נצחיות התורה - וואס פינקטליך מיינט דאס?

קודם וואס מיינט יעדער וואלט געלערנט? ווער יעדער?
און ווי שוין געשמועסט אויבן (ביטע ליין עס איבער נאכאמאל) איז לא תסור נישט קיין קינדער שפיל..
יעדער וואס לערנט פשוט פשט, קיינער וואלט נישט געלערנט אז עין תחת עין מיינט געלט לולא דברי חז"ל. דאס מיינט נישט אז חז"ל זענען נישט גערעכט, אבער נאכאלס זענען זיי אסאך מאל אוועק פון פשט.

אגב, עס איז בכלל נישט מוכרח אז לא תסור מיינט אז זיי האבן די רעכט צו זאגן פשטים אין די תורה, מ'קען לערנען אז מ'רעדט פון זאכן וואס שטייט נישט קלאר אדער פרטים אינעם דין אדער מציאות וואס פאדערט אן אויטאריטעיט וואס זאל מחליט זיין
 
די פאקט אז די תורה איז א נצחיות.
'די פאקט' אז דו רופסט אן זאכן וואס דו 'גלייבסט' אלס א 'פאקט', פארענטפערט מיך געוויסע פראגע צייכנס וואס כ'האב איבער דיין קריטיקל טינקינג פראסעס.
 
'די פאקט' אז דו רופסט אן זאכן וואס דו 'גלייבסט' אלס א 'פאקט', פארענטפערט מיך געוויסע פראגע צייכנס וואס כ'האב איבער דיין קריטיקל טינקינג פראסעס.
סארי, איך האב געמיינט צו זיין "מיין אמונה אז די תורה איז א נצחיות" שוין פארראכטן.

אגב, וועלכע פראגע צייכענס האסטו? און וויאזוי און מיט וואס איז עס געווארן פארענטפערט?
 
דא קומט אריין די אמונה.
וואו קומט דא אריין אמונה? ביי לא תגנוב און לא תגזול טייטשט מען אויך אמונה? אדער נאר דארט וואו מ'ברויך א דריי טוהן פונעם פשוטע פשט פאר וואטעווער ריזן און מ'קען עס נישט פארענטפערן נעמט מען אפיר דעם אמונה? בא צוויי והעמידן על אחת?
 
וואו קומט דא אריין אמונה? ביי לא תגנוב און לא תגזול טייטשט מען אויך אמונה? אדער נאר דארט וואו מ'ברויך א דריי טוהן פונעם פשוטע פשט פאר וואטעווער ריזן און מ'קען עס נישט פארענטפערן נעמט מען אפיר דעם אמונה? בא צוויי והעמידן על אחת?
יא ביי לא תגנוב און לא תגזול, איז אויך דא אמונה בהשם ובתורתו אז ער האט באפוילן די צוויי געבאט, און אויך אמונה אין די דברי חכז"ל וואס האבן מפרש געווען די פסוקי התורה
 
וואו קומט דא אריין אמונה? ביי לא תגנוב און לא תגזול טייטשט מען אויך אמונה? אדער נאר דארט וואו מ'ברויך א דריי טוהן פונעם פשוטע פשט פאר וואטעווער ריזן און מ'קען עס נישט פארענטפערן נעמט מען אפיר דעם אמונה? בא צוויי והעמידן על אחת?
יא ביי לא תגנוב און לא תגזול, איז אויך דא אמונה בהשם ובתורתו אז ער האט באפוילן די צוויי געבאט, און אויך אמונה אין די דברי חכז"ל וואס האבן מפרש געווען די פסוקי התורה
נישט דאס מיינט אמונה אין די תורה און נישט דאס מיינט אמונה אין לא תגזול לא תרצח.

אמונה איז נישט קיין דיסקלעימאר אדער א צוזאג אז איך גלייב. ס'איז נישט קיין טערמס ענד קאנדישענס וואס מ'קלוקט, הגם רוב מענטשן טייטשן אזוי אפ די ווארט אמונה. אמונה איז א הרגש וואס מ'דעוועלאפט איבער צייט אז ס'דא געטליכקייט אין די בריאה, און ארבעטען אויף אמונה מיינט זיך מתבונן זיין אין דעם גרויסקייט. דאס מיינט אמונה אין לא תגזול וכדו', אז מ'גלייבט אז סדר העולם האט א געטליכקייט וואס איז נצחיות און גזילה ורציחה שטערט דעם אמת'קייט און תוכן פון לעבן, וואס לעבן מיינט זייער אסאך.

א גאט וואס דארף א "צוזאג" אז מ'גלייבט איז קיין גאט נישט, כאילו מע'דארף עם מאכן פילן גוט אז ער האט געהערט די ריכטיגע בלינדע ווערטער ארויס פון דיין מויל. די זעלבע איז אמונה אין חז"ל, מ'גלייבט מיינט צו זאגן אז מ'פרובירט צו פארשטיין מיט אן אמת'קייט און רעספעקט אז ס'איז לטובת די לעבן פון מענטשהייט דאס וואס זיי זענען פרובירן מסביר זיין. אבער קיינמאל נישט בלינדערהייט אדער געצווינגן נאר "ווייל אזוי". ס'איז א הרגש וואס א מענטש לאזט עקספלארן אזוי ווי בכל ביתי נאמן הוא מיינט נישט אז צוזאג פון משה רבינו בלינדערהייט אז ער וועט נישט גנב'נען פון באשעפער, ס'מיינט אז משה איז געווען "דארט" און וואך צו ווי ער געפינט זיך. ס'נעמט גאנץ לעבן צו טראכטן דערפון.

דאס מיינט הפוך בה והפוך בה דכולי בה, אז די הפיכה אין די געדאנקען פון תורה, און אפילו די ספקות און חקירות זענען די עיקרי התורה, דכולה "בה" מיינט די הפיכה בעצם, נישט די ווערטער פון תורה בלינדערהייט. אזוי ווי ס'שטייט לולו תורתך "שעשועי" נישט למדתי, ווייל די עיקר איז דאס וואס מ'איז זיך משתשע "מיט" די תורה, דאס מיינט אויך ויאמונו בשם ובמשה עבדו, ווייל ראתה שפחה כל הים מה שלא ראה יחזקאל בן בוזי, ווייל אפילו די שפחה האט משיג געווען די גרויסקייט פון געטליכקייט. און אוודאי מיינט עס נישט איך גלייב בלינדערהייט, ווייל צוזאגן האט יחזקאל הנביא צו הסתם געקענט בעסער ווי די שפחה, נאר ס'מייינט השגות און געפיל פון ויאמינו בה' ובמשה עבדו.

די זעלבע די ווארט אמן, איז נישט קיין צוזאג, ס'מיינט צו זאגן איך בין מסכים ווייל ס'רעסאנעיט מיט מיר, דאס הייסט איך לאז מיך טראכטן פון דעם געדאנק אז שהכל נהיה בדברו. אזוי אויך איז די לשון ויהי אומן את הדסה, נישט אז מרדכי האט געצווינגען אסתר אלס קינד ווי א פאָסטער פּערענט, ס'מיינט "געהאדעוועט" ער האט איר געפּאלישט און געפעמפערט צו אליינס אויס וואקסן א בעלת השגה און בעלת רוח הקודש.
 
לעצט רעדאגירט:
די אריגינעלע משלים פון דער פותח האשכול זענן אזוי פעלערהאפטיג און זינלאז, אזש עס איז שווער צו גלויבן אז ער מיינט ער ערנסט.
ווי אויך, וואס ער רוקט אריין די 'קוראזשפולע' רבנים, כאילו די גאנצע סבה זיך אנצוהאלטן די אלטע פסקים איז מער נישט ווי א מאנגל פון קוראדזש איז בלויז ספעקולאציע און אייגענע תאווה, נישט באזירט אויף עפעס. ווען די קאנסערוואטיווע באוועגונג טוישט גארנישט, האבן זיי דען היינט מנין? וואס פאר א קוראדזש האט עס זיי גענומן צו מתיר זיין פרויען ראבייס, אדער גייען מיט א קאר שבת אין שול? טאמער איין רבילע אין בורו פארק לערנט אפ די סוגיא און קומט אויס אז דער עירוב איז פסול, בלייבט ער דען מיט מנין? קוראדזש האט עס גענומן מתיר צו זיין?! מענטשן וואס בויען א באוועגונג און די אייגענע ווערטשאפט אויף זייער 'קוראדזש' זענן פונקט ווי די 'מסירות נפש' פון סאטמארער רב קעגן ציונים, וואס האט אים געבויט אן אמפיריע.

יעצט, צו די ערשטע טענה.
חלב עכו"ם האט זיך נישט געטוישט. דער פרי חדש האט גארנישט גע'ענדערט. ער האט מסביר געווען די הלכה, פונקט ווי עס איז געזאגט געווארן בשעת די תקנה איז געגרינדעט געווארן. ער האט נישט געמיינט אז דער רמב"ן האט געהאלטן אנדערש, קיין שום חידוש איז דארט נישט געווען. דער חתם סופר לערנט די סוגיא אנדערש, און היינטיגע חרדים נעמן אן דער חתם סופר. עס האט עפעס מיט שינוי הדורות? דער חתם סופר איז פונקט אזא גיליטיגע פשט אין סוגיא (עכ"פ פאר דער וואס ווייסט נישט) ווי סיי וועלכע אנדערע פשט.

בקיצור, נאר א גרויסע שוטה, וואס האט אנגענומן יעדער פיראכטס ווי א פסק, קען מיינן אז עפעס האט זיך געטוישט. יעדער וואס לערנט הלכה זעט אז די דרכי הפסק איז אן אור-אלטן, און די יסודות בלייבן ווי אייביג. דער וואס האט א חיצוניות'דיגע, אויבערפלעכליכע בליק אויף יעדער זאך, מיינט אז זאכן האבן זיך געטוישט.
 
די אריגינעלע משלים פון דער פותח האשכול זענן אזוי פעלערהאפטיג און זינלאז, אזש עס איז שווער צו גלויבן אז ער מיינט ער ערנסט.
די אלע שארפע אויסדריקן ווי "פעלערהאפטיג", "זינלאז", אדער "אייגענע תאוה" און "נאר א גרויסע שוטה" ווי די שרייבסט ווייטער, גייען דיך נישט ברענגן קיין שום סאפארט פאר דיין ארגומענט...
ווי אויך, וואס ער רוקט אריין די 'קוראזשפולע' רבנים, כאילו די גאנצע סבה זיך אנצוהאלטן די אלטע פסקים איז מער נישט ווי א מאנגל פון קוראדזש איז בלויז ספעקולאציע און אייגענע תאווה, נישט באזירט אויף עפעס.
יא, צו טראכטן פאראויס ארויס פון די קאמפארט זאון איז קוראזש, ס'איז אפשר נישט די קוראזש וואס דיר געפעלט יעצט, אבער אויסברייטערן געדאנק גאנג איז קוראזש, ווייל מ'באהאלט זיך נישט אין די עגזיסטינג באקוועמע מיינדסעט.
ווען די קאנסערוואטיווע באוועגונג טוישט גארנישט, האבן זיי דען היינט מנין? וואס פאר א קוראדזש האט עס זיי גענומן צו מתיר זיין פרויען ראבייס, אדער גייען מיט א קאר שבת אין שול? טאמער איין רבילע אין בורו פארק לערנט אפ די סוגיא און קומט אויס אז דער עירוב איז פסול, בלייבט ער דען מיט מנין?
דער חשבון אז מ'זאגט ארויס שיטות, אדער מ'פאסקענט חידושים איז וועגען "מנין", אין לך ציצמצום גדול מזו, ואין לך coward גדול מזו. די סיבה פארוואס אן עירוב פסל'ר קען פארלירן מנין וועט געווענליך זיין וועגען די בעלאני חלק פון דעם אז מ'אינדערדריקט א צווייטנס דעת תורה. איינער וואס פסל'ט די עירוב מחמת אמת פארלירט נישט קיין מנין, אזוי אויך ארטאדאקסישע רבנים וואס האבן זיך נישט געבויגן צו קאנסערוואטיווע שיטות זענען נישט געבליבן אן מנין, אזוי ווי היסטאריע האט געוויזן אז קושטא קאי. די זעלבע איז ביי רבנים מתירים, די ערליכע רבנים האבן דאס געטוהן ווייל זיי האבן באמת געהאלטן אז דאס איז הלכה. אייביג איז דא אמת און שקר, און דער מתיר אין נישט ווייניגער אמת אדער שקר ווי די אוסר.
קוראדזש האט עס גענומן מתיר צו זיין?! מענטשן וואס בויען א באוועגונג און די אייגענע ווערטשאפט אויף זייער 'קוראדזש' זענן פונקט ווי די 'מסירות נפש' פון סאטמארער רב קעגן ציונים, וואס האט אים געבויט אן אמפיריע.
האסט נישט געקענט אנכאפן א בעסערע משל. אזוי זעהט אויס אן אימפעריע געבויט אויף באגראבן יענעם. דאס איז טאקע נישט קוראזש, דאס איז קאווארדעס וואס וועפט אויס מיט די צייט, ווי דער אנטי ציונות באוועגונג האט געוויזן. תורה ביי די אגודיסטן, מזרחיסטן, בּוּמט לייק נעווער ביפאר אין היסטאריע, ווידער די אימפעריע פון "מסירות נפש" איז טאקע געבליבן מיט די מסירה אבער אן די נפש.
יעצט, צו די ערשטע טענה.
חלב עכו"ם האט זיך נישט געטוישט. דער פרי חדש האט גארנישט גע'ענדערט. ער האט מסביר געווען די הלכה, פונקט ווי עס איז געזאגט געווארן בשעת די תקנה איז געגרינדעט געווארן. ער האט נישט געמיינט אז דער רמב"ן האט געהאלטן אנדערש, קיין שום חידוש איז דארט נישט געווען. דער חתם סופר לערנט די סוגיא אנדערש, און היינטיגע חרדים נעמן אן דער חתם סופר. עס האט עפעס מיט שינוי הדורות? דער חתם סופר איז פונקט אזא גיליטיגע פשט אין סוגיא (עכ"פ פאר דער וואס ווייסט נישט) ווי סיי וועלכע אנדערע פשט.
האסט צוגעטראפן צום פותח האשכול אומוויסנדיג, די חתם סופר איז טאקע פונקט אזוי גילטיג ווי סיי וועלעכע אנדערע פשט ווי די זאגסט, אבער מינה איז געדרינגן אז סיי וועלעכע אנדערע פשט איז פונקט אזוי גילטיג ווי די חתם סופר איז.
ייש"כ פאר אויסגראדן...
בקיצור, נאר א גרויסע שוטה, וואס האט אנגענומן יעדער פיראכטס ווי א פסק, קען מיינן אז עפעס האט זיך געטוישט. יעדער וואס לערנט הלכה זעט אז די דרכי הפסק איז אן אור-אלטן, און די יסודות בלייבן ווי אייביג. דער וואס האט א חיצוניות'דיגע, אויבערפלעכליכע בליק אויף יעדער זאך, מיינט אז זאכן האבן זיך געטוישט.
די "דרכי פסק איז אן אור-אלטן" און "די יסודות בלייבן ווי אייביג" זאגט נאר איין זאך, אז די מתירים האבן טאקע נישט קיין "חיצונות'דיגע אויבערפלעכליכע בליק", ווייל זיי נעמען קלאר ארויס אז די אור-אלטע דרכי הפסק און אייביג בלייבענדיגע יסודות פון די תורה שבעל פה פון פסקי אמת אפגעזעהן פון די סטאנדארד איז כח הוראה פון די מסורה, נישט נאר איז כח דהתירא עדיף, נאר סיי וועלעכע רב וואס מישט אויף די תורה פון פריש און זאגט א פרישע פסק דאס איז די אריגענעלע מסורה.

פונקט ווי איינער עסט aged beef, אדער aged wine. די המון עסט דאס נישט ווייל זיי קענען דאס נישט ערלויבן, אבער ווען זיי קענען זיך יא דאס ערלויבן, נעמען זיי די קוראזש צו טועם זיין עפעס "aged" אנשטאט צו מאכן די אויגן און זאגן איך עס נישט "aged" ווייל די המון עסט נישט.
 
לעצט רעדאגירט:
1. איך האב עטליכע מאל געהערט פון הרב ברוך מרדכי אזרחי זצ"ל אז ווען דער ראב"ד שרייבט לא נהיר ולא צהיר ולא בהיר, איז עס ווארום לא נהיר ולא צהיר וואלט נישט גענוג געווען.
דא האט מען גענומן א גאר שוואכן יסוד, און אויף דעם געבויט א בנין פון צוברעקלטע ציגן, באהאפטן דורך וואסערליכע פעך, און דערנאך געטרוקנט אויף א פייכן טאג. אן די שארפע אויסדרוק, וואלט איך דאס נישט ארויס געברענגט.

2. די אריגינעלע שרייבער האט געברענגט עטליכע טענות, אבער די יסודות אויף וואס זיין טענות זענן האט ער געהאפט דו וועסט אננעמן אליינס.
ער האט געוואלט אז יעדער זאל מסכים זיין אז 'חתימת התלמוד' האט נישט קיין שום תוקף אין תורה, און יעדער מעג טון פונקט ווי תנאים און אמוראים האבן געטון, נאר עס פעלט זיי אביסל 'קוראדזש'. ממילא האלט ער אז מ'קען מבטל אדער משנה זיין תקנות שנתפשטו בכל ישראל, אדער ווידער מאכן נייע תקנות לעת הצורך.
האט ער געלערנט די מראי מקומות אין דער ענין? עס זעט אויס אז נישט, ווארום ער ברענגט זיי נישט צו, און ניטאמאל זייער טענות שלא משמם. וואס פארא דרך ארץ קומט עס אז עס איז אזוי געשריבן פון אומוויסענדקייט? מיינט ער טאקע אז ער איז די ערשטע אנצוקומן מיט די קשיאס? אלס בחורים האבן אסאך פון אונז געספראוועט דערמיט. נאר איינער וואס האט אביסל צוטרוי האט געטראפן די תירוץ. מ'האט געלערנט די רמב"םס, די קדמת העמק, ר' אלחנן ווסרמן אויף די נושא, דער ביאור הגר"א, און נאך און נאך. ווען מ'קומט אבער מיט פארטיגע מסקנות פון 'קוראדזש', האט מען שוין פארמאכט די טיר צו די אלע מראי מקומות.

3. לאמיר גייען א טריט ווייטער. עס רעדט זיך יעצט פון קוראדזש, כאילו די וואס זענן מתיר אלסדינג איז 'ארויס פון קאמפארט זאון'. איז עס דען טאקע אזוי? א מענטש וואס לעבט צווישן גוים א גאנצע צייט, און אין זיין רעליגיע מעג א פרוי נישט דינן אלס ראביי (צו נעמן איין משל), איז זיין 'היתר' ארויס פון קאמפארט זאון? אדער גאר פארקערט, דאס איז זיין קאמפארט זאון, און ענדליך האט ער געבראכן זיין cognitive dissonance און געשטימט זיין שיטה מיט זיין לעבן שטייגער (נישט פארקערט)?
ועוד, א מענטש וואס גייט אריין אין א געפאר פאר א העכערן תכלית, איז א העלד. ווען אבער א צענערלינג נעמט זיין טאטענ'ס קאר און דרייווט הונדרעט מפ"ש אויף דער 42, איז ער נישט קיין העלד, נאר איינער וואס פארשטייט נישט די געפאר דערפון. ווען מיר טרעפן א רב וואס איז גרייט אוועק צו מאכן אלסדינג, דארף מען ערשט קוקן צו זיין לעבן, אדער כאטש זיין תורות, זענן ערנסט. האט ער עכט געזוכט דער אמת? נעמט ער טאקע אחריות פאר די קשיאס און ראיות? אדער האט ער לייכטזיניקייט צו די סוגיא, און ער פארלייגט זיך אויף זייטיגע עניינים אדער לאזונגן (כחא דהתירא עדיף!!!) אנצוקומן ווי ער צילט? יא, פיל היינטיגע חרדישע 'תשובות' זענן אנגעפיקעוועט מיט לייכטזיניקייט אויך, אבער די אלע 'קוראדזשפולע' רבנים זענן גארנישט בעסער אין דער געביט. קוק נאכאמאל די קאנסערוואטיבע תשובה אויף דרייוון שבת אין ביהמ"ד.
ועוד בו שלישיה, אפילו ווען מיר וועלן נאכגעבן זיין קלעים אז די 'מתירים' האבן קוראדזש, דאס מיינט נישט אז די אוסרים קומן נאר פון א מאנגל פון קוראדזש. עס קען גאר זיין אז זיי האלטן טאקע ווי זיי זאגן, נישט ווייל זיי האבן עפעס מורא.

4. 'אין לך צמצום גדול מזה', הייסט'ס די ווארט 'טפשות' מעג מען נישט שרייבן, אבער דאס יא. פארוואס? איך ווייס נישט ווי אלט דו ביסט, אבער איך געדענק גוט די מעשה פון די עירוב אין ב.פ.. איך וויל נאר נישט אריין גייען אין די פאליטיק דערפון, ווייל עס איז נישט נייטיג. דאס איז דעמאלס געווען פשוט אז רוב רבנים האבן ארויס געשטעקט די נאז פון לאך, געשמעקט די ווינט, און איינגעזען אז דא וועט דער היתר זיגן העכער די איסור, און ממילא האבן זיי זיך צוגעשטעלט. אדער וועגן די 'דעת תורה' פון דער קארלסבורגער רב (די זעלבע בלאף ווי די פארקערטע 'דעת תורה' פון סאטמאר), אדער ווייל די ווייבער האבן געהאט די אויבער האנט. עס האט זיי נישט געקאסט קיין פיאסטער. די שרייערס אין וויליאמסבורג זענן א באנדע פגעים רעים, אבער זיי האבן עכט נישט קיין כח אויף קיינעם.

5. לגבי די חלב עכו"ם זעט אויס א טעות בהבנת הנקרא. דער פותח האשכול איז, כנראה, אויפגעוואקסן אין א שטיבל ווי די מילך פון די קאמפאניס איז חזיר טרייף. איין שיינם טאג האט ער זיך אנגעטראפן מיט דער פרי חדש. געמיינט האט ער אז דער פרי חדש איז געווען אין די זעלבע באבל ווי אים, און איז ארויסגעבראכן דערפון. ממילא האט ער געטראפן א 'שינוי' אין די תורה. לא מיניה ולא מקצתיה. דער פרי חדש האט נישט געליטן פון דיין פראבלעמן, ער האט געלערנט די גמרא אזוי, און דעריבער איז אזוי ארויס געקומן. ווידער דער חתם סופר האט געלערנט אנדערש, ויצאו שתי שיטות. קיין שום שינוי האט נישט פאסירט, און נאר אן אויבערפלעכלע בליק קען אין דעם איינזען א שינוי.
איז חלב עכו"ם מותר? גיי ווייס. א מחלוקת הפוסקים און פערטיג. קיינער האט נישט די אויבערהאנט.

6. די איינציגסטע זאכן וואס האבן זיך געטוישט, מאנכע גאר לקולא, זענן די זאכן וואס האבן ווייניג צו טון מיט 'פסק', און זענן מער נישט ווי רעצעפטן. אמאל איז שייטלעך געווען אסור, כשיטת הני פוסקים. פלוצלונג איז עס געווארן מותר איבעראל. פארוואס? אה"נ די פסק איז אריבער פון דער באר שבע צו דער שלטי גיבורים, אבער ביידער גייען מיט די אלטע דרכי הפסק. קיינער פון זיי נעמט נישט די רעכטן פון די חכמי הש"ס און פסקנן איבער וואס איז שוין דארט געפסקנ'ט געווארן.

7. פאר דער וואס קען עפעס היסטאריא, איז די גאנצע מחלוקת די נקודה אויף וואס די קאנסערוואטיווע באוועגונג איז אוועק פון ארטאדאקסיא. די קאנסערוואטיווע שרייבן זייער 'תשובות', און זייער מהלך איז מער ווייניגער געבויט אויף דעם אז חכמי הש"ס האבן גארנישט קיין רעכט מער ווי 'פרעצעדענט', און במקום צורך גדול קען מען עס אוועק שטופן. הרב דוד ווייס (הלבני) האט טאקע געוויזן קוראדזש מיט דעם וואס ער איז ארויס פון דארט ווען זיי זענן אריבער די ליניע, לדעתו. די וואס זענן געבליבן (איך האב דארט געהאט משפחה מעמבערס) האבן גארנישט געוויזן קיין קוראדזש.
 
לעצט רעדאגירט:
8. צוריק צום אריגינעלם פאסט. פון די הנחות קדומות אויף וואס דער שרייבער באזירט זיך איז דאס אז די גזירות ותקנות חז"ל האבן נישט קיין טעם היינט צו טאגס. א 'אידישקייט' (וואדעווער דעט מיענס) אן דעם וואלט געווען מער ........ (איך ווייס נישט וואס די תכלית דא איז, אפשר געשמאק?) ווער האט אים דאס אויסגעזאגט? איז דען איינער געזעסן בכובד ראש און אויסגעטראכט אלס וואס קען ארויס קומן פון זיין פלאן פון משנה זיין די אלטע תקנות?

9. אפילו לאמיר נאככגעבן אז אין אונזער דור זענן עטליכע תקנות נישט נייטיג, כפי אונזער נאטור אדער לעבענסשטייגער. לאמיר זאגן אז גאר א קלוגע מענטש האט אין דעם אריין געטראכט, און אויסגעפיגורט אלס וואס עס דארף. ווער זאגט דיר אז אונזער דור איז די סוף פסוק? אפשר מוזן מיר ליידן פאר די קומעדיגע דור וואס ברויך יא די תקנות?
 
1. איך האב עטליכע מאל געהערט פון הרב ברוך מרדכי אזרחי זצ"ל אז ווען דער ראב"ד שרייבט לא נהיר ולא צהיר ולא בהיר, איז עס ווארום לא נהיר ולא צהיר וואלט נישט גענוג געווען.
דא האט מען גענומן א גאר שוואכן יסוד, און אויף דעם געבויט א בנין פון צוברעקלטע ציגן, באהאפטן דורך וואסערליכע פעך, און דערנאך געטרוקנט אויף א פייכן טאג. אן די שארפע אויסדרוק, וואלט איך דאס נישט ארויס געברענגט.

2. די אריגינעלע שרייבער האט געברענגט עטליכע טענות, אבער די יסודות אויף וואס זיין טענות זענן האט ער געהאפט דו וועסט אננעמן אליינס.
ער האט געוואלט אז יעדער זאל מסכים זיין אז 'חתימת התלמוד' האט נישט קיין שום תוקף אין תורה, און יעדער מעג טון פונקט ווי תנאים און אמוראים האבן געטון, נאר עס פעלט זיי אביסל 'קוראדזש'. ממילא האלט ער אז מ'קען מבטל אדער משנה זיין תקנות שנתפשטו בכל ישראל, אדער ווידער מאכן נייע תקנות לעת הצורך.
האט ער געלערנט די מראי מקומות אין דער ענין? עס זעט אויס אז נישט, ווארום ער ברענגט זיי נישט צו, און ניטאמאל זייער טענות שלא משמם. וואס פארא דרך ארץ קומט עס אז עס איז אזוי געשריבן פון אומוויסענדקייט? מיינט ער טאקע אז ער איז די ערשטע אנצוקומן מיט די קשיאס? אלס בחורים האבן אסאך פון אונז געספראוועט דערמיט. נאר איינער וואס האט אביסל צוטרוי האט געטראפן די תירוץ. מ'האט געלערנט די רמב"םס, די קדמת העמק, ר' אלחנן ווסרמן אויף די נושא, דער ביאור הגר"א, און נאך און נאך. ווען מ'קומט אבער מיט פארטיגע מסקנות פון 'קוראדזש', האט מען שוין פארמאכט די טיר צו די אלע מראי מקומות.

3. לאמיר גייען א טריט ווייטער. עס רעדט זיך יעצט פון קוראדזש, כאילו די וואס זענן מתיר אלסדינג איז 'ארויס פון קאמפארט זאון'. איז עס דען טאקע אזוי? א מענטש וואס לעבט צווישן גוים א גאנצע צייט, און אין זיין רעליגיע מעג א פרוי נישט דינן אלס ראביי (צו נעמן איין משל), איז זיין 'היתר' ארויס פון קאמפארט זאון? אדער גאר פארקערט, דאס איז זיין קאמפארט זאון, און ענדליך האט ער געבראכן זיין cognitive dissonance און געשטימט זיין שיטה מיט זיין לעבן שטייגער (נישט פארקערט)?
ועוד, א מענטש וואס גייט אריין אין א געפאר פאר א העכערן תכלית, איז א העלד. ווען אבער א צענערלינג נעמט זיין טאטענ'ס קאר און דרייווט הונדרעט מפ"ש אויף דער 42, איז ער נישט קיין העלד, נאר איינער וואס פארשטייט נישט די געפאר דערפון. ווען מיר טרעפן א רב וואס איז גרייט אוועק צו מאכן אלסדינג, דארף מען ערשט קוקן צו זיין לעבן, אדער כאטש זיין תורות, זענן ערנסט. האט ער עכט געזוכט דער אמת? נעמט ער טאקע אחריות פאר די קשיאס און ראיות? אדער האט ער לייכטזיניקייט צו די סוגיא, און ער פארלייגט זיך אויף זייטיגע עניינים אדער לאזונגן (כחא דהתירא עדיף!!!) אנצוקומן ווי ער צילט? יא, פיל היינטיגע חרדישע 'תשובות' זענן אנגעפיקעוועט מיט לייכטזיניקייט אויך, אבער די אלע 'קוראדזשפולע' רבנים זענן גארנישט בעסער אין דער געביט. קוק נאכאמאל די קאנסערוואטיבע תשובה אויף דרייוון שבת אין ביהמ"ד.
ועוד בו שלישיה, אפילו ווען מיר וועלן נאכגעבן זיין קלעים אז די 'מתירים' האבן קוראדזש, דאס מיינט נישט אז די אוסרים קומן נאר פון א מאנגל פון קוראדזש. עס קען גאר זיין אז זיי האלטן טאקע ווי זיי זאגן, נישט ווייל זיי האבן עפעס מורא.

4. 'אין לך צמצום גדול מזה', הייסט'ס די ווארט 'טפשות' מעג מען נישט שרייבן, אבער דאס יא. פארוואס? איך ווייס נישט ווי אלט דו ביסט, אבער איך געדענק גוט די מעשה פון די עירוב אין ב.פ.. איך וויל נאר נישט אריין גייען אין די פאליטיק דערפון, ווייל עס איז נישט נייטיג. דאס איז דעמאלס געווען פשוט אז רוב רבנים האבן ארויס געשטעקט די נאז פון לאך, געשמעקט די ווינט, און איינגעזען אז דא וועט דער היתר זיגן העכער די איסור, און ממילא האבן זיי זיך צוגעשטעלט. אדער וועגן די 'דעת תורה' פון דער קארלסבורגער רב (די זעלבע בלאף ווי די פארקערטע 'דעת תורה' פון סאטמאר), אדער ווייל די ווייבער האבן געהאט די אויבער האנט. עס האט זיי נישט געקאסט קיין פיאסטער. די שרייערס אין וויליאמסבורג זענן א באנדע פגעים רעים, אבער זיי האבן עכט נישט קיין כח אויף קיינעם.

5. לגבי די חלב עכו"ם זעט אויס א טעות בהבנת הנקרא. דער פותח האשכול איז, כנראה, אויפגעוואקסן אין א שטיבל ווי די מילך פון די קאמפאניס איז חזיר טרייף. איין שיינם טאג האט ער זיך אנגעטראפן מיט דער פרי חדש. געמיינט האט ער אז דער פרי חדש איז געווען אין די זעלבע באבל ווי אים, און איז ארויסגעבראכן דערפון. ממילא האט ער געטראפן א 'שינוי' אין די תורה. לא מיניה ולא מקצתיה. דער פרי חדש האט נישט געליטן פון דיין פראבלעמן, ער האט געלערנט די גמרא אזוי, און דעריבער איז אזוי ארויס געקומן. ווידער דער חתם סופר האט געלערנט אנדערש, ויצאו שתי שיטות. קיין שום שינוי האט נישט פאסירט, און נאר אן אויבערפלעכלע בליק קען אין דעם איינזען א שינוי.
איז חלב עכו"ם מותר? גיי ווייס. א מחלוקת הפוסקים און פערטיג. קיינער האט נישט די אויבערהאנט.

6. די איינציגסטע זאכן וואס האבן זיך געטוישט, מאנכע גאר לקולא, זענן די זאכן וואס האבן ווייניג צו טון מיט 'פסק', און זענן מער נישט ווי רעצעפטן. אמאל איז שייטלעך געווען אסור, כשיטת הני פוסקים. פלוצלונג איז עס געווארן מותר איבעראל. פארוואס? אה"נ די פסק איז אריבער פון דער באר שבע צו דער שלטי גיבורים, אבער ביידער גייען מיט די אלטע דרכי הפסק. קיינער פון זיי נעמט נישט די רעכטן פון די חכמי הש"ס און פסקנן איבער וואס איז שוין דארט געפסקנ'ט געווארן.

7. פאר דער וואס קען עפעס היסטאריא, איז די גאנצע מחלוקת די נקודה אויף וואס די קאנסערוואטיווע באוועגונג איז אוועק פון ארטאדאקסיא. די קאנסערוואטיווע שרייבן זייער 'תשובות', און זייער מהלך איז מער ווייניגער געבויט אויף דעם אז חכמי הש"ס האבן גארנישט קיין רעכט מער ווי 'פרעצעדענט', און במקום צורך גדול קען מען עס אוועק שטופן. הרב דוד ווייס (הלבני) האט טאקע געוויזן קוראדזש מיט דעם וואס ער איז ארויס פון דארט ווען זיי זענן אריבער די ליניע, לדעתו. די וואס זענן געבליבן (איך האב דארט געהאט משפחה מעמבערס) האבן גארנישט געוויזן קיין קוראדזש.
הער אויס. די אלע זאכן וואס די זאגסט קענען זיין אמת און איך קען דאס אלעס אויך זייער גוט, סיי די מראה מקומות, סיי די משלים, סיי די היסטאריע, סיי די עקספרעשאנס, און סיי די מענטשן וועמען דו דערמאנסט. פאר פאקטן דארף מען נישט גיין אהין און צוריק נאכאמאל און נאכאמאל, און פערסאנעל אפיניאן והשקפה עפעקט נישט די אמת פון פאקטן סיי ווי. אונז ביידע ווייסן דאס, און ס'איז א שאד אז די זאכן זאלן דיסטרעקטאן פון די עצם נקודה.

איך רעד די גאנצע צייט פון קוראזש מחדש זיין נאר בתוך די realms פון הלכה וואס שומרי תורה ומצוה פירן זיך, און דאס איז פשוט אזוי ווייל צו דיסקוסירן וואס חז"ל זאגן דארף מען נוצן די רולס און כללים פון חז"ל, ספעציעל כללי הוראה. דאס זעה איך אלס די gist פונעם פותח האשכול'ס מעסעדזש. קען זיין ער איז נישט פונקטליך, אבער ער רעדט אויך נישט פון אויף מאכן זאכן אליינס כאילו חז"ל האבן אויך אויף געמאכט זאכן אליינס, כאילו ס'איז איין גרויסע הפקר וועלט. לית מאן דפליג אז נישט תורה און נישט חז"ל זענען א קאלירינג בוק.

מ'קען גיין און סירקלס א גאנצע טאג, ס'איז אבער נישט קיין תכלית צו ניט-פיקען א יעדע שירה דורך רעטאריק, אירעליווענט היכי תמצא'ס, פערסאנעל אפיניאן מיט טעאריע, אדער אריין קומען פון ענגלס וואס איך האב נישט גערעדט און נישט געמיינט. ס'איז פרוכטלאוז צו אפ פרעגען עיקרים דורך טפילות, ווען קיינער קען נישט און זוכט נישט צו טוישן עיקרים.

מחדש זיין אין תורה רעדט מען דורך פרעסעדענז מ'רעדט נישטא פון סתם קלות, און מ'קען נישט אפ פרעגן לעגיטימע חידושים נאר ווייל ס'אויך פארהאן לאורך הדורות אנדערע קלים און עמי הארצים אויף דער וועלט. די דיטעילס ארום די ארגיומענט ווערט ווייסער מאלעריי, אויב מ'נעמט נישט אן די יסוד התורה פון כל מה שתלמיד ותיק עתיד לחדש, דהיינו ותיק מיט חידוש צוזאם.
 
לעצט רעדאגירט:
1. איך האב עטליכע מאל געהערט פון הרב ברוך מרדכי אזרחי זצ"ל אז ווען דער ראב"ד שרייבט לא נהיר ולא צהיר ולא בהיר, איז עס ווארום לא נהיר ולא צהיר וואלט נישט גענוג געווען.
דא האט מען גענומן א גאר שוואכן יסוד, און אויף דעם געבויט א בנין פון צוברעקלטע ציגן, באהאפטן דורך וואסערליכע פעך, און דערנאך געטרוקנט אויף א פייכן טאג. אן די שארפע אויסדרוק, וואלט איך דאס נישט ארויס געברענגט.

2. די אריגינעלע שרייבער האט געברענגט עטליכע טענות, אבער די יסודות אויף וואס זיין טענות זענן האט ער געהאפט דו וועסט אננעמן אליינס.
ער האט געוואלט אז יעדער זאל מסכים זיין אז 'חתימת התלמוד' האט נישט קיין שום תוקף אין תורה, און יעדער מעג טון פונקט ווי תנאים און אמוראים האבן געטון, נאר עס פעלט זיי אביסל 'קוראדזש'. ממילא האלט ער אז מ'קען מבטל אדער משנה זיין תקנות שנתפשטו בכל ישראל, אדער ווידער מאכן נייע תקנות לעת הצורך.
האט ער געלערנט די מראי מקומות אין דער ענין? עס זעט אויס אז נישט, ווארום ער ברענגט זיי נישט צו, און ניטאמאל זייער טענות שלא משמם. וואס פארא דרך ארץ קומט עס אז עס איז אזוי געשריבן פון אומוויסענדקייט? מיינט ער טאקע אז ער איז די ערשטע אנצוקומן מיט די קשיאס? אלס בחורים האבן אסאך פון אונז געספראוועט דערמיט. נאר איינער וואס האט אביסל צוטרוי האט געטראפן די תירוץ. מ'האט געלערנט די רמב"םס, די קדמת העמק, ר' אלחנן ווסרמן אויף די נושא, דער ביאור הגר"א, און נאך און נאך. ווען מ'קומט אבער מיט פארטיגע מסקנות פון 'קוראדזש', האט מען שוין פארמאכט די טיר צו די אלע מראי מקומות.

3. לאמיר גייען א טריט ווייטער. עס רעדט זיך יעצט פון קוראדזש, כאילו די וואס זענן מתיר אלסדינג איז 'ארויס פון קאמפארט זאון'. איז עס דען טאקע אזוי? א מענטש וואס לעבט צווישן גוים א גאנצע צייט, און אין זיין רעליגיע מעג א פרוי נישט דינן אלס ראביי (צו נעמן איין משל), איז זיין 'היתר' ארויס פון קאמפארט זאון? אדער גאר פארקערט, דאס איז זיין קאמפארט זאון, און ענדליך האט ער געבראכן זיין cognitive dissonance און געשטימט זיין שיטה מיט זיין לעבן שטייגער (נישט פארקערט)?
ועוד, א מענטש וואס גייט אריין אין א געפאר פאר א העכערן תכלית, איז א העלד. ווען אבער א צענערלינג נעמט זיין טאטענ'ס קאר און דרייווט הונדרעט מפ"ש אויף דער 42, איז ער נישט קיין העלד, נאר איינער וואס פארשטייט נישט די געפאר דערפון. ווען מיר טרעפן א רב וואס איז גרייט אוועק צו מאכן אלסדינג, דארף מען ערשט קוקן צו זיין לעבן, אדער כאטש זיין תורות, זענן ערנסט. האט ער עכט געזוכט דער אמת? נעמט ער טאקע אחריות פאר די קשיאס און ראיות? אדער האט ער לייכטזיניקייט צו די סוגיא, און ער פארלייגט זיך אויף זייטיגע עניינים אדער לאזונגן (כחא דהתירא עדיף!!!) אנצוקומן ווי ער צילט? יא, פיל היינטיגע חרדישע 'תשובות' זענן אנגעפיקעוועט מיט לייכטזיניקייט אויך, אבער די אלע 'קוראדזשפולע' רבנים זענן גארנישט בעסער אין דער געביט. קוק נאכאמאל די קאנסערוואטיבע תשובה אויף דרייוון שבת אין ביהמ"ד.
ועוד בו שלישיה, אפילו ווען מיר וועלן נאכגעבן זיין קלעים אז די 'מתירים' האבן קוראדזש, דאס מיינט נישט אז די אוסרים קומן נאר פון א מאנגל פון קוראדזש. עס קען גאר זיין אז זיי האלטן טאקע ווי זיי זאגן, נישט ווייל זיי האבן עפעס מורא.

4. 'אין לך צמצום גדול מזה', הייסט'ס די ווארט 'טפשות' מעג מען נישט שרייבן, אבער דאס יא. פארוואס? איך ווייס נישט ווי אלט דו ביסט, אבער איך געדענק גוט די מעשה פון די עירוב אין ב.פ.. איך וויל נאר נישט אריין גייען אין די פאליטיק דערפון, ווייל עס איז נישט נייטיג. דאס איז דעמאלס געווען פשוט אז רוב רבנים האבן ארויס געשטעקט די נאז פון לאך, געשמעקט די ווינט, און איינגעזען אז דא וועט דער היתר זיגן העכער די איסור, און ממילא האבן זיי זיך צוגעשטעלט. אדער וועגן די 'דעת תורה' פון דער קארלסבורגער רב (די זעלבע בלאף ווי די פארקערטע 'דעת תורה' פון סאטמאר), אדער ווייל די ווייבער האבן געהאט די אויבער האנט. עס האט זיי נישט געקאסט קיין פיאסטער. די שרייערס אין וויליאמסבורג זענן א באנדע פגעים רעים, אבער זיי האבן עכט נישט קיין כח אויף קיינעם.

5. לגבי די חלב עכו"ם זעט אויס א טעות בהבנת הנקרא. דער פותח האשכול איז, כנראה, אויפגעוואקסן אין א שטיבל ווי די מילך פון די קאמפאניס איז חזיר טרייף. איין שיינם טאג האט ער זיך אנגעטראפן מיט דער פרי חדש. געמיינט האט ער אז דער פרי חדש איז געווען אין די זעלבע באבל ווי אים, און איז ארויסגעבראכן דערפון. ממילא האט ער געטראפן א 'שינוי' אין די תורה. לא מיניה ולא מקצתיה. דער פרי חדש האט נישט געליטן פון דיין פראבלעמן, ער האט געלערנט די גמרא אזוי, און דעריבער איז אזוי ארויס געקומן. ווידער דער חתם סופר האט געלערנט אנדערש, ויצאו שתי שיטות. קיין שום שינוי האט נישט פאסירט, און נאר אן אויבערפלעכלע בליק קען אין דעם איינזען א שינוי.
איז חלב עכו"ם מותר? גיי ווייס. א מחלוקת הפוסקים און פערטיג. קיינער האט נישט די אויבערהאנט.

6. די איינציגסטע זאכן וואס האבן זיך געטוישט, מאנכע גאר לקולא, זענן די זאכן וואס האבן ווייניג צו טון מיט 'פסק', און זענן מער נישט ווי רעצעפטן. אמאל איז שייטלעך געווען אסור, כשיטת הני פוסקים. פלוצלונג איז עס געווארן מותר איבעראל. פארוואס? אה"נ די פסק איז אריבער פון דער באר שבע צו דער שלטי גיבורים, אבער ביידער גייען מיט די אלטע דרכי הפסק. קיינער פון זיי נעמט נישט די רעכטן פון די חכמי הש"ס און פסקנן איבער וואס איז שוין דארט געפסקנ'ט געווארן.

7. פאר דער וואס קען עפעס היסטאריא, איז די גאנצע מחלוקת די נקודה אויף וואס די קאנסערוואטיווע באוועגונג איז אוועק פון ארטאדאקסיא. די קאנסערוואטיווע שרייבן זייער 'תשובות', און זייער מהלך איז מער ווייניגער געבויט אויף דעם אז חכמי הש"ס האבן גארנישט קיין רעכט מער ווי 'פרעצעדענט', און במקום צורך גדול קען מען עס אוועק שטופן. הרב דוד ווייס (הלבני) האט טאקע געוויזן קוראדזש מיט דעם וואס ער איז ארויס פון דארט ווען זיי זענן אריבער די ליניע, לדעתו. די וואס זענן געבליבן (איך האב דארט געהאט משפחה מעמבערס) האבן גארנישט געוויזן קיין קוראדזש.
הייסטעס, די נאשט פונם רב"מ אזרחי, הארעוועסט רב אלחנן, קענסט קארלסבורגער רב, פארשטייסט צו סאטמאר, האסט ארויס בארא פארק, לערנסט אפ וויליאמסבורג, און שעפסט נחת פון הלבני...

קול מבשר ואומר גר זאב עם כבש..
 
שוואכע מוחות, מענטל העלטה יוכיח, אמאל (איך רעד נישט מיט צעהן יאר צוריק נאר אסאך מער...) איז דען נישט געווען מענטל אישוס? נאר מ'האט געקענט מיט דעם אנגיין מיטן לעבן, היינט איז אסאך שווערער. און יא ס'איז דא וועגן צו בודק זיין די מח אויך...
(איך האב נישט גענומען יעצט קיין שטעלונג אויב מ'איז היינט ווייניגער אדער מער קלוג ווי אמאל, נאר איבער איבער די כח פון די מח)
כ'וואלט נישט געזאגט אז אמאל האט מען יא געקענט אנגיין מיטן לעבען על אף מענטל פראבלעמען, נאר אמאל האט מען בכלל נישט געוויסט צו אידענטיפיצירן די פראבלעמען און מ'האט מען דאס נישט געקענט פארשטיין. וואס איז געווען די סוף? איינער מיט מענטל העלט פראבלעמען איז געווארן כלוי בבית און פארשטעקט אז קיינער האט נישט גערעדט דערפון, ממילא ווייסן מיר נישט אז ס'האט עקזיסטירט. קיינער האט נישט עוסק געווען אין דעם און מ'האט עס נישט דאקומענטירט.
די חסידישע ספרים רעדן שוין דערוועגן, אז מ'טאר שוין נישט פאסטן תענתים סתם אזוי, ווייל ס'מאכט שוואכער די עבודת השם נישט שטערקער (און היינט איז דאך אפגערעדט)

גלות הדעת, די חסידישע ספרים זענען מאריך דערין, מעגליך איך וועל מיט די צייט ברענגען דערוועגן מער.
אפשר וואלט געווען כדי נישט אויסמישן חסידות מיט הלכה, ווייל צו אויפטוהן און מחדש זיין אין די תורה איז נישט גענוג עבודת הנפש און געפילן נישט קיין חילוק ווי אמת זיי זענען. נישט פאסטן תעניתים, אדער סיי וועלעכע טויש וואס מ'רעדט דא, איז הלכה'דיג גערעדט, נישט חסידישע מושגים. תורה, עבודה, וגמ"ח זענען אלע אייניג אין חשיבות, אבער מ'דארף פארשטיין מושגים על פי פשט צו קובע זיין הלכה למעשה.
חובת הלבבות אויב ער קען שרייבן וועגן היינטיגע צייטן, יא ער קען. די תורה איז א נצחיות, און ווי שוין געשריבן ארויפציר, קען מען היינט צולייגן אדער אראפנעמען פון אמאל נאר דורך די חכמי הדור, און נאר לויט די פריערדיגע, עיין לעיל.
די סיבה פארוואס חובת הלבבות איז applicable אלע מאל איז נישט נאר וועגען כללית נצחיות התורה, ווייל אויב יא וועט איעדער לערנען זיין פשעטל אין חובת הלבבות אין זיך אליינס דערקלערן חכם הדור אלס מאדערן דעי חובת הלבבות. די שטארקייט פון חובת הלבבות איז זיין ראציאנאל, ס'איז געשריבן געווארן צו עפענען די הארץ מצד האמת והטבע, טבע רוחני וטבע גשמי, דאס הייסט אז א מענטש זאל פארשטיין ווי אזוי די נאטור פון מענטש ארבעט, און פונקט ווי מענטש עקזיסטירט אייביג אזוי אויך עקזיסטירט נאטור פון מענטש אויף אייביג לאורך הדורות. עיי"ש בהקדמה.
די חשובות פון א פעולה ביים אייבערשטן, האב איך גערעדט פון היינטיגע צייטן ווערסעס א דור צוויי צוריק, און אפגרעדט פון נאך פריער, און פון די תנאים ואמוראים, וכו'. און יא, אויך אמאל איז געווען חשובער פעולות ביים אייבערשטן, מער ווי נאך פריער, און אזוי ווייטער.
די היינטיגע צדיקים וחכמי הדור זאגן אונז דאס, און אויך די צדיקים פון די פריערדיגע דור האבן דאס אונז געלערנט, און אויך פון עטליכע דורות צוריק, און די חסידישע ספרים רעדן שוין דערפון.
שפתיים ישק. דאס איז רוחניות, ס'מעסט זיך באיכות נישט בכמות, די חשיבות מעסט זיך מיט די רגש פון עקספיריענס און נישט מיט אקאמפלישמענטס.
 
לעצט רעדאגירט:
הייסטעס, די נאשט פונם רב"מ אזרחי, הארעוועסט רב אלחנן, קענסט קארלסבורגער רב, פארשטייסט צו סאטמאר, האסט ארויס בארא פארק, לערנסט אפ וויליאמסבורג, און שעפסט נחת פון הלבני...

קול מבשר ואומר גר זאב עם כבש..
ווילסט מיר אפלערנן? לערן ענדערש אפ א שטיק גמרא.
 
אפשר האט דער פותח האשכול זיך צוריק געצויגן פון זיין ערשטן פאוסט דא, אבער ער האט להדיא יא גערעדט פון חז"ל און די אריגינעלע פסקים, נישט די תקנות פון דער התאחדות הרבנים. און אויף דעם בין איך געקומן.


היינט צוטאגס איז פארהאנן א ראביי אין א"י וואס רופט זיך הרב בר חיים. דער פארשוין האט מחליט געווען אז ער פייפט אן אלס אין צווישן אים און ש"ס, און ער וועט פסקנ'ן פון דאס ניי. ער איז אבער א קליין קינד אין הוראה, ער פארגעסט אפענע גמרות, און ער ברענגט ראיות וואס א קליין קינד קען אפווענדן. ער האט די קוראדזש, אדער לייכטזיניקייט, אפצווענדן געפסקנטע זאכן, ממילא ווערט ער א העלד פאר געוויסע מענטשן. דער פותח האשכול האט גערעדט פון אזעלכע, נישט ר' משה פיינשטיין.
 
ווילסט מיר אפלערנן? לערן ענדערש אפ א שטיק גמרא.
איך ארבעט נישט מיט "ענדערש". איך לערן סיי גמרא און סיי לומדי גמרא. און אָט אזוי לערן איך די משנה אין אבות, והלומד מן הזקני"ם למה הוא דומה, לאוכל ענבים בשולות ושותה יין ישן...
 
אפשר האט דער פותח האשכול זיך צוריק געצויגן פון זיין ערשטן פאוסט דא, אבער ער האט להדיא יא גערעדט פון חז"ל און די אריגינעלע פסקים, נישט די תקנות פון דער התאחדות הרבנים. און אויף דעם בין איך געקומן.


היינט צוטאגס איז פארהאנן א ראביי אין א"י וואס רופט זיך הרב בר חיים. דער פארשוין האט מחליט געווען אז ער פייפט אן אלס אין צווישן אים און ש"ס, און ער וועט פסקנ'ן פון דאס ניי. ער איז אבער א קליין קינד אין הוראה, ער פארגעסט אפענע גמרות, און ער ברענגט ראיות וואס א קליין קינד קען אפווענדן. ער האט די קוראדזש, אדער לייכטזיניקייט, אפצווענדן געפסקנטע זאכן, ממילא ווערט ער א העלד פאר געוויסע מענטשן. דער פותח האשכול האט גערעדט פון אזעלכע, נישט ר' משה פיינשטיין.

אויב דו קומסט נושא ונותן זיין אין א ספעציפישע הלכה איז א גלייכע זאך, אבער שיסען סטעיטמענטס מיט פרעכע לאזונגען אקעגן תלמידי חכמים ווייל ער האלט אנדערש ווי דיר איז אזאך וואס מ'זעהט געווענליך ביי קליינע קעפ עמי הארצים.

דערווייל זעה איך אז דו פייפסט אויף עטליכע מאמרים אין ש"ס

לא חרבה ירושלים אלא בשביל שביזו בה תלמידי חכמים
כל המבזה תלמידי חכמים אין לו רפואה למכתו. מסכת שבת

כל המבזה תלמיד חכם חייב נדוי בין שביזהו בפניו בין שביזהו שלא בפניו. מסכת קידושין
 
אויב דו קומסט נושא ונותן זיין אין א ספעציפישע הלכה איז א גלייכע זאך, אבער שיסען סטעיטמענטס מיט פרעכע לאזונגען אקעגן תלמידי חכמים ווייל ער האלט אנדערש ווי דיר איז אזאך וואס מ'זעהט געווענליך ביי קליינע קעפ עמי הארצים.

דערווייל זעה איך אז דו פייפסט אויף עטליכע מאמרים אין ש"ס

לא חרבה ירושלים אלא בשביל שביזו בה תלמידי חכמים
כל המבזה תלמידי חכמים אין לו רפואה למכתו. מסכת שבת

כל המבזה תלמיד חכם חייב נדוי בין שביזהו בפניו בין שביזהו שלא בפניו. מסכת קידושין
ביסט גערעכט אז כבוד תלמידי חכמים איז הייליג, נאך מער, ס'איז מיסודי הדת, עיין אני מאמין'ס.

נאר דו דארפסט עם געבן פלאץ אויך. די גדר תלמידי חכמים אין חז"ל מיינט נישט סתם א ידען בתורה מיט א גוטע IQ וואס איז א גוטע שרייבער צו די זייט און האט א פאפולער סאציאלע מידיע טשאנעל, אפילו אז ער איז אן ערליכער מענטש. א ראיה צו דעם איז די כלל פון ממזר תלמיד חכם קודם לכהן גדול עם הארץ. די תלמיד חכם פון חז"ל מיינט איינער וואס איז מקבל תושב"פ, איז דורך שימוש פון תורה שבע"פ, און פסק'נט על פי תורה שבע"פ. איך קענען נישט די אויבן דערמאנטע רב און איך גיי עם נישט גוגלען, אבער וועם דען האבן די חכמים געמיינט "תלמיד חכם" אויב נישט זייער אייגענע ברענד פון תלמידי חכמים? מ'קען נאר טייטשן ווערטער פון חז"ל לויט זייערע אייגענע דיקשאנערי. וואלסטו געזאגט אז חז"ל רופן אן צדוקים אויך בגדר תלמידי חכמים?

פארשטייט זיך אז דאס האט גארנישט מיט מענטשליכקייט. אראפרייסן און פערזענליך דיסרעספעקטן אנדערע מענטשן איז שוין בין אדם לחבירו. אפילו פאר א נידון למיתות בית דין החמורות, האט די תורה קלאר באווארנט כבוד הבריות, כמבואר בסנהדרין.
 
לעצט רעדאגירט:
Back
Top