איז מעגליך ידיעה און בחירה אויף איינמאל?

קורץ און קלאר געזאגט;
די עצם זאך פון בחירה פונעם מענטש איז אויך א בריאה וואס דער אייבירשטער האט גוזר געווען אז ס'זאל זיין.

דהיינו, כאטש וואס דו טוסט, און דו וועלסט עס אויס, טוסטו דאס דאך מיט'ן אייבירשטנס ענערגיע וואס ער געבט דיר.
אבער דאך, זאגט דיר די תורה דעם אייבירשטנס ווארט, אז יא, דו האסט יא א בחירה אויסצואוועלן אויב צו טון וואס ער הייסט, אדער נישט טון וואס ער הייסט, און ליידן, און סוף כל סוף מוזן טון זיין רצון וואס מוז ווערן געטון לויט זיין גזירה.

ס'דא א תורה'לע דערויף, והיה עקב תשמעון, סוף כל סוף וועט איר דאך ממילא מוזן אויסהערן, איז שוין בעסער יעצט זיך אנשטרענגן און שוין טון. אויך מיט זיין כח וואס ער געבט אין דיר אריין.

און ווי איינפאך אין שרייב עס, איז עס נאכאלץ גארנישט איינפאך, ווייל ס'איז זייער טיף און הויעך דאס צו באגרייפן, ביז מ'קען עס נישט באגרייפן עד הסוף.
ווייל אונזער שכל כאפט נישט אויף אז א סתירה איז נישט קיין סתירה ווען ס'קומט צו גאט'ס געטליכקייט.
ס׳איז דא א כלל גדול אין לאגיק, וואס יעדער ניצט אין בעק פון די מח כסדר, נעמליך: האלט זאכן ווי מער פשוט און נישט קאמפליצירט. און אנדערע ווערטער: אז מ׳קען גיין גראד פארוואס זאל מען גיין קרום? ס׳איז דא א פענסי לשון אויף דעם אויך וואס איך געדענק נישט אויפן מינוט.

לענייננו, אמת אז ס׳קען זיין טיפע הסבירים וואס אונז פארשטיי מיר נישט. אבער וואס פעלט עס אויס? ס׳איז מיר פשוטער צו זאגן אז די באשעפער ווייסט נישט וואס איך גיי טון. אדער בעסער אז איך האב נישט קיין בחירה. דאס אז עס "שטייט קלאר" אזוי איז ביי מיר נישט גענוג הוכחה. Extraordinary claims require extraordinary evidence
 
העלאו @יאסעלע ברוין איך זע דו קומסט אריין שטארק.

אויב דו ליינסט אביסל מיינע זאכן אין די אנדערע שנירלעך (עוואלוציע, ג-ט, תורה,) וועסטו זען אז איך בין נישט אינגאנצן מסכים מיט דיינע הנחות ומסקנות, אבער פארדעם זענען מיר דא זיך אויסצו'טענה'ן און אויסהערן איינער דעם אנדערן. איבערצייגן איז שוין עפעס אנדערש..
ב.ד.וו. האסט אנגעהויבן מיט די נושא פון ידיעה/בחירה וואז איך האב מיר נישט אנגערופן, בלויז ווייל אזעלכע נושאים ברענגען מיר קאפוויי און כמעט קיינמאל זענען די דיסקוסיעס נישט פראדוקטיוו, ווייל ס'איז אלץ א שאלה פון סעמאנטיקס און וויאזוי מ'דעפינירט לאגיק, ידיעה, בחירה, ג-ט, און די קאנצעפט פון א סתירה. יעצט אבער אז ביסט אריבער צו רעליגיע אליין קען מען זיך ארויפשארן דאס ארבל.

צום אלעם ערשט, איך האלט מ'דארף דא איינגיין אויף א טשעלענדזש, מ'דארף נעמען א תוספות אין יבמות - ווי דו זאגסט, אדער סיי וועלכע ספר דו ווילסט, און זען ווער צווישן אונז קען געבן די בעסטע פשט און ווער ס'פארשטייט עס די בעסטע. אנשטאט זיך טענה'ן צו חוקרים קענען אויך לערנען אדער צו @אפענער מיט @נחבי בן ופסי האבן אין זייער לעבן געעפנט א ספר, לאמיר ענדערש 'ניתי ספר וניחזי'נען.. איך גלייב איינמאל מ'האט דאס געדעקט וועסטו אטאמאטיש גיין מיטן געווינער, ניין?! ס'שיינט פון דיר אז דער וואס פארשטייט בעסער תוס' ער איז ביי דיר דער איינציגסטע מאן דאמר.

און אז מ'רעדט שוין, אנשטאט זיך טענה'ן איבער אטאריטעט און איבער ליידיגע טענות, א שטייגער ווי 'די תורה ווייזט עתידות' 'די ספרים האבן פרוף', אדרבה ברענג סובסטאנץ, ברענג ספעציפישע משלים איבער וואס מ'קען זיך אויסשלאגן און ארומ'טענה'ן. אזוי קען מען גיין איינס ביי איינס און נישט בלייבן סטאק מיט הוילע פראזן ווי יעדער שרייט פשוט איבער דעם אנדערן..

צווייטנס, ס'זעט אויס אז דו ביסט ניי דא, אדער ניי צו די געדאנק אז געוויסע האלטן ראדיקאל אנדערש ווי דיר אין זייער אסאך תחומין. און איך גלייב נישט עס איז די ערשטע מאל וואס דו באגעגנסט כופר'ישע ארגומענטן אין דזשענעראל, פארט זעט עס אויס ווי ס'איז די ערשטע מאל וואס דו 'ענדעידזשד' דערמיט און דו האקסט דיך אריין אין (היימישע) מענטשן וואס האבן אנדערע השקפות און מעגליך אן אנדערע רעאליטעט ווי דיר. און איך רעד צו דיר, ווייל רוב מענטשן דא ווי ווייט איך ווייס האבן שוין יא באגעגנט מענטשן ווי דיר (קוק נאר אין עלטערע שנירלעך), אדער זענען זיי אליין אמאל דארט געווען, ממילא פאר זיי איז דאס לכאו' נישט ניי. ס'מיינט נישט אז זיי זענען מער גערעכט צו וואס, און די שאלה צו ס'קומט פון ערענסטע פילאזאפישע שטעלונגען אדער פון ביליגע 'עקסקיוזעס' און תאות, איז אויך א וואלידע נושא וואס מ'קען דעבאטירן. וואס איז אבער יא וויכטיג צו וויסן אין דעם קאנטעקסט איז אז אין אזא מצב איז גרינג צו ווערן דעפענסיוו און אריינגיין אין א מצב פון דיסמיסן אלעס וואס מ'הערט (#קאנפירמאציע בייעס), טאקע ווייל ס'קען זיין פסיכאלאגיש שווער צו דיעלן מיט אזוי פיל נייע מושגים און קעגנערשאפט אויף איינמאל.

Take your time. פראביר צו זיין פון די 'אינו נבהל להשיב' לאגער, און אויסרעכענען איידער דו ענטפערס צו דיין ענטפער איז באמת דורכגעטראכט אדער מער אן אינסטינקטיווע רעאקציע צו די זאכן וואס האסט נארוואס געהערט. (און איך מיין נישט דא גארנישט פערזענליך אדער קיין איין ספעציפישע רעספאנס, איך רעד בכלליות). די קאנווערזאציע האט אסאך פאטענציאל, נעם עס געלאסן, און טשעק ארויס אויב פילסטו ס'נישט פאר דיר.
די פראבלעם אסאך מאל איז אויך אז זייער אסאך נושאים קומען ארויף צוזאמען אין אזא שמועס, איין נושא איז פארבינדן מיט א צווייטע און מיט א דריטע און ס'איז שווער אריינצוקריכן אדער איינצושלינגען דאס גאנצע פעקל גענוג שנעל פארן פארדייאונגס סיסטעם, צ.ב. די נושא איבער די כוזרי'ס ארגומענט, אדער איבער די רמבם'ס שטעלונגען, דעקייקלען זיך שנעל צו די שאלה אויב זיי זענען בכלל געווען גערעכט און צו זיי (אדער חז"ל) האבן זיך בכלל געקענט טועה זיין. און צומאל איז דאס צו געכאפט פאר די (קאגניטיווע) פארדייאונגס סיסטעם..


אסאך הצלחה!

נ.ב. איך זע דיין אוואטאר האט א מענטש מיט פארדעקטע אויגן, אבער ער בליקט פארט ארויס צווישן די פינגער... ס'מיינט עפעס טיפער? פילסטו אז דו האסט באדעקטע אויגן (עיני השכל), אדער געוויס אז דו פראבירסט (אפשר שלא ביושר) ארויסצוקוקן? כ'פרעג סתם פאר אינטרעסאנטקייט..
 
אנדערע קענען נישט לעבן אין א קאגניטעוו דיסאנענס און זיי פארדרייען זייער שכל צו מאכן אלעס שטימען
העי, רעספעקט ביטע!
(די לעצטע פאר תגובות זעי איך אז דער עולם איז זייער מקפיד דערויף 😄)

יעצט, לאמיר פארשטיין קלאר.
דו זעיסט שכל׳דיגע סתירות, סאוי דו זאגסט אז דו ׳ווייסט נישט׳. און למעשה טוסטו וויאזוי די פילסט אז ס׳גוט פאר דיר.
איך טו אויך וואס איך האלט אז ס׳גוט פאר מיר. איי די כופרים פרעגן מיר שכל׳דיגע קשיות? נאך אלץ וועל איך טון וואס ס׳גוט פאר מיר.

די חילוק איז, אז איך האלט אז דאס וואס איך טו איז ריכטיג, ווייל איך ׳גלייב׳ דערין. און דו האלסט אז דאס וואס דו טוסט איז לאו דוקא ריכטיג.

סאוי, איידער דו גרויסט זיך מיט דיין אויסגעהאלטענעם שכל וואס פארנעמט נישט קיין שקר. רעספעקט מיר, פארן פירן מיין לעבן אויף דעם וועג וואס איך האלט פאר ריכטיג.
 
העי, רעספעקט ביטע!
(די לעצטע פאר תגובות זעי איך אז דער עולם איז זייער מקפיד דערויף 😄)

יעצט, לאמיר פארשטיין קלאר.
דו זעיסט שכל׳דיגע סתירות, סאוי דו זאגסט אז דו ׳ווייסט נישט׳. און למעשה טוסטו וויאזוי די פילסט אז ס׳גוט פאר דיר.
איך טו אויך וואס איך האלט אז ס׳גוט פאר מיר. איי די כופרים פרעגן מיר שכל׳דיגע קשיות? נאך אלץ וועל איך טון וואס ס׳גוט פאר מיר.

די חילוק איז, אז איך האלט אז דאס וואס איך טו איז ריכטיג, ווייל איך ׳גלייב׳ דערין. און דו האלסט אז דאס וואס דו טוסט איז לאו דוקא ריכטיג.

סאוי, איידער דו גרויסט זיך מיט דיין אויסגעהאלטענעם שכל וואס פארנעמט נישט קיין שקר. רעספעקט מיר, פארן פירן מיין לעבן אויף דעם וועג וואס איך האלט פאר ריכטיג.
נישט אז איך ווייס נישט, כאילו ס'איז ביי מיר 50 50. ניין, איין זייט לייגט זיך ביי מיר אסאך אסאך מער אויפן שכל ווי די אנדערע צד. איך בין איבערצייגט אז ס'איז טאג, אבער מיין ווייב, קינדער, משפחה, גוטע פריינד האלט אלע אז ס'איז נאכט, פיין, וועל איך עסן נאכטמאל מיט זיי אנשטאט פרישטאג, און דאווענען מעריב אנשטאט שחרית, אבער מיין שכל קען איך עפעס נישט מיטאמאל איבערצייגן אז ס'איז נאכט. אנדערע זענען יא מסוגל דאס צו טון, כווייס נישט פינקטליך וויאזוי.
 
איך בין איבערצייגט אז ס'איז טאג
איך האב פארשטאנען פון דיר אז דו ביזט נישט איבערצייגט אויף 100%.

אנדערע זענען יא מסוגל דאס צו טון, כווייס נישט פינקטליך וויאזוי.
זיי טוען עס דורך ׳טראסט׳. זיי געבן זיך רשות צו טראסטן די אייגענע געוויסן אפילו ווען ס׳איז נאכנישט 100% קאנפירמד ביי די לאדזשיק.
 
דאס ערשטע מאל אריינגעבאפט אין דעם שנירל.
קודם מוז איך זאגן אז איך גלייך שטארק די ארויפגעשארבטע ארבעל מיט די באקסינג גלאווס מצב, דער עולם ווערט געווענליך היבש באגייסטערט ווען ס'קומט צו די ענינים, ס'כמעט נישט דא קיין מענטשן אינדערמיט ביי אזא סארט דיסקאסיע, נישט יעדער איז אפשר פעהיג צו זיך טענה'ן און ארויסברענגן קלאר זייער מיינונג, אבער איך גלייב באמונה שלמה אז יעדער האט עפעס א דיעה אינעם נושא, אפילו איינער וואס איז מסופק און צעמישט, וועט נאך אויך האבן עפעס זאכן וואס זענען ביי אים כמעט קלאר אז אזוי איז עס.

עניוועי, צוריק צום אקטעגאן...
איך זע אז הרב @יאסעלע ברוין האט א געוואלדיגע קלארקייט אינעם נושא, און איז היבש איבערצייגט אין זיינע ארגומענטן וכה לחי.

איך וואלט שטארק הנאה געהאט אויב קענסטו מיר אויסקלארן געוויסע שוועריגקייטן, כ'בין ווארשיינליך איינס פון די ארבעה בנים, כ'האף נאר אז כ'בין נישט דער שאינו יודע לשאול...

וועל איך אנהייבן מיט אפאר שאלות,
איך זע אז דו ברענגסט א סאך פון פריערדיגע מיט גאר הייליגע און קלוגע טיטל'ן, וואס אויף זייערע ווערטער בויסטו דיינע ארגומענטן, אז מושגים זענען זייער 'טיף' און מענטשן קענען נישט פארשטיין וכו' וכו', די שאלה איז, זענען די מאן דאומרים קודם גאר גרויס און הייליג, און ערשט דערנאך נעמט מען אן אלעס וואס זיי זאגן, אדער אפשר ביסטו קודם געווארן איבערצייגט אין זייערע ריכטיגע טרעפליכע ארגומענטן, און דערנאך זיי פארהייליגט?

נאך איינס, ביי פילע פון די ראשונים טרעפט מען סתירות און מחלוקת'ן אין די פילאזאפיע פון אידישקייט און גאט והמסתעף, איז די שאלה, זיי זענען דאך אלע גאר הייליג און טיף, ווי אזוי מעסטן מיר פשוטע אויבערפלעכליכע מענטשעלעך וואס ווייסן נאר פון א קורטוב של סייענס מיט נאך אפאר נארישע אויסטרעפן וכו', וועלכע פון די פריערדיגע זענען געווען די טיפסטע און הייליגסטע?
נספח, אויב איז איינער די הייליגסטע און א צווייטער די טיפסטע, און זיי קריגן זיך איבער א מושג אין געטליכקייט, ווי וועמען דארפן מיר אננעמען? ווי דעם קלוגסטן אדער ווי דעם הייליגסטן?

נאך א שאלה, ווען ס'קומט צו די סתירות פון תורה מיט סייענס, (אפשר קומט דאס אין א צווייטער פלאץ, אבער ס'זעט אויס ווי דא איז די פאסיגע פלאץ צו ווערן קלאר מיט אלעם), למשל ווען יהושע האט אפגעשטעלט דעם זון, שטייט אין חז"ל אז ער איז געגאנגען זיך בעטן ביי די מלאך וואס איז ממונה אויפן זון, די מציאות איז אז די זון דרייט זיך נישט ארום די וועלט צו מאכן טאג און נאכט, דער וועלט דרייט זיך פשוט ווי א דריידל (ויעו' סנהדרין צא:,), ממילא וואס איז שייך צו רעדן צום מלאך וואס נעמט קעיר פונעם זון, ליבערשט וואלט ער געדארפט גיין צום מלאך וואס איז פארנומען צו דרייען דעם וועלט, עכ"פ, איך גלייב אז דער מלאך וואס דרייט דעם וועלט האט צום סוף באקומען דעם מעסעדש, אבער דער וועלט דרייט זיך איבער טויזנט מייל פער שטונדע, אויב זאל מען דאס אפשטעלן וואלט די גאנצע וועלט חרוב געווארן, און אז ס'איז נישט חרוב געווארן איז דאס נאך סאך א גרעסערע נס ווי סתם אפשטעלן דעם ראטאציע, ממילא איז מיר שווער פארוואס ברענגן די חז"ל ומפרשים נישט ארויס דעם חלק פון די נס?
 
@זית רענן שטעלט אן א פנים ווי א שאינו יודע לשאול, און שניידט אריין אין הארץ פונעם דעבאטע ווי א חכם...


-----
כ'בין נישט זיכער וואס די יבמות תוס' טשעלענדזש איז אלל עבאוט, אבער מ'דארף אויך מאכן א פארקערטע טשעלענדזש, דהיינו, נעם דיין גרעסטע תלמיד חכם און בעט איהם צו לייזן אן איינשטיין פעלד איקוועיזשן.

כ'גלייב ס'מעגליך דא תלמידי חכמים וואס קענען דאס (מסתמא נישט דער תלמידי חכמים וואס דו וואלסט ארויפגעקוקט), אבער כ'ווייס אויך וועלכע איז שווערע. א תוס' אין יבמות קען אפילו אזא נאר ווי איך. ס'איז זיכער גרינגער צו ווערן א תלמיד חכם/דיין/פוסק ווי באקומען א PhD אין פיזיקס.

ווען די תלמוד חכם לערנט ווען אלגעברע אלס קינד, און פיזיקס אין היי סקול, גייט אין קאלעדזש, וואלט ער מעגליך געקענט זיין א phD, אבער דאס איז די פוינט, פאר אונז איז גרינגער צו לערנען א תוס' אין יבמות ווייל אונז לערנען דאס שוין פון אלס קינד, נישט ווייל אונז זענען קלוגער ווי יעדער חוקר אין די וועלט.

קיינער וואלט נישט געמאכט אן ארגומענט צו זאגן אז די סיבה פיזיקס איז אמת, איז ווייל ס'שווער פאר א דרויסענדיגע צו פארשטיין. די זעלבע וועג ווערט גמרא נישט מער אמת ווייל ס'שווער פאר א גוי צו עס לערנען. (אויב דאס איז בכלל געווען דיין פוינט).

כ'גלייב אין סייענס, נישט ווייל ס'גרינג אדער שווער, נאר ווייל ס'ארבעט; די אטאם באמבע האט אויפגעריסן, אפאלאו 11 האט געלאדענט אויפ'ן לבנה, און מיין דזשי פי עס ווייזט מיר ווי איך בין.
 
ממילא איז מיר שווער פארוואס ברענגן די חז"ל ומפרשים נישט ארויס דעם חלק פון די נס?
ווער האט געזאגט אז חז״ל האבן געדארפט וויסן אלעס בנוגע פיזיקס? ווער זאגט אז זיי האבן אלעס געוואלט וויסן? ווער זאגט אז פון הימל האט מען געוואלט מגלה זיין די חכמות פאר די צייט?

כ'גלייב אין סייענס, נישט ווייל ס'גרינג אדער שווער, נאר ווייל ס'ארבעט; די אטאם באמבע האט אויפגעריסן, אפאלאו 11 האט געלאדענט אויפ'ן לבנה, און מיין דזשי פי עס ווייזט מיר ווי איך בין.
ווער האט דיר געטרייט איינצורעדן אז די תורה איז סייענטיפיק אדער טעקניקל אינסטראקשענס אויף צו ענהענסן די גשמיות׳דיגע לעבן?
 
ווער האט דיר געטרייט איינצורעדן אז די תורה איז סייענטיפיק אדער טעקניקל אינסטראקשענס אויף צו ענהענסן די גשמיות׳דיגע לעבן?
כ'בין נישט זיכער, אבער כ'מיין @יאסעלע ברוין האט פראבירט מאכן א פוינט אז די תורה איז 'מער' אמת ווי סייענס ווייל סייענטיסטן גייען סטראגלען צו לערנען א תוס' אין יבמות, אויף דעם האב איך מיר באצויגן (ער האט נישט ממש גענוצט דער ווערטער, סאו כ'וועל מוזן ווארטן ער זאל אויסקלארן וואס ער האט געמיינט צו זאגן). מ'רעדט בכלל נישט פון ענהענסן די לעבן יעצט, מ'רעדט פון וואס איז אמת.
 
ווער האט געזאגט אז חז״ל האבן געדארפט וויסן אלעס בנוגע פיזיקס?
בפשטות נעמט מען אן אז חז"ל האבן געשריבן זייערע זאכן ברוח קדשם, סתם זאגן אז יהושע האט גערעדט צום מלאך פון די זון אן קיין רוח הקודש איז מיר שווער, ווייל ווען זאגט מען אז זיי האבן יא געהאט רוח הקודש און ווען נישט?
(בנוסף צו וואס אסאך הלכות ווענדן זיך אין פיזיקס און ביאלאגיע).

ס'קען זיין אז דער רוח הקודש האט נאכנישט געוואלט מגלה זיין די מציאות הדברים פאר חז"ל ממילא האט ער פארנארט חז"ל און געזאגט אז ער האט גערעדט צו דעם מלאך בשעת וואס ס'געווען א צווייטער מלאך אינגאנצן, אבער די שאלה איז צו די מלאך וואס דרייט די וועלט איז נישט געווארן א ביסל בייז אז בשעת וואס ער האט געטון די גאנצע ארבעט באקומט די מלאך פונעם זון די גאנצע קרעדיט.

אדער קען זיין אפשר א פלגינן רוח הקודש, והיינו, בנוגע אז ער האט גערעדט צו א מלאך איז געווען רוח הקודש און בנוגע וועלכע מלאך ס'איז געווען דאס האבן שוין חז"ל נישט געוואוסט וכמה שאמרת אז חז"ל האבן נישט געקענט פיזיקס געהעריג.

מן הסתם איז דא נאך פארשידענע אינטערסאנטע מהלכים, מ'דארף מעיין זיין אין די ספרי הבעלי תשובה צו באמת ארויסהאבן די דקות'דיגע נושאים לאמתם.
 
אדער קען זיין ס'האט מיט דרייען צוטוהן, דהיינו, איין מלאך דרייט די וועלט ארום די זון און אנאנדערע מלאך גיבט אובאכט אויף די זון זאל זיך האלטן גראד און נישט ווערן צומישט פון די וועלט'ס דרייענישן ארום איר. אבער ביידע מלאכים אפּערירן פונעם זעלבן אפיס מיטן זעלבן סעקראטאר אויך א מלאך וועלכער זיצט אין פארענט פון א סוויטשבארד און גיבט ארויס זיינע ארדערס און ביידע האלטן זיך צו זיינע באפעלן. יעצט מאכט עס שוין מער סענס, ווייל יהושע האט זיך געמאלדן צום סעקראטאר וואס איז אויך אטאמאטיש דער זון מלאך און נישט דירעקטלי צום מלאך פון די זון.
 
למשל ווען יהושע האט אפגעשטעלט דעם זון...
ביי די ספעציפישע נושא וועט מען על כרכך מוזן אננעמען דעם רלב"ג'ס מהלך... אפי' ער איז מן הסתם נישט די הייליגסטע... 🤷🏻‍♂️

אדער דארף מען גיין מיט איינשטיין'ס רעליטיוויטעט טעאריע אז ס'נישט מוכרח די וועלט דרייט זיך למעשה, פון אונזער פערספעקטיוו דרייט זיך יא די זון. בלא בלא בלא..
 
אדער קען זיין ס'האט מיט דרייען צוטוהן, דהיינו, איין מלאך דרייט די וועלט ארום די זון און אנאנדערע מלאך גיבט אובאכט אויף די זון זאל זיך האלטן גראד און נישט ווערן צומישט פון די וועלט'ס דרייענישן ארום איר. אבער ביידע מלאכים אפּערירן פונעם זעלבן אפיס מיטן זעלבן סעקראטאר אויך א מלאך וועלכער זיצט אין פארענט פון א סוויטשבארד און גיבט ארויס זיינע ארדערס און ביידע האלטן זיך צו זיינע באפעלן. יעצט מאכט עס שוין מער סענס, ווייל יהושע האט זיך געמאלדן צום סעקראטאר וואס איז אויך אטאמאטיש דער זון מלאך און נישט דירעקטלי צום מלאך פון די זון.
האסט מיר אינגאנצן צומישט... אויסגעפונען פון אזויפיל נייע מלאכים און ביוראקראטן... א געהעריגע דיהפ סטעיט.
 
האסט מיר אינגאנצן צומישט... אויסגעפונען פון אזויפיל נייע מלאכים און ביוראקראטן... א געהעריגע דיהפ סטעיט.
🤣אין כל חדש תחת השמש. פאלט מיר יעצט ביי פארוואס שטייט נישט תחת השמים? קען זיין ער וויל טאקע דאס אויך מרמז זיין
 
איך האב פארשטאנען פון דיר אז דו ביזט נישט איבערצייגט אויף 100%.
ניין טאקע נישט, די משל פון טאג האב איך נישט געגעבן צוציגלייכן ווי איבערצייגט איך בין, נאר ענדערש וויאזוי איך באגיי זיך דערמיט.
זיי טוען עס דורך ׳טראסט׳. זיי געבן זיך רשות צו טראסטן די אייגענע געוויסן אפילו ווען ס׳איז נאכנישט 100% קאנפירמד ביי די לאדזשיק.
אבער וואס איז אז די געוויסן זאגט פארקערט, אז די אנדערע צד לייגט זיך היבש מער אויפן שכל?
 
אבער וואס איז אז די געוויסן זאגט פארקערט, אז די אנדערע צד לייגט זיך היבש מער אויפן שכל?
אויף ׳געוויסן׳ איז נישט שייך צו האבן א לאדזשיקל ארגומענט. יעדער האט זיין אייגענע.

מער אויפן שכל, ווייניגער אויפן שכל. די סוף פסוק איז אז אונזער שכל האט נישט די יכולת צו מאכן פולי סענס דערפון.
 
ס'איז טאקע א פלא אז גאט וואס וויל אז מען זאל אים דינען, העק ער האט דאך באשאפן די גאנצע יוניווערס נאר פאר דעם אז מען זאל אים דינען, אבער דאך מאכט ער זיכער אז מען זאל אים נישט זען, ער לייגט אריין פרוף אין די שטיינער אז זיי זאלן אויסקוקן ווי זיי זענען מיליאנען יארן אלט, ער לייגט אריין דייניזאר ביינער אין די ערד צו פארנערן די חוקרים, און פארפלייצט די וועלט מיט עלערליי רעליגיעס וואס יעדער האלט אז נאר ער איז גערעכט און נאר זיין גאט איז די עכטע, און גראדע איז די רעליגיע ווי מ'איז געבוירן דערין כמעט 99 פראצענט פון די צייט די אמת'ע רעליגיע.

אה, שיעור נישט פארגעסן, יא, אמאליגע צייטן האט מען יא געקענט זען גאט יעדע שני וחמישי, קריאת ים סוף, מעמד הר סיני, 10 מופתים אין די ביהמ"ק, וכ וכ, נאר עפעס מיט די אויפשטייג פון ווידיאו האט ער עפעס מחליט געווען אז ער מוז זיך נאכמער באהאלטן, גיי ווייס פארוואס. טאקע א פלא.
היות ער איז באלעבוס, האט ער געמאכט זיין וועלטעלע גענוי ווי ער האט פארשטאנען און געוואלט. אֶת הַכֹּל עָשָׂה יָפֶה בְעִתּוֹ
און אלע פראגעס וואס מ'האט וועגן זיינע מעשים, פרעגט נישט אפ די מציאות. ווייל ס'נישטא נאך איינער וואס האט געטון דאס אלעס, און כדי צו פארשטיין זיינע מעשים איז אויך שווער, ווייל ס'נישט פאר פליישענע מוחות צו באגרייפן.

דער גרעסטער חכם האט א לימיט ביז ווי זיין השגה גייט, און די מעשים פון גאט ב''ה איז פאר'ן העכערער צוועק פון תיקון אדם השלם העליון, וואס האט זיך שוין אנגעהויבן פאר בריאת העולם, און ס'נישט קיין טובה אז דער בשר ודם זאל דאס וויסן לפרטיה ודקדוקיה.

גוט האט געזאגט א פראפעסאר; אזוי קונצליך איז גאט, אז ער האט געמאכט א וועלט אזוי עכט און נאטורליך, אז מ'קען זייער גרינג מיינען אז ס'איז אליינס געשען. גראב גערעדט, ס'איז זייער טריקי... טאקע אז מ'זאל האבן די בחירה, און צוויי מאל טראכטן אויב מ'איז גרייט צו טון מעשים טובים בלויז צו לויבן און צוליב טון דעם באשעפער.
ס'נישט קיין גרינגע רעטעניש - אויבנאויף, און טאקע אלמלא הקב''ה עוזרו לא יכול לו.

נאכמער, ס'נישט אפילו די מעשה וואס גאט וויל, נאר דאס הארץ, אז כאטש דו האסט ניט געטון וואס מ'דארף, כאטש ווייסטו אז דו ביסט ראנג.

ס'געווען איינער וואס האט ארויסגעגעבן א בוך, און דארט קריטיקירט מיט הונדערט ראיות, די שיטה פון איינשטיין. האט איינשטיין לימים רעאגירט דערויף; ווען יענער האט ווען איין ריכטיגע ראיה, דארף ער זיך נישט מוטשענען צו ברענגען הונדערט... ס'נישט די כמות, נאר די איכות.
און כ'זאג אלץ, אז אפילו אויב גייסטו מיט פראצענט און פאפולאציע, איז דא מער שרצים אויפ'ן כדור העולם, און זייער דיעה רעכנט מען ניקס.

הכלל ברענגסטו אויף אז אמאל האט מען געזען מופתים און היינט נישט. עפעס אזא שפראך ווי אמאל איז געווען, היינט נישטא מער... און דער חכם מכל אדם זאגט; מה שהיה הוא שיהיה. אבער פארוואס זאלסטו נישט זען די היסטאריע בשלימות, אז אמאל איז אויך געווען אסאך חורבנות, און צרות, און נישט יעדן טאג איז געווען יו''ט...
היינט איז דא אסאך ניסים, אסאך! און דער גרעסטער חוקר ''ווייסט'' נישט פשט. נישט ער קען עס נישט מסביר זיין, נאר ער ווייסט נישט! לית מחשבה תפיסא ביה כלל. זאג דו מיר אויב דו זעסט נישט זאכן מזמן לזמן, וואס זענען נישט איינגעשריבן אין די ביכער פון די הוזה בכוכבים וחלומות רעים.

און וואס ס'האט זיך יא געטוישט, אפילו ס'איז אין אלגעמיין מה שהיה הוא שיהיה, די כח פון השגה וואס אנשי צורה וואס האבן די ריכטיגע סחורה צוקאפענס, איז היינט נישט דאס זעלבע. די זעלבע ווי אמאל איז דער איש החומר געווען מער מגושם בטבע, איז די חכמה ומדע גשמי היינט גאר מער אינטעליגענט.
 
ס׳איז דא א כלל גדול אין לאגיק, וואס יעדער ניצט אין בעק פון די מח כסדר, נעמליך: האלט זאכן ווי מער פשוט און נישט קאמפליצירט. און אנדערע ווערטער: אז מ׳קען גיין גראד פארוואס זאל מען גיין קרום? ס׳איז דא א פענסי לשון אויף דעם אויך וואס איך געדענק נישט אויפן מינוט.

לענייננו, אמת אז ס׳קען זיין טיפע הסבירים וואס אונז פארשטיי מיר נישט. אבער וואס פעלט עס אויס? ס׳איז מיר פשוטער צו זאגן אז די באשעפער ווייסט נישט וואס איך גיי טון. אדער בעסער אז איך האב נישט קיין בחירה. דאס אז עס "שטייט קלאר" אזוי איז ביי מיר נישט גענוג הוכחה. Extraordinary claims require extraordinary evidence
דער פסוק זאגט דאס שוין; אלוקים עשה את האדם ישר, והם בקשו חשבונות רבים.
 
Back
Top