פארוואס איך האלט פון די סיסטעם?

[דער גאלדענער אדלער]

איך ״פערזענליך״ בין מסכים מיט דיר יעדע ווארט, אבער דאס איז נישט תורה׳דיגע אידישקייט.

Click to shrink...

זיי מסביר ביטע

 

[דאקטאר-ראבינער]

איך האב שוין געשריבן אויף אן אנדערע פלאץ. מיר זענען סאציאלע באשעפענישן. אין קאלעדזש איז איוך דא א ''סיסטעם''. איך בין יעצט אין סקול פאר מיין צווייטע מעסטער'ס. איך באגעגן דאס כסדר

. איך האב איין פראפעסאר וועלכער איז באמת אפען מיינדעד. ער איז אן עקס חסיד. זיין רעספאנס איז אייביג לעט מי היר. איך האב געשריבן א קעיס סטאדי. עט וואן פוינט, האט זיך די משפחה'ס רבי אריינגעמישט און געלאזט הערן זיינע דברי פי טיפש איבער א טריטמענט פלען. איך האב דאס איבער געזאגט אין קלאס. אלע תלמידים האבן זיך אונטערגעשמייכלט, דער פראפעסאר, הגם ער איז אן עקס חסיד, איז געבליבן רואיג אן א בלינק האט ער מיך אויסגעפרעגט וואס דער רבי האט געזאגט און פרובירט אפצולערנען וואס ער האט געמיינט און פארוואס ער האט דאס געזאגט.

אלע אנדערע פראפעסארן, האבן א געוויסע מיינדסעט וואס עס קען רואיג אנגערופן ווערן בני יואל פון אקאדעמיע. דערוואגן זאל זיך איינער קעגנצושטעלן זייערע הנחות!
ווען איך האב געלערנט פיזיקס, און דער פראפעסאר האט געדרשנ'ט איבער דעם מולטיווערס און וויאזוי דאס פארענפערט אינטעלידזשענט דעזיין , א ליטוואק, אן עקס פרומער, האט אים געפרעגט so atheism is only understandable by a non-proven, quacky, theory that we all know is false? I think I'm going back!
דער חכם האט סתם געמיינט צו זאגן אז פוינט. א שאד איך האב נישט א בילד פון דעם פראפעסאר... וויפיל ער'ט זיך אנטשולדיגט האט עס נישט געארבעט. דער האט אים געפעילד דעם קורס!
נישט אז דער ליטוואקס שאלה איז נישט געווען חוצפה. אבער פארוואס פעילסטו אים? כ'אב געמיינט אז דו ביסט אן אפען מיינדעד פראפעסאר? ער האט ארויסגעקאלערט? So what?
וכהנה וכהנה. איך באגעגן מיך דערמיט כסדר. און נישט נאר אין אקאדעמיע. סאציאלע כללים. ווען און וויאזוי מען גרוסט. וואס מען מעג יא אדער נישט וכו' לדוגמא. אפי' היינטיגע צייטן, וועט זיך קיינמאל נישט טרעפן אז די פרוי זאל פראפאוזן צו די מאן. אדער אז די פרוי זאל ארויסנעמען די מאן צו א רעסטוראנט לכבוד די עניווערסיטי. פארוואס?
פארוואס איז עס ערווארטעט אז דער מאן האלט אפן א טיר פאר א פרוי אבער נישט א פרוי פאר א מאן?

 

[כלבין דחציפין]

זיי מסביר ביטע

Click to shrink...

מצידי בין איך מסכים אז זיין גוט און וואויל און עטיש איז זייער א חשובע זאך, און נעמען א נידה שמאטע צום דיין איז גאנץ נידריג אויף מיין חשוב׳קייט לייטער. אבער מיטן הנחה אז גאט האט געגעבען א תורה און ער וויל אז מיר זאל פאלגן זיינע מצוות, קומט אויס אז נידה שמאטעס זענען וויכטיגער ווי תיקון עולם.

 

[כלבין דחציפין]

@כלבין דחציפין די שרייבסט נישט די מעלות פון א סיסטעם, די שרייבסט נאר וואס איז שלכעט מיט יעצטיגע..

דוד איי מיס סאמטינג?

Click to shrink...

די מעלה איז ווי איך האב געשריבען אז עס האלט אן די המשכת היהדות צו די קומעדיגע דורות.

 

[כלבין דחציפין]

אפשר זאלסטו עס טוישן צי "פארוואס איך האלט פון א סיסטעם."

Click to shrink...

״פארוואס איך האלט פון א סיסטעם״ וועט ווערן אפגעטיישט אלץ פארוואס איך האלט אקעגן אנארכיע, און דאס איז נישט די נושא דא.

 

[אפיקורוס]

רוב פון די משכילים זענען אסימעלירט געווארן דורך אויס די יארן. רעפארם און קאנסערוואטיוו האבן זיך אנגעהויבן אביסל שפעטער, יא אנהאלטענדיג א שטיקל קשר מיט "אידישקייט".

זיך האלטן תורה'דיג, איז פאר די משכילים נישט געווען א פריאַריטי. ממילא צו זאגן אז זיי זענען דורכגעפאלן איז נישט אינגאנצן אמת.

דאך א סיסטעם האבן זיי נישט געהאט פאר צו לאנג, אפגערעדט פון א קשר מיט די מעשה פון בלעם...

 

[כלבין דחציפין]

זיך האלטן תורה'דיג, איז פאר די משכילים נישט געווען א פריאַריטי. ממילא צו זאגן אז זיי זענען דורכגעפאלן איז נישט אינגאנצן אמת

Click to shrink...

פאר די ארגינעלע משכילים איז עס יא געווען א פריאריטי, זיי זענען געווען געהעריגע אידן אזויווי אונז נאר מיט אפענע קעפ.
(אונז זענען שוין קאנדישענט געווארן פון די קעמפ פלעיס, אז א משכיל האט א נעקטיי, לאכט פון די תורה און האלט נישט ביי גארנישט)
אונז מיש מיר צאם משכילים מיט קלים.
א משכיל איז א ערנסטער איד, און ער וויל אבער א מען זאל אריינברענגען חכמת הגויים ביי די אידן און אויכט זאל מען זיך אויסמישען מיט די גויים כדי עס זאל נישט זיין קיין אנטיסעמיטיזם.
א קל איז ווי אונז רופן היינט א באָם, א מענטש וואס האט נישט קיין שיטה׳ס און ער טוט וואס ער וויל.
איך דזשאדזש נישט קיין באמס, אבער די משכילים זענען בכלל נישט געווען קיין באמס. ווען מען רעדט פון השכלה רעדט מען פון זיי.
טאקע די נעקסטע גענעראציע משכילים זענען שוין געווען פחים וריקים און מיט זייערע א.ג. השכלה האבן זיי ארויפגעצווינגען זייער השכלה אויף די ארטעדאקסען.
נפתלי מאסטער איז נישט קיין משכיל, ער איז פשוט א ליידיגייער וואס וויל ארויפצווינגען זיינע שיטות אויף כלל ישראל (און יא איך האלט אז מען דארף לערנען אסאך מער סעקולארע שטודיעס אין די מוסדות)
מילא ווען מען איז סתם א באם און מען האלט נישט ביי גארנישט, אוואדאי זענען זיי נישט איטערעסירט און המשכת היהדות.
ר׳ משה מנדלסון איז נישט געווען קיין ליידיגייער און ווער עס זאגט אויף עם ימ״ש זאל גיין ליינען אביסל היסטאריע.

 

[אינטעליגענט]

אין קורצן סיסטעם איז א גוטע זאך, ווי לאנג ער דינט זיין דזשאב, איינמאל ער ווערט א אפגאט דעמאלטס קומען ארויס אלע חורבנות, און ליידער דא האלטן מיר היינט…

Click to shrink...

אין טעכנאלאגיע ווייסט מען אז א סיסטעם וואס מאכט נאר א קליינע באג איז קיין סיסטעם, דאס איז א פעלערדיגע זאך וואס האט די מעגליכקייט צו קארופטן אלע פיילס, דאטא, און בעקענד און אין ערגסטן פאל אנשטעקן יעדעם מיט אלע מרעין בישין ומאלוועיר, יא אבער טאקע א סיסטעם...

אין דבר כזה... אדער ארבעט ער אדער ארבעט ער נישט גוט און שוין. ביי דעפינישן דארף סיסטעם מיינען אז ס'ארבעט סא איך פאר מיר, פארשטיי נישט די גאנצע ארימע גאסן שפראך...

אויב ווערט עווענטועל יעדע משכיל פארדארבן היתכן אונז רעדן היינט עטליכע שפראכן און טוען ביזנעס מיט די אומת העולם אינדרויסן צו זייער קרעדיט? אווודאי זענען אסאך זאכן פארגעקומען אינדערצווישן, אבער פאר זיי האט א איד געהאט ווייניגער רעכטן ווי א כינעזער זייגער פעדלער אדער אן אראבער סמוטי טרעקל אויף קעש...

אויב זענען זיי אזוי פאדארבן טראכט גוט אריין און פרעג דיר מיון גאנצן האנעסטי פארוואס האבן זיי פארשטאנען נאפאליאן פאר רוב וועלט און היינט גלייבט מען אז דאס איז די בעסטע סיסטעם וואס מ'האט נאר?

כ'גיב דיר א hug און מיין הארץ איז פיל מיט האפענונג אז אין די ריכטיגע צייט וועסטו אויסוואקסן די אלע טראמא און צאמנעמען דאס גאנצע בילד אז די וועלטל איז rotten און דורכגעפוילט און די רבי מיט יענע קהילה זענען אלע די זעלבע א טייל במזיד צו באונס פון א קולט בתוך קולט און האפענטליך וועסטו ווערן פריי פון דיין תפיסה און צוריק האבן דיין זיסע לעבן וואס דיר קומט!

 

[אינטעליגענט]

אין טעכנאלאגיע ווייסט מען אז א סיסטעם וואס מאכט נאר א קליינע באג איז קיין סיסטעם, דאס איז א פעלערדיגע זאך וואס האט די מעגליכקייט צו קארופטן אלע פיילס, דאטא, און בעקענד און אין ערגסטן פאל אנשטעקן יעדעם מיט אלע מרעין בישין ומאלוועיר, יא אבער טאקע א סיסטעם...

אין דבר כזה... אדער ארבעט ער אדער ארבעט ער נישט גוט און שוין. ביי דעפינישן דארף סיסטעם מיינען אז ס'ארבעט סא איך פאר מיר, פארשטיי נישט די גאנצע ארימע גאסן שפראך...

אויב ווערט עווענטועל יעדע משכיל פארדארבן היתכן אונז רעדן היינט עטליכע שפראכן און טוען ביזנעס מיט די אומת העולם אינדרויסן צו זייער קרעדיט? אווודאי זענען אסאך זאכן פארגעקומען אינדערצווישן, אבער פאר זיי האט א איד געהאט ווייניגער רעכטן ווי א כינעזער זייגער פעדלער אדער אן אראבער סמוטי טרעקל אויף קעש...

אויב זענען זיי אזוי פאדארבן טראכט גוט אריין און פרעג דיר מיון גאנצן האנעסטי פארוואס האבן זיי פארשטאנען נאפאליאן פאר רוב וועלט און היינט גלייבט מען אז דאס איז די בעסטע סיסטעם וואס מ'האט נאר?

כ'גיב דיר א hug און מיין הארץ איז פיל מיט האפענונג אז אין די ריכטיגע צייט וועסטו אויסוואקסן די אלע טראמא און צאמנעמען דאס גאנצע בילד אז די וועלטל איז rotten און דורכגעפוילט און די רבי מיט יענע קהילה זענען אלע די זעלבע א טייל במזיד צו באונס פון א קולט בתוך קולט און האפענטליך וועסטו ווערן פריי פון דיין תפיסה און צוריק האבן דיין זיסע לעבן וואס דיר קומט!

Click to shrink...

Definitions from Oxford Languages · Learn more
noun
1.
a set of things working together as parts of a mechanism or an interconnecting network.
"the state railroad system"

 

[אינטעליגענט]

(אן איידיע ווי א קאנסטראקטיוו קאלט?)

די פראבלעם איז אויב א סיסטעם קען נאר שטיין טאמער מענטשנ'ס רעכטן ווערן צוגענומען וכדו'. וואס טוט מען דאן?

Click to shrink...

איך מיין אז ס'קען שטיין, די פראבלעם איז א טיפערע ווי מענטשן רעכטן.

ר' @יששכר כץ האט אמאל מסביר געווען אין דער וועקער אז די ערשטע זאך וואס א קהילה/סאסייעטי דארף איז א שונא, אויב האט מען נישט דעם ”other“ איז זייער שווער, אפשר אוממעגליך, פאר זיי צו האלטן לאנג, ווייל ס'מוז האבן עפעס א געוויסע אידענטעטי. איך בין נאכנישט קלאר אז אזוי איז 100 פראצענט, איך האלט מ'קען היינט זיין אסאך מער פראגמאטיש, און עס פונקטליך אראפשרייבן און האבן א לאגישע outline וואס יעדער קען קליקן agree and accept און א גוטן טאג. אבער אזוי האט ער דעמאלטס מסביר געווען די סטאטוס קוואו.

 

[אינטעליגענט]

איך פארשטײ קײנמאל נישט װען מען זאגט פון השכלה איז נישט געבליבן, די קאנסערװאטיװן שרינקען וכו' וכו'. אװדאי איז געבליבן. קודם איז געבליבן טױזנטע ספרים און נאכדעם, די חרדישע אדער חסידישע "ריעקשאן" איז נאר אדאנק די השכלה ודומיהם.

און נאכדעם, די פרושים זענען אױך נישט געבליבן. מיר זענען גאר אנדרעש הײנט פון זײ. העלל, אפי' די חסידי בעש"ט זענען גאר אנדערש פון אונז געװען.

Click to shrink...

בינגאו!

איי לאוו יו! האסט עס נישט געקענט בעסער זאגן, what a biased אלטע זאך איבערצוזאגן אבוויעסלי האט דער ערשטע מענטש וואס האט דאס געזאגט באלאנגט צו די ארטאדאקסן און דאס לכאורה געזאגט internally ווי יעדער וועט געווענליך עגריען מיט וואס זיי טראכטן שוין ממילא.

און מ'קען צוריקפרעגן צו פון די מתנגדים זענען יא עפעס געבליבן? וויפיל פון די היינטיגע לעקוואדע אידן האלטן נאך פון די דע מה שתשיב און זענען גרייט צו גיין מיטן תורה אזוי ווייט ווי דעבאטירן ווי דער רמב"ן? גלייבסט דאך אין לערנען אז דאס איז די עיקר אידישקייט?

ווער רעדט נאך פון די 20 יעריגע lows אין Christianity אין אמעריקע ווי קירכע'ס זענען אויסגעליידיגט? און די איינציגסטע סארט וואס גייט נאך איז די היפאקריטן וואס וועלן זאגן זיי נעמען יעדעם אפילו זינדיגע האמאסעקסואלן און דרעגס וואס זענען עובר לא תלבש יעדעם ברענגט מען צו גאט... פון אלע אנדערע וואס גלייבן אין זיך אלס די עקסלוסיוו טרוט, זיי שטארבן אויך אפ ווייל מענטשן זוכן זיי שוין נישט אזוי ווייט...


קוק אויף די נומבערס, אפיקורסות און אנעפיליעישן פון סיי וועלכע רעליגיע האט זיך ממש געטאפלט אין די לעצטע 15 יאר, מ'קען נישט ממש אלעס באשולדיגן אויף די מאדערנקייט כאילו עס אינפילטרירט, נאר וויבאלד רעליגיע האט אזוי אינטערדריקט און איגנארירט אלע זייער חזיריי און קארופציע פאלן מענטשן ארויס...

 

[אינטעליגענט]

פינפטנס: די השכלה, די קאנסערװאטיװן וכדומה זענען בּײ דעפענישן גרופעס װאס שטעלן זיך צו צו די קאנדישנס הזמן. אז די צײטן טױשן זיך, דארפן די גרופעס אױטאמאטיש זיך טױשן. בטל װערן אדער טױשן ראדיקאַלי. זײ האבן זיך געשאפן מיט "טױש" אינטעגראל צו איר פיליזאפיע און פראַקטיס.
אבער חסידות פון בעש"ט אדער לב-טהור װאס זענען אזעלכע גרופעס װאס איגנארירן די קאנדישנס ופגעי הזמן, פײפן זיך בּײ דעפענישן ארײן אין די מציאות החײם, נו אוודאי אז זײ ברױכן זיך נישט אפדעיטן. בלײבן זײ די זעלבע מעזיאוּם שטיקער װי זײ זענען שטענדיג געװען.

Click to shrink...

ווער רעדט נאך ווען די רעכטע מאדערנע האט א גאנצע קלאס פון מענטשן וואס גייען נאך די קריסטליכע וועג פון די גלח דארף זיין הייליג, אבער איך פאר מיר ליידער טוה מיר וואס איך וויל, אבער איך וועל פייטן אז דער אולטרא ארטאדאקס מוזיאם עקזיביט זאל ווייטער אנגיין טראץ וואס איך אליין האלט מיך נישט און מיינע קינדער אדער ארומיגע צו דעם סטאנדארט.

מאסן מאדערן ארטאדאקס קוקן אויף אזוי אויף די פרומע און ס'איז א גרויל.

 

[אינטעליגענט]

אויך אמת. די גאול איז נישט זיין פרושים אדער חסידים, די גאול איז צי בלייבן ערליכע ״אידן״

Click to shrink...

נאנסענס. דו קלעשט מיט די חתם סופר'ס אידעלאגיע 100%

זיי מיר מסביר וואס חדש אסור מן התורה און שלא שינו את לשונם ומלבשום דארף צו זיין, אויב נישט א זייער ספעסיפיק דיסקריפשן פון א סארט איד... נישט סתם "ערליך"

 

[אינטעליגענט]

פאר די ארגינעלע משכילים איז עס יא געווען א פריאריטי, זיי זענען געווען געהעריגע אידן אזויווי אונז נאר מיט אפענע קעפ.
(אונז זענען שוין קאנדישענט געווארן פון די קעמפ פלעיס, אז א משכיל האט א נעקטיי, לאכט פון די תורה און האלט נישט ביי גארנישט)
אונז מיש מיר צאם משכילים מיט קלים.
א משכיל איז א ערנסטער איד, און ער וויל אבער א מען זאל אריינברענגען חכמת הגויים ביי די אידן און אויכט זאל מען זיך אויסמישען מיט די גויים כדי עס זאל נישט זיין קיין אנטיסעמיטיזם.
א קל איז ווי אונז רופן היינט א באָם, א מענטש וואס האט נישט קיין שיטה׳ס און ער טוט וואס ער וויל.
איך דזשאדזש נישט קיין באמס, אבער די משכילים זענען בכלל נישט געווען קיין באמס. ווען מען רעדט פון השכלה רעדט מען פון זיי.
טאקע די נעקסטע גענעראציע משכילים זענען שוין געווען פחים וריקים און מיט זייערע א.ג. השכלה האבן זיי ארויפגעצווינגען זייער השכלה אויף די ארטעדאקסען.
נפתלי מאסטער איז נישט קיין משכיל, ער איז פשוט א ליידיגייער וואס וויל ארויפצווינגען זיינע שיטות אויף כלל ישראל (און יא איך האלט אז מען דארף לערנען אסאך מער סעקולארע שטודיעס אין די מוסדות)
מילא ווען מען איז סתם א באם און מען האלט נישט ביי גארנישט, אוואדאי זענען זיי נישט איטערעסירט און המשכת היהדות.
ר׳ משה מנדלסון איז נישט געווען קיין ליידיגייער און ווער עס זאגט אויף עם ימ״ש זאל גיין ליינען אביסל היסטאריע.

Click to shrink...

אביסל שטותים. איך בין מסכים מיט דיין דעפינישן, אבער...

נפתלי מאסטער איז (געווען) א משכיל אין יעדע זין פון ווארט! ער איז אן אינטעלעקטועל וואס נישט סתם ער וויל לערנען מער ווייל אזוי האלט ער פונקט ווי דו ביזט פערצופאל א קאנסערוואטיוו פון געבורט, נאר ווייל ער האלט אז עס איז א נעט פאזעטיוו פאר זיך און פאר סאסייעטי אז מ'איז יא אויפגעקלערט, ווייל ער שוין אויסגעטשעקט און געזעהן ביידע וועלטן און מיט אלע flaws וואס ער עגריט אפשר נישט קאנקלודט ער נאך יא מיט א זיכערקייט אז זיין אויפגעקלערט און עפענען די קאפ צו וועלטליכע ענינים איז פארט אביעקטיוו בעסער.

סא ער איז יא א משכיל!

אזוי משכיל ווי די רמב"ם, אפשר וואלט ער געדארפט אפפארן אויך? אינטערסאנט טאקע אז פון די אלע גויאישע השפעות וואס ער האט געהאט און וויפיל צייט ער האט געספענדט אין די outside און טאלערירט יעדים, איז ער נישט אין ערגעץ פארכאפט געווארן און פארגעסן געווארן... נאר פונקט פארקערט און איז געדענקט ביי אלעמען, סיי מיט זיין תורה און פירושים, און סיי מיט זיין קאנטריביושנס צו סאסייעטי אין די סייענסעס!

און ער האט אפילו אפגעלאכט פון די תורה וויאזוי אונז קען מיר... Yet מיין איך, איז נישט דא קיין איין מין איד וואס אקצעפטירט אים נישט.

צו גאט און צו לייט!

און די זעלבע גייט מיט די ארטאדאקסישע רבנים ווי ר' שמשון רפאל הירש און ר'מאיר לעהמען (באקאנט אלס מארקוס) וועלכע די גאווערמענט האט געהייסן אז רבנים מוזן שטודירן אין יוניווערסיטי, אבער לאמיר זיך נישט נאר'ן די מענטשן זענען אבסאלוטלי געווארן גוט woke פאר יענע דזשענערעישן אין די פיר ווענט... ר' מאיר זיכער, ער האט זיך געלערנט צו זיין א סטארי טעלער און יעדער קען זיינע נאוועלס און די אלע שלמה פערל פלעיס קומט פון זיינע געבעקסן, און קיינער רייסט אים נישט אראפ אלס דער אידישע שעיקספעיר, נאר פארקערט ער איז פונקט אזוי חשוב אלס א אנטי רעפארמער.

זעט מיר אויס, ווי דאס איז נישט מער ווי נאך א פאלשע טאלקינג פוינט פון יענע שטיק צייט...

 

[אינטעליגענט]

איך האב שוין געשריבן אויף אן אנדערע פלאץ. מיר זענען סאציאלע באשעפענישן. אין קאלעדזש איז איוך דא א ''סיסטעם''. איך בין יעצט אין סקול פאר מיין צווייטע מעסטער'ס. איך באגעגן דאס כסדר

. איך האב איין פראפעסאר וועלכער איז באמת אפען מיינדעד. ער איז אן עקס חסיד. זיין רעספאנס איז אייביג לעט מי היר. איך האב געשריבן א קעיס סטאדי. עט וואן פוינט, האט זיך די משפחה'ס רבי אריינגעמישט און געלאזט הערן זיינע דברי פי טיפש איבער א טריטמענט פלען. איך האב דאס איבער געזאגט אין קלאס. אלע תלמידים האבן זיך אונטערגעשמייכלט, דער פראפעסאר, הגם ער איז אן עקס חסיד, איז געבליבן רואיג אן א בלינק האט ער מיך אויסגעפרעגט וואס דער רבי האט געזאגט און פרובירט אפצולערנען וואס ער האט געמיינט און פארוואס ער האט דאס געזאגט.

אלע אנדערע פראפעסארן, האבן א געוויסע מיינדסעט וואס עס קען רואיג אנגערופן ווערן בני יואל פון אקאדעמיע. דערוואגן זאל זיך איינער קעגנצושטעלן זייערע הנחות!
ווען איך האב געלערנט פיזיקס, און דער פראפעסאר האט געדרשנ'ט איבער דעם מולטיווערס און וויאזוי דאס פארענפערט אינטעלידזשענט דעזיין , א ליטוואק, אן עקס פרומער, האט אים געפרעגט so atheism is only understandable by a non-proven, quacky, theory that we all know is false? I think I'm going back!
דער חכם האט סתם געמיינט צו זאגן אז פוינט. א שאד איך האב נישט א בילד פון דעם פראפעסאר... וויפיל ער'ט זיך אנטשולדיגט האט עס נישט געארבעט. דער האט אים געפעילד דעם קורס!
נישט אז דער ליטוואקס שאלה איז נישט געווען חוצפה. אבער פארוואס פעילסטו אים? כ'אב געמיינט אז דו ביסט אן אפען מיינדעד פראפעסאר? ער האט ארויסגעקאלערט? So what?
וכהנה וכהנה. איך באגעגן מיך דערמיט כסדר. און נישט נאר אין אקאדעמיע. סאציאלע כללים. ווען און וויאזוי מען גרוסט. וואס מען מעג יא אדער נישט וכו' לדוגמא. אפי' היינטיגע צייטן, וועט זיך קיינמאל נישט טרעפן אז די פרוי זאל פראפאוזן צו די מאן. אדער אז די פרוי זאל ארויסנעמען די מאן צו א רעסטוראנט לכבוד די עניווערסיטי. פארוואס?
פארוואס איז עס ערווארטעט אז דער מאן האלט אפן א טיר פאר א פרוי אבער נישט א פרוי פאר א מאן?

Click to shrink...

ער האט איך אפשר נישט געדארפט קנס'ענען, אבער איך בין חושד אז ער איז א מענטש וואס פאסט אריין אין איד טיש, און מ'זעהט עס דא אויך, יעדער וואס ליינט אן ארטיקל איז שוין א גאנצע עקספערט אין וואס דער שרייבער האט אים אנגעפילט די קאפ, אבער דער שרייבער קען האבן געקומען פון 5 ביכער נאר אויף דעם שמועס.

אידן פאר סאם ריזן, מאנכע טענה'ן אז ס'נעמט זיך פון אסאך צייט אויף גמרא וכו האלטן זיך אסאך קלוגער ווי זיי זענען... יענער סטודענט זאל אביסל זיך מכניע זיין און אויסהערן מער ווי רעדן... טשילעקס, זיי מכיר ווי דו האלסט און וועסט האפענטליך אנקומען.

 

[הק' לייביש שרייבער]

איך האלט יא, פון א געזונטע נישט-פארדארבענע, נישט-אפגאט סיסטעם.

Click to shrink...

אין מיין האמבעלד אפיניאן, די סיסטעם האט מער געהאלפן ווי קאליע געמאכט. אבער אך און ווי איז פאר-ווער עס פאלט אריין אין דעם סיסטעם הילף. ד.ה. אזוי, אויב ביסטו נישט אפן מיט דיינע ריכטיגע אנטשויאינגען די גייסט דיר אן מיט דיין לעבן און די זוכסט נישט צו טשעפן דעם סיסטעם און צו פייטן, דאן איז די סיסטעם א הילף פאר א יעדעס איינציגע נקידה אין דיין לעבנס גאנג. אבער, אויב ביסטו מחליט צו ק..ן אויף די סיטעט וועט די סיסטעם ק...ן אויף דיר וועסטו ווערן אזאנס אנגע...ט אז דו וועסט פארגעסן ווי אזוי דו הייסט.

ווי אזוי פלעגט מרדכי דוד קאהן אייביג זאגן, ווען די ק...ט אויף די וועלט איז עס ממש א משהו. אבער, ווען די וועלט וועט ק...ן אויף די וועסטו ווערן דערטראנקען אין ק.ק. ע"כ ווייסעך נישט ווי אזוי צו ריספאנדען וועט מען רעדט פון די סיסטעם

 

[הק' לייביש שרייבער]

איז נישט דא קיין איין מין איד וואס אקצעפטירט אים נישט.

Click to shrink...

דו האלטסט באמת אזוי ?