איך האב לעצטנס געעפנט צוויי שנירלעך, איינס איבער עזרא קליין - א פאליטישע קאמענטירער, און די צווייטע איבער דזשעיקאב קאליער - א מוזיק דזשיניעס.
ביי ביידע האב איך געהאט אן ענליכע דילעמע, נעמליך, וואו שטעל איך אריין די שנירלעך? אונטער וועלכע קאטעגאריע?
ביידע קענען פארשטייט זיך גיין אונטער 'אנשי שם' ווייל זיי זענען פראמינענטע פיגורן. ביידע קענען גיין אין מיין 'אומגעצייטיגטע מחשבות' שנירל - ווייל איך האלט אז צו עפענען אן אשכול פארלאנגט זיך מער אינפארמאציע און מער ברייטע חומר ווי די ביסל וואס איך האב געשריבן איבער די צוויי. ווי אויך פאסט עס אריין אין מיין 'יוטוב' שנירל, וויבאלד ביידע זענען זייער אקטיוו אויף יוטוב און מ'קען פון זיי אסאך לערנען דארט.
עזרא קען גיין אונטער 'פאליטיק'. און קאליער קען געוויס גיין אונטער 'מוזיק'. עזרא קען אויך גיין אונטער 'ביכער' ווייל איך צונעם דארט מער די טעזע פון זיין בוך ווי אים פערזענליך - אדער אפשר אונטער 'פאדקאסטס' ווייל דארט לייגט ער אויס זיינע געדאנקען. און קאליער קען גיין אונטער חכמה (הגם מוזיק אליין איז שוין בעצם א סוב-קאטעגאריע דערפון).
בקיצור, יעדע זאך כמעט קען מען טרעפן מער ווי איין פלאץ וואו עס פאסט זיך אריין, און פון יעדע קאטעגאריע אליין קען מען אלץ מאכן סוב-קאטעגאריעס אריינצונעמען מער דעטאלירטע און ספעציפישע נושאים.
ס'איז א פראבלעם וואס מוטשעט נישט נאר מיך, און נישט נאר יעצט.
אין די אויבנדערמאנטע יוטוב שנירל האב איך זייער שטארק געהאט דעם זעלבן פראבלעם - וויאזוי איינצוטיילן די קאטעגאריעס. צו לייג איך אלעקס אקאונאר ביי פאדקאסטס אדער ביי פילאזאפיע אדער גאר דעבאטעס? גייען סעם העריס און דאגלעס מאררי ביי פאליטיק אדער ביי אינטעלעקטואלן? איז פיערס מארגען א קאמענטירער אדער אינטערוויוער? לייג איך פרידא וויזל ביי אלגעמיינע אדער היימישע פאדקאסטס? באלאנגט מארק ראבער ביי ענטערטעינמענט אדער ביי סייענס? איז סייענס, טעכנעלאגיע, און ענדזשינירונג איין קאטעגאריע אדער עקסטערע? אא"וו.
דא אין קרעמל (און אויף אייוועלט) איז געוויס דא די זעלבע פראבלעם ביים אויסשטעלן די שנירלעך, וואס לייגט מען וואו? וויאזוי טיילט מען איין די קאטעגאריעס?
אויף אייוועלט למשל איז דא א גאנצע סוב-פארום פאר קול מבשר אליין, און דא איז (נאך) ניטאמאל דא א שנירל דערפאר. אבער דא זענען יא דא סוב-פארומס פאר סייקעדעליקס, ביקורת המקרא, און נאך נושאים וואס מ'וועט נישט טרעפן דארט.
ובכלל קען מען אייביג טוישן און האבן אנדערע מיינונגען וויאזוי ס'זאל זיין אויסגעשטעלט, צו פאליטיק לדוגמא פארדינט אן עקסטערע פארום? וואס איז מיט טראמפ? איז לשון הרע עקסטער ווי 'שמועסן'? איז 'הילף איבער קרעמל' אין די זעלבע קאטעגאריע ווי 'אלגעמיינע הילף'? דארף טעכנעלאגיע אן עקסטערע פארום פאר זיך? וועלכע וויסנשאפטן פאלאנגען אן אייגענע אפטיילונג? גייט ביכער נעבן אנשי שם אדער נעבן מידיע? גייט מחשבה צוזאמען מיט תורה אדער מיט וויסנשאפט? און אזוי ווייטער און ווייטער.
די זעלבע געשעט ווען מ'וויל עפענען א שנירל אזויווי איך הייב דא אן. וואו פונקטליך באלאנגט א שנירל איבער די 'נייעס' פון די 'וויסנשאפטליכע' 'אויפדעקונג' איבער די 'היסטארישע' 'פלאץ' וואו די 'ארון הברית' געפינט זיך?! לדוגמא..
די דילעמע רירט אויך אן אביסל די תכלית פון קאטעגאריזירן אין ערשטן פלאץ. ווילן מיר פשוט איינטיילן די זאך מסודר'דיג? אדער זוכט מען דערמיט צו פארגרינגערן דאס זוכעריי נאך א ספעציפישע נושא? אויב איז עס די ערשטע דאן איז בעצם אלעס גוט ווילאנג ס'איז באלאנסירט און גוט דיסטריביוטעד, און אויב איז עס די צווייטע ווייס איך נישט צו מ'קען בכלל מצליח זיין.. יעדער האט זיך זיין וועג צו טרעפן און זוכן זאכן, און וואס ביי איינעם איז אבוויעס אז עס דארף ליגן אין איין פלאץ גייט א צווייטער זוכן אינגאנצן ערגעץ אנדערש, און מ'איז צוריק ביים פראבלעם.
מ'קען לכבוד דעם מאכן א מפתח אויך. אבער יעצט וואו פונקטליך באלאנגט דער מפתח? גיי זוך עס אויף.. ווייסט וואס איך מיין?
אלס בחור האב איך געהאט די זעלבע פראבלעם ביים מסדר זיין מיין MP3 מיט מוזיק. אמאל האב איך געוואלט האבן אלע מוזיק פון מונה אונטער איין פאלדער, און אנדערע מאלן האב איך געזוכט צו טרעפן אלע פינקי קאמפעזיציעס אונטער איין פייל. ווען ס'האט מיר געכאפט א דזשוק האב איך געקענט איינטיילן די ניגונים (אפי' צוברעכן אלבום'ס) לויט די קווייער וואס זינגט דערויף אדער דער וואס מיקסט די ספעציפישע טרעק.. און אנדערע מאל האב איך עס געוואלט לאזן נארמאל מיט יעדע זינגער אין א באזונדערע קאטעגאריע, אבער אזעלכע קאלעקציע סידיס ווי נועם, אדער לחיים, האט מיר אינגאנצן פארמישט די יוצרות.. איך האב אפי' געהאט לכבוד דעם געוויסע טרעקס געסעיווד מער ווי איין מאל, פשוט עס צו האבן אונטער מערערע קאטעגאריעס ביינזאם.
דעמאלס האב איך זייער הנאה געהאט צו זען די 'עפל' מהלך, וויאזוי אלעס וואס גייט אריין אין אייטונס מוז ווערן אויסגעשריבן פונקטליך ווער די ארטיסט, אראנדזשירער, און קאמפאזיטאר איז, (וכדו'). וואס נאכדעם האט מען טאקע די מעגליכקייט צו טרעפן דעם זעלבן טרעק לויט די קאטעגאריע וואס מ'זוכט. אבער גיי שפענד די צייט אויסצורעכענען וועלכע קאטעגאריע ס'גייט מיר נאר אמאל איינפאלן צו זוכן. און גיי זיי עס טאקע מסדר לויט דעם..
ביים אויסשטעלן א ספרעדשיט פון מיינע טעגליכע פינאנצן קומט עס ווידער אריין. וואו פלאציר איך 'קינדער' 'קליידער' וואס מ'קויפט פאר 'יום טוב'? און וואו שרייבט מען 'עסן' אין א 'רעסטוראנט' בשעת מ'איז אויף 'וואקאציע'?
דער גבאי אין אוצר הספרים, דער לייברעריען, די יוטוב אלגאריטם, אלע האבן די זעלבע פראבלעם וואו יעדע ספר/בוך/ווידעא באלאנגט. גייט עס לויט די נושא, לויט די סוב-נושא, לויט די סטייל, אדער לויט דער שרייבער?! אא"וו.
געוויסע אלגאריטמס האבן טאקע אדאפטירט א מהלך פון טעגס וועלכע געבן מערער לעיבלס פאר געוויסע קאנטענט זיי צו קענען טרעפן אונטער מערערע קאטעגאריעס.
אין אקאדעמיע איז עס ממש ארויס פון די גדרים. אין וויפיל קאטעגאריעס קען מען איינטיילן 'סייענסעס'? הארטע, ווייעכע, עכטע, פסודאו, פילאזאפיע פון סייענס, מעטא-סייענס, מאטעמאטיק, און אלעס ארום. וואס מער צייט ס'גייט אריבער און וואס מער די פעלדער וואקסן און צוטיילן זיך קומען אלץ ארויף פרישע קאטעגאריעס און פרישע ערטער אין וואו אריינצושטופן א נייע סארט דעגרי, 'ענגלישע ליטעראטור פון די מיטלאלטער - לויט די סטייל פון סא ענד סא', 'ענווייראמענטאלע סטאדיס אין ליכט פון גלאבאלע כאאס', 'עפיסטעמאלאגיע פון קריסטנטום פון א סאציאלע פערספעקטיוו', און אזוי ווייטער, ווילאנג ס'האט די ווערטער 'סטאדיס' אין די קעפל איז עס אטאמאטיש לעגיטים...
נאך א פלאץ ווי עס מאכט ממש משוגע אזש עס צוטיילט די מענטשהייט, איז אט אין דעם נושא פון 'צוטיילן דאס מענטשהייט'. וויאזוי קאטעגאריזירט מען פערסאנאליטעטן און כאראקטערס פון מענטשן? געוויסע וועלן זיך שווערן ביים אניגרעם סיסטעם, אנדערע ביי די פיר פערסאנאליטי טייפס, און אנדערע וועלן טענה'ן אז מענטשן קען מען בכלל נישט כאראקטיזירן און גרופעס.
וואס דאס ברענגט ווידער ארויס, איז סיי די דיזייער פון מאנכע צו האבן אלעס אין פונקטליכע פארשריבענע קאטעגאריעס, אבער אויך די פראבלעם פון די אנדערע זייט אז מ'קען שניידן דעם קעיק פון מער ווי איין אופן, אזש אז מ'דארף שוין א בוך פון קאטעגאריעס צו לעיבלען יעדע פון די מהלכים...
_________________________
טיפער גערעדט, קומט מען אן צו די יסודות פון אונזער קאגניטיווע געדאנקענגאנג.
מיר זענען גע'ווייערד צו מסדר זיין און טראכטן פון די וועלט אין קאטעגאריעס, מיר האבן ליב צו האבן רעאליטעט אונטער קאנטראל דורכ'ן אלעס אריינלייגן אין פונקטליכע פאלדערס וואס קאלערן נישט ארויס פון די ליין, אבער מיטן עס טון קומט די שוועריקייט אז רעאליטעט איז נישט פירעקעדיג, און אז נישט אלעס פאסט אריין אין די קעסטלעך וואס מיר שרייבן צו דערצו.
[גאנץ שפראך קען בעצם ווערן אנגעקוקט פון דעם פערספעקטיוו. אין אנהייב זענען געווען חפצים, א שטייגער ווי פערד, בענקלעך, שטיינער, ווייץ, אא"וו. מיר האבן אנגעהויבן מיטן געבן פשוטע נעמען (-לעיבלס) דערפאר. דאן זענען מיר געגאנגען ווייטער און אויפגעקומען מיט די קאנצעפט פון 'קאטעגאריעס' אין וואו צו גרופירן מערערע פון איין סארט - א שטייגער ווי ווייץ, עפלעך, און פלייש, אונטער 'עסן'. אדער וואסער, בלוט, און מילך, אונטער 'ליקוויד'. און אזוי ווייטער.
וואס העכער מ'גייט אויף דעם לייטער אלץ מער אבסטראקט גייען מיר, פון פרוכט און גרינצייג איז געווארן עסן, פון שטיינער און ביינער איז געווארן דומם, און פון די אלע גרופעס צוזאמען איז געווארן 'מאטריאל'. און פון דארט ארויף איז שוין מער אבסטראקט ווי מאטעמאטיקס, פילאזאפיע, און די עצם סוהיעקט ווי 'קאטעגאריעס' און 'שפראך' אליין.]
וואס דאס קומט אונז דערציילן איז נישט אזוי ווייט עפעס איבער די וועלט, ווי איידער איבער אונזער לימיטאציע צו מאכן ארדענונג אין אונזער מוח דערפון.
יובל נח הררי ברענגט אן אינטרעסאנטע געדאנק אין זיין נייע בוך Nexus, ער טענה'ט אז AI האט די מעגליכקייט אסאך בעסער ווי אונז צו ארויסהאבן און אדורכטון רעאליטעט אין געוויסע אומשטענדן. אונז -מענטשן- האבן דעם טענדענסי צו וועלן אננעמען אז סיבות זענען מאנאלאגוס, דהיינו, ווען עפעס געשעט זענען מיר נישט גרייט אנצונעמען א ליסטע פון זאכן אלס די סיבה דערפאר, נאר מיר ערווארטן אן איין-ליניע'דיגע ענטפער.
וויאזוי האט זיך די ערשטע וועלט מלחמה אנגעהויבן? דורך יענע פרינץ וואס איז גע'הרגט געווארן!
פארוואס ביסטו היינט שפעט ביי די ארבייט? ווייל איך האב געהאט א חתונה נעכטן נאכט!
שטעל דיר פאר איינער רומט אריין שפעט און הייבט אן מסביר זיין וויאזוי זיין בעבי איז געווען אויף ביינאכט, זיין ווייב האט געהאט אן אפוינטמענט, ער איז געווען אביסל צוגעלייגט, די מוזיק איז געווען צו הויעך, געהאט א שלעכטע חלום, און די פרישטאג האט אים גענומען לענגער ווי נארמאל - אלעס אלס די סיבה פאר זיין שפעטיגונג.. מיר וואלטן יענעם אנגעקוקט ווי א צודרייטן נישט ווי איינער וואס איז זייער נואנסד און אויסגערעכנט. הגם אין אמת'ן אריין איז די מציאות אייביג מער קאמפליצירט ווי מיר פראבירן עס צו נעמען, און ווען איינער ענטפערט יא עפעס מיט איין ליניע דארף מען עס ענדערש נעמען מיט א לעפל סקעפטיציזם (הלמאי, פאריגע וואך האט ער געקענט קומען צייטליך על אף די חתונה א נאכט פריער.. און גענוג פרינצן זענען געשטארבן אן קיין נאכפאלגענדע וועלט קריג..)
AI, פון די אנדערע זייט האט יא די מעגליכקייט צו מעפן רעאליטעט מיט די פילצאליגע חשבונות וואס זי פארמאגט, ווען עס דארף מאכן א קאלקולאציע וועלכע פראפייל אנצונעמען אלס נייע ארבייטער, וועט עס נישט נאר קוקן אויף יענעם קרידענשעלס וכדו', נאר ס'וועט אויך געבן א סקאור פאר יענעם'ס געזיכט שטריכן, פאר יענעם'ס וועג פון רעדן, פאר די קליינע מינדעטוויכטיגע זאכן וואס יענער ווארפט אריין אין די שמועס, און פאר די פאקט אז ער האט באקומען דריי פארקינג טיקעטס אין די לעצטע יאר צייט.. און הגם מיר מאכן בעצם ענליכע חשבונות אויפן סובקאנשעס לעוועל, זענען מיר אבער בכלל נישט סאפיסטיקירט ווען עס קומט זיי צו ארטיקולירן אדער אפי' אנערקענען. מיר זוכן אייביג דעם 'איין' קאטעדאריע אין וואו דאס פאלט אריין און מיר גייען דערמיט פון דארט אין ווייטער.
מ'קען ווייטער אריינגיין פון וואו דאס קומט, און צו ס'דא פלאץ פאר פראגרעס. אבער פאר דערווייל וועל איך מיר אפשטעלן דא... נישט קלאר וואס מיין ארטיקל ברענגט למעשה ארויס, אדער אין וועלכע קאטעגאריע עס באלאנגט...
ביי ביידע האב איך געהאט אן ענליכע דילעמע, נעמליך, וואו שטעל איך אריין די שנירלעך? אונטער וועלכע קאטעגאריע?
ביידע קענען פארשטייט זיך גיין אונטער 'אנשי שם' ווייל זיי זענען פראמינענטע פיגורן. ביידע קענען גיין אין מיין 'אומגעצייטיגטע מחשבות' שנירל - ווייל איך האלט אז צו עפענען אן אשכול פארלאנגט זיך מער אינפארמאציע און מער ברייטע חומר ווי די ביסל וואס איך האב געשריבן איבער די צוויי. ווי אויך פאסט עס אריין אין מיין 'יוטוב' שנירל, וויבאלד ביידע זענען זייער אקטיוו אויף יוטוב און מ'קען פון זיי אסאך לערנען דארט.
עזרא קען גיין אונטער 'פאליטיק'. און קאליער קען געוויס גיין אונטער 'מוזיק'. עזרא קען אויך גיין אונטער 'ביכער' ווייל איך צונעם דארט מער די טעזע פון זיין בוך ווי אים פערזענליך - אדער אפשר אונטער 'פאדקאסטס' ווייל דארט לייגט ער אויס זיינע געדאנקען. און קאליער קען גיין אונטער חכמה (הגם מוזיק אליין איז שוין בעצם א סוב-קאטעגאריע דערפון).
בקיצור, יעדע זאך כמעט קען מען טרעפן מער ווי איין פלאץ וואו עס פאסט זיך אריין, און פון יעדע קאטעגאריע אליין קען מען אלץ מאכן סוב-קאטעגאריעס אריינצונעמען מער דעטאלירטע און ספעציפישע נושאים.
ס'איז א פראבלעם וואס מוטשעט נישט נאר מיך, און נישט נאר יעצט.
אין די אויבנדערמאנטע יוטוב שנירל האב איך זייער שטארק געהאט דעם זעלבן פראבלעם - וויאזוי איינצוטיילן די קאטעגאריעס. צו לייג איך אלעקס אקאונאר ביי פאדקאסטס אדער ביי פילאזאפיע אדער גאר דעבאטעס? גייען סעם העריס און דאגלעס מאררי ביי פאליטיק אדער ביי אינטעלעקטואלן? איז פיערס מארגען א קאמענטירער אדער אינטערוויוער? לייג איך פרידא וויזל ביי אלגעמיינע אדער היימישע פאדקאסטס? באלאנגט מארק ראבער ביי ענטערטעינמענט אדער ביי סייענס? איז סייענס, טעכנעלאגיע, און ענדזשינירונג איין קאטעגאריע אדער עקסטערע? אא"וו.
דא אין קרעמל (און אויף אייוועלט) איז געוויס דא די זעלבע פראבלעם ביים אויסשטעלן די שנירלעך, וואס לייגט מען וואו? וויאזוי טיילט מען איין די קאטעגאריעס?
אויף אייוועלט למשל איז דא א גאנצע סוב-פארום פאר קול מבשר אליין, און דא איז (נאך) ניטאמאל דא א שנירל דערפאר. אבער דא זענען יא דא סוב-פארומס פאר סייקעדעליקס, ביקורת המקרא, און נאך נושאים וואס מ'וועט נישט טרעפן דארט.
ובכלל קען מען אייביג טוישן און האבן אנדערע מיינונגען וויאזוי ס'זאל זיין אויסגעשטעלט, צו פאליטיק לדוגמא פארדינט אן עקסטערע פארום? וואס איז מיט טראמפ? איז לשון הרע עקסטער ווי 'שמועסן'? איז 'הילף איבער קרעמל' אין די זעלבע קאטעגאריע ווי 'אלגעמיינע הילף'? דארף טעכנעלאגיע אן עקסטערע פארום פאר זיך? וועלכע וויסנשאפטן פאלאנגען אן אייגענע אפטיילונג? גייט ביכער נעבן אנשי שם אדער נעבן מידיע? גייט מחשבה צוזאמען מיט תורה אדער מיט וויסנשאפט? און אזוי ווייטער און ווייטער.
די זעלבע געשעט ווען מ'וויל עפענען א שנירל אזויווי איך הייב דא אן. וואו פונקטליך באלאנגט א שנירל איבער די 'נייעס' פון די 'וויסנשאפטליכע' 'אויפדעקונג' איבער די 'היסטארישע' 'פלאץ' וואו די 'ארון הברית' געפינט זיך?! לדוגמא..
די דילעמע רירט אויך אן אביסל די תכלית פון קאטעגאריזירן אין ערשטן פלאץ. ווילן מיר פשוט איינטיילן די זאך מסודר'דיג? אדער זוכט מען דערמיט צו פארגרינגערן דאס זוכעריי נאך א ספעציפישע נושא? אויב איז עס די ערשטע דאן איז בעצם אלעס גוט ווילאנג ס'איז באלאנסירט און גוט דיסטריביוטעד, און אויב איז עס די צווייטע ווייס איך נישט צו מ'קען בכלל מצליח זיין.. יעדער האט זיך זיין וועג צו טרעפן און זוכן זאכן, און וואס ביי איינעם איז אבוויעס אז עס דארף ליגן אין איין פלאץ גייט א צווייטער זוכן אינגאנצן ערגעץ אנדערש, און מ'איז צוריק ביים פראבלעם.
מ'קען לכבוד דעם מאכן א מפתח אויך. אבער יעצט וואו פונקטליך באלאנגט דער מפתח? גיי זוך עס אויף.. ווייסט וואס איך מיין?
אלס בחור האב איך געהאט די זעלבע פראבלעם ביים מסדר זיין מיין MP3 מיט מוזיק. אמאל האב איך געוואלט האבן אלע מוזיק פון מונה אונטער איין פאלדער, און אנדערע מאלן האב איך געזוכט צו טרעפן אלע פינקי קאמפעזיציעס אונטער איין פייל. ווען ס'האט מיר געכאפט א דזשוק האב איך געקענט איינטיילן די ניגונים (אפי' צוברעכן אלבום'ס) לויט די קווייער וואס זינגט דערויף אדער דער וואס מיקסט די ספעציפישע טרעק.. און אנדערע מאל האב איך עס געוואלט לאזן נארמאל מיט יעדע זינגער אין א באזונדערע קאטעגאריע, אבער אזעלכע קאלעקציע סידיס ווי נועם, אדער לחיים, האט מיר אינגאנצן פארמישט די יוצרות.. איך האב אפי' געהאט לכבוד דעם געוויסע טרעקס געסעיווד מער ווי איין מאל, פשוט עס צו האבן אונטער מערערע קאטעגאריעס ביינזאם.
דעמאלס האב איך זייער הנאה געהאט צו זען די 'עפל' מהלך, וויאזוי אלעס וואס גייט אריין אין אייטונס מוז ווערן אויסגעשריבן פונקטליך ווער די ארטיסט, אראנדזשירער, און קאמפאזיטאר איז, (וכדו'). וואס נאכדעם האט מען טאקע די מעגליכקייט צו טרעפן דעם זעלבן טרעק לויט די קאטעגאריע וואס מ'זוכט. אבער גיי שפענד די צייט אויסצורעכענען וועלכע קאטעגאריע ס'גייט מיר נאר אמאל איינפאלן צו זוכן. און גיי זיי עס טאקע מסדר לויט דעם..
ביים אויסשטעלן א ספרעדשיט פון מיינע טעגליכע פינאנצן קומט עס ווידער אריין. וואו פלאציר איך 'קינדער' 'קליידער' וואס מ'קויפט פאר 'יום טוב'? און וואו שרייבט מען 'עסן' אין א 'רעסטוראנט' בשעת מ'איז אויף 'וואקאציע'?
דער גבאי אין אוצר הספרים, דער לייברעריען, די יוטוב אלגאריטם, אלע האבן די זעלבע פראבלעם וואו יעדע ספר/בוך/ווידעא באלאנגט. גייט עס לויט די נושא, לויט די סוב-נושא, לויט די סטייל, אדער לויט דער שרייבער?! אא"וו.
געוויסע אלגאריטמס האבן טאקע אדאפטירט א מהלך פון טעגס וועלכע געבן מערער לעיבלס פאר געוויסע קאנטענט זיי צו קענען טרעפן אונטער מערערע קאטעגאריעס.
אין אקאדעמיע איז עס ממש ארויס פון די גדרים. אין וויפיל קאטעגאריעס קען מען איינטיילן 'סייענסעס'? הארטע, ווייעכע, עכטע, פסודאו, פילאזאפיע פון סייענס, מעטא-סייענס, מאטעמאטיק, און אלעס ארום. וואס מער צייט ס'גייט אריבער און וואס מער די פעלדער וואקסן און צוטיילן זיך קומען אלץ ארויף פרישע קאטעגאריעס און פרישע ערטער אין וואו אריינצושטופן א נייע סארט דעגרי, 'ענגלישע ליטעראטור פון די מיטלאלטער - לויט די סטייל פון סא ענד סא', 'ענווייראמענטאלע סטאדיס אין ליכט פון גלאבאלע כאאס', 'עפיסטעמאלאגיע פון קריסטנטום פון א סאציאלע פערספעקטיוו', און אזוי ווייטער, ווילאנג ס'האט די ווערטער 'סטאדיס' אין די קעפל איז עס אטאמאטיש לעגיטים...
נאך א פלאץ ווי עס מאכט ממש משוגע אזש עס צוטיילט די מענטשהייט, איז אט אין דעם נושא פון 'צוטיילן דאס מענטשהייט'. וויאזוי קאטעגאריזירט מען פערסאנאליטעטן און כאראקטערס פון מענטשן? געוויסע וועלן זיך שווערן ביים אניגרעם סיסטעם, אנדערע ביי די פיר פערסאנאליטי טייפס, און אנדערע וועלן טענה'ן אז מענטשן קען מען בכלל נישט כאראקטיזירן און גרופעס.
Here’s a concise one-liner list of different ways to categorize personality types:
- Big Five (OCEAN) – Openness, Conscientiousness, Extraversion, Agreeableness, Neuroticism.
- Myers-Briggs Type Indicator (MBTI) – 16 types based on 4 dichotomies (E/I, S/N, T/F, J/P).
- Four Temperaments – Sanguine, Choleric, Melancholic, Phlegmatic.
- DISC Model – Dominance, Influence, Steadiness, Conscientiousness.
- Enneagram – 9 types based on core fears and desires.
- HEXACO Model – Adds Honesty-Humility to the Big Five.
- Type A vs. Type B – Competitive vs. relaxed personality styles.
- Keirsey Temperament Sorter – Guardians, Artisans, Idealists, Rationals.
- Socionics – 16 types based on information metabolism.
- 16 Personality Factor Model (16PF) – Broad trait-based assessment.
- Eysenck’s Three-Factor Model – Extraversion, Neuroticism, Psychoticism.
- Hogan Personality Inventory (HPI) – Work-focused personality assessment.
- Astrology-Based Types – Zodiac signs influencing personality traits.
- Ayurvedic Doshas – Vata, Pitta, Kapha personality types.
- Left-Brain vs. Right-Brain – Logical vs. creative dominance.
- Cognitive Functions (Jungian) – 8 mental processes (e.g., Ni, Se, Ti).
- Dark Triad – Narcissism, Machiavellianism, Psychopathy.
- Light Triad – Kantianism, Humanism, Faith in Humanity.
- Motivational Drives (Reiss Profile) – 16 basic human desires.
- Spiral Dynamics – Evolutionary personality development stages.
- The Big Two (Stability & Plasticity) – Simplification of the Big Five.
- Five Love Languages – Words, Acts, Gifts, Time, Touch.
- Grit Scale (Angela Duckworth) – Passion and perseverance levels.
- Cultural Dimensions (Hofstede) – Personality influenced by national culture.
- No Categorization (Anti-Typology) – Personality is too fluid to label.
_________________________
טיפער גערעדט, קומט מען אן צו די יסודות פון אונזער קאגניטיווע געדאנקענגאנג.
מיר זענען גע'ווייערד צו מסדר זיין און טראכטן פון די וועלט אין קאטעגאריעס, מיר האבן ליב צו האבן רעאליטעט אונטער קאנטראל דורכ'ן אלעס אריינלייגן אין פונקטליכע פאלדערס וואס קאלערן נישט ארויס פון די ליין, אבער מיטן עס טון קומט די שוועריקייט אז רעאליטעט איז נישט פירעקעדיג, און אז נישט אלעס פאסט אריין אין די קעסטלעך וואס מיר שרייבן צו דערצו.
[גאנץ שפראך קען בעצם ווערן אנגעקוקט פון דעם פערספעקטיוו. אין אנהייב זענען געווען חפצים, א שטייגער ווי פערד, בענקלעך, שטיינער, ווייץ, אא"וו. מיר האבן אנגעהויבן מיטן געבן פשוטע נעמען (-לעיבלס) דערפאר. דאן זענען מיר געגאנגען ווייטער און אויפגעקומען מיט די קאנצעפט פון 'קאטעגאריעס' אין וואו צו גרופירן מערערע פון איין סארט - א שטייגער ווי ווייץ, עפלעך, און פלייש, אונטער 'עסן'. אדער וואסער, בלוט, און מילך, אונטער 'ליקוויד'. און אזוי ווייטער.
וואס העכער מ'גייט אויף דעם לייטער אלץ מער אבסטראקט גייען מיר, פון פרוכט און גרינצייג איז געווארן עסן, פון שטיינער און ביינער איז געווארן דומם, און פון די אלע גרופעס צוזאמען איז געווארן 'מאטריאל'. און פון דארט ארויף איז שוין מער אבסטראקט ווי מאטעמאטיקס, פילאזאפיע, און די עצם סוהיעקט ווי 'קאטעגאריעס' און 'שפראך' אליין.]
וואס דאס קומט אונז דערציילן איז נישט אזוי ווייט עפעס איבער די וועלט, ווי איידער איבער אונזער לימיטאציע צו מאכן ארדענונג אין אונזער מוח דערפון.
יובל נח הררי ברענגט אן אינטרעסאנטע געדאנק אין זיין נייע בוך Nexus, ער טענה'ט אז AI האט די מעגליכקייט אסאך בעסער ווי אונז צו ארויסהאבן און אדורכטון רעאליטעט אין געוויסע אומשטענדן. אונז -מענטשן- האבן דעם טענדענסי צו וועלן אננעמען אז סיבות זענען מאנאלאגוס, דהיינו, ווען עפעס געשעט זענען מיר נישט גרייט אנצונעמען א ליסטע פון זאכן אלס די סיבה דערפאר, נאר מיר ערווארטן אן איין-ליניע'דיגע ענטפער.
וויאזוי האט זיך די ערשטע וועלט מלחמה אנגעהויבן? דורך יענע פרינץ וואס איז גע'הרגט געווארן!
פארוואס ביסטו היינט שפעט ביי די ארבייט? ווייל איך האב געהאט א חתונה נעכטן נאכט!
שטעל דיר פאר איינער רומט אריין שפעט און הייבט אן מסביר זיין וויאזוי זיין בעבי איז געווען אויף ביינאכט, זיין ווייב האט געהאט אן אפוינטמענט, ער איז געווען אביסל צוגעלייגט, די מוזיק איז געווען צו הויעך, געהאט א שלעכטע חלום, און די פרישטאג האט אים גענומען לענגער ווי נארמאל - אלעס אלס די סיבה פאר זיין שפעטיגונג.. מיר וואלטן יענעם אנגעקוקט ווי א צודרייטן נישט ווי איינער וואס איז זייער נואנסד און אויסגערעכנט. הגם אין אמת'ן אריין איז די מציאות אייביג מער קאמפליצירט ווי מיר פראבירן עס צו נעמען, און ווען איינער ענטפערט יא עפעס מיט איין ליניע דארף מען עס ענדערש נעמען מיט א לעפל סקעפטיציזם (הלמאי, פאריגע וואך האט ער געקענט קומען צייטליך על אף די חתונה א נאכט פריער.. און גענוג פרינצן זענען געשטארבן אן קיין נאכפאלגענדע וועלט קריג..)
AI, פון די אנדערע זייט האט יא די מעגליכקייט צו מעפן רעאליטעט מיט די פילצאליגע חשבונות וואס זי פארמאגט, ווען עס דארף מאכן א קאלקולאציע וועלכע פראפייל אנצונעמען אלס נייע ארבייטער, וועט עס נישט נאר קוקן אויף יענעם קרידענשעלס וכדו', נאר ס'וועט אויך געבן א סקאור פאר יענעם'ס געזיכט שטריכן, פאר יענעם'ס וועג פון רעדן, פאר די קליינע מינדעטוויכטיגע זאכן וואס יענער ווארפט אריין אין די שמועס, און פאר די פאקט אז ער האט באקומען דריי פארקינג טיקעטס אין די לעצטע יאר צייט.. און הגם מיר מאכן בעצם ענליכע חשבונות אויפן סובקאנשעס לעוועל, זענען מיר אבער בכלל נישט סאפיסטיקירט ווען עס קומט זיי צו ארטיקולירן אדער אפי' אנערקענען. מיר זוכן אייביג דעם 'איין' קאטעדאריע אין וואו דאס פאלט אריין און מיר גייען דערמיט פון דארט אין ווייטער.
מ'קען ווייטער אריינגיין פון וואו דאס קומט, און צו ס'דא פלאץ פאר פראגרעס. אבער פאר דערווייל וועל איך מיר אפשטעלן דא... נישט קלאר וואס מיין ארטיקל ברענגט למעשה ארויס, אדער אין וועלכע קאטעגאריע עס באלאנגט...
לעצט רעדאגירט:
