ווער האט געשריבן דעם זוהר הק'

[דאקטאר-ראבינער]

וועגן די אלע, לכאורה לעגיטימע, טענות איבער שפראך, וויל איך ארויס ברענגען א נקודה.

בעריש, א זעכצן יעריגער בחור, דארף אריינגיין אין ישיבה גדולה. משום איזה סיבה, שיקט אים נישט זיין טאטע צו סאטמארן ישיבה גדולה אין קווינס, נאר ער שיקט אים קיין אלכסנדר.
דעם ערשטן טאג ביי פרישטאג, באגעגנט ער פייוול, א באבוב 45 חסיד וואסאוז אויך היינט אריינגעקומען.
איבער פרישטאג הייבן זיך די צויין בחורים אן באקענען.
פייוול: ווי דאוונט עטץ שבת?
בעריש: בית מדרש?
פ: .
פ: אין וועלכע חדר ביזטו געגאנגען?
ב: טרופ
פ:
פ: אין וועלכע קעמפ?
ב: אין גיטע וואאאוו בין איך געווען אין בחורים קעמפ, נאכדן אין אינגל קעמפ, נאכדן נאכאמאל אין בחורים קעמפ, שוין אלס בחור.
פ:
ב: קענסט מיך פליז שיקן די פיקל?
פ: פיקל? איך זעה נישט דא קיין פיקל!
ב: אין פארנט פון דיך!
פ
ב: די גרינע זאך אין פארנט פון דיך! פיקל!
פ:cucumbers!
ב:
ב: זיין געבן דא אמאל ראקאט קראמפלי?
פ:
שפעטער, ביי נאכאמאל, האבן זיי זיך נאכאמאל צוזאמגעטראפן.
ב: אה! פאשירט!
פ:
ב: האסט באמערקט אז די טשילאר אין שול איז זייער שמציג?
פ:

וואס איך וויל ארויסברענגען איז אז שפראך איז זייער ניואנסט. און הגם די לענגווידזש טענות איבער'ן זוהר הערן זיך גוט, איז מען באגרעניצט וויפיל מען קען אויסלערנען דערפון ווילאנג מען האט נישט אז ספר פון דעם זעלבן תקופה, געאגראפישע געגנט, סאציא-עקאנאמישי סטאטוס וכו'.
נישט אז דאס פרעגט אפ אלע קשיות, אבער עס איז כדאי דאס צו האלטן אין זכרון אז עס קען זיין אזוי האט מען גערעכט, ספעציעל ארמ'יש וועלכע די אידן האבן גערעכט אן אייגענער דזשארגאן.

 

[אפענער]

וואס איך וויל ארויסברענגען איז אז שפראך איז זייער ניואנסט. און הגם די לענגווידזש טענות איבער'ן זוהר הערן זיך גוט, איז מען באגרעניצט וויפיל מען קען אויסלערנען דערפון ווילאנג מען האט נישט אז ספר פון דעם זעלבן תקופה, געאגראפישע געגנט, סאציא-עקאנאמישי סטאטוס וכו'.
נישט אז דאס פרעגט אפ אלע קשיות, אבער עס איז כדאי דאס צו האלטן אין זכרון אז עס קען זיין אזוי האט מען גערעכט, ספעציעל ארמ'יש וועלכע די אידן האבן גערעכט אן אייגענער דזשארגאן.

Click to shrink...

תלמוד ירושלמי וואס דארף זעהן דאס נענסטע צום זוהר איז גראדע סאך ווייטער אין שפראך ווי די בבלי און אונקלוס

 

[דאקטאר-ראבינער]

תלמוד ירושלמי וואס דארף זעהן דאס נענסטע צום זוהר איז גראדע סאך ווייטער אין שפראך ווי די בבלי און אונקלוס

Click to shrink...

גערעכט. אבער בארא פארק אין וויליאסבורג איז א שיעור חמץ.

 

[אפענער]

אין ישעיה (מ:יב) שטייט וכל בשלש עפר הארץ, די טייטש פון כל איז טייטש געמאסטן. און די מפרשים דארט צייכענען צו צום תרגום אויף וימודו בעומר (שמות טז:יח) וואס טייטש וכלו בעומרא. ווען דער מחבר הזוהר האט געוואלט איבערטייטשען שלש עשרה מדות של רחמים האט ער עס איבערגעטייטשט אלס תליסר מכילן דרחמי מיינענדיג אז מכילן איז מידה אין אראמיש.

אבער דאס איז א פארדריסליכע טעות, מכיל איז מלשון כלי, עפעס וואס האלט און זיך עפעס, און ווען מ'רעדט פון מעסטן עפעס אין א כלי ווערט טאקע גענוצט די לשון מכילתא. און די רמב"ן שמועסט עס אויס בטוב טעם ודעת (שמות כה:כט): לפי שאין ׳מכילתיה׳ בלשון ארמי אלא שם למדות כגון האיפות וכיוצא בהן, שכך תירגם איפת צדק – מכילן דקשוט (אונקלוס ויקרא י״ט:ל״ו), לא יהיה לך בביתך מכילתא ומכילתא (אונקלוס דברים כ״ה:י״ד). וכן בכל מקום בתלמוד ובדברי חכמים: כייל, מיכל, במכילתא דכייל איניש בה מיתכיל (תרגום ירושלמי בראשית ל״ח:כ״ו). וכן: נלאיתי הכיל (ירמיהו ו׳:י״א) – לשון מדה מחזקת, מן: אלפים בת יכיל (מלכים א ז׳:כ״ו), וכל בשליש (ישעיהו מ׳:י״ב), קטון מהכיל את העולה (מלכים א ח׳:ס״ד), וכן רבים. וכן: נלאיתי כלכל (ירמיהו כ׳:ט׳) – על דעתי אינו לשון סבל, אבל הוא מן הלשון הזה בעצמו, נלאיתי הכיל (ירמיהו ו׳:י״א), כלשון: לא תוכל הארץ להכיל את כל דבריו (עמוס ז׳:י׳). וכן: רוח איש תכלכל מחלהו (משלי י״ח:י״ד) – שיכיל אותו בתוך נפשו ולא יקוץ בו, כי הנה השמים ושמי השמים לא יכלכלוך – לא יכילו ויחזיקו גודל רוממותך כי אין לך קצב ומדה, אף כי הבית הזה – הקטן, אשר בניתי (מלכים א ח׳:כ״ז). מכלכל דבריו במשפט (תהלים קי״ב:ה׳) – שלא יהיה כסיל יוציא כל רוחו, אבל מכיל דבריו בקרבו כראוי ומוציא מהן כראוי. ויכלכל יוסף – שנתן להם מזון כאשר יכילו, לא החסיר ולא העדיף, רק לחם לפי הטף (בראשית מ״ז:י״ב), וכן כולם.

עס איז קלאר אז מכילתא אדער מכילן איז בכלל נישט די ווערטערליכע איבערטייטש פון מידה. די תרגום וועט נאר אזוי טייטשן אין די פלעצער וואו מ'רעדט פון Volume, געווענליך מידה ווען מ'רעדט פון שטח וועט ער טייטשן משחא/משחתא, איין מערקבארע פסוק איז במדה במשקל ובמשורה וואס די תרגום טייטשט בְּמִשׁחֲתָא בְּמַתקָלָא וּבִמכִילְתָא, טייטשענדיג מידה מיט זיין געווענליכע טייטש משחתא און משורה - וואס איז Volume - טייטשט ער מכילתא.

און זיכער ווען מ'רעדט פון די ווארט מידה בלשון חז"ל וואס מיינט א וועג און א סדר פון א געוויסע זאך פאסט זיך בכלל נישט די אויסדרוק מכילן, און אזא טעות קען נאר מאכן איינער וואס טייטשט איבער פון עברית אויף אראמיש און נישט איינער וואס אראמיש איז זיין שפראך.

 

[ריבי]

אין ישעיה (מ:יב) שטייט וכל בשלש עפר הארץ, די טייטש פון כל איז טייטש געמאסטן. און די מפרשים דארט צייכענען צו צום תרגום אויף וימודו בעומר (שמות טז:יח) וואס טייטש וכלו בעומרא. ווען דער מחבר הזוהר האט געוואלט איבערטייטשען שלש עשרה מדות של רחמים האט ער עס איבערגעטייטשט אלס תליסר מכילן דרחמי מיינענדיג אז מכילן איז מידה אין אראמיש.

אבער דאס איז א פארדריסליכע טעות, מכיל איז מלשון כלי, עפעס וואס האלט און זיך עפעס, און ווען מ'רעדט פון מעסטן עפעס אין א כלי ווערט טאקע גענוצט די לשון מכילתא. און די רמב"ן שמועסט עס אויס בטוב טעם ודעת (שמות כה:כט): לפי שאין ׳מכילתיה׳ בלשון ארמי אלא שם למדות כגון האיפות וכיוצא בהן, שכך תירגם איפת צדק – מכילן דקשוט (אונקלוס ויקרא י״ט:ל״ו), לא יהיה לך בביתך מכילתא ומכילתא (אונקלוס דברים כ״ה:י״ד). וכן בכל מקום בתלמוד ובדברי חכמים: כייל, מיכל, במכילתא דכייל איניש בה מיתכיל (תרגום ירושלמי בראשית ל״ח:כ״ו). וכן: נלאיתי הכיל (ירמיהו ו׳:י״א) – לשון מדה מחזקת, מן: אלפים בת יכיל (מלכים א ז׳:כ״ו), וכל בשליש (ישעיהו מ׳:י״ב), קטון מהכיל את העולה (מלכים א ח׳:ס״ד), וכן רבים. וכן: נלאיתי כלכל (ירמיהו כ׳:ט׳) – על דעתי אינו לשון סבל, אבל הוא מן הלשון הזה בעצמו, נלאיתי הכיל (ירמיהו ו׳:י״א), כלשון: לא תוכל הארץ להכיל את כל דבריו (עמוס ז׳:י׳). וכן: רוח איש תכלכל מחלהו (משלי י״ח:י״ד) – שיכיל אותו בתוך נפשו ולא יקוץ בו, כי הנה השמים ושמי השמים לא יכלכלוך – לא יכילו ויחזיקו גודל רוממותך כי אין לך קצב ומדה, אף כי הבית הזה – הקטן, אשר בניתי (מלכים א ח׳:כ״ז). מכלכל דבריו במשפט (תהלים קי״ב:ה׳) – שלא יהיה כסיל יוציא כל רוחו, אבל מכיל דבריו בקרבו כראוי ומוציא מהן כראוי. ויכלכל יוסף – שנתן להם מזון כאשר יכילו, לא החסיר ולא העדיף, רק לחם לפי הטף (בראשית מ״ז:י״ב), וכן כולם.

עס איז קלאר אז מכילתא אדער מכילן איז בכלל נישט די ווערטערליכע איבערטייטש פון מידה. די תרגום וועט נאר אזוי טייטשן אין די פלעצער וואו מ'רעדט פון Volume, געווענליך מידה ווען מ'רעדט פון שטח וועט ער טייטשן משחא/משחתא, איין מערקבארע פסוק איז במדה במשקל ובמשורה וואס די תרגום טייטשט בְּמִשׁחֲתָא בְּמַתקָלָא וּבִמכִילְתָא, טייטשענדיג מידה מיט זיין געווענליכע טייטש משחתא און משורה - וואס איז Volume - טייטשט ער מכילתא.

און זיכער ווען מ'רעדט פון די ווארט מידה בלשון חז"ל וואס מיינט א וועג און א סדר פון א געוויסע זאך פאסט זיך בכלל נישט די אויסדרוק מכילן, און אזא טעות קען נאר מאכן איינער וואס טייטשט איבער פון עברית אויף אראמיש און נישט איינער וואס אראמיש איז זיין שפראך.

Click to shrink...

גראדע דא ביי י״ג מדות של רחמים
איז ״מכילין״ זייער פאסיג און מדוקדק
ווייל ער וויל טאקע דאס אהנווייזען אז מען מיינט
נישט מדות , מעסטונגען, נאר די זענען כלים
וואס אנטהאלטן אין זיך די הנהגה פון כוחות וואס
פיהרט די וועלט , ודו״ק

 

[אפענער]

גראדע דא ביי י״ג מדות של רחמים
איז ״מכילין״ זייער פאסיג און מדוקדק
ווייל ער וויל טאקע דאס אהנווייזען אז מען מיינט
נישט מדות , מעסטונגען, נאר די זענען כלים
וואס אנטהאלטן אין זיך די הנהגה פון כוחות וואס
פיהרט די וועלט , ודו״ק

Click to shrink...

דו האסט א מקור אין זוהר אז די י"ג מדות זענען "כלים"? אויב נישט איז דאס דאמירן בעלמא

 

[אפענער]

און וואס איז מיט די תליסר מכילן דאורייתא דערמאנט אין זוהר? די י"ג מדות שהתורה נדרשת זענען אויך כלים?

 

[אפענער]

גראדע רבינו בחיי שרייבט אויף די י"ג מדות שהרי לשון מדות כלים או מקבלים, עס וואלט געווען א צד צו זאגן אז די זוהר איז מכוון צו דעם. אבער עס איז נאכאלס נישט די פשוט'ע טייטש און דערפאר נישט די ווערטערליכע איבערטייטש און זיכער נישט ביי די י"ג מדות שהתורה נדרשת בהן.

 

[אפענער]

איך זעה אז די אויסדרוק מכילן דרחמי איז שוין גענוצט געווארן דורך בני דורו פון רמד"ל, ווי למשל די מאירי (וואס האט עס זיכער נישט גענומען פונעם זוהר) און רבינו בחיי (וואס האט לכאורה אויך נישט געזעהן די זוהר), און אפילו אביסל שפעטער אינעם ארחות חיים און כל בו. וואס מיינט אז דער מחבר פון ספר הזוהר איז נישט אויפגעקומען מיט דעם, אבער עס בלייבט נאכאלס א טעות וואס האט נאר געקענט געשעהן ביי אזעלכע וואס האבן נישט גערעדט אראמיש.

 

[אפענער]

בהמשך צום שמועס דא

5) אין זוהר תרומה שטייט רבי חייא הוה אזיל לגבי דרבי שמעון לטבריה, והוו עמיה רבי יעקב בר אידי, ורבי ייסא זעירא. ר' יעקב בר אידי איז געווען אן אמורא א תלמיד פון ר' יהושע בן לוי און ר' יוחנן און האט נישט געלעבט אין די זעלבע צייט פון רשב"י

 

[דער גאלדענער אדלער]

בהמשך צום שמועס דא

5) אין זוהר תרומה שטייט רבי חייא הוה אזיל לגבי דרבי שמעון לטבריה, והוו עמיה רבי יעקב בר אידי, ורבי ייסא זעירא. ר' יעקב בר אידי איז געווען אן אמורא א תלמיד פון ר' יהושע בן לוי און ר' יוחנן און האט נישט געלעבט אין די זעלבע צייט פון רשב"י

Click to shrink...

ס'געשריבן געווארן מיט רוח הקודש

 

[שמייכעל]

דער שנירל קעפל קריכט מיר אויף די נערווען; פארוואס פרעגט איר נישט, ווער עס האט געשריבן די חומש אדער די גמרא? די דאזיגע ספרים זענט איר יא זיכער אז איין מענטש האט דאס געשריבן אדער מערערע; און איר ווייסט יא זיינע/זייערע נעמען שוין; אז איר פארמאגט נישט קיין שנירל מיט'ן קעפל 'ווער האט געשריבן די חומש'? 'ווער האט געשריבן די מדרשי אגדות און די פילע לימודי החז''ל'?

דער זוהר איז געשריבן געווארן בעיקר א ליקוט פון אסאך מאמרים, פונקט גענוי ווי די גמרא און אלע אנדערע מדרשי חז''ל. יא אמת עס אנטהאלט זייער אסאך ענינים וואס הערן זיך זייער פאנטאסטיש היינט צוטאגס. ווייל עס איז בעיקר נאר מוסר וחיזוק, אסאך מער ווי אין חומש גמרא און מדרשים. אבער די זוהר האט די זעלבע קבלה ווי חומש ש''ס תלמוד בבלי וירשלמי; דהיינו פון אונזערע זיידע באבעס רביס פון אונזער מסורה.

איז דאס גענוי די זעלבע מסורה? ניין! ביי די ספרדים לערנט מען דאס מער ווי ביי אונז די אשכנזים, און אין תולדות אהרן לערנט מען דאס אויך מער ווי אין סאטמאר. און די גורע אשלג משפחה לערנט מען דאס אויך מער ווי אין כללית גור. וכו' וכו' יעדער האט זיך זיין מסורה באזונדער.

אין זידיטשוב קאמארנע, ווי די היינטיגע קאליבע ספינקע טאהשע גאלאנטע און נאך אסאך חסידישע היימישע חצרות שטאמען זיך אפ פון, האט מען יא געהאלטן אז אפילו אונטער פערציג יאר און אפילו מיר זענען נישט ערליך און אפילו מיר זענען קינדער מוזן מיר לערנען זוהר ווי גמרא יעדן טאג. אבער אין סאטמאר און אין אנדערע חסידישע קרייזן אחוץ לובאוויטש, האט מען זיך נישט געקאכט אין זוהר. נאר מ'האט דאס נאכגעזאגט אלץ א מוסר זיך צו אינספירירן מיט חיזוק לעבודת השם יתברך.

חב''ד לובאוויטש האט יא געמאכט פון זוהר א גאנצער לימוד זיך צו קאכן דערין פונקט ווי גמרא והלכה אדער אפשר מער נאך.

מ'קען ארויסנעמען ''פאני'' שטיקער חומש גמרא און מדרשים צו ארום ליצעווען פונקט ווי פון זוהר.

 

[אפענער]

ס'געשריבן געווארן מיט רוח הקודש

Click to shrink...

אזוי שרייבט ר' חיים ויטאל אין די הקדמה אויף עץ חיים:
והנה יש מוציאי דבה על ספר הזוהר באומרם כי הנה בריש הקדמת התקונים בדף ב' עמוד ב' כתב שם ההוא מאמר של אותו אמורא שהיה נקרא רבה בר בר חנה דהוה קאזל בחדא ספינתא וחזא חד צפור וכו' וכן בפרשת פנחס ברעיא מהימנא דף רפ"ג עמוד ב' (ח"ג רפג, ב) וזה לשונו: "והא אתמר דאיהו צִפַּרַא דבר בר חנה וכו'". עוד שם בפרשת פנחס דף רי"ו עמוד ב' (ח"ג רטז, ב) ענין רבי אלעזר בן פדת האמורא וכאלה רבות ומי פתי יסור הנה ישגיח ויראה כי כל דברי הרבי שמעון בן יוחאי עליו השלום הם ברוח הקודש והיה רואה בעיניו כל נשמות החכמים אף אותם העתידים להבראות. וכמעשה שאירע גם לרבי ישמעאל בברייתות דפרקי היכלות עיין שם. וזה גם כן ענין רבן יוחנן בן זכאי עליו השלום שאמרו עליו שלא הניח מקרא ומשנה וכו' והויות דאביי ורבא עם שהיו אמוראים ושים לבך והבן בדברים אלו.

 

[blender]

איר פארמאגט נישט קיין שנירל מיט'ן קעפל 'ווער האט געשריבן די חומש'?

Click to shrink...

https://kraimel.community.forum/threads/ht-msh-rbynw-g-srybn-dy-twrh.564/post-10299