ארבעה כתות בהולכי שטריימל
איך האב שוין לאנג אין קאפ דעם געדאנק צו אנאלאזירן די direction of travel אין אונזערע -שטריימל טראגענדע- קהילות.
די ערשטע זאך וואס איז צו מיר אריינגעקומען איז וויאזוי אונזער עולם איז מער ווייניגער צוטיילט אין 4 אדער 5 גרופעס, און די שיפטס צווישן איין גרופע ביז די צווייטע איז אן אינטרעסאנטע פענאמען צו אבזערווירן און שטודירן.
פון
איין זייט זענען דא די גאר פרומע - די 'יראים' 'השומרים' 'נקדישך' גרופעס, די וועלכע בארגן א טעלעפאן מיט טעקסט איז א שווערע שאלה על שולחן ר' י"א מאסקאוויטש..
אויף
די סאמע פארקערטע זייט געפינען זיך אונז דא די חברי השטיבל הדין. ביי וועמען די דאגות זענען נאר וויפיל פארנאגראפיע זאל זיין ערלויבט אין פאבליק און אויב חוזק מאכן פונעם מגיד איז שוין 'צו ווייט'.. (אדער אויב מ'וויל גיין נאך ווייטער קען מען כולל זיין די א.ט.ד. געמיינדע אינעם ספעקטרום, זיי שטעלן ביים לינקן עק, און אונז גלייך צו רעכטס פון זיי.)
דאן זענען דא די מיטעלסטע צוויי קאטעגאריעס,
דער לינקערע זענען די וואטסעפפ אינגערלייט, צו וועמען
@לייביש הכהן, יונתן שווארץ, און אלע פאדקעסטס אינדערמיט זענען געוואנדן.
און
צו רעכטס פון זיי געפינען זיך די עיקר 'טשאנק' פון כלל ישראל. די וועלכע געפינען זיך אויף אייוועלט, הערן קול מבשר, אדער הערן אלעס נאך פונעם חבר וואס הערט עס דארט, ליינען מעלות און מאמענט צוזאמען אבער קענען דיר פונקטליך מסביר'ן פארוואס מ'טאר דעם מאמענט נישט ליינען, זענען איינשטומיג מיט די מערכה אנקעגן אינטערנעט, אבער נוצן עס אגאנצן טאג נאר לצורך פרנסה, שטעלן זיך צו צו די מוסדות, אבער בריקעווען נאך יעדער טיי אווענט, פארן אין קאנטרי ווייל עס איז מסורה, אבער באשולדיגן די שטריימל סוחרים פארן ארויפשרויפן די פרייזן, פארן מקומות הקדושים אבער מאכן זיכער אז די האטעל מיטן פיאכאלע סערוויס דארט איז טאפ-נאטש, די וועלכע האקן קוגל ווען זיי קענען אבער לאזן נישט אויס קיין אפארטוניטי צו האקן אויף די וועלכע האקן פלייש. בקיצור, דער רעגולער 'עמך איד', דער וואס זיצט על המחיה ועל ירושלים, ליינט מיט דארשט דעם 'אידישקייט' גליון און שאקלט צו מיטן קאפ צו אלעס וואס פאר זיין לאקאלע רב פאלט ביי.
די מערקבארע נקודה דא איז אז הגם ס'רוב עולם געפינט זיך אין דעם 'עמך' קאטעגאריע - אדער ערגעץ אין יענעם עריע קאוד, דערקענט זיך אבער לעצנטס א מאסיווע אויסברייטערונג אין דעם מער לינקערן גרופע. מ'זעט עס אויפן אויפשטייג פון די פענאמענא פון פאדקעסטס, ווייניגער-צענזורירטע חומר, וואטסעפפ משפיעים, אדער ווי איך רוף עס די 'מאנסי אינגערמאן פענאמען' (סארי צו די אלע מאנסי'ער דא) - די וואוקס פון די סארט עולם וואס פארט אוועק פון די מעינסטריעם און פון די עסטעבלישמענט, מ'ציט זיך צו די 'אומגעגענטער' מיט אדער אן רבנים (ע"פ רוב אן..), און מ'נעמט אידישקייט אסאך לייכטער - אזא 'טענק יו השם' אידישקייט, ווי אויסהערן א סניפיט פון ר' מיילעך בידערמאן איז שוין דאס ווייטסטע געגאנגען פאר ג-ט'ס וועגן.
נישט אז איך האב עפעס בעד אדער אנקעגן סיי וואס, עס איז פשוט אינטרעסאנט צו אבזערווירן, און עס לאזט זיך דערויף שפעקולירן, וויפיל מ'קען דערפון ארויסציען מסקנות אדער פאראלעלן צו געוויסע היסטארישע עפאכעס אין כלל ישראל - השכלה און אמעריקאניזם בראשם!?...
איך ווייס נישט פונקטליך וואס איך וויל דערמיט דא, און טאקע דערפאר איז עס אדערווייל אין מיין 'אומגעצייטיגטע שופלאד', ואדרבה, דער עולם קען מיר ארויסהעלפן דורכטון וואס דאס מיינט?! אויב דאס מיינט בכלל עטוואס?! וואו עס קען פירן, אדער וואס האט געפירט דערצו?!
און נאר צו קלארער מאכן, איך קוק אן די צוויי עקן אלס מער אויפריכטיגע און סטאבילע גרופעס, די פרומע איז דאך פשוט אז זיי האבן זיך זייער פונדאענטאליזם אין וואס זיי זענען איבערצייגט און גייען דערמיט עד הסוף, נישט אנדערש ווי דער א.ט.ד. וועלכע האט 'מחליט געווען' אז זיין לעבן פאדערט דאס זייניגע. אבער אפי' דאהי וואו דער עולם ליידט צומאל פון אנסעטלינג געפילן/געדאנקען - קען מען לכאו' אויך אנצייגן אויף א שטארקע אויפריכטיגקייט און ביקוש האמת וואס באגלייט דעם כלליות'דיגע מצב רוח, און עס מאניפעסטירט זיך טאקע אין די טיפזיניגער שמועסן פונקט ווי אין די קולטוארע אנאליזן אין וואס מיר אלע ענגעידזשן.
משא"כ די צוויי צענטער גרופעס וועלכע האבן א שטארקע מאטעריאליזם צו זיך, און זענען דערפאר היבש תוכנ'לאז אין עסענס. ביי איינעם איז עס די פרומערע אינערשע וואס האלט זיי אונטער די לאפעס פון די מוסדות/רבנים (און זעט טאקע אויס אביסל וועפעדיג לאור האמור), און ביי די אנדערע איז עס די 'מאדערנע מוזיק' און שטיקער בשר וואס האט זיי געכאפט און פארוואנדלט אין די 'נעא-סאטמארע' סטיל אידן...
וואס זאגט איר דערצו?
