אומגעצייטיגטע מחשבות (@אלפא)

[מלך]

ווער איז די מאב?

Click to shrink...

וואס מיינט דאס 'מאב'?

 

[אלפא]

פארוואס ווען מ'רעדט פון קריים זענען די רעכטע זייער שנעל אוועקצונעמען פרייהייט און געוויסע רעכטן?

• דו צעלעברירסט ווייעלענס - אוועק מיט דיין דזשאב.
• ביסט אפשר נישט קיין היגער - קודם קיין על סאלוואדאר נאכער וועט מען ווייטער זען.
• פאליציי איז דיר חושד - גערעכט זענען זיי פארן דיר שיסן.
• ביסט אמאל געווען אין תפיסה - ווער האט דיר ארויסגעלאזט פון דארט זינט?! (ספוילער: זיכער די לינקע משוגעים..)

בקיצור, פאליציי דארף 'מער מאכט' און קרימינאלן אדער חשודים דארפן צוגעטיילט ווערן ווייניגער רעכטן.

זענען נישט די רעכטע דא פאר מער 'אינדיווידואלע רעכטן'? אהא, נאר די ליבערטעריענס האלטן אזוי? די רעכטע ווילן יא מער 'סעיפטי' ווי אלטימעטע רעכטן?!

לאמיר נאר זען..

• גאנס ווילסטו אויך אוועקנעמען - ווייל עס איז סעיפער אזוי?
• מער רעגולאציעס וואס מאכן זאכן סעיפער - דאס יא?
• העיט ספיטש געזעצן וואס ברענגט א רואיגערע און סעיפער סאסייעטי - האסטו קאנסידערט?

שיינט מער אז וואס שפילט דא איז נישט ממש סעיפטי ווס פרייהייט, ענדערש - וועמענס סעיפטי איבער וועלכע פרייהייט...

 

[קץ דוחק]

איך טראכט פארוואס קען מען נישט איינפירן אז פאר יעדע גרויסע החלטה זאל מען דארפן א וואוט פון דאס גאנצע לאנד (קען אפי' זיין מענדעטארי), א רעפערענדום סיסטעם.

Click to shrink...

איך װײס נישט צו אײנער האט דאס שױן דערמאנט; איך בין נאכנישט דורך די גאנצע שנירל אבער אין שװײץ איז שױן אײנגעשטעלט אזא סיסטעם פון רעפערענדומס. ס'ארבעט דאכצעך מיר גאנץ גוט דארטן אבער זײ זענען זײער אַװערס צו אימיגראנטן. גאר שװער זיך אריבערצוציען אהין.

די נקודה איז אז עס איז נישט קיין פראגע וואס נויטיגט סיי וועלכע עקספערטיז אדער סאפיסטיקירטע אנאליזן (מעגליך עס נויטיגט יא נבואה - וואס קיינער האט סייווי נישט..) און די שאלה פון רואיגקייט ווס רעכטן איז עפעס וואו יעדער בירגער קען טעארעטיש האבן א ווארט. דאן פארוואס עס לאזן צו די פאליטיקאנטן, קארפאראציעס, אדער אפי' דעם געריכט?

די זעלבע איז בנוגע עבארשען, ס'איז נישט קיין גרויסע סייענטיפישע נושא וואס מ'איז דן בכלל. ס'איז א בלויזע פילאזאפישע שאלה, פון ווען קוקט מען אן א בעבי אלס אן אינדיווידואל וואס מ'דארף שוין באשיצן פון רציחה מיטן געזעץ, און ווי ווייט מאכן די רעכטן פון די מאמעס אויס אין דעם שאלה - וויפיל זאל די געזעץ אדער פאליטיק בכלל זיין אריינגעמישט אין יענעם'ס קישקעס?!

Click to shrink...

דאס איז נישט אינגאנצן ריכטיג װײל סײ בײ גאנס און סײ בײ אבארשְן איז שײך סײענטיפישע, הגם בײ גאנס מער סטאטיסטישע, שטודיעס. װי למשל בײ גאנס, װאו איז דא מער געװאלדטאטן? די פּראָס פון דאס אז א גאנצע יונגע דור װאקסט אױף גוטע מארקסמיטן און דאס מאכט אױטאמאטיש דער אמעריקאנער ארמײ שטארקער. װי שטארק מאכט דאס, קאמפערעטיװלי? זענען אין סטײטס װאס האבן שטרענגערע גאן געזעצן דא װײניגער פארברעכנס, גניבות, האָוּלדאַַָפּס, אָהן קײן אימפאקט אױף מענטשן'ס מעגליכקײט זיך צו דעפענדן? װאס איז מיט פאליס װײעלענץ? װאס איז די בעסטע װעג פון טרײנען און פעריאָדיקלי רעװיוּען די מענטשן מיט פערמיטס פאַרן טראגן פײעראַרמס װאס פארמינערט גאן װײעלענץ? װאספארא עפעקט האט דאס אױף קינדער אז זײערע עלטערן האבן גאָנס אינדערהײם אָהן א משומר פילטער? און אזױ כמה וכמה פראגעס װאס מען קען ענטפערן מיט דאטא.

בײ אבארשְן איז דא ערנסטע סײענטיפישע פראגעס װעגן װאספארא בריה אזא קלײנטשיק נפל װערט פאררעכנט? האט דאס שױן קאנטשעסנעס? װיאזױ דעפײנד מען קאנטשעסנעס? װאספארא איברים זענען געפערטיגט בײ װיפילטע חודש? וכו' וכו'. װאס זענען די קאנסעקװענצן אױף די מוטער'ס עמאשענל װעלבּיאינג אױב לאזט מען איר נישט אַבּאָרטן א קינד פון א רײפּ? זענען דא װײניגער אָנדעראײדזש פּרעגנענסיס, אדער מער אינגע פאָטערס עבּענדענינג זײערע פרעגנענט פרױען, אין ערטער װי אבארשען איז פארבאטן? א.א.װ.

 

[אלפא]

און אזױ כמה וכמה פראגעס װאס מען קען ענטפערן מיט דאטא

Click to shrink...

איך מיין רוב פון די פראגעס קען דאטא ס"ה אנצייכענען קארעלאציעס, די הונטערליגענדע הסברים און וועליו דזשאדזשמענטס זענען אין עסענס סוביעקטיוו - און דערפאר פילאזאפיש.

װעגן װאספארא בריה אזא קלײנטשיק נפל װערט פאררעכנט.. װיאזױ דעפײנד מען קאנטשעסנעס..

Click to shrink...

דאס איז ווידער סעמאנטיקס/קאטעגאריזאציעס, נישט סייענס.

אבער איי געס מיר קענען האבן א סעמאנטיקעל ארגומענט וואס דעפינירט 'סייענס' און וואס גייט שוין אריין אין פילאזאפיע..

 

[ריבי]

איך װײס נישט צו אײנער האט דאס שױן דערמאנט; איך בין נאכנישט דורך די גאנצע שנירל אבער אין שװײץ איז שױן אײנגעשטעלט אזא סיסטעם פון רעפערענדומס. ס'ארבעט דאכצעך מיר גאנץ גוט דארטן אבער זײ זענען זײער אַװערס צו אימיגראנטן. גאר שװער זיך אריבערצוציען אהין.

דאס איז נישט אינגאנצן ריכטיג װײל סײ בײ גאנס און סײ בײ אבארשְן איז שײך סײענטיפישע, הגם בײ גאנס מער סטאטיסטישע, שטודיעס. װי למשל בײ גאנס, װאו איז דא מער געװאלדטאטן? די פּראָס פון דאס אז א גאנצע יונגע דור װאקסט אױף גוטע מארקסמיטן און דאס מאכט אױטאמאטיש דער אמעריקאנער ארמײ שטארקער. װי שטארק מאכט דאס, קאמפערעטיװלי? זענען אין סטײטס װאס האבן שטרענגערע גאן געזעצן דא װײניגער פארברעכנס, גניבות, האָוּלדאַַָפּס, אָהן קײן אימפאקט אױף מענטשן'ס מעגליכקײט זיך צו דעפענדן? װאס איז מיט פאליס װײעלענץ? װאס איז די בעסטע װעג פון טרײנען און פעריאָדיקלי רעװיוּען די מענטשן מיט פערמיטס פאַרן טראגן פײעראַרמס װאס פארמינערט גאן װײעלענץ? װאספארא עפעקט האט דאס אױף קינדער אז זײערע עלטערן האבן גאָנס אינדערהײם אָהן א משומר פילטער? און אזױ כמה וכמה פראגעס װאס מען קען ענטפערן מיט דאטא.

בײ אבארשְן איז דא ערנסטע סײענטיפישע פראגעס װעגן װאספארא בריה אזא קלײנטשיק נפל װערט פאררעכנט? האט דאס שױן קאנטשעסנעס? װיאזױ דעפײנד מען קאנטשעסנעס? װאספארא איברים זענען געפערטיגט בײ װיפילטע חודש? וכו' וכו'. װאס זענען די קאנסעקװענצן אױף די מוטער'ס עמאשענל װעלבּיאינג אױב לאזט מען איר נישט אַבּאָרטן א קינד פון א רײפּ? זענען דא װײניגער אָנדעראײדזש פּרעגנענסיס, אדער מער אינגע פאָטערס עבּענדענינג זײערע פרעגנענט פרױען, אין ערטער װי אבארשען איז פארבאטן? א.א.װ.

Click to shrink...

א רעפערעדום פון פובליקום איז מסוכן ווייל מען קען אלץ אהנדרייען מענטשן דורך מודעות און מיט דעם כח פון די אונטערנעט אויף וואס מען וויל, דער וואוטער ווערט כחומר ביד היוצר, מען קען פרעזענטן יעדע אישו, מיט פארשידענע פארבן אז דער ריכטיגער זייט וועט פארלירן
עטליסט, ווען מען ערוועהלט א פערזאן, האט ער אין זיך, פארשידענע חלקים,און מען קען שפעטער טוישן זיין מיינונג , ביי א רעפערענדום איז א דירעקט וואוט ואין להשיב

 

[אלפא]

א רעפערעדום פון פובליקום איז מסוכן ווייל מען קען
אלץ אהנדרייען מענטשן דורך מודעות און מיט דעם
כח פון די אונטערנעט אויף וואס מען וויל
דער וואוטער ווערט כחומר ביד היוצר, מען קען פרעזענטן יעדע אישו, מיט פארשידענעפון די אנדערע זייט פארבן
אז דער ריכטיגער זייט וועט פארלירן
עטליסט, ווען מען ערוועהלט א פערזאן, האט ער אין
זיך, פארשידענע חלקים,און מען קען שפעטער טוישן
זיין מיינונג , ביי א רעפערענדום איז א דירעקט וואוט
ואין להשיב

Click to shrink...

פון די אנדערע זייט, איינמאל דו וואויטסט אריין א מענטש איז מען סטאק מיט אים און אלע משוגעתן וואס כאפן אים אן. מיט א רעפערענדום האט מען כאטש צוטיילט די פראבלעם אין קלענערע שטיקלעך און מקהאט עס אויסגעשטעלט צו די wisdom of the crowd.

אויסער וואס א רעפערענדום קען נאכער האבן נאך א רעפערענדום אויף פאקערט אויך, און געוויס ווענד זיך וועלכע זאכן מ'קען אויסשטעלן צו א רעפערענדום אין ערשטן פלאץ אזויווי איך לייג אויס בריש האשכול..