פראגע.
איז רציחה אליין אוממאראליש, אדער איז עס בלויז א פראבלעם צוליב די שלעכטע קאנסעקווענצן וואס עס ברענגט מיט זיך? אין אנדערע ווערטער, אויב רציחה וואלט מצליח געווארן אן קיין שלעכטע רעזולטאטן, וואלט עס נאך אלץ געווען אוממאראליש? וואס ממילא זענען טאקע די שלעכטע קאנסעקווענצן וואס מאכן רציחה נישט מאראליש, און נישט דער אקט אליין?
כ׳וועל געבן א דוגמא. למשל, אויב היטלער׳ס פלאן צו אויסמעקן דעם אידישן פאלק און אידישע קולטור וואלט מצליח געווארן, און עס וואלטן מער נישט געווען קיין אידן, און א נייע אנגענומענע וועלטליכע ארדער וואלט זיך פארמירט, וואלט דעמאלט די וועלט געזען עפעס שלעכט אין דעם? לכאורה נישט, נאכדעם וואס מיר נעמען דאס אן אלץ רעאליטעט. אויב אזוי קען מען זאגן, אז מיר, די פאר איבערגעבליבענע אידן, זענען די איינציקע וואס פארשווארצן היטלער און די נאציס, און נישט די זעקס מיליאן קדושים. דהיינו, א זאך וואס איז פארביי איז נישטא, ממילא איז זיין פראבלעם אויך נישטא. דער פראבלעם איז נאר וואס בלייבט איבער אלץ דער איצטיגער רעזולטאט, וואס גייט אויך צוריק און ווייטער.
פון א ביבלישן שטאנדפונקט זעט מען אז אינסטינקט האט געארבעט אין דעם פאל פון רציחה, ווי ביי קיין און הבל. אויב די אבות וואלטן נישט זיך פארבונדן מיט א מאראלישן געפיל, וואלט יעדער באשעפעניש נאכגעגאנגען זייערע אינסטינקטן.
אין וויסנשאפט געפינען מיר די זעלבע געדאנק ביי טשארלס דארווינס "סורווייוועל פון די פיטיסט" — אז דער שטארקסטער בלייבט לעבן און קלויבט זיך פונעם שוואכערן.
אין אלגעמיינער געזעלשאפט זעט מען ווידער דאס זעלבע מציאות ווי "איש את רעהו חיים בלעו" — יעדער זוכט ארויסנוצן און איבערקומען אנדערע אין ביזנעס, צווישן שכנים, מאן און ווייב, און אפילו צווישן אייגענע קינדער. דער מענטש שטייט בעיקר פאר זיין אייגענע זיכערקייט און איז גרייט אוועקלייגן יענעם בכל מה דאפשר לו כדי צו באשיצן אדער איבערהייבן זיך אליין.
סייד נאוט: צוליב דעם שרייב איך אנאנימאס, כדי איר זאלט מיר נישט טייטן.
איז רציחה אליין אוממאראליש, אדער איז עס בלויז א פראבלעם צוליב די שלעכטע קאנסעקווענצן וואס עס ברענגט מיט זיך? אין אנדערע ווערטער, אויב רציחה וואלט מצליח געווארן אן קיין שלעכטע רעזולטאטן, וואלט עס נאך אלץ געווען אוממאראליש? וואס ממילא זענען טאקע די שלעכטע קאנסעקווענצן וואס מאכן רציחה נישט מאראליש, און נישט דער אקט אליין?
כ׳וועל געבן א דוגמא. למשל, אויב היטלער׳ס פלאן צו אויסמעקן דעם אידישן פאלק און אידישע קולטור וואלט מצליח געווארן, און עס וואלטן מער נישט געווען קיין אידן, און א נייע אנגענומענע וועלטליכע ארדער וואלט זיך פארמירט, וואלט דעמאלט די וועלט געזען עפעס שלעכט אין דעם? לכאורה נישט, נאכדעם וואס מיר נעמען דאס אן אלץ רעאליטעט. אויב אזוי קען מען זאגן, אז מיר, די פאר איבערגעבליבענע אידן, זענען די איינציקע וואס פארשווארצן היטלער און די נאציס, און נישט די זעקס מיליאן קדושים. דהיינו, א זאך וואס איז פארביי איז נישטא, ממילא איז זיין פראבלעם אויך נישטא. דער פראבלעם איז נאר וואס בלייבט איבער אלץ דער איצטיגער רעזולטאט, וואס גייט אויך צוריק און ווייטער.
פון א ביבלישן שטאנדפונקט זעט מען אז אינסטינקט האט געארבעט אין דעם פאל פון רציחה, ווי ביי קיין און הבל. אויב די אבות וואלטן נישט זיך פארבונדן מיט א מאראלישן געפיל, וואלט יעדער באשעפעניש נאכגעגאנגען זייערע אינסטינקטן.
אין וויסנשאפט געפינען מיר די זעלבע געדאנק ביי טשארלס דארווינס "סורווייוועל פון די פיטיסט" — אז דער שטארקסטער בלייבט לעבן און קלויבט זיך פונעם שוואכערן.
אין אלגעמיינער געזעלשאפט זעט מען ווידער דאס זעלבע מציאות ווי "איש את רעהו חיים בלעו" — יעדער זוכט ארויסנוצן און איבערקומען אנדערע אין ביזנעס, צווישן שכנים, מאן און ווייב, און אפילו צווישן אייגענע קינדער. דער מענטש שטייט בעיקר פאר זיין אייגענע זיכערקייט און איז גרייט אוועקלייגן יענעם בכל מה דאפשר לו כדי צו באשיצן אדער איבערהייבן זיך אליין.
סייד נאוט: צוליב דעם שרייב איך אנאנימאס, כדי איר זאלט מיר נישט טייטן.
לעצט רעדאגירט:
