וואס מיינט "פאקט"

[arye]

פאקט מיינט פאקט כפשוטו, און דאס רעכנט אריין אלע סארט פאקטן

 

[קץ דוחק]

װען מענטשן זאגן אז מ'קען עפעס נישט אפפרעגן װײל ס'איז א סײענטיפישע פאקט מײנט מען באמת װײל ס'איז געפּראָװט געװארן אנטקעגן די פיזיקעל מציאות און בײ דעם קומט נישט ארײן װאס דער סײענטיסט האלט יא אדער נישט. װײל ס'ארבעט און פארטיג. (אװדאי איז דא אמאל אז ס'ארבעט סײװי נאר פאר א דיפערענט ריזען פונװאס דער סײענטיסט האט געמײנט אדער טעאריזירט אבער אפילו דעמאלס טױשט זיך נאכנישט דער פאקט אז די מציאות ארבעט אזױ און אזױ).

נאר היות אין טעארעטיקעל סײענס דױערט געװענטליך אסאך יארן ביז מען קען פראװן א פרעדיקשען ממילא דארף מען פאר א תקופה טראָסטן דער סײענטיסט אדער זײן טעאריע אפי' אױב מען האט עס נאכנישט יעצט געטעסט אנטקעגן די מציאות'דיגע װעלט.

דערפאר זוכן זײ געװענטליך הינטערצושטיצן זײערע טעאריעס מיט העװי מעטאמאטיקס אזױ האט דער טעאריע כאטש א גוט עקספלײנטע מעטאמאטישע מאדעל אין פלאץ אױף װאס שפעטער דורכצופירן די עקספערימענטן װען די מיטלען דערצו װערן עװײלעבְּל. און געװענטליך אז עפעס שטימט מעטאמאטיקלי גאר גוט, אױף אלע אופנים - מיט אנדערע רילײטעד פאקטן װאס זענען שױן בעבר געטעסטעד געװארן - אײדער'ן עס טעסטן מיט עקספערימענטס, איז דא גוטע טשאנסן אז ס'זאל זיך טאקע ארױסשטעלן נאכ'ן טעסט אז דער טעאריע שטימט מיט דער געשעהענער פרעדיקציע.

 

[שגור]

4)סייענטיפישע פאקט
(אויך פשוטו כמשמעו )
דער מין פאקט איז גאר גאר שטארק צילוב צווי סיבות. איינס איז ווייל די סייענטיסטן האבן נישט קיין שום "אדשענדע" חוץ פון ארויס האבן די אמת. און צווייטנס איז די וועג וויאזוי מען קומט אן צי די מסקנא. סייענטיסטן נוצן א זאך וואס הייסט די "סייענטיפישע מאדעל" אנצוקומען צי סיי וואס פארא מסקנא. און דאס גייט אזוי: צום ערשט האט מען אדער א קשיא, אדער עפעס וואס איינער האט באמערקט, לאמיר נעמען די קשיא אויב ווייסער הייבט אן קאכן ביי 212 דעגרי. דערנאך גייט דיר סייענטיסט אויפקומען מיט א וועג וויאזוי ער קען מאכן אן עקספערימענט דאס צי פראָוון. ווי למשל ער גייט נעמען 100 טעפּ פון ווייסער, 10 טעפּ געמאכט פון שטיין צען פון אייזן צען פון גלאז... אזוי וועט ער אויך וויסן אויב די מאטריאל פון די טאָפּ מאכט אויס אין די מציאות. דערנאך גייט ער אריינלייגען 10 טעפּ, איינס פון יעדער מין טאָפּ אין אן אויוון פון 212 דעגרי, איינס פון יעדער מין אין אן אויוון פון 211 דעגרי א.א.וו.
צום סוף וועט ער זען אויב אלע טעפּ וואסער קאכן, קען זיין אז ווייסער אין גלאזערנע טעפּ קאכט שוין פון 206 דעגרי.ַאזוי גייט ער ארומגיין צי אלע אויווענעס און מאכן טיפע אבזערוואציעס. נאכדעם וועט ער נעמען אלע אבזערוואציעס און צאמשטעלן די דאטא. דא ביי אונזער משל גייט אונזער סייענטיסט זען אז וואסער (אויף סי לעעוול, פאר דער פראָפעסער וואס איז מדקדוק ) גייט קאכן ביי 212 דעגרי נישט קיין חילוק אין וועלכע טאָפּ עס ליגט. די לעצטע שטאפּל איז צי מאכן מער קליינע טוישונגן אין די וואסער, ווי למשל, ביי "עלקיליין" וואסער איז די זעלבע זאך צי נישט, אויב זאלץ עפעקט דאס....
נאכן איבערטוישן די עקספערימענט טויזענטער מאל, גייט ער אנגעקומען צי די סייענטיפישע פאקט אז וואסער קאכט בײ 212 דעגרי. וואס די מהלך וויאזוי ער קומט צי דער מסקנא איז (כמעט) אומעגליך צי האבן א טעות

Click to shrink...

האבן סייענטיסטן זיך נישט טועה געווען צענדליגע מאל במשך הדורות?
זיי האבן געמאכט סייענטיפישע מסקנות וואס האבן זיך שפעטער ארויס געשטעלט אלס נישט ריכטיג,