תכלת בזמן הזה

איך פארשטיי זייער שטארק די טענה אז וויבאלד עס האט נישט קיין מסורה קען מען נישט צווינגען בדרך ממה נפשך:

אויב האלסטו אז נאר ספרי הלכה קענען קובע זיין הלכה דאן שטימט דאך נישט די מיורקעס מיט די דיסקריפציע פון חז"ל. אויב אבער האלסטו אז ארכלגיה קען באשטימען וואס די תורה מיינט. דאן לערן נאך אביסל ארכלגיה וועסטו זען אז די תורה אליין איז נישט מחויב, וק"ל.
די האסט א טענה. אבער די אנגענומענע מהלך אין די אורטודוקסישע וועלט איז אז סייענס איז באגלייבט און מחייב ווען עס איז זיך נישט סותר מיט די תורה
 
איך האב דורכגעטוהן די תכלת אלץ בחור אין ישיבת מיר און אנגעפאנגען גיין דערמיט, איך האב געהאט צוויי חברים וואס זענען פארכאפט געווארן און זיי האבן מיך אינטראדוסט דערצו, למעשה אין די צייט וואס זיי זענען נאך געוועהן פארנומען בונטעווען און דעבאטירן דערוועגן בין איך שוין פונלאנג געגאנגען דערמיט... ס'האט נישט גענומען צו פיהל, כ'האב געליינט א קונטרס אדער צוויי פון די תכלת אידן, כ'האב געזוכט אין די קונטרסים אויף פארקערט און גארנישט געטראפן צום זאך, דערנאך האב איך מיך גע'ספק'ט אפאר וואכן וועלכע וועג עס צו קניפן און נאך א בירור אין די ראשונים/גאונים/מדרשים (טאקע אין די מירער אוצר הספרים) האב איך געסעטלט אויף רמב"ם 13 חוליות, כ'בין אראפ צו איינעם אינדערהיים אין ירושלים וואס האט פארקויפט תכלת פון פארשידענע פאבריקן און ער האט מיך געהאלפן אויסוועלן. כ'האב געצאלט די 160 שקל, געקניפט די ציצית, און פערטיג. למעשה איז דורך אפאר יאר און שוין... היינט קוק איך אן די גאנצע זאך ווי א דשאוק. מענטשן ווערן אזוי דערשראקן פונעם ווארט "דאורייתא" אזש מ'פארזעהט די פשוט'ע מציאות. אז דו זוכסט זיך דאורייתא'ס מקיים צו זיין האב איך פאר דיר א גאנצע באגאדזש פון דאורייתא'ס. שופר און לולב ביום טוב שחל להיות בשבת איז נישט דא קיין איין חולק איז ס'איז א מצווה דאורייתא, נאר דארט פארשטייסטו אז אויב האבן די רבנים געזאגט אז נישט איז נישט, קעיסד קלאוזד, פארוואס דארף תכלת זיין אנדערש? ווייל דאס איז קיהל און יענץ נישט?

נאר דאס איז טאקע די תירוץ, תכלת איז קיהל, תכלת איז א סטעיטמענט, תכלת שרייט "איך לאז מיך נישט פירן ווי א בהמה!", און אויב דאס איז וואס גיבט דיך די שטופ אין לעבן דאן go for it. נאר איין זאך דארפן די תכלת אידן געדענקען, צומאל דארף מען זיך יא לאזן פירן, מ'דארף וויסן וואו איין און וואו אויס, גראדע אינעם פאל פון תכלת פיל איך אז ס'נישט דאס פלאץ. as a rule of thumb, וואו די אויבערחכמישקייט מאכט נאר גרינגער און נארמאלער דאס לעבן דארט איז די פלאץ זיך נישט צו לאזן פירן ווי א בהמה, צ.ב. אינעם פאל פון חלב סתם, אבער סתם זיך גיין זוכן חומרות? ווי פלעגט מיר מיין טאטע זאגן, קודם זיי מעביר סדרה יעדע וואך דערנאך וועסטו זיך זארגן וועגן תכלת 😂🤣
 
לעצט רעדאגירט:
איין אשכול קאכט מען זיך וויאזוי צוריק געשטאנען היינטיגע תלמידי חכמים זענען און אז די די תורה איז נישט קיין פראויזן טעקסט Frozen text כי הם חיינו ואורך ימינו

דערנעבן קאכט מען זיך אז תכלת איז איז א must און יעדער אין וויליאמסבורג האט עס נישט ארויס.
 
איך פארשטיי זייער שטארק די טענה אז וויבאלד עס האט נישט קיין מסורה קען מען נישט צווינגען בדרך ממה נפשך:

אויב האלסטו אז נאר ספרי הלכה קענען קובע זיין הלכה דאן שטימט דאך נישט די מיורקעס מיט די דיסקריפציע פון חז"ל. אויב אבער האלסטו אז ארכלגיה קען באשטימען וואס די תורה מיינט. דאן לערן נאך אביסל ארכלגיה וועסטו זען אז די תורה אליין איז נישט מחויב, וק"ל.
מ'רעדט דאך אבער לויט גמ וואס ארכיאלוגיה שטימט יא. און דאס וואס דו שרייבסט אויב אבער האלסטו אז ארכלגיה קען באשטימען וואס די תורה מיינט. דאן לערן נאך אביסל ארכלגיה וועסטו זען אז די תורה אליין איז נישט מחויב, וק"ל.
איז נישט מחויב ווייל ס'ווערט פשוט איבערגעוויזן אנדערש. אבער ווען ארכיאלאגיע שטימט מיט וואס היסטאריע פארציילט ווי למשל מ'האט געפונען די כלים מיט וואס מ'האט געמאכט תכלת, אויפן זעלבן פלאץ ווי ס'איז סווערט געברענגט אז דארט איז עס געמאכט געווארן, אויך האבן זיי געפונען טעפיכער מיט סחורה וועלכע זענען באגראבן געווארן דורך מאד סליידס אינטער וועלכע זיי זענען פרעזיווירט געווארן במשך די הונדערטער יארן און די ען עי טעסטס האט קאנפארמירט אז מ'רעדט פון די זעלבע תכלת וועלכע מ'ניצט היינט.
 
איין אשכול קאכט מען זיך וויאזוי צוריק געשטאנען היינטיגע תלמידי חכמים זענען און אז די די תורה איז נישט קיין פראויזן טעקסט Frozen text כי הם חיינו ואורך ימינו

דערנעבן קאכט מען זיך אז תכלת איז איז א must און יעדער אין וויליאמסבורג האט עס נישט ארויס.
ס'בכלל נישט קיין סתירה מיט פראויזן טעקסט. דא אין דעם אשכול רעדט מען פון די היסטאריע איבער תכלת וועלכע ס'איז די עכטע. קיינער צווינגט נישט קיינעם צו גיין דערמיט. איך גיי דערמיט ווייל ס'פשוט שיין און איך שפיר ווי איך קאנעקט מיך דורך דעם צו אור אלטע אידישע היסטאריע און קאלטור ומעולם לא עלתה על דעתי אוועק צו מאכן איינעם וואס גייט נישט דערמיט.

נאר דאס יא פאר די אלע ת"ח וועלכע פאררופן זיך אויף די תורה און קוקן יא אן די תורה ווי א הייליגע פראויזן טעקסט און רירן זיך נישט אוועק פון מסורה און רופן עס נאך אן די "ריכטיגע מסורה" אויף זיי איז די קשיא פארוואס טוען זיי נישט מער צו דורכגרונטעווען דעם סוגיא על בוריו נאר מאכן עס אוועק במחי יד נעעהה ש'טא קיין מסוירע דערפאר און געבן זיך א צי אריין דעם נאז ביזן מח און מיט דעם האט זיך די ויכוח געענדיגט
 
אדער ליבקענסט צולייגן נאך א סיבה. ס'איז פשוט שיין, פארוואס זאל מען בלייבן ביי בארינג ווייס? זאל מען טראגן קאליר אינעם בגד

אזוי זאגט טאקע יואלי לעבאוויטש און אן אינטערוויו אויף קול מבשר ער גייט מיט עס ווייל ער האט עס בעסער ליב!
 
אזוי זאגט טאקע יואלי לעבאוויטש און אן אינטערוויו אויף קול מבשר ער גייט מיט עס ווייל ער האט עס בעסער ליב!
אויב אזוי זאל שוין גיין א פארבעדיגע אינגענצן איך מיין אז עס איז שנער....
 
די אלע חברה וואס שרייען אז תכלת האט נישט קיין מסורה לאמיר זעהן צי זיי אליינס האלטען פון די טענה, וואס איז די מסורה צי די פיר אינטשעס אונטער די קני און לאנגע פאנדזשעלאו איסור, וואס איז די מסורה צי די קידטשאטשקע איסור, וואס איז די מסורה צי אסרן פרויען דרייווען, וואס איז די מסורה אז פרויען פאסטן נישט צום גדליה, וואס איז די מסורה נישט צי האלטן זמן תפילה, וואס איז די מסורה צי ווארפן קינדער פון די מוסד, וואס איז די מסורה צי נעמען די אנדערע פארטיי אין ערכאות, וואס איז די מסורה אז טישוס דארף א הכשר, וואס איז די מסורה צי העצן קידער אקעגן די עלטערען מיט שומרים קארדס.
מסורה איז טויט, מען טוט וואס די פאָךּ מען וויל און מען געטס זיך א פארקנייטש די אויגען און א מאך מיט די הענט ״מסורה״.
 
לעצט רעדאגירט:
די אלע חברה וואס שרייען אז תכלת האט נישט קיין מסורה לאמיר זעהן צי זיי אליינס האלטען פון די טענה, וואס איז די מסורה צי די פיר אינטשעס אונטער די קני און לאנגע פאנדזשעלאו איסור, וואס איז די מסורה צי די קידטשאטשקע איסור, וואס איז די מסורה צי אסרן פרויען דרייווען, - דיין עלעטער באבע האט געדרייוט? וואס איז די מסורה אז פרויען פאסטן נישט צום גדליה, - וואס איז די מסורה אז זיי פאסטן יא? וואס איז די מסורה נישט צי האלטן זמן תפילה, בי אונז דאווענט מען זמן תפילה. וואס איז די מסורה צי ווארפן קינדער פון די מוסד, וואס איז די מסורה צו לערנען אין מוסד? וואס איז די מסורה צי נעמען די אנדערע פארטיי אין ערכאות, וואס איז די מסורה אז טישוס דארף א הכשר, די מסורה פון ליב האבן געלט וואס איז די מסורה צי העצן קידער אקעגן די עלטערען מיט שומרים קארדס די מסורה פון גיין צו רבי׳ס אן די עלטערן לאזן.
מסורה איז טויט, מען טוט וואס די פאָךּ מען וויל און מען געטס זיך א פארקנייטש די אויגען און א מאך מיט די הענט ״מסורה״.
 
1. ותקם רבקה ונערותיה ותרכבנה על הגמלים
2. ביז יאר אפאר יאר צוריק איז קיינעם נישט איינגעפאלן אז זיי זאלן נישט פאסטן (איך רעד נישט פון מעוברות ומיניקות)
3. זייער חשוב, רוב עולם האלטן נישט
4. תקנת ר׳ יהושע בן גמלא
5. אט פון דאס רעד איך אז מען טוט וואס מען וויל אין די נאמען פון מסורה
6. כיבוד אב ואם איז טאקע א גויאישע זאך
 
די אלע חברה וואס שרייען אז תכלת האט נישט קיין מסורה לאמיר זעהן צי זיי אליינס האלטען פון די טענה, וואס איז די מסורה צי די פיר אינטשעס אונטער די קני און לאנגע פאנדזשעלאו איסור, וואס איז די מסורה צי די קידטשאטשקע איסור, וואס איז די מסורה צי אסרן פרויען דרייווען, וואס איז די מסורה אז פרויען פאסטן נישט צום גדליה, וואס איז די מסורה נישט צי האלטן זמן תפילה, וואס איז די מסורה צי ווארפן קינדער פון די מוסד, וואס איז די מסורה צי נעמען די אנדערע פארטיי אין ערכאות, וואס איז די מסורה אז טישוס דארף א הכשר, וואס איז די מסורה צי העצן קידער אקעגן די עלטערען מיט שומרים קארדס.
מסורה איז טויט, מען טוט וואס די פאָךּ מען וויל און מען געטס זיך א פארקנייטש די אויגען און א מאך מיט די הענט ״מסורה״.
און אויב איינער פירט זיך טאקע נישט ווי די אלע אוממסורה'ס
דארף טאקע נישט גיין מיט תכלת?

ביי אונז איז מען נישט מקפיד אויך די פיר אינטשעס, און נישט אויף די לאנגע פאנדשעלאו, אויך די קידטשאטשקע איז נישט אסור, און מלאזט די פרויען דרייוון (אויב זיי ווילן) די פרויען און מיידליך פאסטן צום גדלי' (חוץ מעוברת און מיניקת) און מ'האלט סוף זמן תפילה מ'ווארפט נישט קיין קינדער (נישט נוגע, ווייל דערווייל פירן מיר נישט קיין מוסדות) און מיר נעמען נישט די אנדערע פארטיי אין ערכאות (נישט נוגע כנ''ל) אונזערע טישוס האבן נישט קיין הכשר (אגב, נאכנישט געזעהן טישוס מיט אן הכשר) און מיר העצן נישט קינן קינדער קעגן עלטערן מיט שומרים קארדס
סא מיר זענען פטור פון תכלת מטעם מסורה?
 
1. ותקם רבקה ונערותיה ותרכבנה על הגמלים
2. ביז יאר אפאר יאר צוריק איז קיינעם נישט איינגעפאלן אז זיי זאלן נישט פאסטן (איך רעד נישט פון מעוברות ומיניקות)
3. זייער חשוב, רוב עולם האלטן נישט
4. תקנת ר׳ יהושע בן גמלא
5. אט פון דאס רעד איך אז מען טוט וואס מען וויל אין די נאמען פון מסורה
6. כיבוד אב ואם איז טאקע א גויאישע זאך
וועגן 2 ווייס איך נישט פון וואס דו רעדטס מיינע באב׳ע אין גאליציען האבן נישט געפאסט חוץ פון ת״ב אין יו״כ
 
און אויב איינער פירט זיך טאקע נישט ווי די אלע אוממסורה'ס
דארף טאקע נישט גיין מיט תכלת?

ביי אונז איז מען נישט מקפיד אויך די פיר אינטשעס, און נישט אויף די לאנגע פאנדשעלאו, אויך די קידטשאטשקע איז נישט אסור, און מלאזט די פרויען דרייוון (אויב זיי ווילן) די פרויען און מיידליך פאסטן צום גדלי' (חוץ מעוברת און מיניקת) און מ'האלט סוף זמן תפילה מ'ווארפט נישט קיין קינדער (נישט נוגע, ווייל דערווייל פירן מיר נישט קיין מוסדות) און מיר נעמען נישט די אנדערע פארטיי אין ערכאות (נישט נוגע כנ''ל) אונזערע טישוס האבן נישט קיין הכשר (אגב, נאכנישט געזעהן טישוס מיט אן הכשר) און מיר העצן נישט קינן קינדער קעגן עלטערן מיט שומרים קארדס
סא מיר זענען פטור פון תכלת מטעם מסורה?
דאס איז נישט די פוינט.

לאמער בעסער עס מסביר׳ן, מען איז מבטל א עשה דאוריתיה ווייל ס׳האט נישט קיין מסורה, כ׳הער, יעצט לאמיר זעהן צי מסורה איז טאקע אזוי פארהייליגט ביי דיר עד כדי כך אז ביסט גרייט צי מבטל זיין א עשה דאוריתיה, ווייז איך דיר אז מסורה איז ביי זיי בכלל נישט קיין עסק, און מען נעמט נאר ארויס די מסורה קארטל ווען זיי שמעקט.

מען מעג האבן א מיינונג איבער תכלת נישט ציגעבינדען צי וועלכע מסורה מען האלט אדער נישט, אבער שרייען מסורה ווען מסורה מיינט ביי דיר גארנישט איז היפאקריסי
 
שופר און לולב ביום טוב שחל להיות בשבת איז נישט דא קיין איין חולק איז ס'איז א מצווה דאורייתא, נאר דארט פארשטייסטו אז אויב האבן די רבנים געזאגט אז נישט איז נישט, קעיסד קלאוזד, פארוואס דארף תכלת זיין אנדערש? ווייל דאס איז קיהל און יענץ נישט?
אבער תכלת איז נישט געבענד געווארן דורך רבנים.
 
די מיורעקס בינדט זיך נישט צו די וואל נאר מיט א קעמיקאלן זופ.

אויב עפעס איז די מיורעקס ארגמן, ווייל אויב ווילט עס געווען תכלת, פארוואס אין אלע דעסקריפציעס פון חז’ל נוצן זיי נישט דאס ווארט שבלולתא? זיי זאגן גופו דומה לים וכו’ אבער זאגן נישט אז עס איז א שנעק?

אויסער דעם, זענען דא עטליכע מינים מיורעקס. וועלכע איז דער תכלתדיגער?
 
היינט אין ביהמ"ד איז געווען אן עדווערטייזמענט פון א ציצית קאמפאני אז פאר דער וואס וויל איז דא צו באקומען תכלת ציצית פאר ביליג..

איך האב קיינמאל נישט אדורכגעטון די נושא פון תכלת אליין, און איך האב נישט קיין אהנונג וואס עס גייט פאר דערמיט און די אלע פאליטיק ארום.

וואס יא, אסאך מענטשן וואס איך קען האבן אנגעהויבן גיין מיט דעם נאכן אדורכטון די סוגיא.

  • מיכאל אברהם נעמט אן מיט א פשטות אז מכח ספיקא דאורייתא דארף מען גיין דערמיט (נישט אפי' זיכער פון וועלכע ער רעדט..) - ער אבער האט דאך נישט קיין מסורה פון וואס ער האלט.
  • ר' אשר ווייס טענה'ט אז מ'דארף נישט.
  • אליעזר קרויס אויף א שמועס אמאל דערמאנט אז ער גייט דערמיט. - מעגליך נאר אלץ אויבער-חכם..
  • א חבר מיינע, א ידען, זאגט מיר לעצטנס ער הייבט אן צו גיין דערמיט נאכן דורכטון די נושא - מער בבחינת צו ווייזן אז די רמב"ם האט נישט געקענט די מציאות..

איך אפיעל דא צו די תלמידי חכמים צו אריינקומען קלארער מיט די פרטים, ואדרבה, אפשר וועט די אויבנדערמאנטע קאמפאני פארדינען א נייע קאסטומער..
א טרעפליכע און קאנטערווערסיאלע מהלך פון ר' שמואל נדל: די היינטיגע תכלת איז 100% דאס וואס חז"ל רעדן פון, אבער דאך האט נישט קיין פשט צו טוהן א מצוה וואס מיר האבן נישט א קאננעקשאן דערמיט!
 
א טרעפליכע און קאנטערווערסיאלע מהלך פון ר' שמואל נדל: די היינטיגע תכלת איז 100% דאס וואס חז"ל רעדן פון, אבער דאך האט נישט קיין פשט צו טוהן א מצוה וואס מיר האבן נישט א קאננעקשאן דערמיט!

איך האב הנאה פון אזא געדאנקענגאנג, עס איז זייער אינטואטיוו און מסתבר.

מ'דארף נאר טרעפן א וועג עס צו מאכן שטומען מיט די הלכה'דיגע כללים און כלים.
 

בייגעלייגטע פיילס

  • תמלול-שיעורו-של-הרב-שמואל-נדל-על-התכלת.pdf
    146.8 KB · געזען: 3
Back
Top