על דא ועל הא - לינגוויסטיקס
- Thread starter מר שושני
- Start date
- זיך איינגעשריבן
- אוג. 19, 2024
- מעסעדזשעס
- 942
- רעאקציע ראטע
- 6,574
- זיך איינגעשריבן
- אפר. 12, 2024
- מעסעדזשעס
- 1,192
- רעאקציע ראטע
- 3,785
בייגעלייגטע פיילס
- זיך איינגעשריבן
- אוג. 19, 2024
- מעסעדזשעס
- 942
- רעאקציע ראטע
- 6,574
וַיֹּאמֶר לֶמֶךְ לְנָשָׁיו:
עָדָה וְצִלָּה, שְׁמַעַן קוֹלִי; נְשֵׁי לֶמֶךְ, הַאְזֵנָּה אִמְרָתִי:
כִּי אִישׁ הָרַגְתִּי לְפִצְעִי, וְיֶלֶד לְחַבֻּרָתִי.
כִּי שִׁבְעָתַיִם, יֻקַּם-קָיִן; וְלֶמֶךְ, שִׁבְעִים וְשִׁבְעָה.
די מקור איז די שלימזל'דיגע מעשים פונעם באקאנטען למך בן מתושאל. נישט אויסמישן מיט למך בן מתושלח.
כי שבעתים, ווייל זיבן מאל דארף מען אים איבערזאגן די זעלבע זאך, און דאן יקם קין, וועט עס קין פאר'שטיין' (מלשון קם, אויפשטיין), אבער למך, שבעים ושבעה.
- זיך איינגעשריבן
- אוג. 19, 2024
- מעסעדזשעס
- 942
- רעאקציע ראטע
- 6,574
ביי די לינגוויסטן איז דא א פענאמענען (ספעציעל אין אידיש) ווי מ'זעהט צוויי ווערטער וואס אריגענעל מיינען זיי די זעלבע זאך, אבער אין אידיש האט מען אדאפטירט איינס צו מיינען די קודש און איינס די חול.
א באקאנטע אין די קאטאגאריע איז 'גארטל' (דויטש פאר belt) און 'פאסיק' (פויליש פאר belt).
גארטל איז וואס די רבי נוצט צו פראווענען הויכע זאכן, דערקעגן פאסיק איז וואס דער טאטע נוצט צו פראקן ביז ס'ווערט א בלוטיגע פאסיק.
כ'האב מיר דערמאנט דערפון אין די קוויטלעך שנירל...
קאָרטן (מלשון קאַרטן, קארטלעך, cards) איז נישט א ספעציעלע שפיל, נאר א שם הכולל פאר סיי וועלכע קארטל שפיל (card game), און דאס איז פארשטייט זיך פון די ס"מ אליין, און ווער עס שפילט עס חנוכה היסט ווינטער... דערקעגן קוויטלעך (וואס מיינט אויך קארטלעך, עיין כאן) איז געווארן די ווארט פאר די ספעציעלע פאראידישטע ווערסיע פונעם שפיל, אזוי אויך די קוויטל וואס מ'לייגט ביים כותל, און ווען מען קוויטל'ט זיך ביים רבין.
א באקאנטע אין די קאטאגאריע איז 'גארטל' (דויטש פאר belt) און 'פאסיק' (פויליש פאר belt).
גארטל איז וואס די רבי נוצט צו פראווענען הויכע זאכן, דערקעגן פאסיק איז וואס דער טאטע נוצט צו פראקן ביז ס'ווערט א בלוטיגע פאסיק.
כ'האב מיר דערמאנט דערפון אין די קוויטלעך שנירל...
קאָרטן (מלשון קאַרטן, קארטלעך, cards) איז נישט א ספעציעלע שפיל, נאר א שם הכולל פאר סיי וועלכע קארטל שפיל (card game), און דאס איז פארשטייט זיך פון די ס"מ אליין, און ווער עס שפילט עס חנוכה היסט ווינטער... דערקעגן קוויטלעך (וואס מיינט אויך קארטלעך, עיין כאן) איז געווארן די ווארט פאר די ספעציעלע פאראידישטע ווערסיע פונעם שפיל, אזוי אויך די קוויטל וואס מ'לייגט ביים כותל, און ווען מען קוויטל'ט זיך ביים רבין.
לעצט רעדאגירט:
- זיך איינגעשריבן
- מאי 16, 2024
- מעסעדזשעס
- 702
- רעאקציע ראטע
- 3,024
איז נישט בתולים א זאך (ווס. א פעולה)?
לא מצאתי לבתך בתולים בלשון רבים ווייסט אויף חפצים, נישט א סטעטוס פון אפן אדער פארמאכט.
אבער דאס איז בעצם נישט קיין סתורה ווייל שפראך שפרייט זיך אויס פון חפץ צו פעולה, למשל pitted olives,
קען זיין אז "סל" קָארבּ וואס פארשפארט אריין אין זיך, איז אויך פון די זעלבע סלענג ווי seal
- זיך איינגעשריבן
- אוג. 19, 2024
- מעסעדזשעס
- 942
- רעאקציע ראטע
- 6,574
מן הסתם נישט.
ס'איז אין זעלבע קאטאגאריע פון sign.
אזויווי 'sign' מיינט סיי א 'צייכן' און סיי אן אונטערשריפט, ווייל אמאל האט מען געחתמעט דורך א זיגל/צייכן.
די זעלבע איז 'seal' בשורשו אויך א לשון פון צייכן, און פון דארט געווארן סיי וועלכע 'ענדגילטיג באשלוס' דערנאך געווארן סיי וועלכע זאך וואס איז שוין 'פארזיגעלט'.
אגב, זיגעל איז טאקע די זעלבע שורש ווי sign, מיין איך.
מערקט די פארשלאפענע G.
און מען נוצט עס טאקע סיי אויף אן עצם זיגל, און סיי צו זאגן אז אז א יונגל וואס לערנט נישט פלייסיג איז שוין פארזיגעלט צו אויסוואקסן א פארגרעבטע יונג.
***
יעצט געכאפט אז sign איז מלשון צייכן.
די g איז ענליך צו די gh ביי אנדערע ווערטער ווי נאכט - night, אכט - eight, ליכט - light...
אבער ס'ארבעט די זעלבע. צייכן קען מען נוצן צו זאגן. אז יענעם'ס גורל איז שוין פארצייכנט וכו'.
***
הוספה שנייה:
נאכן נישטערן אביסל זעה איך אז איך דארף אביסל קלאר מאכן די צעמישעניש דא.
אידיש/דייטש זיגעל איז די אייניג מיט ענגליש seal.
אידיש/דייטש צייכן איז די אייניג מיט ענגליש sign.
און אלע זענען אין די זעלבע משפחה.
ס'איז אין זעלבע קאטאגאריע פון sign.
אזויווי 'sign' מיינט סיי א 'צייכן' און סיי אן אונטערשריפט, ווייל אמאל האט מען געחתמעט דורך א זיגל/צייכן.
די זעלבע איז 'seal' בשורשו אויך א לשון פון צייכן, און פון דארט געווארן סיי וועלכע 'ענדגילטיג באשלוס' דערנאך געווארן סיי וועלכע זאך וואס איז שוין 'פארזיגעלט'.
אגב, זיגעל איז טאקע די זעלבע שורש ווי sign, מיין איך.
מערקט די פארשלאפענע G.
און מען נוצט עס טאקע סיי אויף אן עצם זיגל, און סיי צו זאגן אז אז א יונגל וואס לערנט נישט פלייסיג איז שוין פארזיגעלט צו אויסוואקסן א פארגרעבטע יונג.
***
יעצט געכאפט אז sign איז מלשון צייכן.
די g איז ענליך צו די gh ביי אנדערע ווערטער ווי נאכט - night, אכט - eight, ליכט - light...
אבער ס'ארבעט די זעלבע. צייכן קען מען נוצן צו זאגן. אז יענעם'ס גורל איז שוין פארצייכנט וכו'.
***
הוספה שנייה:
נאכן נישטערן אביסל זעה איך אז איך דארף אביסל קלאר מאכן די צעמישעניש דא.
אידיש/דייטש זיגעל איז די אייניג מיט ענגליש seal.
אידיש/דייטש צייכן איז די אייניג מיט ענגליש sign.
און אלע זענען אין די זעלבע משפחה.
לעצט רעדאגירט:
- זיך איינגעשריבן
- אוג. 19, 2024
- מעסעדזשעס
- 942
- רעאקציע ראטע
- 6,574
- זיך איינגעשריבן
- מאי 16, 2024
- מעסעדזשעס
- 1,116
- רעאקציע ראטע
- 3,642
און וואס איז מיט ערי הספר - די שטעט אויפן גרעניץ?
- זיך איינגעשריבן
- אוג. 19, 2024
- מעסעדזשעס
- 942
- רעאקציע ראטע
- 6,574
- זיך איינגעשריבן
- מאי 16, 2024
- מעסעדזשעס
- 1,116
- רעאקציע ראטע
- 3,642
אוי ווי בושות איך האב נישט באמערקט
- זיך איינגעשריבן
- אוג. 19, 2024
- מעסעדזשעס
- 942
- רעאקציע ראטע
- 6,574
פאר דעם האמיר דאך א פאלטשע ניק נאמען.... פאר אזעלכע געשעענישן.
נאך א מזל דו ביסט נישט דא מיט דיין עכטע נאמען. איך ווייס נישט אויב וואלסט נאך געקענט א שידוך טאן...
- זיך איינגעשריבן
- מאי 16, 2024
- מעסעדזשעס
- 1,116
- רעאקציע ראטע
- 3,642
ביי מיר איז עס נישט אינגאנצן פאלש עס איז דא דא וואס ווייסן מיין עכטע נאמעןפאר דעם האמיר דאך א פאלטשע ניק נאמען.... פאר אזעלכע געשעענישן.
נאך א מזל דו ביסט נישט דא מיט דיין עכטע נאמען. איך ווייס נישט אויב וואלסט נאך געקענט א שידוך טאן...
אבער שוין זאל זיין אזוי, מ'זאל וויסן אז אויך איך קען מאכן מיסטעיקס
- זיך איינגעשריבן
- אוג. 19, 2024
- מעסעדזשעס
- 942
- רעאקציע ראטע
- 6,574
מען דארף דא פאראייביגן לזכרון עולם, האי גברא יקרא המכונה בלשון חיבה ליפא'לע פארן אפיציעל אריינלייגן א פרישע ווארט אין דער אידישער וואקאבולאר.
"מיכקינד"
ווי ליפא גיבט איבער אין זיין אינטערוויו אויפן "פאד'זיטיוויטי פאדקעסט" מיט אלי וועבער, איז עס איהם בייגעפאלן בשעת'ן זוכן א ווארט אין אידיש פאר די 'inner child' (פאר זיין ניגון מיטן זעלבן נאמען) און אנערקענען אז ס'איז נאכנישט דא.
ס'איז גאנץ catchy, און עס ווערט שוין אפי' צומאל גענוצט צו אראפלייגן א געוויסע פערזענליכקייט ביים היימישן ציבור.
למשל מען קען זאגן אויף איינעם אז "ער איז א שטיקל טריפּער, ער איז ביזי מיטן מיכקינד", אדער אביסל מער ציניש "אה ער... ער איז א מיכקינד איד".
ס'האט אפי' געהאט אן השפעה אויף א ניק דא אין קרעמל (@איש מבקש) צו פארברייטערן און ערפינדן די נייע ווארט "אינער דיין" אדער "מיך דײן" (בלע"ז inner dayan), צו ערקלערן די ערשיינונג פון יונגערלייט וואס זענען נמאס פון זיך דארפן שלעפן צום דיין פאר יעדער ריר, און האלטן אז זיי זענען גענוג ערוואקסן און באזעצן צו זיין זייער אייגענער פוסק, ספעציעלע אין חיי אישות און אין טעגליכע לעבן.
ס'איז געבליבן צו זעהן אויב דאס ווארט איז נאר פאפולער ביי די קרעמל אידן, אדער דאס ווערט באמת א נחלת הכלל.
אפשר וועט מען נאך איין טאג הערן א דרשה פון א גרויסע רבי ווי ער איז מוחה אויף די לעצטיגע "מיכקינד מאדע", ווי דער עולם איז פארנומען הייליגן/היילן זייער אינערליכע קינד/זעהל, און אין דעם פראצעס הייבן זיי אויך אן פסק'ענען פאר זיך אליינס לויט זייער אייגענע "מיכדיין".
ונזכה ונחיה ונראה, ונירש טובה וברכה!
"מיכקינד"
ווי ליפא גיבט איבער אין זיין אינטערוויו אויפן "פאד'זיטיוויטי פאדקעסט" מיט אלי וועבער, איז עס איהם בייגעפאלן בשעת'ן זוכן א ווארט אין אידיש פאר די 'inner child' (פאר זיין ניגון מיטן זעלבן נאמען) און אנערקענען אז ס'איז נאכנישט דא.
ס'איז גאנץ catchy, און עס ווערט שוין אפי' צומאל גענוצט צו אראפלייגן א געוויסע פערזענליכקייט ביים היימישן ציבור.
למשל מען קען זאגן אויף איינעם אז "ער איז א שטיקל טריפּער, ער איז ביזי מיטן מיכקינד", אדער אביסל מער ציניש "אה ער... ער איז א מיכקינד איד".
ס'האט אפי' געהאט אן השפעה אויף א ניק דא אין קרעמל (@איש מבקש) צו פארברייטערן און ערפינדן די נייע ווארט "אינער דיין" אדער "מיך דײן" (בלע"ז inner dayan), צו ערקלערן די ערשיינונג פון יונגערלייט וואס זענען נמאס פון זיך דארפן שלעפן צום דיין פאר יעדער ריר, און האלטן אז זיי זענען גענוג ערוואקסן און באזעצן צו זיין זייער אייגענער פוסק, ספעציעלע אין חיי אישות און אין טעגליכע לעבן.
ס'איז געבליבן צו זעהן אויב דאס ווארט איז נאר פאפולער ביי די קרעמל אידן, אדער דאס ווערט באמת א נחלת הכלל.
אפשר וועט מען נאך איין טאג הערן א דרשה פון א גרויסע רבי ווי ער איז מוחה אויף די לעצטיגע "מיכקינד מאדע", ווי דער עולם איז פארנומען הייליגן/היילן זייער אינערליכע קינד/זעהל, און אין דעם פראצעס הייבן זיי אויך אן פסק'ענען פאר זיך אליינס לויט זייער אייגענע "מיכדיין".
ונזכה ונחיה ונראה, ונירש טובה וברכה!
לעצט רעדאגירט:
- זיך איינגעשריבן
- מאי 16, 2024
- מעסעדזשעס
- 1,116
- רעאקציע ראטע
- 3,642
איך ווייס נישט וואס דו וויסט
קאמינקא קב ווען ער האט בר מצווה גיהאט האט ער געמאכט א אפמאך מיט זיך אז ער גייט האלטן די אינגל אין זיך
און ווען ער האט געוואלט עפעס טוהן וואס אינו לפי כבודו האט ער געזאגט אז ער וועט שיקן דאס אינגל
