איז שייך לאגיש פאר משה רבינו צו גיין OTD

[Reb Yid]

א גוט יאר טייערע קרעמלער, איך האב א שאלה פאר אייך, די שאלה איז אזוי, צו איז בכלל שייך א סינעריאו ווי משה רבינו זעלבסט זאל ווערן או טי די? אדער, וויבאלד ער איז דאך משה רבינו אליינס, איז וואס ער טוט ווערט אטאמאטיש תורת משה, ווייל ער קען זיך נישט ארויס זעהן פון זיך, אין ווי אזוי ער זאל נאר נישט גיין — בלייבט ער משה רבינו. אין זיין אקטן ווערט תורת משה, אפילו סאיז זיך סותר מיט די פריערדיגע רולס זיינע. ער איז דאך זיך, אין ער קען זיך אייביג overridden, עפעס אזא בחינה ווי “פה שאוסר, פה שהתיר”. סאו קומט אויס, אז סאיז באמת נישט במציאות אז ער זאל קענען אויף עפעס עובר זיין, ווייל וואס ער זאל נאר נישט טאן — ווערט אטאמאטיש תורת משה. פונדאסניי, ביטע אריין קומען קלאר.

 

[תרמב]

דו ווילסט זאגן אז משה רבינו זאל זיין די גרעסטע צדיק פשוט ווייל ער קען נישט עובר זיין אויף תורת משה, ווייל וואס ער טוט איז תורת משה.

א אינטערסאנטע קשיא, די פראבלעם איז נאר אז די תורה אליינס זאגט אז משה רבינו האט געזינדיגט קעגן די באשעפערס באפעל מיט דעם וואס ער האט געשלאגן די שטיין אנשטאט רעדן צו די שטיין.

 

[Reb Yid]

דו ווילסט זאגן אז משה רבינו זאל זיין די גרעסטע צדיק פשוט ווייל ער קען נישט עובר זיין אויף תורת משה, ווייל וואס ער טוט איז תורת משה.

א אינטערסאנטע קשיא, די פראבלעם איז נאר אז די תורה אליינס זאגט אז משה רבינו האט געזינדיגט קעגן די באשעפערס באפעל מיט דעם וואס ער האט געשלאגן די שטיין אנשטאט רעדן צו די שטיין.

Click to shrink...

‎טאקע, דאס אויך איז תורת משה — דו ברענגסט נאר ארויס מיין קשיא נאך בעסער, והדר קושיא לדוכתא.

 

[תרמב]

‎טאקע, דאס אויך איז תורת משה — דו ברענגסט נאר ארויס מיין קשיא נאך בעסער, והדר קושיא לדוכתא.

Click to shrink...

די פשוטע תירוץ איז אז ס'הייסט טאקע תורת משה, אבער עכט איז עס תורת השם, תורת משה איז נישט פשט אז משה רבינו האט אפגעמאכט וואס מ'מעג און וואס מ'טאר נישט, די באשעפער האט אפגעמאכט און משה רבינו האט איבערגעגעבן די תורה און וועגן דעם הייסט עס על שמו.

 

[Reb Yid]

די פשוטע תירוץ איז אז ס'הייסט טאקע תורת משה, אבער עכט איז עס תורת השם, תורת משה איז נישט פשט אז משה רבינו האט אפגעמאכט וואס מ'מעג און וואס מ'טאר נישט, די באשעפער האט אפגעמאכט און משה רבינו האט איבערגעגעבן די תורה און וועגן דעם הייסט עס על שמו.

Click to shrink...

משה רבינו איז געווען דער לינק פון הקב”ה צו כלל ישראל. כלל ישראל איז פרחו נשמתם געווען ווען זיי האבן משיג געווען אלוהית ביי קבלת התורה — קומט אויס אז סאיז יא ממש תורת משה, ווייל ווען נישט משה איז נישטא קיין טרענסמיטער צו כלל ישראל, און גארנישט איז נישטא. יעצט ווען מען פארשטייט דאס — ווען ווערט ער אויס משה? איינמאל ער איז משה בלייבט ער משה. און זיין הוראה בלייבט תורת משה. סאיז נישטא קיין way back.

איך וועל עס מסביר זיין מיט א סימפל מעטאמאטיק עקזעמפל:

1 + 1 = 2. יעצט 2 + 2 = 4. אבער זאל ווען זיין אז 1 + 1 = 4, וואלט דאס געמיינט אז דער 1 האט א משמעות פון צוויי. אין יעדן פאל וויאזוי סזאל נאר נישט זיין קען מען נאר אנהייבן בויען פונעם 1. דהיינו לויט וואסערע משמעות דער איינס האט לויט דעם וועט זיך ווענדן די תוצאה פון זיין מולטיפליקאציע. אבער אן דעם איינס הייבט זיך גארנישט אן.

אזוי אויך ביי משה רבינו: אז סאיז נישטא דער לינק — דער טרענסמיטער משה רבינו (דער נומער איינס) — הייבט זיך גארנישט אן.

איז יעצט, אז סהאט זיך יא אנגעהויבן, און ער איז משה, און זיין הוראה איז תורת משה — וויאזוי שטעלט זיך דאס אפ? אדער אפשר נישט?

הקיצור איך גיי זיך יעצט צולייגן. א גוטע נאכט.
המשך יבוא.

 

[מרחשון]

ביטע שרייב אינעם קעפל איבער וואס די חקירה איז.

 

[יענקל פאדראשיק]

אין משך חכמה אין די הקדמה אויף סדר שמות (וואס איז בעצם א שטיקל וואס איז אינטערסאנט צו אפלערנען) שרייבט ער אז מען האט אוועק גענומען די בחירה פון משה

 

[Reb Yid]

איז בכלל שייך א סינעריאו ווי משה רבינו זעלבסט זאל ווערן או טי די? אדער, וויבאלד ער איז דאך משה רבינו אליינס, איז וואס ער טוט ווערט אטאמאטיש תורת משה, ווייל ער קען זיך נישט ארויס זעהן פון זיך, אין ווי אזוי ער זאל נאר נישט גיין — בלייבט ער משה רבינו. אין זיין אקטן ווערט תורת משה, אפילו סאיז זיך סותר מיט די פריערדיגע רולס זיינע. ער איז דאך זיך, אין ער קען זיך אייביג overridden, עפעס אזא בחינה ווי “פה שאוסר, פה שהתיר”. סאו קומט אויס, אז סאיז באמת נישט במציאות אז ער זאל קענען אויף עפעס עובר זיין, ווייל וואס ער זאל נאר נישט טאן — ווערט אטאמאטיש תורת משה. פונדאסניי, ביטע אריין קומען קלאר.

Click to shrink...

@מי אני @מר שושני
אפשר קענט איר דא ארויס העלפן, און לאזן הערן אייער דעת תורה דעראויף ביטע

 

[מי אני]

די שאלה קען ריפארמיולירט ווערן אלס צי דער מחוקק אליינס איז געבינדן צו די חוקים ער איז מחוקק. ווי איך האב דא צוגעברענגט איז דאס געווען א מבוכה בימי הביניים. וידוע מאמרו דמטין משמיה דלואיס דעם פערצענטן מלך צרפת, ״איך בין די מדינה/געזעץ״.

וידוע אז חז״ל האבן אָנגערירט דערויף בירושלמי (ר״ה פ״א ה״ג) צי הקב״ה, דער מחוקק התורה, איז למעלה מחוקיה:

א"ר לעזר פדא בסיליוס או נימוס או גריפות. בנוהג שבעולם מלך בשר ודם גוזר גזירה רצה מקיימה רצו אחרים מקיימים אותה אבל הקב"ה אינו כן אלא גוזר גזירה ומקיימה תחילה מאי טעמא ושמרו את משמרתי אני ה' אני הוא ששימרתי מצותיה של תורה תחילה.

Click to shrink...

וכמובן רירט דאס אביסל אָן אויפ׳ן יוּטיפרוֺי דילעמאַ, צי ג-ט איז העכער מאראל.

 

[בְּתוֹךְ עַמִּי]

פארוואס זאל ווען טיארעטיש נישט זיין שייך א בחינה פון רבינו סר מן הדרך? די תורה איז דאס וואס דער אויבערשטער האט געגעבן פאר די אידן דורך אים. ס׳נישט זיינע אייגענע זאכן און נישט יעדע ריר זיינער אדער וואס ער האט געזאגט איז געווארן א חלק פון די תורה.

למעשה וויבאלד ער האט נישט געהאט א יצר הרע, איז נישט שייך געווען ער זאל זינדיגן.

 

[Reb Yid]

די שאלה קען ריפארמיולירט ווערן אלס צי דער מחוקק אליינס איז געבינדן צו די חוקים ער איז מחוקק. ווי איך האב דא צוגעברענגט איז דאס געווען א מבוכה בימי הביניים. וידוע מאמרו דמטין משמיה דלואיס דעם פערצענטן מלך צרפת, ״איך בין די מדינה/געזעץ״.

וידוע אז חז״ל האבן אָנגערירט דערויף בירושלמי (ר״ה פ״א ה״ג) צי הקב״ה, דער מחוקק התורה, איז למעלה מחוקיה:

וכמובן רירט דאס אביסל אָן אויפ׳ן יוּטיפרוֺי דילעמאַ, צי ג-ט איז העכער מאראל

Click to shrink...

יישר כח @מי אני פאר דיין ענטפער, אבער איך רעד היפאטעטיקלי — איז עס בכלל נישט שייך אין מציאות? לאז ארויס דאס וואס שטייט אין חז”ל — איז עס בכלל נישט מעגליך לאָגיש?

 

[Reb Yid]

איך זעה אז טייל האבן נישט גוט ארויס די חקירה, וועל איך אלעבארירן: הקב”ה, תורה, משה רבינו, כלל ישראל — זענען נישט קיין עקסטרע ענטיטי׳ס. ס׳איז אלץ איינס, ווי עס שטייט בפירוש: אורייתא קודשא בריך הוא וישראל חד הוא. יעצט ליינט איבער די חקירה און רעאגירט דערצו אקורדינגלי.

 

[Reb Yid]

‎
דא האט איר א טייל פון די פריעדיגע וואס זענען דן אין די כח פון משה, און לויט זיי וועט זיך ווענדן צי משה רבינו’ס היפאטעטיקלי גיין או טי די, ווערט ביי דיפאולט תורת משה

רמב”ם – משה איז א שליח, נישט דער מקור פון תורה
מקורות:
• הלכות יסודי התורה ז:ו–ז
• הלכות ממרים א:א–ג
• הלכות תשובה ג:ח
עיקר נקודות:
דער רמב”ם זאגט אז נבואת משה איז איינמאליג, נישט דורך חלום אדער משל. אבער זיין פסק איז נישט תורת משה נאר אויב השם זאגט אים דעם פסק. אויב ער פסק’נט עפעס אויף אייגענע סברא, קען עס זיין טעות. משה קען אפילו פארגעסן א הלכה, ווי מיר זען ביי בנות צלפחד, און דעמאלט דארף השם עס אים צוריק זאגן
ציטאטן:
1. אין נביא רשאי לחדש דבר מעתה
2. משה רבינו לא האמינו בו ישראל מפני האותות שעשה אלא… המעמד אשר עינינו ראו
סיכום רמב”ם:
קען משה טועה זיין? יא, אויב נישט געשיקט דורך השם
איז זיין פסק אויטאמאטיש תורה? ניין, נאר אויב השם זאגט עס

נצי”ב – דעת משה איז תורה ווייל ער איז בטל צו השם
מקור:
• העמק דבר, הקדמות לבמדבר ולדברים
עיקר נקודות:
דער נצי”ב זאגט אז ספר דברים איז “משנה תורה” — עס איז נישט א ניי תורה, נאָר א חזרה, אבער אויף דעת משה. און ווייל משה איז אזוי בטל צו השם, איז אפילו א פסק וואס ער פסק’נט פון אייגענע שכל שוין תורת משה
ציטאַט:
ספר זה… כולו מפי משה מפי הגבורה
סיכום נצי”ב:
קען משה טועה זיין? ניין, ווייל זיין שכל איז ביטול גמור
איז זיין פסק אויטאמאטיש תורה? יא, אפילו ווען ער האט עס געזאגט אלס מענטש

חתם סופר – משה קען נישט חידושן נאר ווען השם זאגט עס
מקור:
• שו”ת חתם סופר חושן משפט סימן קצב
עיקר נקודות:
דער חתם סופר פסק’נט אז אפילו משה קען נישט חידושן קיין הלכה אן השם. עס גייט אריין אונטער דעם כלל פון “אין נביא רשאי לחדש דבר”. אָבער ווען השם יענקט זיך איין אויף משה’ס פּסק און עס ווערט מקובל בעם ישראל — דעמאָלט איז עס תורת משה. אין
ציטאַט:
אפילו משה רבינו לא היה רשאי לחדש דבר מעצמו
אין נביא רשאי לחדש דבר מעתה
סיכום חתם סופר:
קען משה טועה זיין? יא, אויב נישט דורך השם איז זיין פסק אויטאמאטיש תורה? נאר אויב השם איז עס מאשר

רב צדוק הכהן – דעת משה איז בעצם תורת השם
מקורות:
• פרי צדיק (מטות, ואתחנן)
• רסיסי לילה
עיקר נקודות:
רב צדוק זאגט אז משה איז געווען דער מענטש וואס האט געהאט דעם קלארסטן שכל אלוקי וואס קען עקזיסטירן. אזוי ווי אדם הראשון פארן חטא איז כל מעשה שלו געווען תורה — אזוי איז ביי משה רבינו, אז אפילו זיינע “אייגענע” דיבורים און מחשבות זענען בעצם תורה.
ציטאַט:
כל דבריו ומעשיו היו תורה ממש
כמו שאדם הראשון קודם החטא כל מעשיו היו תורה
סיכום רב צדוק:
קען משה טועה זיין? ניין, ווייל זיין מהות איז תורה
איז זיין פסק אויטאמאטיש תורה? יא, אפילו ווען עס איז עפעס וואס ער אליין פארשטייט

סאך הכל
קען משה טועה זיין
און איז זיין פסק אויטאמאטיש תורה
רמב”ם: יא, נאר אויב נישט געהייסן / ניין, נאר ווען
השם זאגט
נצי”ב: ניין, בטל גמור / יא, אפילו אייגענע שכל
חתם סופר: יא, דארף השם’ס אישור / נאר אויב השם מאשר
רב צדוק: ניין, זיינע מעשים זענען תורה / יא, ווייל ער איז תורה בעצם

 

[שניאור ריבנר]

משה רבינו איז געווען דער לינק פון הקב”ה צו כלל ישראל. כלל ישראל איז פרחו נשמתם געווען ווען זיי האבן משיג געווען אלוהית ביי קבלת התורה — קומט אויס אז סאיז יא ממש תורת משה, ווייל ווען נישט משה איז נישטא קיין טרענסמיטער צו כלל ישראל, און גארנישט איז נישטא. יעצט ווען מען פארשטייט דאס — ווען ווערט ער אויס משה? איינמאל ער איז משה בלייבט ער משה. און זיין הוראה בלייבט תורת משה. סאיז נישטא קיין way back.

איך וועל עס מסביר זיין מיט א סימפל מעטאמאטיק עקזעמפל:

1 + 1 = 2. יעצט 2 + 2 = 4. אבער זאל ווען זיין אז 1 + 1 = 4, וואלט דאס געמיינט אז דער 1 האט א משמעות פון צוויי. אין יעדן פאל וויאזוי סזאל נאר נישט זיין קען מען נאר אנהייבן בויען פונעם 1. דהיינו לויט וואסערע משמעות דער איינס האט לויט דעם וועט זיך ווענדן די תוצאה פון זיין מולטיפליקאציע. אבער אן דעם איינס הייבט זיך גארנישט אן.

אזוי אויך ביי משה רבינו: אז סאיז נישטא דער לינק — דער טרענסמיטער משה רבינו (דער נומער איינס) — הייבט זיך גארנישט אן.

איז יעצט, אז סהאט זיך יא אנגעהויבן, און ער איז משה, און זיין הוראה איז תורת משה — וויאזוי שטעלט זיך דאס אפ? אדער אפשר נישט?

הקיצור איך גיי זיך יעצט צולייגן. א גוטע נאכט.
המשך יבוא.

Click to shrink...

ע' סנהדרין כ"א ע"ב:

תַּנְיָא, רַבִּי יוֹסֵי אוֹמֵר: רָאוּי הָיָה עֶזְרָא שֶׁתִּינָּתֵן תּוֹרָה עַל יָדוֹ לְיִשְׂרָאֵל, אִילְמָלֵא לֹא קְדָמוֹ מֹשֶׁה

לשיטתך וואלט אויסגעקומען אז וואלט עזרא דאך געגעבן דער תורה וואלט ער געווארן משה. לכאורה דער באדייטונג פון די מימרא איז פונקט פארקערט. ס'טאקע ווענדט זיך ניט אין משה, ס'וואלט געקענט זיין אן אנדערע.

 

[Reb Yid]

ע' סנהדרין כ"א ע"ב:

תַּנְיָא, רַבִּי יוֹסֵי אוֹמֵר: רָאוּי הָיָה עֶזְרָא שֶׁתִּינָּתֵן תּוֹרָה עַל יָדוֹ לְיִשְׂרָאֵל, אִילְמָלֵא לֹא קְדָמוֹ מֹשֶׁה

לשיטתך וואלט אויסגעקומען אז וואלט עזרא דאך געגעבן דער תורה וואלט ער געווארן משה. לכאורה דער באדייטונג פון די מימרא איז פונקט פארקערט. ס'טאקע ווענדט זיך ניט אין משה, ס'וואלט געקענט זיין אן אנדערע.

Click to shrink...

קען זיין אז דאס מיינט ארופצוברענגן די גרויסקייט פון עזרא גלייך צו משה. און לאמיר מיטנעמען אויכעט עזרא טאקע אינעם שפאן

 

[שניאור ריבנר]

קען זיין אז דאס מיינט ארופצוברענגן די גרויסקייט פון עזרא גלייך צו משה. און לאמיר מיטנעמען אויכעט עזרא טאקע אינעם שפאן

Click to shrink...

אזא פשט איז מעגליך, אבער עס איז סותר די אני מאמין וועגן משה "שהוא אב לנביאים."

 

[Reb Yid]

אזא פשט איז מעגליך, אבער עס איז סותר די אני מאמין וועגן משה "שהוא אב לנביאים."

Click to shrink...

דער אני מאמין איז א רמב״ם סאיז דאך קלאר דא חולקים אויף אים ווי כהאב צוגעברענגט

 

[שיינע איד]

א גוט יאר טייערע קרעמלער, איך האב א שאלה פאר אייך, די שאלה איז אזוי, צו איז בכלל שייך א סינעריאו ווי משה רבינו זעלבסט זאל ווערן או טי די? אדער, וויבאלד ער איז דאך משה רבינו אליינס, איז וואס ער טוט ווערט אטאמאטיש תורת משה, ווייל ער קען זיך נישט ארויס זעהן פון זיך, אין ווי אזוי ער זאל נאר נישט גיין — בלייבט ער משה רבינו. אין זיין אקטן ווערט תורת משה, אפילו סאיז זיך סותר מיט די פריערדיגע רולס זיינע. ער איז דאך זיך, אין ער קען זיך אייביג overridden, עפעס אזא בחינה ווי “פה שאוסר, פה שהתיר”. סאו קומט אויס, אז סאיז באמת נישט במציאות אז ער זאל קענען אויף עפעס עובר זיין, ווייל וואס ער זאל נאר נישט טאן — ווערט אטאמאטיש תורת משה. פונדאסניי, ביטע אריין קומען קלאר.

Click to shrink...

נערישע שאלה משה רבינו קומט היינט קיין ווילי נעמט מען נישט אן זיינע קינדער ווייל ער איז OTD ער איז מקפיד אויף קיצו של יוד אויף שו״ע איז ער דאך א גר שו״ע איז געמאכט פאר גרים ער איז מקפיד אויף גניבה גזילה איז ער א מאדערן ארטאדאקס וכו

 

[בְעֵבֶר הַיַרְדֵן]

אזא פשט איז מעגליך, אבער עס איז סותר די אני מאמין וועגן משה "שהוא אב לנביאים."

Click to shrink...

ער איז אב לנביאים ווייל למעשה איז ער געווען דער וואס האט געגעבן די תורה..

אִילְמָלֵא לֹא קְדָמוֹ מֹשֶׁה

Click to shrink...

וואלט עזרא געווען די אב לנביאים

 

[בְעֵבֶר הַיַרְדֵן]

לויט די נציב קען נישט משה זאגן מדעת עצמו.
במילא ווען ער זאגט עפעס ווייס איך אוטאמאטיש אז דאס איז דעת ה'..