איי די קינדער יארן... איז עס געווען גוט? אדער נישט אזוי גוט?

[אבינועם]

די קינדער יארן... ס'איז א הייקעלע נושא. קינדער קענען נאכנישט טראכטן געהעריג אליינס, זיי זענען אנגעוויזן אויף אנדערע, און טאמער די ענווייראמענט איז נישט סימפאטיש קען עס ברענגען ווייטאג.

כ'בין טאקע נייגעריג צו הערן פון די חברים דא וויאזוי זייער childhood עקספיריענס איז געווען.

איך בין קאנווינסט אז די חסיד'ישע/חרדי'שע חינוך איז בדרך כלל שווער פאר קינדער. ס'קוקט אויס אז דער ציל איז נישט אז ס'זאל זיין געשמאק און גוט פאר די יוגנט כדי זיי זאלן האבן א גוטע געפיל אין די יוגנט, וואס דאס איז א יסוד פאר'ן לעבן. ס'קוקט מער אויס ווי מען לייגט די קינדער דורך א גריינדער כדי צו זיכער מאכן אז זיי וואקסן אויף, אויף א געוויסע סארט וועג וואס די מחנכים ווילן, און זייער וואוילזיין און געשמאק טראגט נישט קיין גרויסע געוויכט.

קודם כל איז א מיליאן זאכן אסור... פארוואס? ווייל אזוי! שפילן באל? מאן דכר שמיה... דאס איז פון די יוונים!! קורצע ערמל אדער הויזן? דאס איז דאך די פארקערטע פון צניעות... פארוואס? ווייל אזוי! (נאר גיין אינגאנצן נאקעט אין מקוה מיט נאך א הונדערט מענטשן, דאס איז צניעות! פארוואס? ווייל אזוי!)... דרייוון א בייק? ס'עפעס א הפקר וועלט? בחורים מיט בייקס? אסור בתכלית! פארוואס? ווייל אזוי!

וואקאציע פאר אינגלעך? אסור בתכלית! ווייסטו דען נישט פארוואס? מ'טאר דאך נישט מבטל זיין תינוקות של בית רבן!! נאר רבי'ס מיט מיידלעך האבן וואקאציע.... (און די רבי'ס פארן זיך אויסבאקן אויף די זון בשעת די "תינוקות של בית רבן" ווערן פארשפארט אין אן אנשטאלט טאג איין טאג אויס... ווייל אויף די קינדער שטייט די וועלט, און טאמער די וועלט וועט בטל ווערן דאן וועלן די רבי'ס זיך נישט קענען באקן אויף די זון...)

און נאכדעם פרובירט יעדע מוסד איבערצושטייגן דעם צווייטן מיט משוגעת'ן.... די קאפל מעג האבן נאר אזויפיל חלקים (וואס?)... די הויזן ברויך זיין מינימום אזויפיל אינטשעס ברייטער פון די פיס... וכהנה וכהנה, משוגעת'ן אויף משוגעת'ן.... און היינט גייט די משוגעת'ן צו די עלטערן אויך! די עלטערן מוזן טוהן אזוי מיט אזוי כדי בכלל צו קענען שיקן זייערע קינדער... כ'ווייס פון איין מוסד וואס נעמען נאר אן טאמער די טאטע גייט אויפן גאס מיט א הוט.... (וואס?...)

נאכדעם קומט די שמייסערייען.... אז א מלמד זאל האבן א טיטשערס דעגרי כדי ער זאל מער וויסן וויזוי מען פירט זיך מיט קינדער, דאס איז דאך אסור בתכלית.... איז נעמט מען א פרישער אינגערמאן און מען מאכט אים פאר מלמד. אמאל געלונגט עס און אמאל נישט.... און ווער באצאלט די פרייז? די קינדער. נו, אז די גאנצע וועלט שטייט אויף די קינדער, דאן קענען זיי פארנעמען א משוגענע מלמד אויך... (כ'מאך נישט אוועק וואס חז"ל זאגן וועגן תינוקות של בית רבן, כ'ברענג נאר ארויס די אבסורד וויאזוי ס'ווערט געניצט קעגן קינדער).

רבונא דעלמא כולא! וואס ווילן זיי פון די אומשולדיגע קינדער? פון ווי קומט דעי אכזריות? פארוואס קען מען נישט פשוט לאזן קינדער זיין קינדער? לאזן זיי ענדזשויען זייער יונגנט? פון וואו קומט די שטופ צו ענג מאכן פאר אומשולדיגע ברואים?

א נארמאלע סיסטעם וואלט געווען אז חדר איז פון 8:00 ביז 2:00. נארמאלע טרענירטע מלמדים. נאך 2:00 גייט מען, ס'דא געהעריגע ספארטס, בייקס, און אנדערע זאכן וואס איז גוט פאר יוגנט. מען מעג גיין מיט וועלכע בגדים מ'וויל, און קיינער מישט זיך נישט אריין... די קאפ גאלט מען נישט אפ אויף טריפל זירא... נאר מען מעג האבן שיינע האר אזוי ווי דער באשעפער האט באשאפן די מענטש בצלם אלוקים.

זוממער איז דא צוויי חדשים וואקאציע. פאר אינגלעך אויך!

און די לימודים... איי די לימודים!!
2 שעה צופרי לימודי קודש, נאכדעם געהעריגע סעקולערע לימודים ווי ענגליש, מאטעמאטיק, סייענס, און אזוי ווייטער. לימודים וואס געבט פאר קינדער א טשענס צו קענען האבן א נארמאלע עדיוקעטעד בעקגראונד. תורה איז זייער וויכטיג, אבער א סעקולערע חינוך איז אויך זייער וויכטיג, וטוב תורה עם דרך ארץ.
חז"ל זאגן חייב אדם ללמד את בנו אומנות, אבער דאס איגנארירן זיי. דארט ווי ס'שמעקט זיי פייפן זיי זיך אויס אויף חז"ל!

אוי.. דאס איז נאר די קינדער יארן.... נאכדעם הייבט זיך אן די צווייטע קאפיטל, קאפיטל ישיבות... טאמער דו מיינסט אז די קינדער יארן איז געווען אזוי, ווארט נאר ווארט...

מזל טוב מזל טוב!! דאס אינגעלע האט בר מצוה געהאט! יעצט איז ער אויס אינגל. בקרוב גייט מען אין ישיבה... און וואס איז דאס? איז אזוי: מען ברויך אויפשטיין 5-6 פארטאגס, און ישיבה ענדיגט זיך 9-10 ביינאכט... דאס איז עס. דאס איז די לעבן פאר די נעקסטע 5-6 יאר!! ס'איז בעצם א תפיסה סענטענטס!

כ'דענק נאך ווען איך בין אריין אין ישיבה קטנה, ס'מיר געווען אזוי שווער... פון צופרי ביז ביינאכט אין איין בנין, מיט דיסקאנעקטעד מגיד שיעורים... גמרא איז פיין און וואויל, מיט א שיעור... אבער ווען ס'ווערט צופיל הייבט מען אן טראכטן, רבונו של עולם, וואס ווילן זיי פון מיין לעבן האבן? כ'האב געוואלט צייט פאר מיר, צו שפילן, צו פארברענגען, צו לעבן! אנשטאט האב איך געדארפט זיין א גאנצן טאג, טאג איין טאג אויס, אין א שטיינערנעם בנין... מיט א מנהל וואס טיילט פראסקעס....

דער סוף פסוק איז אז ישיבות איז נישט געמאכט פאר מענטשן... ס'איז א ברוטאלע סיסטעם וואס רעכנט זיך נישט מיט די געפילן פון די יוגנט, און ס'איז דירעקט עובר אויף א פאר לאווין דאורייתא ווי "ואהבת לרעך כמוך", "צער בעלי חיים", "לא תוסיף פן תוסיף", ועוד ועוד.

און נאך אלעס קומט א בחור ארויס נאך 5 יאר ישיבה, און אסאך קענען אפילו נישט חתמ'נען זייער נאמען אין ענגליש . ס'איז לא יאומן וואס זיי טוען מיט די יונגווארג.

נו לאמיר ענדיגן דא מיט א תפילה אז דער באשעפער וואס האס אויסגעלייזט די אידן פון מצרים זאל אויסלייזן די היימישע יוגענט פון דעי צופידעלטע חינוך גריינדער, בב"א.

 

[שניידער]

איך דערמאן זיך (אין צוגאב צו די ליד וואס מלכה שטיסל האט געזינגען מיט רעבעצין ערבליך) אין דעם אנאנאמיס אנליין רעענט וואס איז ארומגעפארן אמאל מיט די קעפל "dear outraged on m.w."
איך האף עס צו טרעפן שפעטער און אהערברענגן

עריכה, דא איז עס, איך האב משמיט געווען די נאמען פון די ר"י אויף וועם די outrage איז געווען דירעקטעד בשעתו, נעמליך ס'איז נישט נוגע לעניננו

ספוילער

Dear outraged-on-M. W.,

You’re a coward. You’re a hypocrite. Ignorant, maybe. We have a “system” where bucherim, regardless of academic or cognitive ability, are subjected to 12 to 14 hours of equal curriculum a day, day in year out, with not much to show for it on the other side.

You, dear iVelt שרייבער or WhatsApp voice-noter, with all the hours and years spent in yeshiva, don’t know a proper Yiddish, English, or Biblical Hebrew. You don’t know הלכות שבת beyond משנה ברורה level, and you’re proficient in absolutely nothing, other than how to apply for Section 8, perhaps.

No matter which yeshivah you came from, this is your fate, or at least of 90% of the bucherim. So yeshivah is a babysitting center, a placeholder until that lucky day where you walk down the aisle, all the way across to the other side of your honeymoon period where you find yourself empty with absolutely nothing to show for yourself, yiddishlech or otherwise.

Sure, you got an extended shtreimal and your tiny dining room boasts a crystal טשילאר that was bought for you. You yourself did absolutely nothing to get where you are and you’re good for nothing.

You’re witnessing this system year after year, now putting your kids through this same “system,” which you know is rotten, meaningless, a humanitarian crime, and you have an issue with what M. W. said?

Have you no shame?

It’s a tough babysitting center. A plethora of babysitting centers, all with the same goal of pretending there’s a goal, and you don’t know it ain’t easy babysitting 17-year-olds?

Yeshiva is a few פארשאלטענע years of a cat and mouse game between the bucher and roshashiva. Now you have rules for the cat? For the mouse? Your cowardness being too great to change the game so you just gonna call out the cat?

This is how this game is played. Sans any fundamental change, babysitting has its own set of rules and limitations. When the goal is to make it through intact, the roshashiva’s objective is to use his available tools to keep things intact. If saying איך גיי דיך הארגענען is what it takes, so be it. 

A M. W. bucher does not graduate with any greater academic or other achievements than a bucher going through Satmer, Bobov or Aleksander. Parents kill to get their sons into M. W. because of its “name.” If M. W. must yell איך גיי דיך הארגענען on a weekly basis in order to uphold the “name,” I’m sure this will make the parents more than happy. There’s no actual value a parent is looking for when putting his or her son through M. W. other than to put the bucher through M. W.. It’s the means and the end.

So, tell me again what in his דרשה outraged you? What part of this system do you like so much that this isn’t in spirit of the system?

So, I’m sorry that I’m not falling for your feel-good, self-righteous outrage on M. W., which helps keep the head in the sand for what really matters.

It’s what you don’t say and yell that is abhorrent. Not what M. W. did say.

Preach on, M.

 

[איש מבקש]

@אבינועם 1000% גערעכט! איך האב שוין אסאך מאל געהאט אזאכע מחשבות, וואס אין גיהנום וויל מען פון זייער לעבן? אינדערהיים און אין שול לאז איך טאקע מיינע קינדער טון כמעט וואס זיי ווילן בנוגע אידישקייט, איך בין די איינציגסטע און שול וואס שלעפט נישט מיין 8 יעריג קינד זאל שטיין נעבן מיר ביי ממקומך.

ענק ווינדערן זיך נאך פארוואס איך זיך א נייע קהילה..

 

[שומו שמייעם]

די קינדער יארן... ס'איז א הייקעלע נושא. קינדער קענען נאכנישט טראכטן געהעריג אליינס, זיי זענען אנגעוויזן אויף אנדערע, און טאמער די ענווייראמענט איז נישט סימפאטיש קען עס ברענגען ווייטאג.

כ'בין טאקע נייגעריג צו הערן פון די חברים דא וויאזוי זייער childhood עקפיריענס איז געווען.

איך בין קאנווינסט אז די חסיד'ישע/חרדי'שע חינוך איז בדרך כלל שווער פאר קינדער. ס'קוקט אויס אז דער ציל איז נישט אז ס'זאל זיין געשמאק און גוט פאר די יוגנט כדי זיי זאלן האבן א גוטע געפיל אין די יוגנט, וואס דאס איז א יסוד פאר'ן לעבן. ס'קוקט מער אויס ווי מען לייגט די קינדער דורך א גריינדער כדי צו זיכער מאכן אז זיי וואקסן אויף, אויף א געוויסע סארט וועג וואס די מחנכים ווילן, און זייער וואוילזיין און געשמאק טראגט נישט קיין גרויסע געוויכט.

קודם כל איז א מיליאן זאכן אסור... פארוואס? ווייל אזוי! שפילן באל? מאן דכר שמיה... דאס איז פון די יוונים!! קורצע ערמל אדער הויזן? דאס איז דאך די פארקערטע פון צניעות... פארוואס? ווייל אזוי! (נאר גיין אינגאנצן נאקעט אין מקוה מיט נאך א הונדערט מענטשן, דאס איז צניעות! פארוואס? ווייל אזוי!)... דרייוון א בייק? ס'עפעס א הפקר וועלט? בחורים מיט בייקס? אסור בתכלית! פארוואס? ווייל אזוי!

וואקאציע פאר אינגלעך? אסור בתכלית! ווייסט דען נישט פארוואס? מ'טאר דאך נישט מבטל זיין תינוקות של בית רבן!! נאר רבי'ס מיט מיידלעך האבן וואקאציע.... (און די רבי'ס פארן זיך אויסבאקן אויף די זון בשעת די "תינוקות של בית רבן" ווערן פארשפארט אין אן אנשטאלט טאג איין טאג אויס... ווייל אויף די קינדער שטייט די וועלט, און טאמער די וועלט וועט בטל ווערן דאן וועלן די רבי'ס זיך נישט קענען באקן אויף די זוהן...)

און נאכדעם פרובירט יעדע מוסד איבערצושטייגן דעם צווייטן מיט משוגעת'ן.... די קאפל מעג האבן נאר אזוי פיהל חלקים (וואס?)... די הויזן ברויך זיין מינימום אזויפיל אינטשעס ברייטער פון די פיס... וכהנה וכהנה.... משוגעת'ן אויף משוגעת'ן.... און היינט גייט די משוגעת'ן צו די עלטערן אויך! די עלטערן מוזן טוהן אזוי מיט אזוי כדי בכלל צו קענען שיקן זייערע קינדער... כ'ווייס פון איין מוסד וואס נעמען נאר אן טאמער די טאטע גייט אויפן גאס מיט א הוט.... (וואס?...)

נאכדעם קומט די שמייסערייען.... אז א מלמד זאל האבן א טיטשערס דעגרי כדי ער זאל מער וויסן וויזוי מען פירט זיך מיט קינדער, דאס איז דאך אסור בתכלית.... איז נעמט מען א פרישער אינגערמאן און מען מאכט אים פאר מלמד. אמאל געלונגט עס און אמאל נישט.... און ווער באצאלט די פרייז? די קינדער. נו, אז די גאנצע וועלט שטייט אויף די קינדער, דאן קענען זיי פארנעמען א משוגענע מלמד אויך... (כ'מאך נישט אוועק וואס חז"ל זאגן וועגן תינוקות של בית רבן, כ'ברענג נאר ארויס די אבסורד וויאזוי ס'ווערט געניצט קעגן קינדער).

רבונא דעלמא כולא! וואס ווילן זיי פון די אומשולדיגע קינדער? פון ווי קומט דעי אכזריות? פארוואס קען מען נישט פשוט לאזן קינדער זיין קינדער? לאזן זיי ענדזשויען זייער יונגנט? פון וואו קומט די שטופ צו ענג מאכן פאר אומשולדיגע ברואים?

א נארמאלע סיסטעם וואלט געווען אז חדר איז פון 8:00 ביז 2:00. נארמאלע טרענירטע מלמדים. נאך 2:00 גייט מען, ס'דא געהעריגע ספארטס, בייקס, און אנדערע זאכן וואס איז גוט פאר יוגנט. מען מעג גיין מיט וועלכע בגדים מ'וויל, און קיינער מישט זיך נישט אריין... די קאפ גאלט מען נישט אפ אויף טריפל זירא... נאר מען מעג האבן שיינע האר אזוי ווי דער באשעפער האט באשאפן די מענטש בצלם אלוקים.

זוממער איז דא צוויי חדשים וואקאציע. פאר אינגלעך אויך!

און די לימודים... איי די לימודים!!
2 שעה צופרי לימודי קודש, נאכדעם געהעריגע סעקולערע לימודים ווי ענגליש, מאטעמאטיק, סייענס, און אזוי ווייטער. לימודים וואס געבט פאר קינדער א טשענס צו קענען האבן א נארמאלע עדיוקעטעד בעקראונד. תורה איז זייער וויכטיג, אבער א סעקולערע חינוך איז אויך זייער וויכטיג, וטוב תורה עם דרך ארץ .
חז"ל זאגן חייב אדם ללמד את בנו אומנות, אבער דאס איגנארירן זיי. דארט ווי ס'שמעקט זיי פייפן זיי זיך אויס אויף חז"ל!

אוי.. דאס איז נאר די קינדער יארן.... נאכדעם הייבט זיך אן די צווייטע קאפיטל, קאפיטל ישיבות... טאמער דו מיינסט אז די קינדער איז געווען אזוי, ווארט נאר ווארט...

מזל טוב מזל טוב!! דאס אינגעלע האט בר מצוה געהאט! יעצט איז ער אויס אינגל. בקרוב גייט מען אין ישיבה... און וואס איז דאס? איז אזוי: מען ברויך אויפשטיין 5-6 פארטאגס... און ישיבה ענדיגט זיך 9-10 ביינאכט... דאס איז עס. דאס איז די לעבן פאר די נעקסטע 5-6 יאר!! ס'איז בעצם א תפיסה סענטענטס!

כ'דענק נאך ווען איך בין אריין אין ישיבה קטנה... ס'מיר געווען אזוי שווער... פון צופרי ביז ביינאכט אין איין בנין, מיט דיסקאנעקטעד מגיד שיעורים... גמרא איז פיין און וואויל, מיט א שיעור... אבער ווען ס'ווערט צופיל הייבט מען אן טראכטן, רבונו של עולם, וואס ווילן זיי פון מיין לעבן האבן? כ'האב געוואלט צייט פאר מיר, צו שפילן, צו פארברענגען, צו לעבן! אנשטאט האב איך געדארפט זיין א גאנצן טאג, טאג איין טאג אויס, אין א שטיינערנעם בנין... מיט א מנהל וואס טיילט פראסקעס....

דער סוף פסוק איז אז ישיבות איז נישט געמאכט פאר מענטשן... ס'איז א ברוטאלע סיסטעם וואס רעכנט זיך נישט מיט די געפילן פון די יוגנט, און ס'איז דירעקט עובר אויך א פאר לאווין דאורייתא ווי "ואהבת לרעך כמוך", "צער בעלי חיים", "לא תוסיף פן תוסיף", ועוד ועוד.

און נאך אלעס קומט א בחור ארויס נאך 5 יאר ישיבה, און אסאך קענען אפילו נישט חתמ'נען זייער נאמען אין ענגליש . ס'איז לא יאומן וואס זיי טוען מיט די יונגווארג.

נו לאמיר ענדיגן דא מיט א תפילה אז דער באשעפער וואס האס אויסגעלייזט די אידן פון מצרים זאל אויסלייזן די היימישע יוגענט פון דעי צופידעלטע חינוך גריינדער, בב"א.

Click to shrink...

איך מיין אז רוב פון די זאכן וואס די האסט אויסגערעכנט איז נישט אזוי מעלה ומוריד פאר די קינדער זעלבסט בשעת זיי זענען קליין, לדוגמא די תקנות פון לבוש, אפשר די לאנגע טאג אין חדר יא,
2 חדשים וואקאציע פאר קינדער וואס גייען זיי טון רבוש"ע!!!
פון מיין פערספעקטיוו איז ישיבה קטנה די שואה אויף די נפשות פון אומשולדיגע קינדער און דארט איז די עיקר חורבן

 

[איש מבקש]

איך מיין אז רוב פון די זאכן וואס די האסט אויסגערעכנט איז נישט אזוי מעלה ומוריד פאר די קינדער זעלבסט בשעת זיי זענען קליין, לדוגמא די תקנות פון לבוש, אפשר די לאנגע טאג אין חדר יא,
2 חדשים וואקאציע פאר קינדער וואס גייען זיי טון רבוש"ע!!!
פון מיין פערספעקטיוו איז ישיבה קטנה די שואה אויף די נפשות פון אומשולדיגע קינדער און דארט איז די עיקר חורבן

Click to shrink...

קען זיין, איך געדענק נישט מיינע קינדער יארן אזוי גוט, איך זעה נאר ביי מיינע קינדער ווי אזוי זאכן גייען, אין איך שוין זיי זייער שטארק אסאך מאל מיט זייער סדר היום.

 

[אבינועם]

2 חדשים וואקאציע פאר קינדער וואס גייען זיי טון רבוש"ע!!!

Click to shrink...

דאס וואס אלע קינדער אויף די וועלט טוען .... אין רוב וועלט איז דא בערך צוויי חדשים זוממער וואקאציע . ס'איז א חלק פון די מציאות צו זיך גוט אויסטשוכען און אפילו צו משוגע ווערען מיט די צייט .... ס'געבט צייט צו טראכטען צו אויסגעפינען ווער מען איז און וואס מען וויל ...

מען קען נישט א גאנץ יאר זיין און א סטראקטשור ... א מענטש איז נישט קיין מאשין ... ס'דא uptime און downtime

 

[שומו שמייעם]

דאס וואס אלע קינדער אויף די וועלט טוען .... אין רוב וועלט איז דא בערך צוויי חדשים זוממער וואקאציע . ס'איז א חלק פון די מציאות צו זיך גוט אויסטשוכען און אפילו צו משוגע ווערען מיט די צייט .... ס'געבט צייט צו טראכטען צו אויסגעפינען ווער מען איז און וואס מען וויל ...

מען קען נישט א גאנץ יאר זיין און א סטראקטשור ... א מענטש איז נישט קיין מאשין ... ס'דא uptime און downtime

Click to shrink...

אפשר בחורים
נישט קליינע קינדער וואס ווייסן נישט וואס טוט זיך מיט זיי, מאך 2 חדשים קעמפ מיט עקטיוועטיס און פארטיג.