די לעצטערע יארן הערט מען כסדר פון רבנים, מחנכים, און משפיעים, אזעלכע אויסדריקן ווי:
אמאל האט מען נישט געהערט אזוי פיעל צרות,
אמאל האט מען נישט געזעהן אזוי פיעל גיטין,
אמאל האט מען נישט געזען אזוי פיעל יונגע בחורים פארן אפ פונעם יודישן וועג.
״כהנה וכהנה״ אויסדריקן איבער דעם אמאל און היינט.
פארשטייט זיך אבער אז פאר אלעס האבן זיי א תירוץ…
ווי געשריבן אבער אינעם ארטיקל פון ״פרשת יואלי פארוואס האט דאס פאסירט״, די משל פונעם קינד וואס קומט אין חדר טעגליך שפעט, יעדעס מאל מיט אן אנדערע תירוץ, ביז איינטאג זאגט אים די רבי; משה תירוצים האב איך געהערט פון דיר גענוג, אבער יעצט זאג מיר דעם אמת…
לעניינינו: די אמת איז פשוט, אמאל איז כלל ישראל געווען א קליין געמיינדע, וואס בדרך הטבע פראצענטועל האבן אזוי פיעל בחורים נישט געקענט ארויס פאלן ווי היינט, דאס זעלבע איז מיט גיטין, צרות וכו.
ווי גרעסער כלל ישראל ווערט, אלץ שוואכער ווערט דאס קאנטראל, און אלץ גרעסער ווערט די אויסוואל וואספארא סארט לייף סטייל צו לעבן.
כ׳האב לעצטנס געטראפן א איד וואס האט פארלאזט די היימישע געמיינדע פאר בערך 16 יאר צוריק, ער איז דאן געווען יונג און היבש ריבעליעס. זאגט ער מיר אז די קאמיונעטי וואס ער האט פארלאזט, איז בכלל נישט די חסידישע קאמיונעטי וואס עגזעסטירט היינט.
דהיינו: היינט איז אפיציעל דא א אידישע יוטוב מיטן נאמען ״אידיש 24״, ווי יעדער קען ארויף קומען פאוסטען זיין קריעיטיוועטי ווילאנג די ווידיאוס קומען נאך ״שמירת עניים סטאנדארטן״… אבער די עצם איסור אז ווידיאו איז א פראבלעם, איז ווי אויסגעמעקט געווארן אינגאנצן…!
אידישע מאווי פראדוסער, נישט נאר וואס זיי באקומען היינט ציטאגס נישט קיין היץ אדער פארשקעווילן, נאר די געמיינדע געבט זיי די געפיעל וואספארא מצווה זיי טוען מיטן אהערשטעלן א.ג. כשר׳ע אינטערטעימענט…
היינטיג צייטן זענען חתונות אפיציעיל א נאכט-קלאב מיט לעקטער און dj מיוזיק, גארנישט אנדערשט ווי דעם גוי…
שידוכים האט מען שוין געבראכן מיטן נייעם דעיטינג איווענט וואס רופט זיך ״בשאו-אפּ, ספציעל געאייגנט בלויז פאר מענטשן פונעם חסידישן אפשטאם.
חסידים שעמען זיך מער נישט אויפציטרעטן מיט פרעמדע פרויען אין פובליק.
דראגס איז שוין איינגעגסן אין פילע בתי מדרשים.
אין די אומגעגנט פון מאנסי, מאנרוי, און אין פילע אנדערע פלעצער וואס איז נישט די סענטער פון א קהילה, לעבן פילע אידן מיטן ״בשרירות לבי אלך״… א גרויס חלק דערפון היטן פאר זיך נישט גארנישט, און טוען בלויז די מינעמום צוליב פרעשער פון די קינדער/מוסדות.
די לעצט פארבליבענם מויער איז, אז מיר זענען געוואוינט צו האבן אסאך קינדער און צאלן ביליג ״שכר לימוד״, אזאך האלט צוריק פילע פון עפענען פריוואטע מוסדות, צוליב די גאר טייערע קאסטן vs פעקטארי מוסדות, א שטייגער ווי; סאטמאר, וויזניץ, באבוב, וכו.
די גוטע נייעס איז, אז בירט קאנטראלל איז היינט נארמאל ביי חסידים, א ריזיגע עולם מאכט מער נישט קינדער מיט די ציפערן ווי אמאל… ממילא, די פראבלעם פון מוסדות איז ווי די שטרוי אויפן קעמל וואס גייט אין די פיוטשער מער קיין פראבלעם נישט זיין…
אונטערשטע שורה: צו לעבן א פרייע לעבן צווישן חסידים איז היינט גרינג ווי קיינמאל ביפאר, ווייל ווי געזאגט א שפאן ארויס פונעם קוגעל קענסטו לעבן כמעט אינגאנצן פריי ווי אזוי דו ווילסט, און האבן א סביבה וואס דזשאדזשד דיר נישט.
ממילא פירט אויס דער איד, אז ווען זיין געשיכטע שפילט זיך ווען אפ היינט ציטאגס, קען ער בכלל נישט זאגן אז זיין באשלוס וואלט געווען צו פארלאזן די געמיינדע.
צום שלוס: די ״מאוומענט פון פרייע חסידים״ איז עפעס וואס איז שוין א ריעלעטי, און וואקסט פון טאג צו טאג, מיט מערערע וואס דזשוינען עס. די זאך איז נאר אז עס האט קיינמאל נישט באקומען אן אפציעלע נאמען מיט א מנהיג וואס שטייט ״בראש״, א שטייגער ווי ״יודושיסטען״, ״ציוניזעם״, וכו. פארט אבער איז די טאג נישט ווייט וואס חסידים וועלן אפציעל מאכען באטעס, זיך שאקלען מיטן פייער פלאם אויף ״קה אכסוף״, און דערנאך כאפן א ציגרעטל אינדרויסן… (קליין גערעד) אדער ארויס געבן חסידישע מאוויס און בכלל נישט דערמאנען ״גאט״ אדער ״תורה״ דערינען, אויסער פאר לצנות פּערפּעסעס אנלי…
