כ'וויל הערן וואס איר האלט

[יאסעלע ברוין]

כ'וויל אויסלייגן געוויסע פראגעס, און אייך פרעגן טייערע קרעמער'ס, אייער אייגענעם געפיל און מיינונג אויף דעם.

די ערשטע פראגע איז; וואס האלט איר, וויפיל סטעפס איז דא ביי יודישקייט; פון אפגעפארן נישט גלייבן אפגעזונדערט פונעם מציאות - ביז - איבערגלייבן גאר סטריקט און פרייליך, באקאנט אין פאבליק

אמאל איז געווען דריי; אפגעפארן, ערליך, און צדיק גדול

און היינטיגע טעג, וואס האלט איר וויפיל סטעפס איז דא; זיבן סטעפס? דריי סטעפס? 12 סטעפס??

 

[בְּעֵ֥בֶר הַיַּרְדֵּ֖ן]

כ'וויל אויסלייגן געוויסע פראגעס, און אייך פרעגן טייערע קרעמער'ס, אייער אייגענעם געפיל און מיינונג אויף דעם.

די ערשטע פראגע איז; וואס האלט איר, וויפיל סטעפס איז דא ביי יודישקייט; פון אפגעפארן נישט גלייבן אפגעזונדערט פונעם מציאות - ביז - איבערגלייבן גאר סטריקט און פרייליך, באקאנט אין פאבליק

אמאל איז געווען דריי; אפגעפארן, ערליך, און צדיק גדול

און היינטיגע טעג, וואס האלט איר וויפיל סטעפס איז דא; זיבן סטעפס? דריי סטעפס? 12 סטעפס??

Click to shrink...

יש שישים ריבוא אותיות לתורה

 

[בְּעֵ֥בֶר הַיַּרְדֵּ֖ן]

@אלפא
שנירל 'די פראבלעם מיט קאטעגאריזאציעס'

 

[אנטוישטער יונגערמאן]

אמאל, ווען וועלט איז געווען וועלט (נאך איידער דו און איך זענען געבוירן געווארן) ווען ס׳נאך געווען אזא זאך ווי אן אמת׳ע צדיק, ווי למשל ר׳ ישראל סאלאנטער, ר׳ יצחק אלחנן ספעקטער
ס׳געווען גדולים: אמת׳ע תלמידי חכמים ווי ר׳ עקיבא איגר, דער נודע ביהודה, דער חתם סופר וכד׳ האסטו געקענט פרעגן קאטעגאריעס, ווייל ס׳נאך געווען א אידישקייט וואס האט געהאט תוכן און טעם נישט סתם דאגמע מיט קאסטיומס און פני הדור כפני הכלב

היינט ליידער, ווען די דור האבן נישט קיין אהנונג וויפיל ס׳פעהלט אונז - איז א מחי׳ אז די יונגע דור דערשרעקט זיך נישט מער פון די ליגנס כאילו א גאלדענע בעקישע מאכט איינעם א צדיק און כאילו איינער וואס טוט אויס דעם שטריימל איז אויף א ״נידריגערע מדריגה״

So ס׳געווארן א גאנצע טשולנט ווייל
-צדיק הדור איז שווער צו געפינען. ר׳ יעקב מאיר שכטר איז אן אמת׳ער צדיק
-ערליך היינט רופט מען יעדע צווייטע שפילער &
- א.ג. אפגעפארן זענען דא אזויפיל טייערע נשמות וואס האבן די דרייסטקייט בועט צו זיין אין די פארפוילטע סיסטעם (און זיי קויפן נישט קיין בּולשיט וואס מ׳וויל זיי דערמיט פארדרייען די קאפ)

 

[מצליח]

@אנטוישטער יונגערמאן די האלסט אז עס איז מער נישטא קיין עכטע תלמידי חכמים, אדער צדיקים? אדער דו האלסט אז זיי זענען נישט אן טאפ.

למשל ביי די ליטווישע איז היינט ר' דוב לאנדא ביי די טאפ, ער הייסט א ערליכע איד וואס האט אויפגעגיבען זייער אסאך כבוד פאר זיינע פרינציפען, און אויך הייסט ער א ריזיגע תלמיד חכם, דו האלסט נישט אזוי?

יעצט ליין איך איבער איך מיין איך פארשטיי פלען נישט וואס דו ברענגסט ארויס.

 

[יאסעלע ברוין]

לדעתי איז דא 6
1] רבי'ס רבנים יחסנים בני תורה
2] ערליכע תמימות'דיגע בעלי בתים; פון אלע שיכטן
3] פויערן וואס גייען מיט די מינימאלסטע היימישע לבוש
4] מזרחים דתיים לאומיים
5] קאנסערוואטיוו, רעפארמער, ליבעראלע וואס האלטן די מינימאלסטע מנהגים פון שבת וימים טובים
6] יודישע אפשטאמיגע וואס ווילן לכתחילה חתונה האבן מיט א אנדערע פון אונזער פאלק, און יודען וואס זענען בלויז א יודישע נשמה, גארנישט מער

אבער באמת, אין היימישע אליינס איז דא נאך אזויפיל דרגות;
איבערגעפרומטע
וואוילע פרומע מדקדקים ומהדרים לכתחילה
סעמי היימיש
געווען היימיש
שטאמען פון היימישע
פארשטעלטע היימישע - אדער זיי גייען מיט'ן לבוש און ס'ליידיג אינסייט, אדער זיי גייען נישט די לבוש און זענען נאך אזוי ערליך ווי דער מדקדק בהלכה ומצוות

 

[בְּעֵ֥בֶר הַיַּרְדֵּ֖ן]

לדעתי איז דא 6
1] a. רבי'ס b. רבנים c. יחסנים d. בני תורה

Click to shrink...

2] a. ערליכע b. תמימות'דיגע c. בעלי בתים; d. פון אלע שיכטן

Click to shrink...

3] a. פויערן b. וואס גייען מיט די מינימאלסטע היימישע לבוש

Click to shrink...

4] a. מזרחים b. דתיים לאומיים

Click to shrink...

5] a. קאנסערוואטיוו, b. רעפארמער, c. ליבעראלע וואס האלטן די מינימאלסטע מנהגים פון שבת וימים טובים

Click to shrink...

6] a. יודישע אפשטאמיגע וואס ווילן לכתחילה חתונה האבן מיט א אנדערע פון אונזער פאלק, און b. יודען וואס זענען בלויז? א יודישע נשמה, גארנישט מער?​

Click to shrink...

Total=17​

 

[יאסעלע ברוין]

אדרבה, וויאזוי זאל איך שרייבן?
זיי זענען בלויז יודען, אבער טוען גארנישט דערצו

 

[בְּעֵ֥בֶר הַיַּרְדֵּ֖ן]

6] יודישע אפשטאמיגע וואס ווילן לכתחילה חתונה האבן מיט א אנדערע פון אונזער פאלק, און יודען וואס זענען בלויז א יודישע נשמה, גארנישט מער

אבער באמת, אין היימישע אליינס איז דא נאך אזויפיל דרגות;
1. איבערגעפרומטע
2. וואוילע 3. פרומע 4. מדקדקים 5. ומהדרים לכתחילה
6. סעמי היימיש
7. געווען היימיש
8. שטאמען פון היימישע
9. פארשטעלטע היימישע - 10. אדער זיי גייען מיט'ן לבוש און ס'ליידיג אינסייט, אדער 11. זיי גייען נישט די לבוש און זענען נאך אזוי ערליך ווי דער מדקדק בהלכה ומצוות

Click to shrink...

Total=11
11+17=28​

 

[יאסעלע ברוין]

די סך הכל וואס האט מיר געשטופט ארויסצוברענגן וויפיל שלבים ס'דא אינעם כלל ישראל, איז, ווייל למשל ווען איינער פרעגט היינט אויף א צווייטן, ווי באלאנגט ער?
קענסט מער נישט ענטפערן, ער איז חסידיש, ער איז ליטוויש, ער איז רבי'ש וכדומה.
דו מוזט זאגן אסאך חילוקים; סעמי היימיש, חסידיש מאדערן, באלעבאטיש רביש... פארפרומטער פורש מן הכלל... כופר בעיקר - וואס ביי דיר הייסט די עיקר! חחח

וכדומה וכדומה.

 

[בְּתוֹךְ עַמִּי]

לכאורה ווערט די מצב ביי שידוכים שווערער צוליב דעם. א שדכן ווייסט דאך נישט די חילוקים וואס מ׳זעיט נישט פון דערויסן… ואולי איז דא היינט מער גט׳ן אויך מהאי טעמא…

למשל, איינער וואס קען מיר נאר אויבן אויף וואלט מיר קאטעגארעזירט אלץ איינער וואס געהערט צו די עקסטריעם פרומע סעקט (אין א געוויסע סענס איזעס אפשר אמת אויך). אבער, מאידך גיסא בינעך אזוי ווייט פון זיין אריינגעפאסט אינעם סיסטעם באקס כרחוק מזרח ממעריב…

 

[יאסעלע ברוין]

לכאורה ווערט די מצב ביי שידוכים שווערער צוליב דעם. א שדכן ווייסט דאך נישט די חילוקים וואס מ׳זעיט נישט פון דערויסן… ואולי איז דא היינט מער גט׳ן אויך מהאי טעמא…

למשל, איינער וואס קען מיר נאר אויבן אויף וואלט מיר קאטעגארעזירט אלץ איינער וואס געהערט צו די עקסטריעם פרומע סעקט (אין א געוויסע סענס איזעס אפשר אמת אויך). אבער, מאידך גיסא בינעך אזוי ווייט פון זיין אריינגעפאסט אינעם סיסטעם באקס כרחוק מזרח ממעריב…

Click to shrink...

שתי תשובות בדבר

איינס, דאס וואס דו שפירסט דעם דרויסנדיגע אויסבליק אנדערש פון אינעווייניג, זענען דא גאר אסאך אזוי. ממילא איז עס נאר 'נאך' א פארדעקטע פאקט.

שנית, גיטין 'לדעתי' איז נאטורליך, אז אונזער 'ג'ענזי' {אויב דו ווייסט וואס די ווארט מיינט} איז קורץ-נערווענדיג, און ווען מ'דארף האבן נערווען אפצושלונגען א שווערע טאג, צייט, געשעעניש, פארלירט מען בליץ שנעל די אטעם און נערווען. און מ'מיינט ס'איז ימות המשיח...

באמת, אמאל האט מען אפגעלעבט לאנגע יארן מיט א פראבלעם און אפגעביסן די ליפן, און נישט געקלערט פאר א פאקט אז גט'ן איז א אפציע.
היינט נעבעך, ווען ביי די אומות העולם איז עס שוין מער סינגלס ווי געהייראט, און ווער יא איז אויך גאנץ קורץ.
- און אזויווי ס'דא א נאנ-סמאקינג עריע, איז נאך אביסל א פאקט 'א בלויז קאפעלס עריע'...

זאגט דער היימישער וועלט, ווי ס'גויאישט זיך יודישט זיך...
ס'מאכט סענס וואס כ'קלער??

 

[בְּתוֹךְ עַמִּי]

איינס, דאס וואס דו שפירסט דעם דרויסנדיגע אויסבליק אנדערש פון אינעווייניג, זענען דא גאר אסאך אזוי. ממילא איז עס נאר 'נאך' א פארדעקטע פאקט.

Click to shrink...

די פראבלעם איז אז ס׳איז פארדעקט. לאמיר זאגן אז ס׳איז פיפטי פיפטי האלב עולם איז תוכו כברו האלב נישט. יעצט, אז מ׳איז משדך די סארט מיט די אנדערע סארט הייבט עס נישט אהן צו קלעבן.. אבער, דיין סברה פון דאס נארמאלעזירן צו זיין א סינגל און נישט קענען פארנעמען א שווערע מינוט איז גראדע אויך אמת.

 

[יאסעלע ברוין]

אויב גלייבט מען אז שידוכים איז מן השמים, וואס מ'זאגט נאך פונעם רוזישער זצ''ל אז אויך מלאכים האבן נישט קיין השגה אין דעם ענין פון שידוכים, אויב אזוי דארף מען זיך נישט זארגן ווער ס'קומט צו וועמען אין שידוכים.
ווייל אויך דער איינגערעדטע עושר טרעפט דעם אנדערער איינגרעדטע עושר וכדומה וכדומה.

און אויב האסטו מורא אז ס'וועט ברענגן א גט, האב איך געקלערט אמאל א משל צו פרשטיין די דרך השם.
למשל דו ווילסט פארן קיין קאנאדע, און בטעות פארסטו קיין נאוואדע. וועט דיר די נעוועגעיטער זאגן דעם וועג צוריק ווי דו דארפסט פארן, אזוי אז דו זאלסט מיט די צייט אנקומען קיין קאנאדע.
די נמשל איז, אז די בחירה פון א מענטש איז פריי, ער קען וועלען וואס ער וויל - אויכעט קרומע וועגן.
אבער עצת השם היא תקום, ווייל סוף כל סוף וועט מען אנקומען צו דעם וואס גאט ב''ה אט געוואלט, נאר וויבאלד ס'דא א בחירה, און דער מענטשעלע האט צוליב סיבות נישט גענוצט די ריכטיגע שכל צו נעמען די ריכטיגע אפציע, וועט עס נעמען אביסל לענגער אז גאטס רצון זאל אויסגעפירט ווערן.

אגב, ר' שלומקע זווילער פלעגט יעדן רופען צדיק. אמאל האט אים איינער געזאגט, אויב כ'בין א צדיק ביים רבי'ן, אפשר זאל דער רבי זיך משדך זיין מיט מיר אויך?
האט ר' שלומקע אים געזאגט; דו וועסט דיך משדך זיין מיט דיינע סארט צדיקים, און איך מיט מיין סארט...

 

[בְּתוֹךְ עַמִּי]

אויב גלייבט מען אז שידוכים איז מן השמים, וואס מ'זאגט נאך פונעם רוזישער זצ''ל אז אויך מלאכים האבן נישט קיין השגה אין דעם ענין פון שידוכים, אויב אזוי דארף מען זיך נישט זארגן ווער ס'קומט צו וועמען אין שידוכים.
ווייל אויך דער איינגערעדטע עושר טרעפט דעם אנדערער איינגרעדטע עושר וכדומה וכדומה.

Click to shrink...

דאס איז אמת אויף א שידוך וואס איז שוין א מציאות, ס׳איז שוין געווארן. אבער, ווען מ׳זיכט א שידוך דארף מען נישט נעמען סיי וועם בלינדערהייט, מ׳דארף צוגיין דערצו מיט שכל…

 

[קרעמל]

די נושא איבער בחירה און ידיעה איז אפגעטיילט געווארען איז מעגליך בחירה און ידיעה אויף איינמאל?

 

[איש מבקש]

די נושא איבער בחירה און ידיעה איז אפגעטיילט געווארען איז מעגליך בחירה און ידיעה אויף איינמאל?

Click to shrink...

פון ערגעץ קען איך דיין נאמען.. איך קען מיך נישט דעמאנען יעצט..

 

[שמעקעדיג]

אונזער 'ג'ענזי' {אויב דו ווייסט וואס די ווארט מיינט}

Click to shrink...

Gen Z

 

[יאסעלע ברוין]

Gen Z

Click to shrink...

יא, גענעראציע Z
אויב כ'געדענק גוט דעם סדר... וועל איך עס אויסרעכענען, און אויב איינער קען עס משלים זיין, פשוט למאגר מידע, איז מכובד.
[ס'נישט קיין תורת משה מסיני...]

גענעראציע ''בעיבי בומער'' זענען די וואס זענען געבוירן נאכ'ן צווייטן וועלטס קריג, ביז די כ' יארן - ווייל זיי האבן געהאט אסאך בעיביס

גענעראציע X איז לכאורה די וואס זענען געבוירן אין די ל' און מ' יארן - פירושים זענען די אמעריקאנע אויפקומערס מסביר לפי מידת גשמיותם...

גענעראציע Y זענען די געבוירענע פון די נ' און ס' יארן - אויב כ'האב נישט קיין טעות.

גענעראציע Z געבוירענע דורות פון די ע' און פ' יארן.

און די קומענדיגע דור וועלן זיי רופען, די דור פון ''אלפא''. פארוואס? נישט קיין טיפע חשבון...
פשוט ווייל על פי סיבה האבן זיי געגעבן א נאמען פאר די פריערדיגע צענדליגע יארן, X Y Z, נו... נאך וזאת הברכה הייבט מען אן נאכאמאל בראשית...

אלף די ערשטע! 'אלפא' בשפת לאטיין. וואס אסאך שפראכן קומען פון לאטינער שפראך - מיוחס צו די חכמת יוונים, אונזערע באקאנטע...

 

[יאסעלע ברוין]

צווייטע פראגע
וואס האלט איר, ווער איז היינט דער טאפ אקטיאר ביים היימישער ציבור יודען?

נאכ'ן גריג איז טיילווייז אנגעגאנגען דאס יודישע טיאטער, אבער האט זיך צווישן די יארן אויסגעלאשן, און עפעס א פיילעט פונק האט זיך נאך געהאלטן אבער שטיל און נישט היימיש מער.
ביז ס'איז אנגעקומען די היימישע פלעיס, וואס האבן עס פראבירט צוריק אנצינדן, אבער א דאנק יוטויב איז געווארן א עפאכע פון בליאונג און די טאלענטירטע און טויגליכע האבן געהאט א גרייטע פלאטפארמע, אויף די שכינה זאל ריען. און עס ווערט מער און מער.