פופציג לאגישע שטרויכלונגען וואס מענטשן מאכן

[מרחשון]

#31

דער טעות פון "אומקלארע שפראך" (Equivocation)​

"איך האב עס נישט אזוי געמיינט!"
דער Equivocation טעות איז ווען מען נוצט א ווארט אדער טערמין מיט מער ווי איין באדייט, כדי צו פארדרייען אדער צעמישן דעם אמת. דאס קען זיין דורך'ן נישט קלאר מאכן וואס מען מיינט, אדער דורך'ן נוצן א ווארט אויף א אנדערע באדייט ווי די צוהערער פארשטייען.

ביישפילן פון דעם טעות:
"איך האב קיינמאל נישט 'גענומען' קיין געלט פון קאמפיין פאנדן!" (בלויז נאך וואס ער האט עס געלייגט אין א צווייטן אקאונט).
"איך בין נישט 'געפייערט' געווארן - איך בין פשוט אויפגעשטאנען און געגאנגען!"
"איך האב נישט 'ליגנט געזאגט' - איך האב בלויז אויסעגלאזט עטליכע דעטאלן."

פארוואס איז דאס א טעות?
עס איז פארפירעריש: מענטשן קענען מיינען איין זאך, אבער דער רעדנער מיינט עפעס אנדערש.
עס קען אויסנוצן די טראסט פון אנדערע: מענטשן וואס פארלאזן זיך אויף די ווערטער פון א מנהיג, חוקר, אדער געריכט, קענען ווערן פארפירט דורך אומקלארע אויסדרוקן.
עס שעדיגט דעם אמת: אויב מען קען נישט קלאר אויסדריקן א זאך, קען עס זיין אז מען האט עפעס צו באהאלטן.

א קלוגע וועג ארויס:
"איך וועל דייקא פרעגן: וואס מיינט איר מיט דעם?"
"איז דאס די ערליכע באדייט פון דיין זאך, אדער שפילסטו זיך מיט ווערטער?"
"לאמיר מאכן זיכער אז מיר פארשטייען דעם זעלבן באדייט פון דעם ווארט."


א ווארט קען אפשר האבן צוויי באדייטן, אבער דער אמת איז נאר איינער!

 

[מרחשון]

#32

דער טעות פון "העלישע חכמה" (Esoteric Knowledge)​

"דו קענסט עס נישט פארשטיין!"
דער Esoteric Knowledge טעות איז ווען איינער טענה’ט אז עס איז דא א ספעציעלע חכמה, באהאלטענע אמת, אדער "אינערליכע חכמה" וואס נאר די עליטע, חכמים, אדער גייסט-פולע מענטשן קענען פארשטיין. דאס קען זיין א וועג זיך צו מאכן העכער פון אנדערע, אדער צו האלטן אינפארמאציע באהאלטן פון דעם פובליקום.

ביישפילן פון דעם טעות:
"דו פארשטייסט נישט - נאר די וואס האבן געלערנט קבלה קענען דאס כאפן!"
"דער טלית איז געמאכט לויט די סודות פון די אלטע חכמים - איך קען דאס נישט מסביר זיין פאר א פשוט’ן מענטש!"
"נאכפאלגן דעם רבי’נס הוראות איז מער וויכטיג ווי צו פארשטיין פארוואס - נאר די צדיקים ווייסן דעם אמת!"

פארוואס איז דאס א טעות?
עס שטערט דעם אמת: אויב עפעס איז אמת, דארף עס זיין פארשטענדליך פאר יעדן, נישט נאר פאר אויסדערוועלטע.
עס ווערט גענוצט צו קאנטראלירן אנדערע: מענטשן קענען ווערן באאיינדרוקט צו גלייבן אדער טון עפעס, נישט ווייל עס איז ריכטיג, נאר ווייל "נאר די הויכע חברה פארשטייען עס."
אמת'ע חכמה איז עפנטליך פאר די וואס ווילן לערנען, נישט באהאלטן אין אומקלארע ווערטער.

א קלוגע וועג ארויס:
"איך וויל פארשטיין, נישט נאר גלייבן!"
"אויב עס איז אמת, מוז עס זיין ערקלערבאר פאר יעדן, נישט נאר פאר געוויסע!"
"פארוואס דארף איך דאס אננעמען בלי שום הסברה?"


א אמת’ע חכמה דארף נישט בלייבן א סוד!

 

[מרחשון]

#33

דער טעות פון "עס איז אזוי און וועט בלייבן אזוי" (Essentializing)​

"אזוי איז עס, און אנדערש קען עס נישט זיין!"
דער Essentializing טעות איז ווען מען טענה’ט אז א מענטש, גרופע, אדער זאך איז נאטורליך אזוי ווי עס איז, און וועט קיינמאל נישט קענען זיך טוישן. דאס איז א וועג זיך צו ארויסצודרייען פון א דיאלאג און נישט אננעמען אז מענטשן אדער מצבים קענען זיך טוישן.

ביישפילן פון דעם טעות:
"ער איז פון אזא משפחה, ער קען קיינמאל נישט ווערן אן ערליכער מענטש!"
"די ארעמע וועט מען אייביג האבן, איז פארוואס זוכן צו העלפן?"
"א טעראריסט איז א טעראריסט, אפילו אויב ער טוט תשובה און לעבט נאך 100 יאר!"
"פרויען זענען נאטורליך בעסערע קעכער ווי מענער—זיי זענען אזוי באשאפן געווארן!"

פארוואס איז דאס א טעות?
עס פארשטערקערט סטעריאטייפס: מענטשן קענען זיך טוישן און פירן זיך נישט אויף בלויז לויט זייער געבורט אדער היינטיגע מצב.
עס באגרעניצט: אויב מען האלט אז עפעס קען זיך נישט טוישן, פארלירט מען דעם איניציאטיוו עס צו פארבעסערן.
עס איז נישט געבויט אויף באווייזן: די טענה איז "עס איז אזוי ווייל עס איז אזוי," אן קיין אמת'ע לאגישע הסברה.

א קלוגע וועג ארויס:
"האט ער שוין געוויזן אז ער קען זיך נישט טוישן? אדער איז דאס בלויז א תירוץ?"
"לאמיר קוקן אויף די מציאות, נישט בלויז אויף אומבאשטעטיגטע טענות!"
"אויב די וועלט טוישט זיך, פארוואס זאלן מענטשן זיך נישט קענען טוישן?"


מען דארף נישט זיין דער זעלבער מענטש מארגן ווי מען איז היינט!"

 

[מרחשון]

#34

דער טעות פון "מער איז בעסער!" (Excluded Middle)​

"אויב אביסל איז גוט, איז אסאך נאכמער גוט!"
די Excluded Middle טעות איז ווען מען מיינט אז אויב עפעס איז גוט אין קליינע מאסן, דעמאלט איז מער פון דעם נאך בעסער, אדער אויב ווייניג איז גוט, דעמאלט איז גארנישט בעסער.

ביישפילן פון דעם טעות:
"אן עפל א טאג דערווייטערט אוועק דעם דאקטאר? דאן זאל מען עסן נאר עפל אגאנצן טאג!"
"אספירין איז געזונט פאר די הארץ? דאן גיי איך עסן 10 טאבלעטן א טאג!"
"א נידריג-פעטנס דיעטע איז געזונט? דאן טאר מען נישט עסן קיין פעטנס בכלל!"
"זיכערהייט איז וויכטיג? דאן זאל מען פארבאטן אלעס וואס קען האבן די קלענסטע ריזיקע!"

פארוואס איז דאס א טעות?
עס איז נישט לאגיש: מער פון עפעס מאכט עס נישט אויטאמאטיש בעסער, ווי אויך איז ווייניג נישט אייביג בעסער ווי גארנישט.
עס קען זיין שעדליך: צו פיל פון עפעס קען גורם זיין קעגנזייטיגע תוצאות (ווי למשל צופיל מעדיקעישן).
עס איגנארירט מיטלמעסיגקייט: נישט אלעס איז "אלעס אדער גארנישט." עס איז פארהאן א מיטל וועג.

א קלוגע וועג ארויס:
"זאלן מיר טרעפן דעם ריכיגטן בלאנס, נישט גיין אין עקסטרעמען!"
"א גוטע זאך מיט א שיעור קען זיין אסאך בעסער ווי אין איבעריגע מאסן!"
"מענטשן דארפן נוצן זייער שכל, נישט לעבן אין עקסטרעמען!"


אלעס מיט א שיעור - צופיל איז נאך אזוי שלעכט ווי צו ווייניג!

 

[מרחשון]

#35

דער טעות פון א שלעכטע פארגלייך (False Analogy)​

"דאס איז פונקט ווי יענץ!" – איז עס טאקע אזוי?
דער False Analogy טעות איז ווען מען פארגלייכט צוויי זאכן וואס זעען אויס ענליך, אָבער אין פאקט זענען זיי נישט גענוג ענליך צו מאכן א ריכטיגע מסקנא.

ביישפילן פון דעם טעות:
"א קאץ איז אזוי און אזוי, פונקט אזוי קען מען נישט ערווארטן אז א מענטש זאל כך וכך!" – א קאץ און א מענטש האבן גאנץ אנדערע אינסטינקטן און פאראנטווארטליכקייטן.
"דו דארפסט זיך נישט לערנען צו פארן א קאר, פונקט ווי דו דארפסט זיך נישט לערנען צו גיין!" – אבער דרייוון א קאר דארף טעכנישע קענטענישן און זיכערהייט רעגולאציעס.
"אונזער פירמע איז ווי א משפחה!" – אבער קיינער אין דער פירמע וועט נישט צאלן דיינע בילס אויב זיי פייערן דיך...

פארוואס איז דאס א טעות?
עס מאכט נישט קיין אמת'ער קשר: בלויז ווייל צוויי זאכן האבן א קליינע ענליכקייט, מיינט נישט אז זיי זענען פונקט גלייך.
עס קען פארפירן: מען קען נוצן א שלעכטע פארגלייך כדי צו בארעכטיגן אומריכטיגע אדער אפילו שלעכטע אקטן.
עס איגנארירט וויכטיגע דעטאלן: אמת'ע פארגלייכונגען דארפן ארייננעמען אלע הבדלים, נישט נאר אן איבערבליק פון ענליכקייטן.

וויאזוי נישט אריינצופאלן אין דעם טעות?
"לאמיר זען אויב די צוויי זאכן זענען טאקע ענליך אין די וויכטיגע פונקטן פון וואס מיר רעדן!"
"איז די פארגלייך בלויז אויבערפלעכליך, אדער איז עס טיף?"
"לאמיר נוצן קלארע לאגיק און נישט נאר ענליכע ביישפילן!"


נישט יעדער עפל איז א ברעקל זאמד, אפילו אויב ביידע זענען רויט!

 

[תרמב]

דער טעות פון "העלישע חכמה" (Esoteric Knowledge)

Click to shrink...

די פאלעסי פארשטיי איך נישט, ווייל ס'קוקט אויס ווי ס'לייקנט אפ די מציאות פון שווערע זאכן צו פארשטיין.

ס'איז נישטא א זאך וואס איז מער פארשטענדליך פאר מענטשן וואס זענען אינגאנצן אריינגעטון דערין?

א פלאמבער קען נישט זאגן פאר איינעם טאטש נישט די פייפס ווייל דו פארשטייסט נישט דערצו, מ'דארף זיין א פראפעשענעל?

ווען א קינד עפנט א קאמפלעצירטע קבלה ספר און איינער זאגט אים אז דאס איז קבלה דו גייסט עס נישט פארשטיין ווייל דו ביסט נאך א קינד, און מ'דארף זיין עלטער צו פארשטיין די מושגים, ווייזט עס אז די ספר איז נישט אמת?

 

[מרחשון]

די פאלעסי פארשטיי איך נישט, ווייל ס'קוקט אויס ווי ס'לייקנט אפ די מציאות פון שווערע זאכן צו פארשטיין.

Click to shrink...

באמת ווענדט זיך עס וויאזוי מען נוצט עס.
רוב פון די פעלעסיס זענען שעדליך בלויז ווען עס ווערט גענוצט כדי צו באאיינפלוסן אדער מאניפולירן איינעם. דאס זעלבע איז מיט דעם דאזיגן פאלאסי.
אוודאי זענען דא זאכן וואס זענען שווער צו פארשטיין, אבער קיין איינער האט נישט קיין רעכט ארויפצוצוואנגען זיין שיטה אויף איינעם און זיך פטר'ן פון א הסבר וויבאלד בלויז ער קען עס פארשטיין.

 

[אפענער]

די פאלעסי פארשטיי איך נישט, ווייל ס'קוקט אויס ווי ס'לייקנט אפ די מציאות פון שווערע זאכן צו פארשטיין.

ס'איז נישטא א זאך וואס איז מער פארשטענדליך פאר מענטשן וואס זענען אינגאנצן אריינגעטון דערין?

א פלאמבער קען נישט זאגן פאר איינעם טאטש נישט די פייפס ווייל דו פארשטייסט נישט דערצו, מ'דארף זיין א פראפעשענעל?

ווען א קינד עפנט א קאמפלעצירטע קבלה ספר און איינער זאגט אים אז דאס איז קבלה דו גייסט עס נישט פארשטיין ווייל דו ביסט נאך א קינד, און מ'דארף זיין עלטער צו פארשטיין די מושגים, ווייזט עס אז די ספר איז נישט אמת?

Click to shrink...

אלעס דארף מען קענען פארשטיין אויב מ'איז גרייט אריינצולייגן די עפארט זיך עס אויסצולערנען

 

[מר שושני]

View: https://youtu.be/hqD3NcmFNss?si=6qq2JaYaJQmg0ENp