשט הייבט ער אן מיט'ן ערקלערן וואס יום טענה'ט.

דעיוויד יום שטעלט אוועק זיין ארגומענט אין צוויי טיילן.

צום ערשט שלאגט ער פאר א טעסט לויט וויאזוי ער האלט אז מיר זאלן פילטערן יעדע סארט עדות'שאפט וואס פראקלאמירט א נס, און דערנאך טענה'ט ער אז קיין שום עדות'שאפט קען נישט אדורכמאכן דעם טעסט. דעריבער קומט ער צום מסקנא אז ניסים האבן נאך קיינמאל, און וועלן קיינמאל נישט פאסירן.

זיין פילטער ארבעט גאנץ פשוט. יום איז דאך אן עמפיריסיסט וואס האלט אז דער איינציגסטער וועג וויאזוי מיר קענען וויסן זאכן איז בלויז דורך די פערזענליכע ערפארונג וואס אונזערע חושים שפירן, און יעדע מאל וואס מיר עקספיריענסן אן ערשיינונג, ווערט אונזער וויסנשאפט דערין שטערקער און אומבויגזאמער.

(צום ערשט דארף קלאר געשטעלט ווערן די לעכערליכקייט פון אזא סארט עפיסטעמאלגיע. אויב דער איינציגער וועג וויאזוי מיר ווייסן זאכן איז וויבאלד מיר האבן עס בייגעוואוינט בעבר, וויאזוי ווייסן מיר אז דער עתיד וועט נאכפאלגן די זעלבע ערשיינונגען? דא וואלט מען געקענט זאגן די זעלבע טענה, אז בעבר האבן מיר געזען ווי דער עתיד פירט זיך אויף גענוי ווי דער עבר, אבער דאן ווערט עס א קרייזלדיגע טענה, ווייל מיר האלטן דאך ערשט אינמיטן אוועקשטעלן אז מיר קענען ארויסלערנען זאכן פון עבר אויף עתיד! אבער דערווייל לאמיר גיין מיט זיין לאגיק.)

אלזא, היות אונזערע חושים האבן שוין זייער אסאך מאל בייגעוואוינט אז די וועלט פירט זיך לויט א געוויסע דרך הטבע, און לעמות זה האבן אונזערע חושים זייער אסאך מאל בייגעוואוינט אז מענטשן'ס עדות זענען באגלייבט, מיט דעם וואס זייער עדות'שאפט האט זיך ארויסגעשטעלט אלס ריכטיג, דעריבער, יעדעס מאל וואס די צוויי קומען אין קאנפליקט, צום ביישפיל ווען מענטשן זאגן עדות אז א נס שלא על פי טבע האט פאסירט, דארפן מיר מעסטן וועלכע פון די צוויי פארמאגט א שטערקערע עמפירישע הוכחה, און איז דעריבער א גרעסערע וואונדער ווען זיי ווערן געבראכן. דערמיט וועלן מיר קענען אויסוועלן וועלכע פון די צוויי ערפארונגען אוועקצואווארפן אין דעם ספעציפישן פאל, טראץ וואס אין א ענליכע פאל, ווען עס וואלט נישט געווען קיין סתירה, וואלטן מיר יא אקצעפטירט יעדע איינס פון זיי פאר זיך אליין.

אצינד, וויאזוי מעסט מען טאקע וועלכע פון די צוויי פארמאגט א שטערקערע עמפירישע הוכחה? איז קודם כל שטעלט יום אוועק א הנחה אז עס איז נאך קיינמאל נישט אפירגעקומען א קראנטע עדות'שאפט דורך קלוגע, געלערנטע מענטשן וואס האבן געזאגט אז זיי האבן בייגעוואוינט א נס. פארשטייט זיך אז דאס איז א בלויזע הנחה, אן קיין עמפירישע ראיות. צווייטנס, טענה'ט יום, פארמאגן מענטשן א נטיה דווקא יא צו גלייבן געשעענישן און פאסירונגען וואס זענען אבסורד, און ממילא אפילו אין פאל וואס מיר הערן יא פון מענטשן וואס האבן באריכטעט אדער געהערט פון א נס מיט א קראנטע מקור, דארפן מיר דאס נעמען זייער סקעפטיש. פארשטייט זיך אז דאס איז נאכמער אמת ביי אזעלכע מענטשן וואס פארמאגן סתם אזוי א ווילדע פאנטאזיע אדער א קנאפע חוש צו דן זיין אויף זאכן, וואס ערקלערט פארוואס מיר געפינען אזויפיל זינלאזע אבערגלויבענישן ביי פרימיטיווע מענטשן. און אפילו דארט וואו א באריכט פון א נס האט זיך דערשלאגן צו א ציוויליזירטע פאלק, איז עס אויך געקומען פון זייערע צוריקגעשטאנענע זיידעס, וואס זענען געווען ווייט אוועק פון אונז, במקום צי בזמן. און ווי שפעטער אריין אין דער מאדערנע תקופה פון אינלייטנמענט, ווערן די באריכטן ווייניגער און ווייניגער.

א דריטער זאך ווואס מיר דארפן נעמען אין באטראכט איז, אז מענטשן רעדן אסאך מאל ליגנט… דאס אז עס זאל שטיין אין א צייטונג א נישט אמת'ער זאך, איז ווייט פון א נס, צי אפילו זעלטן. עס איז אוודאי נישט קיין סתירה מיט די געזעצן פון נאטור.
אויסער דעם, האלט יום, איז כמעט אויף יעדע עדות'שאפט איבער א נס, פארהאן א צווייטע עדות'שאפט וואס לייקנט עס, און דאס לייגט צו א צווייטע סיבה צוליב וואס מיר זאלן אפווארפן אזעלכע באריכטן, חוץ פון דעם פאקט אז עס איז א סתירה מיט נאטור. דאס איז אויך א בלויזע כלליות'דיגע טענה, און יום מיינט מסתמא זיך צו באציען אויף ניסים אינערהאלב רעליגיעזע גלויבונגען, וואס שלאגן אפ די ניסים פון אנדערע רעליגיעס.

באלד דערנאך, געבט ער אן א ביישפיל פון א נס וואס האט יא אנגעבליך פאסירט אין א נישט-רעליגיעזע, געלערנטע געזעלשאפט, און ער ברענגט דערפן א ראי' אז אפילו געלערנטע מענטשן קענען ווערן איינגערעדט אז א נס האט פאסירט. אבער יום געבט נישט אן קיין שום הסבר פארוואס ער האלט טאקע אז יענע נס האט נישט פאסירט. פשוט דער פאקט אז עס איז א נס, איז גענוג פאר אים דאס אפצואווארפן…

יום'ס קעגנער טייטלען אן אויף מערערע לעכער אין אזא סארט לאגיק.

צום ערשט איז מערקבאר די קרייזלדיגע, א-פריארי סברה וואס ער בויעט, נעמליך אז וויבאלד מענטשן האבן שוין ליגנט געזאגט בעבר איבער ניסים וואס 'האבן קיינמאל נישט פאסירט', קענען מיר אננעמען אז מען קען נישט גלייבן קיין עדות'שאפט אויף ניסים. דאס איז דאך א קלאסישע סירקל! וויאזוי ווייסטו שוין יעצט אז די ניסים איבער וואס די עדות'שאפטן האבן גערעדט, זענען באמת נישט פארגעקומען, אויב דאס איז וואס מיר זענען יעצט דן?

צווייטנס, טענה'ן אסאך, איז בכלל נישט אויסגעהאלטן אריינצושטעלן די באגלייבטקייט פון עדות'שאפט אין א סארט סטאטיסטישע אנאליז איבער וויפיל מענטשן זאגן ליגנט וכו'.

ווען מען שטייט אין געריכט און צוויי עדות קומען אריין און זאגן אז זיי האבן געזען ווי פלוני האט גע'הרג'עט דעם צווייטן, קען דאך זיין אז זיי זאגן ליגנט, ניין? אלזא, ווי גרויס איז דער פראצענט פון ליגנט וואס מענטשן זאגן? לאמיר זאגן ס'איז בערך דריי פראצענט. נישט אסאך. לעומת זה, לאמיר טראכטן: ווי גרויס איז דער שאנס, אז איינער זאל טאקע זיין א רוצח? לכאורה – פיל ווייניגער פון דריי פראצענט! וויפיל רוצחים זענען דען פארהאן צווישן די זיבן ביליאן מענטשן אויף דער וועלט? נו, באדייט דאס, אז מיר דארפן נישט גלייבן די עדות, וויבאלד עס זענען פארהאן מער ליגנער ווי רוצחים?

דעיוויד יום וואלט מסתמא גע'טענה'ט אז אויב ס'איז מער מסתבר אז דער עד זאגט ליגנט ווי אז דער רציחה איז טאקע געשען ווי ער זאגט, לאמיר אוועקווארפן די עדות, ניין? אבער דא ליגט דער טעות. עדות'שאפט איז נישט קיין סטאטיסטישע טשארט. ס'איז א מענטש, א לעבעדיגע באשעפעניש וואס שטייט פאר אונז, רעדט, דרוקט זיך אויס, און מיר קענען שפירן זיין אמת אדער שקר – ממש מיט די אויגן און אויערן.

אויב די רעדע וואלט געווען פון קאלטע נומערן, וואלט אוודאי די זאך אויסגעזען אנדערש. שטעלט אייך פאר צום ביישפיל אז עס זענען פארהאן צוויי באס פירמעס אין שטאט, איינס פון זיי טוט דאמינירן די מארקעט, פארמאגנדיג 97 פראצענט פון אלע באסעס אין שטאט, בעת די צווייטע פארמאגט בלויז דריי פראצענט. אויב עס מאכט זיך איין טאג א היט ענד ראן עקסידענט מיט איינס פון די באסעס, און מיר ווייסן נישט פון וועלכע פירמע יענער איז געווען, איז פארהאן א פערפעקטע סטאטיסטישע סברה צו זאגן אז ס'איז מער מסתבר אז ס'איז געווען דער גרעסערע פירמע. אבער אין דער עדות-מעשה, איז דאך דא דער פנים פונעם עד, זיין קול, זיין
אויפפירונג, און נאך – וואס מאכן אסאך מער אויס ווי א שורה אין א סטאטיסטיק.

ענליך דערצו געפינען מיר אין גמרא וואו עס ווערט געברענגט די שאלה פון עמיצער וואס האט פארקויפט א ווילדע אקס לשחיטה בעת רוב אקסן ווערן פארקויפט צו ארבעטן, און די שאלה איז צי עס הייסט א מקח טעות. לויט יום'ס לאגיק, און אפילו לויט די תורה'דיגע לאגיק פון אחרי רבים להטות, וואלט מען דאך געדארפט גיין נאך רוב און זאגן אז דער מוכר איז א ליגנער, און ער האט דאס יא פארקויפט על דעת ארבעטן. אבער די הלכה, עכ"פ לויט איין שיטה, איז נישט אזוי. און דער הסבר לויט ר' שמעון שקאפ איז גאנץ פשוט. היות עס איז פארהאן א מעגליכקייט, אפילו עס איז גאר א קליינער, אז דער מוכר האט דאס באמת געמיינט צו פארקויפן לשחיטה, דאן קענען מיר אננעמען זיינע רייד מיט א הונדערט פראצענטיגע זיכערקייט. פארוואס טאקע? ווייל עדות'שאפט איז נישט קיין טרוקענע סטאטיסטיק!


געוויסע עמפיריסיסטן לערנען אריין א צווייטע פשט אין יום'ס ווערטער פארוואס ער האלט אז מיר קענען אננעמען אז א נס האט נאך קיינמאל נישט פאסירט. די סברה גייט, אז היות יעדע מאל מיר גייען צום וואסער, זעען מיר נישט ווי זי שפאלט זיך, און יעדן מאל מיר זעען א בארג, זעט זיך נישט אן קיין גאט וואס געבט א תורה, דעריבער קענען מיר אננעמען אז אזא זאך איז זייער אומפראבעבל אז עס זאל געשען.

דער פראבלעם מיט אזא לאגיק איז, אז יעדע מאל מיר קוקן אויף די זון, זעען מיר אויך נישט קיין ליקוי חמה, און פארט וועלן מיר גלייבן איינעם וואס זאגט אז ער האט עס געזען. פארוואס? נאכמער דערפון - דער ביג בענג האט בלויז פאסירט איינמאל אין די היסטאריע, עכ"פ ווי ווייט מיר ווייסן, און פארט נעמען מיר אן אזא געשעעניש. פשוט וויבאלד דער פאקט אז מיר האבן זייער אסאך מאל 'נישט' געזען א געוויסע ערשיינונג, זאגט זייער ווייניג אויף די מעגליכקייט אז דאס זאל למעשה יא געשען.

מיכאל אברהם ערווענט אויך א סברה אפצופרעגן יום פון א דריטע ווינקל, און איז דאס מסביר מיט א משל: איינער זאגט דיר אז ער האט געווארפן א דייס, און באקומען הונדערט מאל נאכאנאנד דער נומער “זעקס”. אזא זאך וואלט אייך זיכער געווען א גרויסע וואונדער, און מיט רעכט.

יעצט לאמיר טוישן די פרעים אביסל. לאמיר זאגן אז מיר ווייסן שוין פון א פארלעסיכע מקור אז דער דייס איז געווארפן געווארן און געפאלן הונדערט מאל נאכאנאנד 'די זעלבע' צאל. מיר ווייסן בלויז נישט וועלכע. איז יעצט, ווען איינער קומט און זאגט “דער נומער איז געווען זעקס”, פארוואס זאלן מיר אים נישט גלייבן?

אין אזא מצב, זאגט מען נישט אז מיר האבן א זעקסטל שאנס אז ער זאגט אמת. נאר עס איז ליבערשט כמעט הונדערט פראצענט! ווייל אין דעם דאזיגן ראם נעמט ער סך הכל אינפארמאציע וואס מיר ווייסן שוין אז ס'איז דא, און ער איז בלויז מוסיף דעם פעלערדיגן שטיקל דערפון.

און אזוי אויך מיט אמונה און נסים. אויב א מענטש גלייבט אז עס איז פארהאן א בורא וואס האט באשאפן די נאטירליכע געזעצן, און מען זאגט אים יעצט אז גאט האט געטוהן א נס אדער זיך מגלה געווען – איז עס נישט קיין אומגלויבליכע זאך פאר דעם מאמין. יום קען סך הכל טענה'ן אז ער גלייבט בכלל נישט אין גאט, וואס דאן איז ער שוין אין א שטיקל קרייזלדיגע מצב, ווען ער שטעלט אוועק זיין מסקנא שוין ביים קשיא. איינער וואס גלייבט אין גאט מכוח פילאזאפישע סברות, און נעמט אן אז עס איז מסתבר אז גאט זאל זיך אנטפלעקן צום מענטשהייט און זאגן וואס זיינע געזעצן זענען, איז פאר אים ממש ערווארטעט אזא ערשיינונג.

לויט דעם שטעלט זיך ארויס אז איז בכלל נישט מעגליך צו פארפירן א דעבאטע איבער ניסים, וויבאלד יעדע זייט איז באזירט אויף א גאנץ אנדערע הנחה מיט וואס ער קומט, נאך בעפאר די שאלה צי ניסים פאסירן.


מיכאל אברהם גייט נאך ווייטער מיט'ן אריינקלערן צי יום אליין איז געווען איבערצייגט אין זיין ארגומענט, אדער ער רעדט בלויז סארקאסטיש א.ד.ג., וואס איך האב נישט אינגאנצן פארשטאנען.

עניוועי, גענוג פאר היינט.

Click to shrink...

הערליך ​

​

 

[בְעֵבֶר הַיַרְדֵן]

איך גיי עס יעצט פליפן. איך וויל נישט פראוואצירן קיינעם, אבער עס איז פארט חומר למחשבה.
אויב אלעס וואס מען ווייסט אבער דעם יקום איז אבזערוואציעס, אויב אזוי. האט איינער אבזערווירט ראדיא קארבאן טויזנט יאר צוריק? TL? OSL? אמינאו עסידס? וכו׳ אין אנדערע ווערטער, מיר אבזערווירן יעצט געוויסע חוקים. און פון דער עקסטערפאלירן מיר די עידזש אוו די יוניווערס. אבער ווער זאגט אז עס האט זיך אויפגעפירט דאס זעלבע טויזנט יאר צוריק? איי דו האסט נישט אבזעווריריט שנוים? ווי לאנג אבזעוורירטו עס בכלל? קענסטו דען אלע חוקים. נאר ווא דען. לויט ווי דו אבזעוורירסט יעצט אז עס טוישט זיך נישט, איז מסתבר אז עס האט זיך נישט געטוישט אין די פארגאנגענהייט. נו נו.
עס איז פארט כדאי צו באמערקן אז דו ווייסט נישט אלעס, און פונקט ווי מען פלעגט האלטן אז א באמבל בי דעפייעד די חקים פון טבע ביז מען האט דאס איבערגעשריבן, דארף מען זיין אפן אז מען קען נישט אלס און אויך , אז דער דעזיינער קען טוישן די חוקים ווי אויך קען ער מאכן אן עקסעפשאן טו דהע רול.ווי למשל קוואנטום ענטענגלמענט אדער דער בלעק האול אינפארמעישן פאראדאקס וואס זענען אדער א וויאלעישן אוו דע רול אדער קען מען פשוט נישט ריכטיג אלע רולס בכלל.
די באטטאם ליין איז, אז עס איז גרינגער סייענטיפיש צו זאגן אז עס איז דא א דעזיינער און ער קען אמאל ארויס קאלארן, ווי צו זאגן אז אלעס איז ביי רוב אין די רולס זענען קאנסטענט, אבער עס האט נישט קיין דעזיינער.

Click to shrink...

ר' אביגדור מילער אין זיין ספר
rejoice o Youth ניצט ער די טעאריע

 

[מרחשון]

@מי אני טענה'ט אין אישי אז דער גרעסטער נס איז נאך דאס וואס מהרז"ל זאל קענען געבן אזא שיינע דרשה...

 

[מי אני]

דא האב איך געשריבן במשנתו של הום בזה אז ער האט גע׳טענה׳ט קעגן דאס נאמנות פון עדות למציאותן של נסים מכח פיר פאקטארן:

1). היסטאריש - קיין שום נס האט דורכאויס היסטאריע נישט געהאט גענוג גאר גרויסע געלערענטע און גאר האנעסט מענטשן וואס זאלן מעיד זיין דערויף ממש וואס וואלטן געהאט צו פארלירן און מ׳וואלט געקענט אויפדעקן זייער ליגענט

2). פסיכאלאגיש - מענטשן בדרך כלל האבן א נטייה לשקר בפרט ביי נסים מעשיות

3). סאציאלאגיש - מעשיות פון נסים וואקסן בדרך כלל ארויס אין איגנארענט און בארבארישע פעלקער און גרופעס וואו ליגענטס ווערן אין אלגעמיין נישט אויפגעדעקט

4). רעליגיעז - קעגנזייטיגע נסים מעשיות פון אנדערע רעליגיעס קענסעלען אויס איינע די צווייטע

דר. הענדריק וואן דער בּרעגען טענה׳ט אז די טענות זענען דאך נאר כללים און זענען נישט גילטיג אלעמאל, ווי אויך אז עס איז ל״ד ווי איין נס פון איין רעליגיע איז שוה צו איינס אין א צווייטע אויף די דרך אז עס זאל עס ״קענסעלען״. ער טענה׳ט אויך אז הום׳ס טענות קעגן נסים זענען בעצם סירקולער: ער נעמט שוין אָן אז אדער אז עס איז נישט דא קיין ג-ט וואס אינטערוויִנט אדער אז אונז פארשטייען מיר אים אז ער גייט נישט קעגן חוקי הטבע.

הרב דר. משה רט טענה׳ט אויך אזוי. ער לייגט צו דערצו דאס געדאנק אז דאס ווי אזוי זאכן זענען יעצט קען מען ל״ד עקסטרעפּאלעיטן צו ווי אזוי זאכן זענען געווען אינעם עבר. (דאס איז אביסל ענליך צו טענת הרמב״ם במו״נ ח״ב פי״ז נגד שיטת אריסטו בנוגע קדמות אז מ׳קען נישט טענה׳ן פון ווי אזוי די חוקים וכדומה זענען יעצט צו ווי אזוי זיי זענען געווען בעת אשר נתיישבו מעיקרא ע״ש. הגם דארטן איז עס ווען עס האט זיך בכלל אוועקגעשטעלט און נישט בסתם אז עס איז געווען אנדערש.) ער האלט פונעם כוזרי ארגומענט; עכ״פ לגבי די היסטאריסיטי פון די צענטראלע קאָר פון די סיפורים (ועיין במה שהבאתיו ממנו). ער רעדט דארט אויך איבער דעם אז צי ווייניג סקעפּטיסיזם מאכט טאקע אז מען ווערט א פתי יאמין לכל דבר אבער צופיל מאכט שוין אז מען נעמט נישט אָן עפעס וואס איז יא אמת; דאס איז ענליך צום געדאנק אין סטאטיסטיקס פון זיך היטן פון סיי א טייפּ 1 עראָר און סיי א טייפּ 2 עראָר.

דא האב איך געשריבן לגבי דעם שמועס איבער יוסטיץ ועונש אז דר. וויליאם לעין קרעיג זאגט (פון א ריין קריסטליכע מבט):

I claim that it is very plausible that retributive justice is essential to God and therefore couldn't be overridden but must be met. The demands of retributive justice belong to God's very essence and would need to be satisfied​

Click to shrink...

ולגבי נסים שרייבט ער במשנתו פונעם קריסטליכן טעאלאג דוד פרידריך סטראַוּס:

As an acknowledged pantheist and in later life a materialist, Strauss proceeded, like the Rationalists before him, from the assumption that miracles are impossible in principle. According to Strauss, this is not a presupposition requiring proof; on the contrary, to affirm that miracles are possible is a presupposition which requires proof. God acts immediately on the universe only as a whole, but not on any particular part; on any particular part he acts only mediately through the causal laws of all other parts of nature. Hence, with regard to the resurrection, God's interposition in the regular course of nature is 'irreconcilable with enlightened ideas of the relation of God to the world.' Thus, any purportedly historical account of miraculous events must be dismissed out of hand; 'indeed no just notion of the true nature of history is possible without a perception of the inviolability of the chain of finite causes, and of the impossibility of miracles​

Click to shrink...

און ער ברענגט צו פון וואלטעיר:

Voltaire exemplified this incredulous attitude. In his Dictionary article on miracles, he asserts that a miracle is, properly speaking, something admirable; hence, 'The stupendous order of nature, the revolution of a hundred millions of worlds around millions of suns, the activity of light, the life of animals, all are grand and perpetual miracles. But according to accepted usage, 'A miracle is the violation of mathematical, divine, immutable, eternal laws; therefore, it is a contradiction in terms. But, it is said, God can suspend these laws if he wishes. But why should he wish so to disfigure this immense machine? It is said, on behalf of mankind. But is it not 'the most absurd of all extravagances to imagine that the infinite Supreme Being would on behalf of three or four hundred emmets on this little atom of mud 'derange the operation of the vast machinery that moves the universe? Voltaire's God, indeed the God of all Deists, was the cosmic architect who engineered and built the machine, but who would not be bothered to interfere in the trivial affairs of man. In this light miracles simply became unbelievable​

Click to shrink...

און פון שפינאזע:

Spinoza attempts to establish four points: (1) nothing happens contrary to the eternal and unchangeable order of nature; (2) miracles do not suffice to prove God's existence; (3) biblical 'miracles' are natural events; and (4) the Bible often uses metaphorical language concerning natural events so that these appear miraculous. I shall leave (3) and (4) to my colleagues in biblical studies, but the first two contentions merit closer exposition here. (1) Spinoza argues that all that God wills or determines is characterized by eternal necessity and truth. Because there is no difference between God's understanding and will, it is the same to say God knows or wills a thing. Therefore the laws of Nature flow from the necessity and perfection of the divine nature. So should some event occur which is contrary to these laws, that would mean the divine understanding and will are in contradiction with the divine nature. To say God does something contrary to the laws of Nature is to say God does something contrary to his own nature, which is absurd. Therefore, everything that happens flows necessarily from the eternal truth and necessity of the divine nature. What is called a miracle is merely an event that exceeds the limits of human knowledge of natural law. (2) Spinoza maintains, in rationalist tradition, that a proof for the existence of God must be absolutely certain. But if events could occur to overthrow the laws of Nature, then nothing is certain, and we are reduced to scepticism. Miracles are thus counter-productive; the way in which we are certain of God's existence is through the unchangeable order of Nature. By admitting miracles, which break the laws of Nature, warns Spinoza, we create doubts about the existence of God and are led into the arms of atheism! And at any rate, an event contrary to the laws of Nature would not warrant the conclusion to God's existence: the existence of a lesser being with enough power to produce the effect would suffice. Finally, a miracle is simply a work of Nature beyond man's ken. Just because an event cannot be explained by us, with our limited knowledge of Nature's laws, does not mean that God is the cause in any supernatural sense​

Click to shrink...

אויף די ערשטע טענה קען מען ענטפערן עפ״י הרמב״ן (שמות יג טז) אז די טבע איז פונקט אזא נס און דארף אָנקומען צו ג-ט ורצונו כביכול, און די איינציגסטע חילוק בין זה ל״נס״ איז פשוט אז דאס איז מער זעלטן. ווי אויך ארבעט שפינאזע׳ס טענה עפ״י זיין פּאַנטעאיזם וואו ״ג-ט״ און ״נאטור״ זענען איינס און דאס זעלבע, ולכן איז עפעס וואס גייט קעגן און/אדער איז אומעגליך אין ״נאטור״, ממילא קעגן ״ג-ט״. דער טעאיסט איז אבער נישט מסכים מיט די פּאַנטעאיסטישע הנחה מעיקרא.

קעגן די צווייטע טענה קען מען זאגן אז די טענה נעמט בעצם אָן צוויי הנחות: 1). א הוכחה למציאות הא-ל מוז זיין דעמאנסטרעטיוו ברור לגמרי. 2). מציאות הא-ל זעהט מען פון די נאטורליכע געזעצן. צו ביידע איז דער טעאיסט ל״ד מסכים (ועיין כאן).

און פון דוד הום ברענגט ער צו:

Hume supplies four reasons, which are a catalogue of typical Deist objections to miracles, why in fact the evidence for miracles is so negligible: (1) No miracle in history is attested by a sufficient number of men of good sense and education, of unimpeachable integrity so as to preclude deceit, of such standing and reputation so that they would have a good deal to lose by lying, and in sufficiently public a manner. (2) People crave the miraculous and will believe absurd stories, as the multitude of false miracles shows. (3) Miracles only occur among barbarous peoples. (4) All religions have their own miracles and therefore cancel each other out in that they support irreconcilable doctrines​

Click to shrink...

דער טעאלאג גאטפריד לעס האט גע׳ענטפערט דערויף:

Less argues: (1) Because nature is the freely willed order of God, a miracle is just as possible as any event. Therefore, it is just as believable as any event. (2) Testimony to an event cannot be refuted by experiences and observations. Otherwise we would never be justified in believing anything outside our present experience; no new discoveries would be possible. (3) There is no contradiction between experience and Christian miracles. Miracles are different events (contraria) from experience in general, but not contradictory events (contradictoria) to experience in general​

Click to shrink...

ועיין ערך די פראבלעם פון אינדאָקשען פון הום אליינס. (זייענדיג אז הום׳ס טענה קעגן נסים איז אז אונזער אמונה בהגדת עדות ובני אדם איז דאך אליינס מיוסד עפ״י עקספּיריענס. וממילא איז דאך אונזער עקספּיריענס אין די קביעות פון חוקי הטבע שטערקער ווי דעם. ועפי״ז איז מיוסד זיין טענה אז עס פעהלט אויס א משונה׳דיגע שטארקע נאמנות אין די הגדת עדות על הנס, וואס זאל איבערוועגן די שטארקייט פון אונזער נאמנות לחוקי הטבע; די אי-נאמנות פון די הגדה דארף זיין א גרעסערע נס פון די נס וחירוג מחוקי וואס זיי זאגן.) ובכעין זה זאגט ער טאקע:

It will be remembered that the world view that formed the backdrop to the Deist controversy was a model of the universe as a Newtonian world-machine that bound even the hands of God. So ironclad a view of natural law is, however, untenable. Natural law is today understood essentially as description, not prescription. This does not mean that it cannot serve as a basis for prediction, for it does; but our formulation of a natural law is never so certain as to be beyond reformulation under the force of observed facts. Thus an event cannot be ruled out simply because it does not accord with the regular pattern of events. The advance of modern physics over the Newtonian world-machine is not that natural law does not exist, but that our formulation of it is not absolutely final​

Click to shrink...

ער ברענגט צו פון דר. סטיפען בּילינסקי אז׳ן זאגן אז ״א נס איז קעגן די געזעצן פון נאטור״ מאכט נישט קיין סענס. ווייל אדער איז די הגדרה פון א ״געזעץ פון נאטור״ אז ״עס וועט האלטן ווי לאנג עס איז נישטא עפעס אנדערש נאטורליך דערקעגן.״ דאס זאגט אבער גארנישט צו ווען ג-ט איז דערקעגן. אדער קען די הגדרה זיין אז ״עס וועט האלטן ווי לאנג עס איז נישטא עפעס אנדערש נאטורליך אדער אובערנאטורליך דערקעגן.״ אין אזא פאל איז ווייטער נישט געבראכן געווארן די געזעץ דורך א נס וויבאלד ג-ט האט זיך טאקע קעגנגעשטעלט. א ״נס״ באדייט פשוט אז עס איז ״נאטורליך אומעגליך״ און טערמינען פון די ריין נאטורליכע פועלים.

ער ענדיגט צו:

Perhaps Pascal was right in maintaining that God has given evidence sufficiently clear for those with an open heart, but sufficiently vague so as not to compel those whose hearts are closed​

Click to shrink...